장음표시 사용
51쪽
tem suspiti em secere posi unt,uel quaclo est semiplene Probatum,quod lacere potest unus testis omni exceptione inato tunc debet exigi iuramentum de ueritate dicenda, & reus
tenetur ueritatem confiteri.Tho. uol. .ar. XVI.
Quando praelatus praecipit ut sibi manifestetur quod quis
sciuerit corrigendum,intelligendum est hoc praeceptum, 1allio ordine fraternae correctionis,sive sit praeceptum generale ad omnes,siue speiale, ad aliquem : quod si praelatus contra hunc ordinem praeciperet,peccaret, nec ei esset obediendum, quia contra praeceptum Claristi obediens peccaret. Tho. h. q. xiij.ar.Vij.acIV. εο In quibustunque casibus iudex secularis,uel ecclesiasticus,potest linamentum exigere, siue in uia denuntiationis, siue inquisitionis,sive accusationis.Tho.veLq. iij.anz.astriij. 17 Quando crimen non est occultum super occultis circunstantiis illius, potest testis interrogari secundum m. c.qualiter,&quando, es.j. de accu.circa sinentisiussicit elimi quod crimen non sit locutum. 83 Si delictum sit notorium,ut quia uidetur domus combusta, sed ignoratur quis eam combuserit,potest iudex sine alicuius citatione, ex ossicio suo inquirere generaliter, & non contra certam persenam. Et si aliqui nominantur in illa generali inquisitione, lebet postea procedere specialiter contra illos, se-Cundum m.in.c.bonae memoriae, te appel.el j.est Inno.qui dicit hanc praticam seruare totum mundum. autem ill qui scit,teneatur reuelare hoc delictum secretum,sivit opiniones.
Quidam dicunt.Tho.tenuisse in quodam capitulo generali, quod tenetur,quia quando iudex potest praecipere, subditus tenetur obedire,ad quod secit dictum Pe.de Pa.iiij. list.xixa. Di.in sel. actibi uidetur tenere quod Actum publicum sit suuficiens ad inquisitionem. Oppositum tenet Pa. post Inno.et ΗΟs .in. l. c.bonae memoria el.j.unde rationabiliter dicenduest ex silpradictis,quisit quando semina est notorium ,& aliqua pessima est de hoc suspecta,uel in ala,tenetur ta reus, quam est; propalare,uel si sunt tot testes,quod sussicieter pos iit hoc probari. Si uel o non praecessit in nia personae, nec inditia sussicientia,nec semiplena probatio,non tenentur, &si specialiter interrogentur, debent subter fugere prudenter,
uel appellando,uel dicendo quod probent 2 sat ius,&c. a s Episcopo
52쪽
αs Episcopo praecipient ut qui scit revelet tale delictium,&c.1llequii noui primo debet correctionem facere ei, ut satisfaciat
episcopo,quod si non uult debet, reuelare si potest probare,
quia communiter episcCpus querit tanquam iudex. Si autem
non Potest probare ion tenetur dicere ei tanquam iudici,poxesh tamen dicere secret ut patri i credit quod episcopus salutem animae delinquentis quaeret. glo. in c. sacei dos, de pin. dist. Q.&.T. q.j.c si omnia. 3o uictus,ua diminatus de uno crimine & iuste inquisitus, secundum Pe.de pa.iiij dist.rix. ar. ut .circa f. potest de omniabus alus inquiri peccatis, & occultis circunstantus, & tenetur dicere ueritatem, credo tamen de illis tantum, de quibus nossetissecit similiter socios prodere,cotra quos iuste potest agi, maxime quando sunt incorrigibiles: illos autem quos poenitet accusare no debet tisi de eis specialiter interrogetur, huic
cit enim quod inquisitio non potest fieri nisi de crimine illo, de quo aliquis est dirimatus, nec est uerum id, quod quida
