장음표시 사용
271쪽
seipsum,ut fugiat cruciatus,non peccat mortaliter,quia non intendit seipsum infamare,sed cruciatus uitare,sicut qui occidit hominem inuasorem,ut se defendat,& hanc opinionem sequuntur Thab.& Sil. ibi. Sed opinio Cale. in summa uid tur rationabilior. Nam semper minus bona debemus exponere pro magis bonis,sicut bona temporalia pro uita corporali. Cum ergo fama melior sit uita, & finitate corporalia, quia inter immortalia bona computatur, ideo praeponenda est uitae corporali. Nec est uerum, quod liceat se infamare, sicut inuasorem occidere, nec est simile. Nam ille qui in sorem interfecit, proponit uita propriam,vitae proximi, quod est secundum ordinem charitatis. Qui autem infamat 1e, Pponit uitam corporalem famae, quod non est secundum odidinem charitatis, S propter hoc prima opinio mihi magis placet Et quamuis sit licitum infamiam pati quado in alio-anim detrimentum non redundat,non tamen licitum est infamare. Aliud enim est pati, aliud inferre. Si uero se infamauit mendaciter, tenetur retractare , quia sicut tenetur.aliis quando commode potest ita, & sibi. Quomodo restituatur Dina, infra, Restitutio. . xli. Magnam cautellam consessores adhibere tenentur ut debito modo fama restituatur.
V Iaconus non est minister alicuius sacramenti,sed aliquo rum sacramentalium,sicut exorcismi, & expulsionis immundorum a diuinis. Tho. iiii. sen. dist. v.a. i. quot. ii. Ad ip- .sum pertinet euangelium praedicare,di legere in ecclesia.Tn., iii. parte. q. lxvii .arii. Ad diaconem non pertinet quasi ex ossicio proprio tradere sacramentum baptismi, sed incolatione huius,& aliorum,assistere, & ministrare maioribus. Tho.Li. parte. q.lxvii. an. i.& in.c. perlectis. 6.ad diacon um. XXV. l. Diaconus, ct subdiaconus sunt ministri sacerdotis,sed ordinate unus sub alio,& subdiacono indicitur continentia, ex statuto Gregorij, sicut eis uti non liceat matrimonio antea contracto,sicut nec diaconibus, neque sacerdotibus ecclesiet occidentalis: in .ciante triennium. l. xxxi.Diaconus 'uoque
graece, minister latine dicitur , quia sacerdotis minister immediatus est.
272쪽
Oedo subdiaconatus est primus ex sacris, qui nuda manu potest tansere sacra uasa, secundum di. de pes. & nullus eo
inserioris Diaconus ministrat sacerdoti in sacramentis, praedicat. L legit euangelium in ecclesia, declarare autem, & hortari ad sacerdotem pertinet, di non sine licentia epilcopi potest pra dicarer in.c. adijomus xvi. q. i.& est proprius dispesator famguinis Christi in calicea dati Ar. fio.& dicit S. Tho.hii.sen. d. xiii. q.i.ar.Ul.ql. ii. quod adhuc hodie in quibusda ecclesiis,
sanguis,per diaconum ministris altaris dispensatur,non a tem corpus, quod etiam tangere ei non licet, quia non habet manus consecratas, nisi in necessitate, & de iussit episcopi, uel presbyteri. Jmmo in extrema necessitate, secundum Veruer. quando. s. presbyter est fessiis,uel impotes, potest populo distensare.c. diaconi.xciti. d.&. ita se. immo. S. Tho. uidetur uelle, quod hoc possit praesente episcopo, uel presbytero, & iubente, etiam sine necessitate. Peccarent tamen iu-hendo sine necessitate. si Diaconus indutus uestibus sacris ad cantandum euangeliis potest cantare in choro non obstante. c.in fineta romana
xcii. d. quia ad hoc quod quis incidat in illam censiiram, requiritur quod sit cardinalis. Secundo, quod sit in ecclesia romana, secundum glo. ibi. Tertio, quod ex iactantia,uel alias inhonesta causa faciat, alias non est locus poenae. Aliqui tamen dicunt quod intelligitur generaliter de quolibet diacono,per. d. in sancta romana,quia loquitur generaliter. & in omni ecclesia, sed ex tex. patet quod tantum intelligitur in Romana ecclesia incursio censurae, in alijs autem consuet . dini starenI.
