장음표시 사용
521쪽
iNC EST V s. sis rei licitae,adhibita debita diligentia, ut quia propclum
rerum incendebat,& casu euenit,quod uentus portauit igne ultra quam suspicari potuisset,in culpa non erit. Si uero uoluntarie,uel lara culpa hoc fecit, tenebitur restituere totum damnum .cisi egressus,de iniuri. Si autem culpa leuis, uel leuissima suit,licet mortaliter non peccauerit,tamen se dum ius tenetur ad restitutionem,dummodo teneatur de leui, &leuissima culpa:quod si sine aliqua eius culpa fait,ad nihil tenebitur,quia sine culpa, ena no insertur,aliter iniquu taedis Incendiarii non selum tenentur de rebus incensis, sed de rebus perditis propter incendium. Q fi de in iv.fuerunt enim causa amissionis harum rerum ob incendium. s Rapientes bona illorum qui incendium patiuntur,restitutioni tenentur,nis haberentur pro derelicto.c. si quis domum , de iniu.contra enim uoluntatem,posse ris rapiunt. 4 Qui iusto metu timet propriam domum incendi, ex domo uicini iam incensa,& eam diruit, non tenetur ad restitutionem secundum leges,quia nec iniuriam illi nec damnum lacere uidetur,cum res est et ςque peritura.sfad.Lacqui.l.si quissimo. .quod dicitur. Si autem non sitit iustus metus, ad simplum damnum tenebitur,secundum Host.debebat enim be
s Incendiarii sunt excommunicandi, & post denuntiationem absolui non possunt,nisi ab apostolica sede,de sen. ex. c. tua. Supra,Excommunicatio.Yxiii. De iure uero ciuili puniuntur poena ignis,uel deportantur,proiiciuntur bestiis,uci aliter. Tde ince . qui aedes. Incendiarii locorum secrorum,uel priuilegiatorum,ipso iure sunt excommunicati uide excommunicatio uigesimatertia. Incerta,in Da,restitutio. .XX. INCESTUS. τ Ncestus,peccatum moriale est quod committitur ex com-- milatione carnati,sine dispentatione, inter assines, & con- singuineos,usque ad quartum gradum inclusue, & tanto grauius,quanto contra naturalem reuerentiam debitam,est. Et ad idem peccatum spectant consensius,cogitatio.tactus,&huiusmodi,erra a fines,& consanguineos , etiam si non sit uoluntas consumandi,uel potentia naturalis, ut in impube
ribus. Vnde bonum est,quod pueri non dormiani cu puri
522쪽
lis consanguineis,quia licet non possint consumare actum, possunt tamen mortaliter peccare,se mutuo tangendo,ut dictum est supra mpudicitia. β.i.hoc consilium assert Arci fio. a Quomodo incestus impediat matrimonium, infra, Matriamonium. Ivia.Est etiam hoc peccatum grauius adulterio,
cpita magis contra naturam,& leuius uicio contra naturam,& sacrilegio,secundum Tho.secunda se dae. q.XV.ar.xii. &. .sunt enim. xii. q.Vii. quemadmodum,&.c.sequenti. Accedens ad moniale incestum committit, quia sponsa patris nostri est,& adulterium,quia alterius sponsa est,& sacrilegiuc. uirginibus. Vii. q. L .
IN CONSIDERATI O. a I Nconsideratio uoluntaria, quando scilicet quis non uult
. actu considerare priuatiue, uel uult considerare, sed non quod debet,uidelicet ea,quae sunt necessario facienda pro fa- Iute,uel dicenda,uel appetenda,uel cauenda,est peccatu mortale,quia notabilis hegligentia circa salutem animar,uel propriar,uel alterius est. Si autem contingat sacere aliquem actu, quem scit esse prohibitum,& tamen tunc actualiter non considerat:ex Iola inconsideratione,quod si consideraret,non sacere ut quia comedit carnes, non aduertens quod sit seria sexta,non peccat mortalite quia non uidetur esse in nostra potestat ut occurrant nobis omnia, quae scimus, & multo
minus peccat,qui quaesiuit,& considerauit,& post sactum se
deceptum inuenit. Peccatum enim moriale contra intentionem accidere non potest,iuxta mentem Cai. ibi.
