장음표시 사용
261쪽
DE GRADATIO. DELECTA. MOROSA. ter non possiuat habere nisi illum sagitta, ues aliquo alio in
strumento occidam, licunt quidam quia licet occidere,etiasne excomunicatione,sicut videmus pro teporalibus quotlidie bella moueri,quod fieri non posset in conscientia si esset
g. ix.Inno. etiam extendit hoc ad expulsionem de domo , de qua clericus nolens recedere potest percuti,&c. l7 An pro defensione rerum suarum liceat alium interficere, uide Cale. secunda secundata q.lxuis .ar. vij.quia concludit licere, quia quis plus curam habere rerum suarum quae sunt admi- Iucula,uitae propriae,uirtutis,& scelicitatis,quam uitae alienae utenetur,& ibi soluit rationem in oppositum.
DEGRADATIO.i 'IDEgradatio actualis potest fieri sine numero episcoporu,
secundum Ge.in.c. degradatio,de poe.lib.vj.non illite uerbalis,quae opori et feri a primo episcopo,cum debito numero episcoporum,ut in tex.& glo.d.Qdegradatio . De taxma,& modo degradandi,uide in.d.cidegradatio. & in pastorali,& de numero episcoporum, quae ad consessorem parum
a Per actualem degradationem clericus incontineti perdit priuilegium clericale,& essicitur de soro seculari,secunditan Pa. in.c nouimus. de Herb.sign.& qui eum uerberat, non fit ex , communicatus, secundum glo.in. aec. degradatio . Secus de degradato tantum uerbaliter fiat,uide Pan. truci ad abolendam , de haere. 3 Degradatus si uult potest consecrare corpus Christi, qui a nomissit caracterem sacerdoth, secundum Thom.iij. parte.q. lxxxiij.ataviij.peccaret tamen si hoc saceret, & tenetur dicere ossicium si erat in sacris.cidolentes, de cele. s. & similiter si non erat in sacris,& retinet beneficium, secundum Gul. sine tamen dominus uobiscum,uel alia selennitate. Et solus pupa tales restituit,infra dispensatio. .xxij.Degradatus traditur
brachio saeculari pro tribus peccatis,quae ponit Tab.ibi su. - - DELECTATIO ΜOROSA.3 DElectatio morosa,hoc est uoluntariis,quando scilicet ho
mo delectatur de actu malo cogitato , sine uoluntate in men perficiendi talem actum malum, potest considerati ex
Parte actus,de quo est delectatio, cuius est etiam Obamini,
262쪽
& ex parte consensus. Ex pane actus ii sit mortalis, & delectatio morosa de eo,erit mortalis,ut de seirio, adulterio, dehinusinodi. Si erit ueniatis,similiter S delectatio uenialis. Ex Parte autem cogitantis iuxta ueritatem deliberati consentus iudicanda est. Nam si cogitando de actu quantumcunque malo,persona delectetur non aduertendo ad id,de quo delectatur,quod si aduerteret,non approbaret,etiam si per unudiem sic cogitando detestaretur, non est peccatum moriale, quia rationalis consensus ibi non est. Si uero plenae aduertens consentit in illam, ut silpra declaratum est in ueta gistatio. . mortaliter peccat. Vide ibi quid est plenς aduert
re, ex Caie.ibi.Multi enim aduertunt,sed non plenae. a Dis utere etiam oportet causam quare talis cogitatio dei ctabilis continuatur, quia si ex complacentia illius delectationis prouenit, quod negligit expellere illam continuationem, telectatio fit uoluntpria, & morosa. Si autem non ex complacentia,sed ex negligentia non extimatae cogitationis, uel cielectationis,propter quam non timet ruere, confidens in constante uoluntate sua,tunc peccat,sed uenialiter, negligens extirpare bella,& pericula,non tamen mortaliter, quia in Ueritate non consentit, nec putat se illam delectationem continuare,sed magis pati. Ex parte autem rei,de qua est delectatio sciendum est,quod delectatio potest esse, uel de opexae cogitato,ut de homicidio,vulneribus,& huiusinodi,& hisiint,qui ualde affect1 sunt talibus facinoribus. Potest etiam
esse de ipsa cogitation nam anima naturaliter delectatur in conferendo/c praecipue noua,& mira, dum occurrit aliquis nouus modus peccandi,& haec cogitatio tanquam iniici,aut
noua inhaeret animae, & parit delectationem, & hoc accidit praecipue curiosis,ct affectis ad subtiles inuentiones. Potest esse etiam de utroque. Si primo modo delectetur iam est cogitatio morosa,& consequenter mortalis. Si secundo modo non,quia non est de operae malo. Hoc peccatum communister non accidit in bene dispositis, sed tantum in male habituatis,qui si sine infamia,aut inlidano respectu, possent peccare, iram parati essent. Nam opus malu eis placet,nec timor Dei castus tenet. Si autem quis de huiusmosti cogitat,ut stim deat,componat, uel huiusmodi, non est cogitatio morosa,
quia de malo actu non delectat ex Cate ibi co muter da.