DIGNITAS.3 D nitas e estis a dicit administrationeni rerum ecclesiasticarum cum iurisditione, etiam in modicis causis, secundum λ. de ancha. in cle.si dignitatem, de praeben. Intellige in foro contentioso. Vnde quilibet rector, seu prior ecclesiae collegiatae, dicitur habere dignitatem, ut no.Pan. incle. i.de elec. & Domini de Rota decisione. clxvj. & talis stris proprie dicitur praelatus. c. cum ab ecclesiarum, de OCor. Et ad noc quod aliqua fit dignitas,quae includatur in costitutione.c.multa, te praeben.requiritur, quod sit perPetu
273쪽
uel possit esse perpetua,sicut prior in religione.T .in.ca. i.
Quamuis uicarius episcopi non sit in dignitate, de qua intelligit. d.cinulta i tamen est in tali dignitate,ut possit esse conseruator, dc delegatus papae, supra conseruator. i. sed quid de prioribus, qui secundum bullam Iulis h. non possunt durare nisi per biennium,nunquid possimi esse conseruatores, cum non possint esse perpetui Tab. dicit quod sic, de uicario episcopi Gemi. in.c.nullus,de ele in.VI. idem dicit. An dignitates appetere,uel quaerere liceat 3 not. Omnes dignitates uidentur ad tria genera reduci. Nam cum omnis dignitas habeat annexum honorem, uel habet honorem praecise
sine administratione,& iurisditione, ut militia in saeculo, dc saltus in clero, dc haec potest appeti sine peccato, si timorare,& propter aliquem bonum tinein appetatur,secundu Th. secunda secundae. q.cxxxi. Aut honorem habet δc administrationem praeci se,ut thesaurarius regis, dc ecclesiae sindicus, de hanc licet appetere ab eo, qui idoneus est ad talem dignitatem,& bono fine,ut ad sustentationem suam,uel alioru utilitatem. Aut habet honorem, iurisditionem, dc administra. tionem,sicut rex,iudex,& praelatus,& si haec sit secularis,licet appeti modo debito,ut propter utilitatem reipu.si scit se habere haec tria,uidelicet amorem reipu.potentiam, dc uirtute, di iustitiam. Si uero sit ecclesiastica clim iurisditione, dc ani inmarum cura,ad quaiar, ullus est dignus, nisi ex Dei gratia, quam nullus scit se habere, non licet quaerere,nec etiam appetere, etiam ad bonum finem, quia tamen aliqui tenent, quod non tantum licet appetere hoc,sed etiain procurare,ui e supra ample,Benescium. β. xxxvij. xxxviii. xxxis. Vbicit tur Opinio Cate. Item supra,cathedra. .i.θ. ij. An huiusmodi ossicia uendi possint,infra ossicium. .i. Dominus. . x. An Ii
ceat mutuare dominis pro huiusmodi ossicijs, Vide Th. ad duchissam barbantiar. dc Sil.ibi. . vij.
Dilapidator appellatur praelatus res ecclesiasticas alienans.' dc male expendens,qui dent deponi, ut in. apostolicas,
ocii. q. it. Ideo dilapidatore inspecto, dari debet coadiutor, in c.uenerabili, de Osdet. Hi Srauiter peccant, pauperum bo infideliter tractantes.
274쪽
i . li DISCORDIA. Di icordia quae importat uoluntatum segregationem, de . ii Q itati contrariatur, ex suo genere peccatum mortaleelt,lecundum Tho. secunda secundar. q.xxxvi. . quando scienter ex intentione quis a bono diuino,uel proximali, in quo conlentne tenetur, lilcentit. In re autem modica, uel quan-MO unus existimat hoc esse bonum, & alius contrarium cre-Mat,non est mortale, nasi procedat ex ignorantia eoxtura quae Quis scire tenetur, uel adiungatur pertinacia, quae sit mortalis ecundum Caie ibi.