a Inconsideratio aliquando etiam dicitur impedimentum rationis a bono iudicio agendorum,propter delectationem ueneream.& tunc est filia luxuriae. Quando sit mortalis, uide supra, Caecitas mentis, per totum. Consideratio secundum Tho. secunda secundae q.liui. ar.ult.periinet adiudiciu , ideo desectus recti iudicii ad uitium inconsiderationis spectatii NCONSTANTIA.I Monstantia peccatum est, quod incurritur, cum homo a bono,ac debito proposito recedit, non exequendo illud, Quia ab ordine recte rationis deuiat. Et est mortale, qualido dimittit necessaria ad salutem, alias ueniale. Et secundum Tho.secunda secundar.q.cliii. est filia luxuriae, inquantum Praeceptum bonum impeditur,propter delectationem uen
523쪽
Nam,cum ex impetu concupiscentiae impeditur ne exequatur,id quod decreuit esse faciendum. Hi.n.& si animo decreuerint carnalia relinquere,ad lachrimula taminae mollescuti
IN CONTINENTIA.lNcontinentia peccatum est, quod incurrit homo habens
rectam intentionem,cum uincitura passionibus luxuriae,irς,aut honoris appetitu. Et inuenitur in persenis,quae non simi multum bonae,nec multum malae, quae passiones non habent plene domatas.Et tunc mortale peccatumn est, cum
permittit se aliquis uinci a passione, ita quod in aliquod mortale consenti alias ueniale,conformiter Cai.ibi, in summa: de qua & Tho.secunda secundae. q.civi. Et haec maxime dominatur colericis,& melancholicis,fecundum Tho.ubi supra,arii. Post Philosophum in septimo libro Ethico.& ratio S.Tho.ibi affertur.
INDITIUM. T Nditium plenum,est rei diuinatio per signa susscietia, per
quae animus in aliquo tanquam uero quiescit, & plus inuestigare non curat:Bal.in.l.ea quidem.C cle accli Semiplenum
uero est praesumptio sertiter mouens animu ad aliquid credendum Ude proba.l.cum probatio,quod probatur ad ianus duobus testibus,ut dicut doc.in.Lfi.C. P .her. & Bari in lai.1s de quaesti.qui testes citabuntur, & iutabunt, Mitex non praeiudicabunt,ut no. in . l. si qui s.ff. de ades.
Inditium est triplex, scilicet leue,quod est abiiciendum,nisi in causa fidei,uiolentum,quod probationem, non requirit,& probabile siue uehemes, quod semiplenam probationem
facit,& sussicit ad torturam.Unum tamen inditium regulariter non sussicit secundum Bar.in.l.L .occisorum.ffad silleia Tenet tamen processus si non opponatur , non tamen reus damnari potest,etiam per tormenta constatis , & post retisi. Cans,ut est tex.cum glo.& ibi Banin.l.pen. Ede quaestioni secus quando sponte,& sine tortura confitetur secundum Pe. de Ancha.in cle.i de homi. Untun tamen aliquando sussic re ut si testis unus integer,& bonae simae, de uisu testificaretur luper facto,& non super inditio,quia tunc posset poni ad torturam ad inquirendum,secundum Bar. in. d. l. pen. denot per doci&glo. in.l si quis.C.ad.laul.mate.
Non potest Qiai ccata regula, quae inditia sussiciunt, sed diis
524쪽
mittendum est iuditis arbitrio, secundum m. in.c. cum in contemplatione de reg. iu. Similiter relinquendum est eius iussicio,quando sussiciat unum,uel plura requirantur,secundum Angel.in.li de malefixus etiam leuia constituunt, usussicietis ad torturam,secundum Barii.Lfi. Ude quaesti. 4 Inditia non sussiciunt,nisi reo,& aduocato suo detur copia, secundum Banin Loellodias.ssi de pu. iudi. nisi quando iudex procedit ex mero ossicio,& non ad quaerelam : Angel.in
s In litium sussiciens sola sema,non secit secundum Bar. m.LI. .s .idem comesio.sside quaesii nisi coniungantur alia inditia.
In ciuilibus tamen iuncta cum imo teste,plenam probationem facit, ut in.c.ueniens,el.i.de testi. Secus tu criminalibus.
Aliquando etiam ipse sola,purgatione canonicam inducit. 6 Consessio participantis in crimine,non secit indicium contra socium,secundum Bar.in.l.i.ssi seruus.T de quaestioni. Similiter nec pater, nec filius, nec alii commensales, ut no. r.in d adem cornelio,quando scilicet nulla alia inditia urgentia praecedunt.Ideo socius de socio non est interrogamdus,in.l.fi. C de accu.nisi in quibusdam criminibus,ut est heresis,affassinatio,&CBarto.in.l.reperi. si de quaestioni. insa, Inquisitio. alii.Vide tamen Padn. c.quoniam,de testi.& in.c. i. de conses quando socii possunt interrogari,quia aliquando seciut inditiu Vide etiam Sil. ibi. .V.De inditiis , uide Cai. secunda secundae.'lxix.ar. i.&.ii. ubi dicit,quod indicium debet manisestare semim,& persona,& debet manifestari reo, ut stiat in quo articulo sit.
