장음표시 사용
501쪽
dicere secundum quod credit quὀd teneantur. Verius tameest non teneri.
ν Pro ossicio debent dicere.vij. horas canonicas de praecepto, de consuetudine autem quilibet dicat officium secudum ordinem suae ecclesiae,uel suae religionis, ita quod ista consuetudo non obligat ad mortale. Nam si monacus diceret omiscium secundum curiam, uel diceret nonam ante sextam, uel
ficeret de sanctis, quando debet fieri de seria, non propteri, oc mortaliter peccaret,secundum Cai.ibi, quia non mutat substantialia ossicij,sed accidentalia tantum, grauiter tamen delinquit quando ex negligentia facit,mutans ossicium pro libito. Fratres tamen praedicatores , ex suis constitutionibus lini,quod sint conteti ossiciis ecclesiarum, ad quas declinat. B Ad ossicium B.Ma. quando regulariter dicitur in choro, tenetur omnes ex consuetudine ecclesiae, quae consuetudo ad p-ceptum obligat,sicut ad aliud ossicium , secus quando non dicitur in choro,licet bonum sit,ut priuate tunc dicatur.Hic secundum Pa.& Io.de lig. in.c. .de cele.mis& cie.j.eod.Pe. pal.iiij.sen.dist.XWq.V.ar.H.s De ossicio mortuorum quando in die animarum dicitura nentur omnes, sicut ad aliud ossicium: quando autem alias dicitur tenentur secundum consuetudinem suae ecclesiae,ueIreligionis,secundum Pe.iiij. list.6.&Tho.ql.Q.sup In ordine praedicatorum est consuetudo, quod dicitur iemel in hebdomoda totum ossicium mortuorum,nisi sit impedimetum,& omnes ad hoc tenentur,aliis autem diebus dicunturtatum tres lectiones,& ad hoc non tenentur nisi hebodmodarius, liaconus,subdi aconus,& ille qui notatus est in taliula pro missa defunctorum,& isti non possunt propria authoritate committere alteri,ut pro eis dica sed benexum licentia praelati,uel cantoris,qui in choro uices praelati iatio horum est,quia hoc uidetur esse onus personale Et huic concordat Arch.flo. Sil .uero uer.hora. .vj dicit quod no uidetur onus personale, ideo possunt committere. Primum tamen uidetur melius:sed in similibus consuetudo multum facit, ideo seruanda quando de ea constat. o Letanias autem dicere quando fit de seria secundum bilimi, supra non est de praecepto,nec.vij.Pal.poenitetiales, uel Platterium in die Parasceves non existentibus in choro, quia ra
502쪽
HORAE CANONICAE. 24atres nostri noluerunt nos ad praeceptum obligare in huiusmodi. Magister tamen Vicen. Banuel ubi supra,dicit statres ad letanias teneri icet post quamcunque horam possint dici:& hoc securius uidetur. v Papa secundum Pa.in. d.cij. non potest dispensare, quod quitenentur dicere ossiicium, non dicant,cum hoc sit de iure diuino. Potest tamen dispensarei, quod non ditaint hoc,uel illuci Alij dicunt quod potest,diunmodo per aliquod aliud recompensent beneficium,uel alio modo laudent Deum,non beneficiati. Et hoc magis placet Syl.& Laiad. & Io.de lig. in
Jcie.contra quos arguit Pa. a Excommunicatus minori excommunicatione tenetur dicere
ossicium,& cum aliis potest dicere,fecundum omnes. Si uero maiori tenetur, lebet diceresed non in ecclesia, uel cum alio,aut quasi in ossicio suo,sed per modum orationis, sine dominus uobiscum .c.si quis episcopus danatus.xj. q. ii .excomunicatio enim non liberat eum ab hoc onere, etiam si sit degradatus,& fuit in sacris,uel si non fuit in sacris,tamen beneficiatus,quamdiu tenet beneficium tenetur , quia hoc est
3 Praelati possunt mutare ossicium quo ad accidetalia,ut si debeat fieri de seria,fiat de sancto,& huiusmodimon aute quoad substantialia, secundum Magistrum Vincentium in coliti
fiatrum prae. list. i. c.j. quia secundum Arch. fio.praeceptu huiusnodi non est determinatum circa modum. Peccant tamemutantes sine rationabili causa,non tamen secundum eundem: Magistrum Vincentium , possunt, innovare aliquid ad perpetuo durandum per modum constitutionis , uel consuetudinis generalis circa diuinum ossicium. Sicut non possunt tollere consuetudines communiter approbatas. 34 Non est iniungedum illi qui praetermissit ossicium, ut illud-met repetat, sed aliquid aliud,ut. 7. Psal.uel psalterium secundum quantitatem ossicij dimis,ut congruitas ossicu quo ad tempus non tollatu secundum Tho.ὐiij.ar. H. Talis in Poenitentia est arbitraria secundum omnes,& praecipue secu