263쪽
s Vidua,quae delectatur de actibus praeteritis coniugij, no peccat mortaliter, secundum Caiet. ibi,& Ric. quia delectatur de operibus sibi licitis pro tunc. Si tamen ex hoc unineret periculum pollutionis,& aduerteret, peccaret mortaliter exponedo se periculo . Si autem ex hoc insurgunt motus sensuales imaginando, piatem uirum in tali actu turpi, & huiusmodi delectatur,tunc secundum Sil. ibi si iij. peccat, quia hoc non licet nili in ordine ad consumadum actum matrimonij,Eodem modo dic de cogitatioe tactuum,osculorum, & huiusmodi,quando hi sunt mortalia peccata. 4 Quamuis quis licite cupiat delectari cum aliqua,cum hac coditione si esset eius uxor,tamen delectatio uoluntaria,quam istae in pnti accipit de tali operae cogitato cum illa, est moro
quia pias delectatio non fertur cum conditione,sed de fa-3 habetur sine conditione,unde religiosus , & si non peccet mortaliter concupiscendo delectari cum tali si esset eius uxor legitima, peccat tamen mortaliter uoluntariae delectando de actu carnali cogitato , quia conditio excusat desideriusuturi,sed non pntem desinationem, secundum Caieta. ibi. Non aut sic in uiro coniugato,uel uxore,delectatio talis est morosa etiam absite altero coniuge,quia actus ille pro tunc est sibi licitus,secundum Caiet. supra. Secus quando ex limaduertenter pollutioni se exponeret.
Delectatio de uisione mulieris, uel uiri pulchri quando talis
uisio non est libidinosa,etiam consequenter non est morta-
Iis,neque etiam ipsa delectatio, & sic hoc pro regula habeatur,quod si opus cogitatum non est mortale, neque & cogistatio se aliter loquendo,hoc dico, quia aliunde peccatum oriri posset,uel ratione periculi, uel aliter, supra cogitatio, Per totum. ute tamen puellae de huiusinossi moroiis cogitationibus interrogandae sunt.
Elegare est alteri uices suas committere, & delegatus, secundum Gofest is,cui a papa,uel alio ordinario,seu principis delegato,causa dicenda, uel cognoscenda committatur. Vide Pa. in m. eo.ti. Princeps quilibet delegare potest,nec in hoc dubitatur. Legatus de latere,est qui uniuertitatem causa-rim,di ordinariam iurisditionem habet,de olf. te. lib. V .c.il.
264쪽
DELEGARE. H3di secundum n. in.c. Benoldus,de re. iv. eius delegatus potest subdelegar ad instar procosulis,quia talis legatus participat de conclitione Principis. Ordinariae tamen delegatus te igati non potest subdelegare,secundum m. in. d.c.Bertoldus. a Item omnis ordinarius potest delegare, & uicarius, episcopi generalis,habet ordinariam authoritat Clo. in . c. ij deos uic lib. H. quia sacit unum tribunal cum episcopo.c. ij. de co-sue. lib. vj. secus de uicario raneo. Vide tamen All. in .cisuper quaestionum,de ossi. deleg. . Si uero. 3 Delegatus non potest committere caulam appellatione remota, uel summariae: O. in cle. saepe,uer.mandamus.