INDIGNATIO. 3 Udignatio est filia irae, ex qua homo assicitur contra aliisi quem,quia indignum existimat, ut sibi tale quid secerit,
propter quod reputat illum indignum sua conuersetione, ct astabilitate,ex quo sequitur , quod non uult illum audire,nec ei loqui,uel uidere,& propter inordinatam passione est peccatum,& communiter ueniale,nisi per accidens Jt ratione standali, uel quia non uult loqui ei in casu, quo iubPrecepto tenetur,secundum Th.secunda secundae. q.clviii a. vii Potest etiam esse sine peccato, quando ex iusto rationis
iudicio procedit,secundum illud Cre.indignantur iussi,sed
525쪽
non dedignantes. Hoc est non habentes inordinatum assi ctum. Secus si proprer hoc subtraherent aliquod de neces sitate impendendum, quia mortalis esset.
INDULGENTIA.a I Ndulgentia prout importat reniissionem poenae, secundu. Feli. in quodam sermone de indulgentia, est remissio poe--nae temporalis pro peccatis actualibus penitentium,non reis ossis in absolutione sacramentali,sina a praelato ecclesiae, ex cause rationabit pro recompensatione de rina indebita Christi,& finctorum,quae non ualet existeti in peccato moriali,ut dicit S.Tho. iiii. sen. d. .ar. v.' l. i. Vnde in omnibus indulsentiis dicitur,contritis, S conressis, saltem in forma. eccle ine. Et quia sunt respectu poenaeo non culpae icet aliquando in aliqua indulgentia contineatur remissio a pςna, ct a culpa,tamen tali tenore nunquam a sede Aposto . emanat, ut dicit Felesin. d.trae. Et secundum eundem Feli.ubi sit- Ipra,sussicit quod sit sine peccato mortali,quando accipit indulgentiam,& non quando impetrat,uel quando vadit pro accipienda indulgentia,uel quando secit illud pro quod
tur indulgentia ut elemosina et tu uel huiusino ta Hoc Iron placet Cai ut insta xiiii. a . Quilibet secerdos confestar secundum Inno.in. cuod auistem. Zamb. in cle. ligios. Panor.in m. sicut dignli,de horni. col. i.& alios in foro conscientiae potest dare indulgentiam sibi confitentibus, ideo bonum est,ut secerdos in impositione penitentiae dispenset cum confitente circa residuum poenae si maior esset imponenda, ut ibi dicit Pa. Nec obstat.c. accedentes,cum similibus capitulis,quibus prohibetur dare indulgentias, quia aliud est Arre indulgentias per literas, aliud in foro conicientiae in absolutione poenitentis per se- cerdotem, cui .non est restricta potestas inbindulgentiis in foro poenitentiali,licet sit restricta in soro exteriori per bullas,uel publice concedere indulgentias,ut praelati seciunt ut dicit Inno. ibi supra. Potest igitur hoc modo secerdos indul re dies,& annos prout uult dummodo iuste, & discrete: ciat. Idem respondeas ad authoritatem S. Tho. iiii. sen .d. zxa. iiii. qt. i. Et hoc potest iacere secerdos ut clauium. Syl. in Uer. Indulgentia v. dicit,quod iacerdos potest poenitentiam debitam minuere peccatori, non applicando merita
526쪽
per modum indulgentiae,sed augendo erubescentiam,& cotritionem uirtute clauium,& exsibendo ministerium in sacramento,in quo deus aliquid remittit, ct orando pro peccatore,& etiam minuendo poenam canonum .Et ab alio iniunctam in casu quo minui,& mutari potest quatum ad aliquid particulariter iniunctum,sed non sic, quin uere peccator teneatur ad illud,aut ad aequivalens si illud meruit, hic, Dei insurgatorio,quod facit indulgentia. 3 Papa solus secundum Tho.ubi supra, potest uniuersaliter
per totum mundum indulgentias uniuersales,uel particulares dare,secundum quod sibi placet, lummodo det rationabiliter,ut infra dicemus. Habet enim Plenitudinem potestatis Pontificalis,quasi rex in regno.Ad noc est.c. quodcuque. xxiiiLq.i.Item legatus in terminis suae legationis potest facere indulgentias perpetuas,sicut & perpetua statuta , per.c.ῆ de ossi. lega.in sua prouincia: etiam Archiepiseopi. Episcopi vero,& alii a Papa, possunt facere indulgentias, secundum quod eis est laxatuin,& concessitan, secundum Tho. supra.