is Qui dimisit aliud in medio,vel in principio ossicij, no oportet repetere totum ossicium,secuncium H quod omissum est uel aliquid aliud dicere iecundiuu Vabi autem partem --
503쪽
rabilem dinai sit,secudum Arch. re incipiat totum si uult mortale euadere. Et si dixit nonam ante sextam non est opus re-l,licare,sed sussicit dicere omissam, secundum Pe. de pal. Simii ter qui propter aliquod legitimum impedimentum dimisit horas, ut propter infirmitatem,uel praedicationem, no tenetur altera die illud replicare , sicut de ieiunio omilio, propter rationem iam dictam : secus quando eodem die potestiatisfacere. Et qui audit legi lemones,uel antiphonas, & huius nodi in choro,non oportet quod ipse replicet, sufficit attente audiste,nisi exerceat se in choro,qui non potest ita attedere,charitas enim facit,ut quod unus facit,alteri tribuatur: quod est bene notandum. to Dimittens ossicium ex infirmitate multum infesta, uel qua-do dicendo multum conturbatur, non peccat mortalite Scin hoc statur iudicio medici: secus quando esset modica infirnaitas. m. in .d.αj.Nec tenetur illud audire, uel repetere post-na um,secudum Inn.& Pa. Q ex patie.de oblecte. Similiter
non dicens ossicium,quia sine culpa sua caret libro, uel noxii let,ues huiusmodi, non peccat mortaliter. Debet tamen satisficere dicendo aliquid aliud loco offici3, cum hoc sit ex naturali lege. Praedicatores autem,& lectores,qui propter uitandum magnum stadalum, uel non impediendum magnusumim,non dicunt ossicium, non peccant mortaliter, nisi forte fuerint negligentes,cum potuissent prius dicere, di no-' luissent. Similiter ex obliuione excusantur,nec repetere tene tu transacto tempore congruo,ut dissirin est supra.
7 Tempus quo debet dici oscium private secudum Citie. ibi, est totus dies a uespera praecedentis diei, usque ad mediam noctem diei sequentis, ita tame quod Qtas matutinas liceat
dicere in uespere diei praecedentis, reliquas aute horas usque vid mediam noctem diei sequentis, Multum tame tardare ex Megligentia,licet non sit mortale, graue tamen ueniale est,si sine rationabili causa fiat. Possunt tamen praeuenire horam consuetam dicendo matutinas in sero,ut quietius,& comodius dicant,uel ob aliquam honestam causam,ut consulitur in iure,in. c. praesbyter, se ce. mis. De ossicio autem quod collegialiter dicitur est sancitum in lege,cle.1.de ce. mis quod dicatur debitis horis secundum consuetudinem,& ordinationes ecclesiarum. Praetermittere autem tales rubricas etiam ex
504쪽
negligentia, lummodo communiter seruetur consuetudo, Don uidetur mortale,remoto contemptu: dicit tam e Sil ibi,
β.vii;.quod praelati ecclesiarum collegiatarum , & cathedrain Irinn,mortaliter peccarent ii notabiliter sine rationabili causa horas propriis horis non dici iacerent,propter illud uerbuese. i. sancimus. Hora autem debita non debet accipi puncta liter,alio linia post primam immediate, non posset dici tertia, sed secundum communem consuetudinem, nisi aliquo
imminente scanclato. It Dicere missam ante matutinas secundum Arch. so. est rose tale,quia contra consuetudinem totius ecclesiae, dist. ii .c. his rebus. Si tamen aliquis casus,uel rationabilis Causa adesset,ut
l)ro uitando scandalo,& non inuenitur qui celebret, & simi
non credo esse mortale,& ita tenet Sil. uer. Naissa. L .vi. neque etiam mortale est cantare missam collegialiter ante primam,ex simili causa ,secinadum eundem Sil.ibi. Is Modus uacandi ossicio,& illud dicendi praxipitur in .c. do lentes de cel. misuidelicet quod studiose, & deuote dicatur diuinum ossicium,tam diuinum,quam nocturnum, estque praeceptum non de ossicio dicendo, sed de modo, in quo Dcepto nihil aliud exigitur,nili quod quis animo uacadi Deo horas inchoet, & in contrarium iste animus non mutetur dum soluit diuinum ossicium.Ideo qui in ossicio aduertit se cogitare hoc uel illud,quae sunt ab ossicio extranea,sed non aduertit,qudd ab ossicio distrahatur,quamuis uoluntarie illa meditetur,no propter hoc missius habitus a 'principio uacandi ossicio,est mutatus in contrarium, quia nunquam habuit iste animum recedendi a uacando Deo in illo ossicio.