i Discordare in his, quae sunt de consilio,ad quae quis non tenetur sub praecepto,non est mortal quia non excludit ch ritatem. Est etiam quandoque mortale peccatum, quado ex discordia insertur notabile damnum proximo in bonis corporalibus,uel spiritualibus,quia hoc est contra proximi disiectionem. Vnde laepe consiliari; mali,ex superbia, uel malo
animo moi taliter pecc int, nolentes concordari cum alus in Dorio reipu. ues potius quaerentes bonum proprium, quam commune. Constat hoc elle maximum peccatu cum talium oblationem ecclesia repellat. xc. d. oblationes.. DISPUTATIO. DIsputare de side dubitando, mortale peccatum est, quia dubius in.fid infidelis est, secundum Tho. secuda secundae. q.x.ai. vij es autem fiat disputatio ad consutandos errores, uel ad exercitium, sine tamen periculo audientium, ut qciando sit inter doctos,est laudabilis. Si autem immineat Periculum,ut quando si inter simplices, non est laudabilis, sed peccatum,& tanto inams,quanto periculum grauius. Et Propterea prohibitum est cuicunque laico disputare de fide,
di contra faciens debet excommuni rian.c. quicuque,deli re.ύ .inhibemus, h. vi. & eadem ratione prohibetur seculari Praedicare. c.sicut m uno corpore, te here.&.C. de sum.tri.&s catho. l. nemo,prohibetur ne tu laicis,sed Jc clericis,turbis
coadunatis publice disputare de fide Ideo laicus scies sub tali poena hoc sibi prohibitu si disputat mortaliter agit Ca.ibi. Sustinentes opiniones philosophorum, ut Averrois de unistate intellect iis,& de infinitate temporis,monaliter peccant, quia sunt directe contra fidem,& est prohibitum in octauasessione Concilio Lateranen.
275쪽
DISPEN SATIO. Episcopi, & inquisitores potentes obviare huiusnodi mese
uationibus fidei,& non facientes mortaliter peccant, cum te rneantur, dc tamen quandoque contenti de sola reuerentia, haec negligunt,fecundum Su.uer. disputatio, in. fi. quia ista
est notabilis,& perniciosa negligentia. DISPENSATIO., π Isipensatio secundum Canonistas est iuris relaxatio,& dissecitur uulnus , quia ius commune uulneratur. c. ipsa pi ras.xxiij. quaest. iii .
a Dispentare potest papa in omnibus, inquantum dispensatio
declarationem dicit, quando oritur dubium aliquod circa 1 articulos fidei,sacramenta, ius naturale, & diuinum, secundum Tho. prima secundae. q.c. a. viii.ad. iiii.& Ar. fio. ii. par. ti. xi c. xxi. & noc modo sumitur larse dispensatio, sed proprie dispensare,est facere,quod oppositum legis bene possit fieri . Commutatio uerbo est, quando unum pro alio fit, ut elemosina pro ieiunio, uel huiusnodi. Praecepta decalogi sunt omnino indispensabilia, quia continent intentionem legislatoris. Nam praecepta primae tabu lae ordinant ad ipsum Deum, secundae uero tabulae , contis nent ordinem iustitiae inter homines seruandae, secundum Tho. supra,&. i. sen. d. xlvii.ar. ul. ut unicuique suum redda- itur, alterum iniuste non laedamus. 4 Papa non potest dispens ire in praeceptis primae,uel secundae tabulae, quia non est institutor diuinae legis sicut Deus, neque potest dispensare quo ad articulos ficiet,uel secramenta gratiae,uel praecepta moralia, quae sunt de lege naturae,secundum Tho. quo l. iiii. v. xiij. quia hoc non esset posse pro ue ritate, sed contra ueritatem, dc D in. c ex publico, de coveri conlu. in gl.fi. circa s. v Papa,& si non possit noua sacramenta instituere,uel instituta remouere, potest tamen circa illa, aliquam legem facere ,
ut patet in matrimonio circa personas contrahentes. Capreolus. iiii. sen. d. vij. q. i.ad. Vil.