scripsertint,scilicet quod dissamatus de uno crimine, de alijs Possit inquiri,hoc est manifeste contra.c.inquisitionis, te a cula. ubi dicitur.Inquisitio seri debet solummodo super illis, de quibus clamores aliqui praecesserunt,& in tantum decretalis illa existi uult praecedentem infamiam super aliquo crimis oe,quod c duo,uel plures iurati aliquem asinant crime aliquod eiisdem uidentibus commistisse, te quo aliqua non laborat infamia,non est contra eum propterea inquirendum. Nec ratio quae illos moin scilicet quia non propter occulta tionem peccati,sed propter occultationem peccatoris prohibetur homo de occultis iudicare, concludit intelum eorum,
quoniam salsum est, quod iudicium de occultis sit prohibitum,no Dropter occultationem peccati: immo quoniam peccatum ea occultum, ideo exemptum est ab inquisitione humana' iudicio humano, quoniam omnia humana iudicia ad publicam potestatem,scientiamque spectant. Caveant ergo suae, dc suo litorum suorum conscientiae praelati illorum eligiosorum, qui dirimato de uno praecipiunt inquirendo de aliis, te quibus non est distamatus, Peccant enim praecipie Gic illi respondere no tenentur. Nec excusantur praelati dim
53쪽
centes,quod aliquando alias de tali crimine suit aliqua suspitio,oportet enim infamiam, seu clamorosam insinuationem
praecedere,& non simplicem suspitionem. . ai An fratres praedicatores possint appellare Respondeo, quod sic dicitur in eorum constitutionibus,in .c. de capitulo generali.Declaramus, quod licet appellatio sit de iure naturali, unusquisque potest iuri suo renuntiare,& eo ipso, quod quis obedientia sponte prostetur secundum constitutiones no-mas,secundum quas non licet appellare,ex hoc etiam renuntiat iuri sibi a natura competenti de appellation sicut & iuri possidedi aliquid ut proprium,& iuri ducendi uxorem, quibus natura omnes liberos fecit. Vnde in . c. apud car sonam
M. C C C X I I. celebrato sic dicitur. Volumus,& ordinamus, quod quicunque frater repertus fuerit iudicio eius, ad quem spectat,sine causa rationabili a quocunque superioli suo appella si carcerali custodiς mancipetur,clinuntiantes fratribus liniuersis,quod de iure communi,& ex priuilegio ordinis speciali,nulli fratrum licitum est a correctione, uel ab ossici rum amotione appellare, sicut fuit declaratum cenomanis, M. CCCCXCI. infra appellatio. acri.
3 ADiuratio secundum Arc. flo. ij. parte,ti. x. c.viij. est inductio alicuius persona uel creaturae,ad aliquid faciendima, uel non faciendum,ex inuocatione rei fac & si sat cum debitis circunstantijs est actus latreae, sicut iuramentum, secundum
Tho.secunda secundae. q. m. ar.j.
a Adiurare superiorem non quasi rogando,sed quasi cogendo, prout Cayphas Christum adiurauit, est peccatum mortale,secus si adituat inferiorem,uel superiorem, non intendens aliquam necessitatem ei ex hoc imponere, sed tantum reuerentiam rei sic ,secundum Tho.ibi supra. 3 Adiurare demones per modum depraecationis, uel inductionis ob reuerentiam rei sic , non licet, quia talis modus ad beneuolentiam, uel amicitiam quandam Uidetur petetinere, quam cum demonibus habere non licet. Adiurare uero eos per modum compulsionis licet quandoque,uidelicet, ut nobis non noceant,uel alijs,repellendo eos ut inimicos, quan
doque non licet,ut ad scienduam aliquid ab eis, uel obtinem
54쪽
ctum aliquid ut sinitatem,uel huiusmodi, quavis dum expelIitur daemon possit adiurare de ueritate dicenda,& inquiri aliquid,quod occurrit,ad aliorum utilitatem , uel ut cognoscatiar si uere est daemon, cum haec ad eius amicitiam non petat ineant,ex S.Tho ubi supra,& secunda secundae.q. xc .art. ui .