Est etiam hoc facile, quia lassicit quod intedat unum de his
quatuor,uidelicet,uel ne erret in uerbis dicendo unum pro alio,uel quod attendat ad sensum uerborum applicando aD
sectum ad id quod uerbis significat, uel ad gratiam petitam
in oratione, uel ossicio, ut ad charitatem,uel simile, uel ad Deum,seu Christum, Unde nuquam mortaliter peccatur in hoc, remanente primo proposito,ut dictum est, secundum
Cai. ibi,supra. Quando autem quis actualiter remoueret talem attentionem,ut cum intentione nolendi amplius attendere ossicio,vel occuparet se in aliquo, quod requirit attem
tumem,ut numerando pecuniatiues huiusnodi, mortaliter
505쪽
peccaret,quia cotra hoc praeceptum ageret. Secus si tale opus
no requirit attentionem,ut est ambulatio.Talis autem atte-tio potest este actualis,uirtualis,& habitualis,habitualis sola non fassicit,secundum Thom. in .iiii. sen. dist. xv. Actualis est italde difficilis, & non est necessaria se dum crindem Tho Virtualis autem est necessaria,& haec praecipitur in. l.c.dolentes,quando dicitur,quod dicatur deuote. et o Susscit ergo, ut cum quis incipit dicerς ossicium, uel quod ante habeat aliqualem actualem intentionem satisfaciendi, uel dicendi ossicium,& quod non diuertat uoluntarie ab illa intentione,nec se occupet in aliquo exercitio, quod multum mentem occupet,& quando sentit mentem ad cogitan-' dum alia conuersam,studeat reuocare, uel saltem non deliberet animo posequi talem cogitationem contrariam intentioni primae,& hoc est facile. Quis enim uult dicere ossiciti,& non aliqualiter coetitat actu quid uult facereyprosecto nemo,nisi qui fatuus est. Ex dictis S. Tho.& Pe ubi stipra,elicita sunt praedicta. Ex multis enim ab illis dictis, haec pauca collegimus. ai Quo ad locum, ossicium debet dici in ecclesiis collegiatis, regularibus,& cathedraliluis,in choro: ut in. Lese. i. Et praelati, uel illi ad quos pertinet facere hoc obseruari. Si sine causa rationabili non faciunt nortaliter aput. s.cle.i. Illi autem qui deputati sunt ad chorum tam beneficiati,quam religiosi,debent dicere in choro , nisi ex iusta causa dispensentur.xcii. l. c.ulti.& quando ex contemptu, uel quado ecclesia inultum, uel notabile damnum incurreret,ex eorum absentia, & non haberent legitimam causam,mortaliter peccarent, per.d. si. ubi dicitur quod qui non conuenerit deponatur a clero, qd non fit,nisi propter mortale. Si autem sine contemptu,& ex causa hoc faciant,mortaliter non peccant,ex qua causa, praelati possunt dispensare in hoc, dummodo in priuato dicant. ar Qui in choro existens,suum uersum submissa uoce dicit,alterum autem audit,secundu Cai. ibi. non satisficit,ergo mortaliter peccat,si non replicat.Tab. autem ibi. .ult. tenet quod satisfacit. Prima tame opinio innititur bonae rationi, quia talis sic dicens non communicat cum aliis in choro , & consequentur totiun ossicium non dicit, ut praecipitur in.d.c.