4 Si causa pluribus est commissa, quilibet potest delegare.c. quamuis .de ossi .deleg.nec tamen unus a pluribus delegatus krret nisi unam sententiam. s Delegatus principis potest punire testem salsum deponente, non autem delegatus inseriorum . nisi per illam salsitatem eius processiis impediretur,secundum Feli. . c. de causis,deo T. deleg. col. penes.s Quando papa delegat causam dicens praecipimus, uel mandamus per uos, icci tunc non potest subdelegare.cisi pro debilitate. eo. ti. Similiter quando aliquid magnum ministeriucommittitur,in quo industria personae eligitur,uel ut nego- ttium personaliter exequatur, nisi de consensu partium. p. qnantum. .is autem, te ossi. deleg. Delegatus exercet iurisditionem etiam in quoscunque impedientes .c.j. de ossi. deleg. Quado committitur aliquid alicui subdelegato, cum authoritate subdelegandi,tunc potest subdelegarnalias non: Pa.in
s Nullus potest esse delegatus paret in foro ecclesiastico,nisi sie
ri dignitate constitutus,uel habens personatum, uel canonicus cathedralis ecclesiae.c.statutum,ae rescrip.lib.vj.& sit saltem.xx. annorum, nisi ex certa scientia papa causam committeret. cum vigesimum, te ossi. deleg.Causς spirituales,laicis delegari non possuntici decemimus, de iussi. Multa alia uide de ossi. lel .in iure.
s Cum potestas delegata si stricti iuris,secundum glo. in.cisole de sen .exco.ideo id solum potest delegatus,quod sibi est commisi A sine quo causa expediri non potest: de octa
265쪽
DEMONIACVS. DENUNTIATIO. deleg.c.j.non autem id propter quod, facilius potest expediri .nisi expresse committatur. o Delegatus potest inuocare brachium seculare, se dum diu. decan. in quodam consilio,& Arch.m. p. administratores, xxiij. q. v. nisi si data sorma in rescripto. Multa de hac materia,habentur in iure,sed quia non multum ad forum poenitentiale attinet iudicibus relinquantur. Vide infra,legatus' Delegati tui imitto,reintegra per delegantis mortem expirat cum innotescit, te ossi .dele .c. eratum.Tab.ibi β.vij.
IImoniacus, quomodo non potest promoueri ad ordiis nes,supra,corpore uitiati. .rii .quomodo potest deprae- hendi quod sit demoniacus 4n.c. ij. vi .q.il in tex. & In glo. Si nullam senserit laesionem, constabit non est daemoniacum.
DENUNTIATIO.r T Enuntiatio ut est unus de tribus modis,quibus in crimisenibus proceditur,ut in .c. qualiter & quado,eI.ij. de accu. debet fieri, Primo,tali ordine,-- si conueniens emendationi fratres,Secundo, non de necessitate fit per in scri ptionem,sicut accusatio,quia denuntians non obligat se ad probandusupra,accusatio. .lj.&.iit. a Si praelatus mandat sub poena excommunicationis denuntiationem alicuius peccati,non seruata sorma euiigelica, noest obediendum ei, nisi quando peccatum est publicum, qnpericulum iminet sibi, uel proximo , quando non speratur ementa,quado peccatum est leue,no infamatorium, & hoe in publica denuntiatione.In secreta autem ultra hoc, secundum Ange.tenetur siue praecesserit monitio,siue non, siue secuta suerit correctio siue non , quia ualet ad praecavendun recidivum,& non est in praeiudicium famae,si talis est prelatus qualis es debet,quia quilibet tenetur obedire suo prae- Iuto in pertinentibus ad ossicium eius,quae non sunt contra
Deum,lecundum Tho. in quol. quod tamen fallit quando per signa ualde probabilia, & praesumptiones quasi violetas crederet,quod praelatus uellet ex hoc subditu infamare, sed hoc non. d.Tho. ita indistinctae. Ideo nota quod si id quod denuntiatur ad praeceptum praelati non possit denuntiari sine peccato,absque praecepto, cum praecepto non debet denuntiari,& hoc tene pro regula, quia prius obediendum est E O
266쪽
DEPOSITUM. I 24 Deo, quae homini. Item si est correctus, & non est periculude recidivo,non debet denuntiari praelato, quia apud illum
notaretur de peccati macula,quod est contra charitate pro- Nimi mM,Inquisitio. .viij.ExcommunIcatio. IXM.