Ex instinctu tamen spiritus sancti,aliqui praeceperunt daemoni aliquod seruitium,ut S.Iacobus,qui Hermogenem per demones secit ad se adduci , non tamen ut daemonis amicitiam haberet . . Actiurare creaturas irrationales non licet secundum se, qui itianum est,sed in ordine ad Deum a quo mouetur, licet, uel Per modum depraecationis ad Deum directae, quod pertinet ad eos qui miracula ficiunt diuina inuocatione, uel per modum compulsionis,quae resertur ad daemonem,qui in nocumentum hominum irrationabilibus utitur, ct hoc modo utitur ecclesia in exorcismis,per quos daemonum potestas ab irrationabilibus excluditur.Tho ubi supra.ar.iu.s Adiuratio secta debito modo est licentia, & meritoria, habet enim similitudinem cum iuramento,estque actus latreae, sed Oponet quod fiat cum reuerentia, te re bona,bona intentione,& debitis circinantus.Et si fiat ad subditos debito modo, cum intentione obligandi, obligat sicut preceptum,& iuramentum.Tho. ubi supra. 6 Adiurans aliquem de eo,quod non potest,uel quem non potest, intellens etian obligaie,mortaliter peccat, ut digium est, agitque contra iustitiam,& taliter adiuratus ex hoc non tenetrix obedire.Adiuratio in casibus non licui de genere suo est mortale peccatum contra secundum praeceptum. Non assumes nomen Dei in uanum.Tho.ubi supra 7 Volens demonem expellere,& adiurans ut dicat aliqua ex curiositate, tuae ad expulsionem nihil ficiunt, utputa. Quid tenuit Aristo. te immorialitate animae, uel huiusnodi, & hoc non secit ut credat firmiter,uel ut discat a diabolo, uenialiter uidetur peccare quia per hoc non uult diaboli amicitiam,sed est ex quandam leuitate, quod tamen fieri non debet, ne ali
serie diabolo credant. Sil.uer. Adiuratio. .v. cauendum tameest in huiusmodi ndiurationibus, ne quis adiuret oblesratiue, aut ad aliquod consequendunt, ut puta Oblequi in uesnotitiam,quia tunc mortale uideretur.
55쪽
ADMINISTRA. AD M O NI. ADOPTIO. ADMINISTRATIO.r Λ Dministrator tenetur de mala administratione satistacere, secundum Inno.Qex praesentituri, te pignoribus.Et ille cinius est administrato habet actionem negotiorum gestorum contra eum Kde neg.gest.l. iij. .ul.xiJ. q.i3.c si quae de rebus et Administrator tenetur de dolo,secundum glo. inu.cum ostedimus T de fideiu tu. tenetur etiam de lata culpa.l. curatoris, C deneg. gest. et etham de leui l.quicquid .Qdearb. tu. 3 Administrationem committens indigno scienter tenetur domata administratione,secudum Innoein.c. ex ratione, de ςta.& quali.& mortaliter peccat. Ouando autem administrator de casu uel fortuna teneatur,uide in.l.nego .ff de neg gest . quia in quinquae casibus tenetur.
ADMONITIO.ADmonitio debet fieri ante denuntiationem, secundu glo.
in.c. qualiter,& quando,el.h.de accu.uide infra , correetio fraterna. si iiij. Admonitio praeuia secreta,est de praecepto ante
publicam denuntiationem in iudicio, si correctio speratur, Tho. secunda secundae q. xiij.ar.Vij. ADOPTIO. a A Doptio secundum Tho.is1.sen.dist.xlij.q ii.a j. est extremae personae in filium,uel nepotem,uel deinceps,legitima assiimptio.D.in rubricii,eo.ti.dici quod est quaedam propinquitas a lege inducta. a Adoptio duplex est,fectuidum Tho. ibi ad primum una qua
naturalem filiationem persectae imitatur,& haec uocatur arogatio,per quam reducitur adoptatus in potestatem adoptantis,ita ut adoptatus succedat adoptanti ex intestato , nec potest eum pater adoptans quarta parte haereditatis priuare. Et
sic adoptari non potest,nisi qui est sui iuris, & postquam est
adoptatus non habet potestatem,aut si habet, est emancipM tus,quae quidem non ni, nisi principis authoritate . Alia est simplex adoptio,per quam adoptatus non transit in potestatem adoptantis,& secundum hanc potest adoptari eluam ille qui non est sui iuris,sine authoritate principis, ex authoritate magistratus :nec succedit in bonis adoptantis, nec adoptas
in testamento tenetur ei aliquid relinquere.Pa. .X. .li.