praesbiter de cele. salij sundat se super consuetudin quae
506쪽
HOSPITALE. IACTANTIA. 244s extat nescio,immo uidetur oppositum, quod sere omnes alta uoce dicunt,qui possunt. Mihi magis consonat opinio Cai quia super meliori ratione fundari uidetur,ut praecepto
HOSPITALE. LI Ospitale costructum absque authoritate episcopi, & deputatum ad hospitalitatem uiuete aedificatore, potest ad humanum usuin redire secundum Pa. in . c. ad haec de reli. lomi. Licet enim cuicunque de domo sua secere hospitale, & si
placet trahere ad statum pristinum.Ad hoc facit.c. inter dilectos, te dona. Secus autem est mortuo aediscatore,aucte. de ecclesiis tess.si quis aediscatione. Intellige nisi aliter ante mortem ordinasset constructor, quod executioni madari debet, ut in. l. s.si quis. Hospitale sine authoritate pontificis,etiam cum oratorio construi potest,secundum Host. sed no debet ibi celebrari sine authoritate episcopi: . in .c. unicuique , de . dist.j. dc hoc putat uerius Paeall. tex.c inter dilectos, te dona. secundum unam lecturam Et utem Io. an. post Vincen.&Tacre. An hospitalia ad episcopos pertineant, & quis eorum possit esse rector, quia hoc magis ad soru exterius pertinet, quam animae,uide Tab.& Sil.ibi,quia copiosius tractat.Ego autem pertraseo. Hospitalium rectores si redditus hospitaliuin pios usus non expendunt excusationem non habent. Ad hoc enim deputati sunti
IACTANTIRI Actantiae peccatum incurritur, quando quis se plus,qua sit
ut appareat,uerbis extollit,secundum Tno.secunda secundae. q. cxij. Est enim species mendati , ideo iuxta naturam me
datil,mortale,uel ueniale iudicadum est. Similiter quia iactator non solum mentitur,sed se laudat, ideo attendedum est an talis laus sit pernitiosa,iocosa,vel osiaciosa.Tertio, est a rogantia,quam similiter oportet considerare, an sit pemitiosa. Quarto,est lucrum quod quandoque quςritur,& tunc cosiderare oportet an sit proximo nocivum notabiliter. Quin- ω,in gloria,de qua oportet uidere an in ea constituatur s-nis. Sexto,est uanitas,quq communiter uenialis est. Quando ergo iactatia perniciosa est notabiliter proximo ex intelio.
ne,aut de aliqua materia contra Deum,uel proramum,mor
talis est:ahas uenialis ecundum Caesita Et secundum Gre.
507쪽
ponitur inter species superbiae. Et si iactantia proprie in di
ctis constet,tamen quandoque in factis inuenitur , quando scilicet facta uim uerborum habent. IDOLATRIA. i. I Dolatria,qua per exteriora signa alteri quam uero Deo diis uinus cultus exhibetur,peccatum mortale est,quia creaturam creatori aequalem facit: estque superstitionis species, de qua in loco suo dicetur,cum de superstitione erit sermo.Idolatrare ex metu,etiam quod quis no libenter, neque infideli animo sectat,moriale est: quia contra honorem Dei, & mendacium peria iciosum est. Dans alicui hostiam non consecratam pro consecram,idola
triam committit,non autem adorantes, secundum Tho. . v. q.Vj.ar. ij. redimi enim consecratam esse.
Idolatria est grauissimum premium secudum se,contra poeptum primu primae tabui .Tho.secunda secundae.q. lxxxiiij.ar.j. sicili in terrena repu.grauissimum esse uidetur, quod honorem regium quis alteri det, quam regi, quia quatum in se est totum reipu. ordinem conturbat,sic grauissimum esse uidetur,quod aliquis diuinum honorem creaturae attribuat. Potest tamen esse minus graue haeres,cum idolatra ignorater peccet,haereticus scienter fidem corrumpat.