3 Qui iurauit denuntiare omne crimen quod scit de aliquo, debet intelligi eo modo,quo licet, ideo quado denuntiatio ,
est illicita,iuramentum non tenet. Facit.c. ex parte tua, te cle.
non rein si intendebat iurare,etiam in casia non licito , peccauit, insta, iuramentum.ύ.ix. sicut qui iurat facere aliquod peccatum. Et si iurauit non denuntiare,intelligitur in casu, in quo non tenetur sub praecepto supra,correctio. .vis. Quicunque alterius crimen denuntiat non ex odio, sed reto iustitiae moueri debet aliter peccat.
DEPOSITUM. 3 4 Epositum dicitur quod alicui custodiendiun traditur. l. i.
in principio. n. le po. quod quidem in rebus mobilibus locum habet,sec dum stlo. in .c.bona fides. eo tit.nisi Mite tibi a pluribus res,quae ea in controuersia pro sequestro iis
ponitur. examinata,de iudi.nec in eo transfertur domitu, Ut in .l.licet. Edepo. a Depositum amittens sine culpa,non tenetur restituere, secudum Tho.secunda secundae.o. lxiij.ar. Vl. tenetur tantum de
dolo,& lata culpa,quae est dolus praesuniptus, si res deposi-
tata pereat,uel deterioretur,ut in.cc bona fides,ubi lata culpa pro latiori accipitur,quia communiter si gratia deponentis Commodatum. .viij. Quando uero depositarius accipit mercedem,tenetur de leui culpa,& quando fit pactum quia pacto modificatur conti amas, nisi sit contra naturam conistractus. Quando depositarius exponit se,tenetur de leuissima,quia uidetur sectum gratia depostarii. Si tamen exclusit 'diligentiam. De casu sortuito non tenetur, nisi quando fuit in mora restituedi, uel in culpa,uel ex pacto sic conuenerat,
secundum m.m.d. zbona fides. ἐ3 Depositarius non debet esse minus diligens in deposito,qua in re propria,& si sit negligens in re sua, in deposito tamen debet esse diligens,aliter est in culpa.4 Depositum reuocari Dotest ad placitum deponentis, in.d. α ma fides,nec ecclesia tenetur de deposito facto apud praelatum, uel alium ossicialem, nisi fiat per capitulum cum sta
267쪽
tinnitate.Qj.de depo.nisi sit uersum in utilitatem ecclesiae,ut ibi uide Sil. .il. ibi. s Si depositum deterioretur ex culpa deposita vi, iuxta ea quae dicta sunt,tenebitur pro damno extimato depositarius, & si totum perijt totum reddet,in. M.L .si res deposita. a Si depolitarius non ualens res suas,& alienas seruare simul,
saluat suas talum,in conscientia non tenetur iuxta dicta suis pra,commodatusi xi. Si uero tenebatur aequae seruare utras.
que,& saluis sius uilioribus preciosiores alterius perire peris missit,ad iudiciu boni uiri tenebitur. Pan. in.d.c. bona fides. τ Si mortuo depositario haeres distrahat depositu mortui dolosae,tenebitur,si autem bona fide ignorans rem esse depositatam, no tenebitur,nisi de eo quod ad eum peruenit, di eodem modo in commodato .l.j. .ulti.E depo. sed si uendidit ex ignorantia,& precium non accepit dabit actionem exigodi deponenti tantum. Lij.sseo.ti a Qui rebus suis maiorem est curam qua communis usus h minum requirit adhibuit, leposito uero non latam, sed situ
naturae usus requirit,secudum Bart. m. l.quod nerua. ff. depo.