6 Papa potest dii pensare in omnibus,quet sunt de iure diuino, praeter quam in articulis fidei, sacramentis gnatiae, dc praece :ptis iuris naturalis,ut supra dictum est, sicut dispensat cum Digamo,quod est contra praeceptum apostoli. ti.i. ripa potest dispensare in omnibus,quae stat iuris humani, uel
276쪽
statis,fecundum Tho. in.d. quoL & m. c.significasti, de eieci nisi in his quae determinata sunt ad fidem pertinere, uel ex diuino iure deducta,ut dicit gl. in.c.1unt quidam. xxv.M. Lquia hoc non est mere de iure positivo. a Papa ecundum unam opinionem non potest dispensare in matrimonio,et non consumato,ut quis aliam accipiat, quia hoc est dispensare in iure diuino,in lacramentis,quod Papa non potest ut dictum est supra, hanc uiam nidetur sequi. S.
circa fi. oppositum tenent Vincen.Host.& quaedam glo. m.d. ex publico,qtiam sequuntur Ang.& Ros. Prima tamen opinio uidetur uerior,& consermior sacrae seriptura .Et si papa aliquando dispensavit,quod nestitur, dicendum est hoc μcisse uel ex speciali instinctu spiritus sancti; uel errasse ut homo. ie.tamen in quod. mo.h.q. v. oppositum tenet,dicens,papam ex causa rationabili posse dispesare in matrimonio non consumato,quia no significat matrimonium unio nem Christi & ecclesiae, nisi post consumacionem, & tuc indis lubile remanet. Ante aute potest dissolvi,quod probat ex dictis S.I l .m.iiij.sen. dist. xxvij. q.j.ar. Ityql.ij. I in responsione ad primum dicit quod quia matrimonium comtractum significat conluctionem spiritualium Christi & animae;& haec est solubilis,ideo religionis ingressus aufert sacramentum. In responsione ad tertium dicit, quod quia matris monium contractum tantum, non est perfectum, ideo non habet omnimodam indivisibilitatem.Ex quibus patet,quod authoritate papae potest dissoliti. Et haec opinio subtilis est,& magis consonat rationi, quam & ego amplector.cum de ecclesia in hoc inspensaverit,ut patet de Martino.V.& Eug nio.II I I.quorum bullas se uidisse Arch fo. intestaturis Papa non potest dispesare in gradibus consanguinitatis, Vel amnitatis diuina lege prohibitis, uitenet glo. an.c.literas, lexesti spol.ubi postquam exposuit tecnon potest,nec consueui idest non uult, uel non expedit,in fine determinat,tenes quod non potest;& quod tex.ibi stat propriae, quam sequitur Pa.ibi Et ratio eu,quia quasi omnes tales casus sunt nisturali etiam lege prohibiti quia ad omnes illas personas c
277쪽
habitantes' est naturalis amicitia ,sine alio foedere.Et particiis Iariter non potest dispensare in pruno gradu ascendentium, dc destendentium, secundum Tno.iii;.1m. dist xl.q.j.art.iij.&Arch.so .iij. parte.ti. j.c.de assi.quia est contra ius uiuiram naturale .cum uxoribus parentum exhibeamus reueretiam,
sicut dc parentibus nostris . uel contra ius diuinum sundatum iure naturali,& facramento gratiae, quaedam naque personae prohibentur. aindum Tho.supra,iure diuino, natura-ιi,& humano,ut pater,& mater,quaedam iure diuino sund to in iure naturali secundario,& laumano, quae simi.xij.per. son uidelicet mater,nouerca,soror,neptis,idest filia Dareis,
amitxi. soror patris, matertera.1. soror matris, uxor patruI.LBatris patris,uxor statris,stia priuigni, uel priuignae, soror oris,nurus,idest uxor filij,priuigna, idest uxor patris,haec
Personae numerantur in.iuglo.d.c.literas,hqc etiam,secunduaret. de pal.in.iiij.Clarius. Hi sunt casus diuino iure prohibiti,& inter has personas matrimonium esse prohibetur. Primo, inter filium, & matrem.