T Eiunium,quantum ad necessitatem. Primo, requirit quaIi- tatem ciborum,scilicet abstinentiam ab esu carnium.In q-busdam ieiuniis ultra hoc bstinendum est ab ovis,& Iacti. ciniis,ut in quadragesima,in aliis autem ieiuniis,mos patriae seruandus est. Si autem in aliquibus locis etiam consuetum esset in quadragesima uti butyro,ex quo ecclesia scit,& tolera excusentur utetes a moltati. Secundo, quantum ad hora conuenientem,dico quod ante nonam, idest meridiem,ieiunantes non debet comedere,fecundum Tho. secunda secundae. q.cxlvi .ar.Vij.Pa. in rub.de ieiu.& nona Erosso modo copulatur,nis aliter obstet consuetudo, quia si cosuetum esset hora tertia,uel sexta comedere tempore ieiunij,potest seruari,secundum Cai ibi. Sicut nunc multi religiosi consueuerue comedere ante meridiem per multum spacium: & tempore S.Thomon erat,hora teitia post meridiem,quia dicit, quod
hora mira est, quando Christus emisit spuitum , ut patet
508쪽
secunda secundar,supra. Tertio,quantum ad commestione, necessaria est una tantum commestio secundum Tho. ubi supra,& sic habet consuetudo. Sumere autem aliquid in sero, uel ultra prandium,ad sustentationem naturae, est bis comedere,& consequenter frangere iesumum ecundam Tho. supra.sumere autem aliquid extra prandiu potius ratione medicinς,ne uinum noceat,uel ut quis possit dormire,uel propter coleram,uel credentiam, uel huiusmodi, quado non fit in fraudem ieiunij,non frangitur ieiunium,etiam sumendosne siti ex consuetudine,uictetur tolerabile, quia parum pro nihilo reputatur. Sumere etiam modicum panis propter eandem rationem, non damno, maxime quando sic habet
consuetudo: Pa. in. d.rub. In mane autem sumere collatio
nem , quia non est consuetum, non puto licere, nisi ex aliqua causa legitima, ut ratione complexionis, negotij, uel huiusmodi, adeo quod sit per modum medicitiae & non
Secundo,quantu ad dies quibus est ieiunandum, lico quod huiusmodi dies magis noti sunt ex consuetudine, quam ex iure,secundum Caie.1bi, & mi isti, quadragesima, quatuor
tempora, quae quater in anno ueniunt, uidelicet post pen. crv. lu.ci. sunt tempora quatuor anni, uigiliae Nati. Domini, Pentecostes Asiumptionis S. Ma. olum sanctorii,oium apostolom,nisi Io. I. a.& Philippi,nati. S.Io. Bap. Laurenti j,& non
plures,nisi consuetudo stet in contrariti. Ista quq d1cta sunt esse de mepto, partim sunt de iure,partim sunt de cosuetudin habente uim iuris. Ideo secundum Pe. de pal. in. iiii.ium. Ar.so.dc alios doc fiamrens dicta ieiunia sine causa ration bili,siue ex negligentia fue ex gula,etiam remoto conleptu, mortaliter peccat. Vide Tho. secunda secundae,supra arti.iii. ex quo idem concluditur. Hanc uiam sequitur etiam Cale. ibi,circa finem,dicens,quod ex communi interpretatione,uidetur uinculum praecepti obligantis ad mortale transgressores,ex inobedientia,uel contemptu,quando sine causa rationabili,uera,vel extimata,vel authortiata,non habita speciali, aut generali gratia summi pontificis, quia tunc scienter
ageretur contra opus praeceptum. Et dicit,quod hoc non aseserit secundum ius scriptum, sed secundum communem imcerpretationem. Quae praecepto aequisollet.