tenebitur i tenebatur deposito tantam diligentiam exhibere sicut suis,praesumitur enim dolus, & non bona fides.ide tenet glo.ibi. s Si quid deponatur in taberna ,uel naui, & perdatur, pro eo
non tenebitur tabernarius,uel nauta, nisi res fuerit ei consignata,per not.a Car. post Spec. in cle. ne in agro, te statu monacho.& si consignetur in bursa, uel talite quod non uideatur,non creditur deponenti aliqua periisse nisi probet, secundum Matthae. in eadem Cle. .Iane,nec stabitur eius iuram to:de ii .iuricis. quia iuramentum non datur, nisi quando semiplena probatio praecedit,ut in. c. s. quod me. . secvS qnad oculum rem ostendisser,ur pecuniam,&c.Idem dicas erga
bidelium de libro relicto in scolis,& aliis .ro Depositarius re depositata utens sine licentia domini habiata,vel credita dari ii petisset,surtum committit. L qui furtum, is de condi stir.& consequenter peccatum mortale est ex g nere suo.Fallit in his,quae pondere,numero, & mesura deponuntur,nisi pecunia daretur in sacculo signata. uel depones diceret nolo hoc frumetum,uel huiusmodi distrahi.Edepo.
268쪽
ti Depositarius non tenetur reddere depositum petente deponente in quatuor casibus. Primo,quando deponens effectus furiosus gladium depositatum repetit, etia si iurasset ad eius petitionem semper reddere. ne quis .Xxi;. q. h. Secudo i pondepositionem bona eius fuerunt publicata,quia publico deposito dandum est.l. bona fides. Edeposi. Tertio , quandatur deposuit aliquid,& fur,& dominus rei simul concurru & in repetitione praeponitur dominus rei,in.d. t.bona fides. Quarto,quado sur deponit apud dominum cui subripuit, uel apud proprietarium rei:in. d.t.bona fides. Ir Depositum,causa compensationis de qua supra compensa, tio ) retineri non potest, neque in totum, neque in partem ut in.d.c bona siles,quamuis in si s admittatur si debitum est liquidimi,ut supna dictum est. Limita tamen de compensatione directa, quia in foro animae compensatio indirecta in hominibus admittitur,secundum m. in.aec. bona fides . Vide infra,surtum. .v. quomodo fiat compensatio. 3 Deponens non potest turtiue rem depositam acciper secundum Tho.secunda secundς. q.lxvi .ar.quinto,quia grauat dopositarium ad restituendum,uel ad ostendendum se immunem, ideo tenetur eum reuelare. Neque alius, qui rem suam habet apud depositarium depositatam,hoc potest facere e dem ratione, nisi quando depositarius sciuit rem deposit tam iniuste possessam a deponente, uel quando uero Domino cum usu ante simul repetente denegasset, tunc quia do positarius rem iniuste detinet, ab eo furtiue auferri potest, eo modo quo alia iniuste detenta.ar. in.Lancillae. C. de surinais. Caetera uide in uerbo commodatum. An existimatio
in deposito aliquid operetur, uide supra, commodatu β. H. DERISIO.DErisio qua aliquis alterius malum,uel desectum, in Iudu,' uel risum ponit,ut erubesca secundum Tho.secunda s cundς.q.lxxv. .i.sine fiat uerbo,uel cachino,naso,uel facto, est peccatum mortale,secundum Tho.ibi M.ti.quando deria
dens omnino parvipendit aliquem,& ita uillem existimat ut de eius malo curandum non sit, sed sit pro ludo habe dum. Et tanto grauius, quanto persena coptra quam si irriso,est digna ab eo reuereri. Deridere autem de malo proxi
mi, quod est leue, uel parum, siue notabili uillificationa
269쪽
proximi,tael perturbatione,erit ueniale. Et hoc communiter: est,quando fit deriso materialiter, non ut proximus erube- stat,uel turbetur,sed ex ioco. Quando autem imaliter fit,
mortale est ex genere suo,quae irrisio si in Deum fiat, no tantum irrisio,sed & blasphemia dicitur. Deinde irrisio sancto rum, de hinc parentum, post praelatorum, ultimo iusturu ., Propter hanc enim multi a bono retrahuntur opere. τἀ
DEsperatio,qua homo non sperat consequi beatitudinent