Secundo,inter filiam,& patrem.Tertio,inter statrem,& sororem,sive sunt legitimi,siue non. Quarto,inter auum,& ne Ptem. Quinto, inter fratrem,& sororem ex parte patris,& nomatris,sed filiae nouercae. Sexto, inter filium, dc sororem patris.idest amitam. Septimo,inter filium, δc sororem matris.Lmaterteram. Octauo,inter filium, dc uxorem Datris patris.LCompatrum.Nono,inter patrem,& nurum dest uxorem filiJ. Decimo,inter Socratem, dc uxore statris eius regulariter. Vndecimo,inter uirum,& filiam alicuius ab eo cognitae siue affectu maritali,siue scimicariae.Duodecimo,inter priuignu, dc nouercam.Vltimo,uir cum duabus sororibus uiuentibus contrahere prohibeturim Caie.super Leui Qxviij.Opinio auam Cale. in secunda secundae. q. liiii.anix.est,quod papa dispensare potest cum omnibus persenis coniunctis, niti cumamire,& patre,ut matrimonium contrahant, quia illa praece pia diuina de inhabilitatione tot personarum, sunt iudicia- Iia,& non moralia simpliciter,sed secundum quid. Ideo hodie non ligat,nisi quatenus ab ecclesia sunt assumpta. Vnde per papam dispensabilia:& huic opinioni sustragatur. Augu. de ci.Dei.lib.xv.ubi dicit. Commixtio sororum, & statrum,
non natura, sed religione prohibente facta est damnabilis.
278쪽
Ita etiam dicit super Matth. s. & Leui. xviii. & ideo no audeo dicere papam non posse hoc facere,quia rationes Caiet quas in secunda secundae.q.ut supra,facit,sunt sortes, & aut hori.
tas papae,& ecclesiae magna est. ., . I aso Papa dispensare non potest in linea transuersali in primo gradu consanguinitatis,& assinitatis, ut quis cum germana contrahat, uel cum uxore germani, secundum communem opinionem,quia diuino iure prohibeturn aliquo modo cotra ius naturae,nec in lege molaica permittebatur, nisi causa. suscitandae prolis,neque potest dispensare in secundo gradu
mansuersali superioris,ut cum amita,& matertera, eadem ratione, secundum Pet. de pes.& IO.an.in.ca. per uenerabIlem,
qui fit sint Ieg.& Pa.ssi ubi etiam dicit quod inspicie lus est
tex.scripturae sacrae,post factum tamen dicit Arcn.fo. Martiis Duan. V.dispensasse cum quodam,qui cum sua germana contraxerat,& consumauerat, habito tamen prius peritorum co
illo,propter scandala,& alia mala uitanda. Consulendii est igitur omnibus ante factum licentiam non esirepetendam, cum sit dubium ipsum posse. te. tamen secunda secunda q. ciuiLanis. licit papam in omnibus gradibus consanguinitatis,& assinitatis,nisi cum patre,& filia, ct matre, & filio, ut in superiori. diximus, posse dispensare,& hoc uerius uidetur . Et quando secit,credendum est talem dispensationemine ualidam. Pur Deus ipse nouit. Papa non potest dispensare, ut quis duas uxores habeat, &minus, uod una habeat duosviros,quod est contra ius di-Minum sundatum in naturali.De hoc est tex.m.c. gaudemus,: de diuor.& ibi Pa.& Th.iiii.sen.dist. xiii. q. L Neque potest dispensare,quod quis contrahat ad tempus,quia perpetuitas est de essentia matrimonii, ut est sacramentum fidei, & gra- triar,secundum m.qui mouet hanc. q.in. ex publico, de conuer.conivg.tenendo partem negatiuam.
Non potest papa,secundum unam opinionem, quam credo ueram,dispensare in uoto solenni castitatis, quia continetia est essentialiter annexa statui religionis, S sicut calix consecratus ipso manente,non potest fieri quin sit consecratus bi Met possit prohiberi ne in eo consecretur, sic in homine per . . uotum solenne religionis approbatae, fit quaedam actualis consecrauo,& benedictio totius coiroris sui, quae insepar
279쪽
irr DISPENSATIO. bilis est ipso uiuente. Vnde non potest per quemcunque diaspenseri, secundum Thon secunda secundae. q. lxxxviii. .XL Et hoc etiam probat. cuin ad monasterium, de statu mori. dicens castitatem annexam esse regulae monachali. Non est autem simile deuoto annexo facro ordini ex statuto eccissiae in.c.unico, deuoto,lib.vi.Cum. S.Thom. uenit Abb. Munutem,ut Pa. in. aetacum ad monasterium, Pet. de pal. iiii.sem dist. xxxviii.q.ihi.conci xi. Ric. ibi,& alij. Caie.quoque secunda secundae.q lxxxviii. supra, tenet cum canonistis dicens,
quod papa potest separare statum monachalem ab hoc homine,Aciendo de monacho non monachum.Allegat Coele stinum. I I I.qui dispensavit in hoc. .