3 Adoptare non potest aliquem,qui no est sui iuris,uel minor, xxv. annis, uel mulierinisi ex speciali authoritate principis,
56쪽
ADOPTIO. isqvila isti disponendi de hqreditate non habent potestatem. ino. ubi supra ad ii . Aesoptare non potest,qui ad generandum habet naturale imve nentiam, ut frigidus:secus si ex accidentali desectu non Potest generare,ut gladio castratus: Pa. in.c. unico, te cog.lee. Iis enim non indiget solatio,filiorum , sicut qui habitos filios amiserunt,uel habere potuet unt,sed casu accidentali notinbuerunt,& oportet quod adoptans sit tanto maior,ut adis optatus possit esse eius filius,& quod per annos.xviij. praecedat eum,& sit ita senex, ut naturaliter possit esse pater adoptat i,secundum Tho. supra ad.V. N Quicquid est in potestate adoptati transit in potestatem adoptantis.Tho ibi ad.iiii.secus in adoptione simplici,quando filius non emancipatus adoptatur, quia non transit in pote-natem adoptantis,nec succeait,ut dictum est supra ibi actitii. c Adoptato patre,adoptantur eius filii,& nepotes, non emanci
V Consanguineis non conuenit adoptari,quia iure naturς debent succedere ibi,Tho.ad.vii.&.iii. dist.x.q.U.ar. i. qt.Lad.ii. B Ex adoptione causatur cognatio legalis impediens matrimo Dium,authoritate legis confirmatae ab ecclesia. Tho.iiii.sent. dist. iiii.q.ii.ar.ii. per totum infra matrimonium.xvi. 3c est triplex,prima descendentiunt inter coniugem adoptantis, dc ipsum adoptatum,& econuerso, perpetuo impediens matrimonium,tertia inter filios naturales,& adoptatos,impediens
tantum quadiu durat adoptio:ibhar. iii. de hoc plenius insta
s Adoptari nullus potest in fratrem,uel sororem.I.nec apud.C. de here.lasti.nec etiam in patrem,nec si quis dicat coram multis accipio te in filium,&QPa.in.c unico de cog.leg. scd oportet,quod seruetur a:uidelicet, quod fiat authoritate prin- cipis,uel magistratus,Sc. & tam masculus qua foemina, posisiuit arrogari, & adoptari per mascillinum intelligitur & scemininum,secundum Tho.in .iiii.stipra.
soluitur , uidelicet naturali morte adoptantis, morte ciuili, propter nuptias incestuosas, lignitate, per sententiam, di per
Adoptat δε arrogatus a convicta persona, ab intestato sit
57쪽
ADORATI .cedunt, sicut naturales & legitimi siij,& habent quaereIaminossiciosi testamenti,si sine causa junt exhaeredati. Arrogatus autem habet quartani partem si emancipetur, & sorte idem est de adoptato a persona coniuncta , qui a quasi assimilat uxeturogato. Secus est de adoptato ab extranea,quia nihil habet nisi quod ab intestato succedit,sicut naturalis,di legitimus. Ite' adoptans,durante adoptione, adoptatum quavis extraneum egentem,tenetur alere, sicut naturalem filium licet emancipatum,& econtra,filius tenetur patri ad alimenta si indiget. Ite pater potest eum uendere in casu,sicut silium naturalem. Haec secundum Pe. de pa. quarto,ubi supra. Adoptio imitatur nattiram carnalis mali uaronia,hinc est, quod per hanc cognitione d
legalem, etiam sacerdos, qui naturaliter , & de susto potest: senerare, potest di silium adoptare, & ita de quocunque ualente generarea.s pater. ffeo.
1 A Doratio est reuerentiae alicui rei propter eius excellentiam )eXhibitio:Tho. secunda secundae. q. lx illi. Ir.i. et Adorare Deum est de iure naturae , ut est principium creationis,& gubernationis, & tenetur homo deputare aliquod te- pus uitae suae ad uacandii diuinis de praecepto morali. Quod autem hoc uel illud faciat, uel hoc tempore,est ex institutione legis diuinae, uel humanae,& contra hoc piaeceptum,nulla consuetudo potest introduci: ThoabLq. lxxxi M.tii. secus
de praecepto, quo l est de iure positivo ut quod tali die , ab operce seruili abstineamus. facit ad hoc , infra uer. selliae. Vide aliquid ibi.