509쪽
3 Tertio quantum ad obligationem , dico omnes ad hoc generale praeceptum teneri, nisi causa rationabilis eos excuset, quae est uel impotentia,uel necessitas,uel pietas melioris boni. Et reputatur rationabilis, siue sit uera causa, siue extimata,vel authorirata ut diximus , ut cum quis dubitat ims ari si ieiunet,etiam quod sit falsum,habetur pro rationabili causa,cum sic existimat,& ratione huius credit se excusari,uel si dubitat, secit cum licentia episcopi, ut possit fragere
ieiunium. Ex impotentia,excusa pueros,usque ad xxi. annii completum,senes,ut sexagenarios, & alios qui non possunt. Tempus enim senectus in determinatum ea. Infirmos, &manifeste debiles,ex consilio medicorum habentium Dei timorem, praegnantes, & lactantes, pauperes, qui hora pran-
dij sussicientem cibum, habere non possunt, secus si piat:
tunc tenetur,& ipsi ieiunare,nisi aliud impedimentit existat. 4 Necessitas etiam excusat,quoscunque oportet sacere aliquod opus necessarium ad salutem coiroris,uel animae, uel ad statum temporalem, uel ad uitandum damnum, uel ad acquirendum aliquid de raro euenientibus, uel oportet laborare quantum potest, cum quibus non stat ieiunium, aliter non potest se,suariaque familiam decenter alere,vestire,dotare,tenere filios in studio,&c. Hinc excusantur omnes,qui ex ri cessitate cuiuscunque debiti operis,no possunt ieiunare. Lex enim ieiuni j,non impedit opera necessaria,nec debita.Et bretriter quicunque non potest ossicium sibi debitum perficere ieiunando,potest sine mortali soluere ieiunium,ut praedicatores,lectores,aduocati,dic. Etiam uxo si ob ieiunium non posset debitum uiro reddere,vel exosa ob turpitudinem emceretur,& similiter uir erga uxorem,non tenetur ieiunare,secundum Cale. ibi Quarto quia ieiunium praecipitur, ut ad maius bonum inductium, propterea excusantur qui incumbentes aliciti bono maiori,quam sit ieiuniu, ut sunt opera misericordiae cor
Poralia , uel spiritualia, si propter ieiunium oponet haec dimittere. In illo enim casu maius bonum impediretur,quod ecclesia non intendit. Ex hoc patet,quod quis non potest asesumere peregrinationem dimisso ieiunio , quia maius bonuest ieiunium quam peregrinatio, quae corporalis exercitatio
est. Si tamen talis peregrinatio ei et necessaria, uel ex ea n
510쪽
xime Dei honor augeretur, uel adesset magnus seruor in oe- reginiatione, quae omnia maius bonum iudicarentur & cuhoc non pollet ieiunare, liceret dimisib ieiunio peregrina. tionem astumere. Concor. Cale. ibi,& seditici non me ocri-tei,de Con. d.V. Prudens ergo cose sor ex his iudicare poteritio Quia dictum est quod rationabilis causa excusans, est quando quis existimat sine magno periclito uel infirmitatis uel alterius nocumenti,non poste ieiunare, uel suadetur a timoratis,& credit sic esse,licet non sit, & nisi hoc crederet nis Dangeret ieiunium : & ex hoc non immineret scandalum, nec alteri periculum . Ideo multae personae a transi ressione huius Piaccepti, excutiantur non ieiunantes. Propter quod consessor sit prudens, ne tales damnet, sed excussitionem illarum accipiat maxime, quando dicunt quod libenter ieiunarentii pollent,& quando ieiunant ter in hebdomoda credentes non plus posse ficere, fatis ficiunt. Et quando causa est dubia recurrendum est ad authoritatem superioris, uidelicet episcimi si adiri potest, uel parochiani,cum episcopus no potest adiri, qui episcopus non solum poterit dispensare iudicando causiam rationabilem, sed etiam comutare in aliquod aliud, cause non existente rationabili. Potest etiam idem episcopus mutare uigiliam alicuius sesti si in aliquo solemni Llio euenerit ut uigilia I Bapt. si in sesto corporis Christi ueniat,potest facere quod in uigilia corporis Christi ieiunetur lia S.Ioan. comedantur carnes. Idem de alijs ut Adals Sancto tum, quia ecclesia non consueuit ieiunare uigitias fine orum in solemnitatibus,sicut non ieiunat uigiliam Io .Eti angelistae,non est autem sic de uigiliis quatuor temporunt. Concor. Pa.& Inno...chrub.& hoc euenit. M. D. XIX.&lic fuit factum per ordinarium. An hoc praeceptum de ieiunio obliget did mortale3 Dicit Cai. Ius, quod non inuenit in iure p ceptum aliquod, quod sit
obligans ad mortale icet sit prγ
eptum quod distinguitur contra consilium. Dicit tamen. quod ex communi interpretatione uidetur uinculum praece- transigressores ex inobedientia, ut supra dictu est. Un no negat traseressores mortalitate peccare etiam remoto contemptu,sed dicit ex iure scripto se non comoscere, quod in fractione ieiunii quis incurrat mortale