13 Dispesare in lex uel uoto,uel similibus sine rationabili causa,peccatum est,quia actus humanus est non consonans ra.
tioni,secundu Cale. ibi,& tales praelatis sic dispensentes sunt dissipatores , & quando impetratur dispensatio ex selsa cati se,uel tacita ueritate,dispensatio nulla est.c. u. de fi. praesb. in vi.& in re notabili est peccatum mortale,secundum Cai ibi. ut si absque rationabili causis,quis dispensetur,ut trabeat plura benefici ex quo creditur, quod animae privabuntur debita cura,vel quod ex hoc quis excessivos habeat redditus, &alij esuriant,& huiusmocs. Peccant enim mortaliter tales dispensantes , nec qui dispensatur hoc modo sine rationabili cause,etiam quod papa dicat motu proprio , & certa scieti di de plenitudine potestatis , &c. quo ad Deum est tutus in conscientia,quia papa non habet potestatem in destructionem,sed in aedificationem eccletiae. Idem dic de dispensatione iuramenti, & aliorum , quae sunt de iure diuino, secun
34 Causae dispensandi iustae sunt haec, uidelicet tempus .c. tem
pus .i. ΦVii. Secunda, utilitas. xxii. q.iiii c. ipse pietas. Tertia, qualitas per nae,meriti,& stientiae.c tali.i. q.Vii. Quarta,necessitas,In.dae. tali. Quinta,pietas. Sexta, rei euetus. Septima, scandalum multitudinis, list. o.Qui constitueretur. Et quia
casus sunt uaris ideo non potest dari generalis regula,sed arbitrio boni uiri iudicantis an causet ut iusta, standuna est.c. . dilo seneto,dist. so. Et quando cauti est iusta praelatus pec
Princeps cognoscat causam sed sussicit eius uoluntas, secum
280쪽
dum m.c. diuersis, te cle.coniu.m his stilicet, quae sunt iuris positivi tantiam,secundum Inno. in.d.c.cum ad monasterili. Secus in inseriore, ut not. o.in.β.nisi rigor.c. multorum. . q. Vil. In constientia tamen quando adest causa lle qui dispensatur erit tutus, licet dispensans sine cognitione uta malefaciat & debeat puniri, quia contra legem egit. Facit glo.Qij.
rs Dispensare,& internariari potest quilibet in Iegibus, casu subito occurrente necessitatis, maxime cum ad superiorem recursus non possit haberi: in.c. Si ergo.j. q. j. quia in obseruatione legis,uel praecepti legi satoris intentio maxime obse uanda est,alias autem ad praelatos pertinet. is Solus papa dispensat uotiun terra: sanctς.c.magno,de uoto, ex consuetudine autem uotum. S. Iacobi, ad limina Apostolarum. Pa.not. αρο multa, te uo. quod legatus non potest l. dispensare in uoto ultramarino.Item not. quod quando Notum,sive ultramarinum,sive. S.Iacobi, uel alterius peregrinationis factum est solum causa, deuotionis, & non in subsidium illius loci,ut quia uouit offerre, portare, uel aliquid tacer tunc episcopus potest dispensat e , secundum glo.1n.ffci ex multa .quamuis communis consuetudo teneat contrariti. xν Ira uoto simplici castitatis,& perpetuo, papa potest dispensare,secundum m.in.c. ueniens,qui cle. uel uo. ex magna tamecausa ita ut qui ea dispensatione utatur,peccatum euitet. Si autem uotum hoc fuit a principio meticulosum,licet metus
non fuerit iustus,& iminet periculum fornicationis, purae m. ibi,quod potest episcopus dispensare, ex quo casus est cocessus ab ecclesia, ct non prohibetur epistopo dispensatio, extra uero hunc casum,quia casu; talis est arduus, lebet papae reseruari,ut in. p.maiores,de bapti.in principio, secundum m. supra. ia Episcopus potest dispensare in uoto temporali castitatis, ut Per annum,ues huiusmodi,quia non est casus arduus, & in eo,qui uouit non contrahere, quia est minus quam uolunt simplex castitatis,& de petendo debitum, quando non potest ratione voti,uel amitatis superuenientis.Ch. de eo qui cogno. consan. Antonius de but.in. rursus, qui cle. uel uo. Et potest episcopus,uel episcopalem authoritatem habes in