3 Tres personae, liuinae relationes,attributa,& omnia, quae in '. Deo runt,una adoratione adorantur,quia omnia sint unum in ipso Deo :Tho. secunda secundae. q. lxxxiiii. . t acl. iii. 4 Sacriscium scili Deo exhibetur,secundum Augu.in.x. de cita ibi,ar. i. ad. i. Tho.s Humana natura,quae semper in Christo fuit unita diuinitati, simpliciter adolatione latreae debet adorari, suppositu enim
est,quod adolatur,& non natura humana,secundum ratione separat Tho. iii.ad. ix. q. i.ar. ii. qi. i. consentit magister Augil.
ut imago Christum reprcsentas,eadem adoratione,qua Christus debet adorati cilicet lataea quia idem motus est ad Ma- -
58쪽
ADORATIO. Iopine,& ad imaginatu:Tho.ubi supra. q.ii. Imagines aute aliorum sanctorum adorari possunt eadem adoriatione, quae sanctos conuenit adorare, uidelicet dulia, uel hyperditata. Verum nostris diebus quidam haeretici in surieXerunt, dicentes imagines non debere adorari,quia dicitur Exo. i. Non facies scilli tile,ω .&.iiii.Re.xviii.legitur,quis i EZechias serpetem aeneum iussit confringi,& Io.hii.dicitur.Veri adoratores adorabunt in spiritu,&CIdeo uidetur,quod huiusinodi magines non postini adorari. Respondetur, quod hic fuit erior condam graecorum,& licet haec scriptura, usias imaginum no
habeatur,tamen ut dicit Damaelib. iiii. usium imaginum ex traditione apostolorum habemus,qui a Christo erant edocti,&ipse Dama. simul cum Eusebio resere, Christum suam imaginem Abagaro mississe, licet hoc pro apocriso habeatur. cli-citque idem Dama. Lucam imaginem, Beatae Vir. Mariae pin-xille.Et fuit usus imaginum approbatur in.ii. cocilio Niceno, de Constantinopolitano,& in tribus illis lateranenssili, Gre.& aliis pon.ideo conuenienter Christiani utuntur maagini-hias,tenentes eas ad instructionem missium,in memoria Christi,& simistoriun,& ad excitandum homines ad uirtutes. Nec adoramus pro Deo sanctos,quorum imagines facimus,quod
esset contra illud, Non secies sculptile , scilicet tanquam pro Deo adorandiun. Et Erechias secit constingi serpentem, quia erat occasio idolatriae,& sic fieri deberet imaginibus,quando
homines eas pro Deo adorarent,quod non iaciunt.Principalis tamen nostra adoratio debet esse in spiritu,& ueritate. Restat ergo,quod licitum est,etiam imagines adorare, ut supra dictum est.
Crux Christi in qua ipse pependit, inquantum repi sentat
Christum,eadem adoration qua Christus,scilicet latrea, lebet adorari,inquantum uero est res quaedam Christi, adoratur hyperdulia,& non latrea: quia non pertinet ad personam uerbi.Aliae autem Cruces pictar,uel fictae,non adorantur nisi adoratione latrear: quia non nisi inquatum repraesentat Christum Idem dicas de aliis Christi rebus, ut de ueste, corona, clauis,& caeteris. Si adorantur ut imago, latrea debent adorari,si ut res Christi,hyperdulia Et sic concorda quae dicit Tho.
Leata Virgo quae scit Mater Dei,quando honoratur ratione.