ex gratia Dei,& suis operibus,peccatum mortale est,quia . est omissio actus necessarij ad salutem aeternam. Cum'ergo ri quis existimat se damnatum , vel quod Deus non parcet sibi,uel existimat se non posse conuerti, etiam cum auxilio diuino,& huiusinodi,peccat mortaliter, & hoc peccatum com; muniter ex accidia prouenit,ex S.Tho. secunda secundae. q. H. ar. Lii. iii. iiii. & est grauissimum peccatum di periculosius quia spe relicta homo in uitia facile prolabitur,ct a bono o- pere retrahitur. IDETRACTIO. DEtractio, secim dum Tho. secunda secunda'.q. Ixxiij.ar. L& alios Theologos, est denigratio famae alterius per o
culta uel ba,in eius absentia,& eo ignorante,& d meri a con tumelia, quia contumeliosus per manifesta uerba nititur reis mouere honorem,deti actor autem per uerba occulta rei nouer famam, & hoc multipliciter, uel quia detrahens salsum inliciti imponit, uel auget peccatum, rei reuelat occultu, Uerbis uel signis,aut cantilenis,uel scriptis, uel asserit bona, sed mala intentione,uel negat bonum alterius, uerbis, uel mal, t1ose tacet,uel diminutive fatetur. Ex S.Tho. supra. Detractio solvialiter sumpta, hoc est ex intentione laedendi famam,notabilite est peccatu mortale,& maius quam surtum,cum fama diuitiis sit pre iosior, siue fat dicendo veru, . seu fallii ,seu asserendo,seu reserendo,seu addendo,uel minuendo,uel interpretando, uel tacendo, & quouis alio m do fiat, quia est contra charitatem proximi. Si autem non
ex intentione mala , sed ex loquacitate , uel alio respectu quis detrahat,non est mortale peccatum,sed uel nullum,ues ueniale,nisi adeo notabiliter proximi fama laederetur, quod actus rediret in naturam suae iam dum non curauit a tan
270쪽
ta proximi laesione , quod tamen debuerat sacere. Similiterest ueniale, quando intendit laedere famam proximi detrahendo,sed in modico,quia minimum pro nullo accipitur , secundum Cale. ibi, setractio. a Contector igitur habet adueitere, Primo, ad intentione d trahentis,quia si intendebat multum distamare, etiam quod dixerit quid minimum inoi taliter peciauit. Secundo, ad id quod dicitur, an ex natura sua sit intumatorium. Tenio, ad personam de qua dicitur,quia dicere malum de persona ma-- fcima ut meretricis, non est dissimare, quod tame uirum probum diminaret. Quarto, ad detrahentem, an sit persona magni,vel minimi crediti, Quinto, an dixerit recitando audita, quia talia dicta ex auditu dicendo audiui sic, Sc. s cundum Sco.non stini susscientia ad insaniandum, nisi adisiungatur aliquid aliud,uel modus ad siciendum ut talia credantur. Facile enim sic poterit iudicare,quado detractio malet taliter sumpta sit mortalis,uel uenialis, & quando teneatur ad restitutionem famae, quae si uere ablata est formes, ter,uel materialiter restitui debet. Aud1ens alterius detractionem ex complacentia infamiae mortaliter peccat. Secundo, etiam quod non malo animo audiat, tamen non corrigit detrahentem, neque obuiat detractioni cum possit, & ex ossicio suo debeat. Tertio, quando potest,& tenetur obuiar tamen non obviat detrahenti, ex timore humano,uel uerecundia. Debemus enim famam
proximi seruare inquantum positamus. Quarto, si aduertit
ex tali detractione, malum magnum uenturum,& non obouuit arguendo,uel non praebendo aures,uel modo alio cum possit. In aliis autem casibus communiter audire detractionem est ueniale. Ex S. Tho. ubi supra. Quario. in sentetia di Cate. ibi, supra. Vnde quandoque audientes detrahentibus plus delinquunt. 4 Detrahere sibi ipsi.i. seipsum infamare,ex genere suo peccatu mortale est.grauius quam detrahere proximo, quia seipsum quilibet magis tenetur diligere,quam proximum, nec excit satur quis a peccato mortali ob tormenta. Et si in iudicio hoc fiat, duplicatur iniquitas, quia non solum peccat insa- mando seipsum,sed etiam mentiendo in iudicio , quod est mendacium pernitiosum,di mortes secundum Cale. supra.