59쪽
filii,adoratur hyperdulia,ratione autem sui, lulia, nunquam tamen latrea.Tho. in . iii supra liti reliquias uero sanctorum, di angelos,dulia adoramus nisi repraesentarent Deiuri per aliquam similitudinem,sicut angeli apparetes Habinae repraesentabant trinitatem,ideo adorauit eos adoratione latrear. Secussi in propria natura adorantur. Thom.iii q. V.atavi. &. iii senten. supra,ad.iii.s Hostia quae offertur a sacerdote in missa, non debet adorari cum actuali conditione,si est cosecrata, sed iussicit quod haec
conditio sit in habitu: quia si non crederet esse consacratamno adoraret.Tho.hi sen. dist. ix. q.i.ar. Eql. vi. Quod ii diabolus in se a Christi appareat, propter rei novitate debet homo adorare cum actuali conditione: haec enim nouitas attentionem,& considerationem requirit, ibi ad.iii. o Prςlato dum est actualiter in mortali,non debet exhiberi dirlia,secus quando est sine peccato mortali,uel nescitur In quo satu si tunc enim non apparet contrarium uirtuti, cui honor debetur. Malo tamen praelato ratione ossicii , aliquis honor debetur. II Daemonibus non deberiir hono nec damnatis,quia est ligata in eis aptitudo naturalis ad uirtutem. Similiter nec irrationabilibus,Thci.iii.ubi supra. lii.M. iii. a Latrea est sentitus,quc seli Deo exhibetur,propter dominiit, quod seper omnem,creaturam exercet.Tho. secuta secundae q.citi. anili.Dulia seruitutem erga dominos dicit. Hyperdulia media esse uideriir inter latrem,& duliam,& exhibetur cre turis,quae habent specialem amitatem ad Deum, sicut Beatet Virgini.Tho.ibi,ar. iiii. ad. ii. 3 Adoratio Dei duplex,interior, scilicet quae est deuotio mentis,& exterio quae est hinnitiatio corporis,prima tamen principalior est propter quam,& ad qua fit secunda,in dicit Tho.
secunda secundae. q. hcxxvii.M.tii per to. Et adorantes genua
flectimus,& prostemimur quia infirmi, & nihil sumus,
ADulatio est excessiis delectandi alios uerbis uel sams laudis,intentione alicuius lucri consequendi Tho.secunda se
git tripliciter esse mortale,secudum Cale. ibi, uel rationenia
60쪽
ADULATIO. quando quis alium laudat de actu, quod est peccatu
mortale uel ratione finis,ut si laudando intendit nocere cor voraliter uel spiritualiter,& hoc notabiliter,uel ratione occaa Horris,ut cum praeter intentionem laudantis, alteri praebetur S occasio peccandi. L 2.Aduertendum tamen hic circa occasionem,an sit data,vel ac Cepta,an laudans cognouit, uel excogitauit haudatum ex sit mili laude in mortale ruere esse solitum, & an sponte, uel ext Hebito laudauerit: quia si dabat operam rei licitae laudatio exi debito,praeter malam intentionem, si alius rui non ei impu. tandum est. Vide insta scandalum. ani. . 3 Adrilans tantum occasione delectandi alios uel ad uitandumi aliquod malum, uel ad consequendum aliquod bonum in necessitate,seruatis his , quae dicta sunt quod non sit occasio
minae,nec de materia monali,Sc.uenialiter peccat, Tho.ubi, supra.Non enim contra charitatem agit.
4. Dave aliquid adulatoribus ex appetitu nimiae laudis,uel iniuinnae uel iniquet utputa de malo)peccatu est, quia seuetur peccato adulatoris,& communicatur in crimine, secudum Tho. . ibi. q. lxviii π.ui.ad iii. dare etiam prodige istis, uel sustenta re eos,qui illicitis adulationibus uacant,extra sum necessim tis,non licet: praebetur enim eis mali occasio. Secus quando dant his,qui moderate laudant,vel ad bonum snem,& musa delectandisne periculo, sicut etiam histrionibus: quia sicut hi non peccant huitisinodi moderate exercentes , ita nec eos sustentantes,sed iuste agunt, eis quasi mercedem tribuendo. Tho secunda secun&e.q. clxviii.M.tii.ad. iii. Vide.lxxxvi.aec. donare,& duobus sequentibus. Clericus uacans adulationibus,& proditionibus,si depraehenditur, legradatur ab officio. clericus.xlvi. list. Vide insta,Histrio . per to .e Adulator benescium impetrans per adulationem, licet secundum Artacto. u. parte tLi.c.v. . iiii. reputandus sit smoniacus, i. q.i. c. ordinationes,non tamen tenetur illud beneficium resignare:ar. extra eo.cs.& allegat Inno.& Hos . qui hoc not. in tuam, te aeta.& quali.& ratio est,quia mentalis simonia est,quq tantummodo poenitentia purgatur,nec resignatio necessaria est,pe .c.f.de simo. adfi. quavis quidam oppositum