tum est, quod episcopi possunt dare indulgentiam.xl. dierum,in aedicatione uero ecclesiae unum annum. c. cum exeo .etc. nostro, ic poe.& re.Feli.imae trac. dicit quod legatus Papae,etiam non sacerdos, Archiepiscopus, 3c episcopus sunt pares in dando indulgentias. Vicarius epistori non potest dare,nisi habeat specialem licentiam. Concilium generale. potest dare indulgentias plenarias, ut dicit Ab. in quodam sermone, non autem capitulum sede uacante. In his quia sunt de iure positiuo,decretis stare oportet. 4 Non sacerdos,& existens in peccato mortali,dummodo habeat iurisditionem ecclesiastica,potest dare indulgentias,se cundum Tho. supra,quia potestas faciendi indulgentias,sequitur iuris ditione, quae non tollitur per peccatu mortaleo Ideo aeque ualet indulgetia data a peccatore iciit a iusto.s Ad hoc quod indulgentia ualeat. Quatuor communiter requiruntur.Primo, usa rationabilis,ut scilicet detur pro honore dei,uel utilitate,nut necessitate ecclesiae. Secudo authoritas dantis.Tertio,dispositio recipientis. Et haec tria in bullis Papς signantur. Quarto,quod fiat id, pro quo datur imdlugentia.Et communater dotadicunt. quod non debet dari
527쪽
sine importanti causa, secundum Feli.in. d.trac.ne thesaurus ecclesiae uillescat: Facit.c.legimus.xciti. d. Sed quia ista mate
ria est multum dissicilis, Ideo quaedam quae notaui ex C in quol. torno primo. adducam, ut clarior haec materia de indulgentijs fiat. O Quoniam certum est indulgentias succedere loco poenitentiarum iniunctarum testante ecclesia)consequens est,ut ese sectus indulgentiae sit idem qui futurus erat ex satissactione poenitentiae 1niunctae. Constat autem quod per satisfictione
poenitentialem iniunctam digne executam,poena tempora
lis pro actuali peccato debita apud diuinam clementiam,soluitur,sicut credit uniuersat is ecclesia. Igitur per indulgentia loco satisfactionis succedentes ueraciter, ac digne acciuisita fuerit,soluetur tantum de poena temporali, pro actuali peccato debita apud diuinam iustit1am,quatum apud eandem aequivalet acquisita indulgentia & hinc sumenda est necessitas Thes uri, pro quo not. quod remissio peccatorum, est effectus passionis Christi:ita quod cuicuque remittitur peccatum siue quo ad culpam,sive quo ad poenam it ex uirtute passionis Christi. In remissione reperitur misericordia, &iustitia,inisericordia in hoc,quod miseriam peccatoris computat Christus quasi sitam,iustitia autem,inquantum meri intum passionis Christi communicatur peccatori, quasi ipse peccator pateretur,& sic peccator debitum deo soluit quasi de suo,non per seipsum,sed per Christi communionem acinquisito,ut patet in Baptismo, in quo sit plenaria peccatoria remissio,quia plenissime commoritur, & consepelitur Christo. Fiat ergo talis ratio.Ad remissionem peccatorum, siue quo ad culpam,sive quo ad poenam,per sacramenta haberi dam,requiritur aliquis thesaurus,ut puta meritorum passionis Christi remanentium in diuina acceptatione,ergo a forintiori ad remissionem peccatorum quo ad poenam tantum,
per indulgetitiam,exigitur aliquis similis thesaurus.Est igi
tur ad eTcaciam indulgentiarum necessarius aliquis thesaurus,non minus,quam ad essicaciam sacramelorum. Sed posiset quis querere,ex quibus constet iste thesaurus,ex quo fit indulgentiae,quae a praelatis conceduntur.
7 Respondetur,quod ex quo indulgentia pura succedit satis iactioni poenitentiali,solummodo quo ad uim satisnactiva,
528쪽
manifeste sequitur,quod thesaurus indulgentiarum est thesaurus satisiactionum, quae per opera poenalia, & meritoria fiunt, ideo idem dicitur thesaurus passionum, & meritorti, quatenus satisiactoria sunt,& ex eo quod unus pro alio in temporalibus,dc in spiritualibus potest satisfacere , ideo ea quae sunt reposita in hoc thesauro, satisiactiones sunt, non quaecunque satis amones,sed solae superfluae ibi sunt recuditae. Satis sectiones enim quibus fatisfacientes indiguerunt pro seipsis, iam cesserunt in solutionem poenarum debitam Pro propriis peccatis,& propterea non possunt pro aliis soluere.Et simile est iudicium pro aliis satissiactionibus, quae pro quibusdam d eterminate fiunt,oblatae sunt,quia & ipsareflectum suum sortitae stat,& quia satissactiones in thesauro repositas oportet pro alienis seluendis posse osseri i,ideo huiusmodi satissactiones oportet esse superfluas. At nunc quaeritur quorum sint istae superfluae satistactiones, quia uidam dicunt nec in Christo,nec in sanctis esse tales superuas satisfactiones, ut Fraciscus de mairo.iiii.sen. d.xix. quia tales fatissactiones suerunt remuneratς in Christo,& in Sanctis.Durandus uero dicit,quod Christi fuerut merita super sua,de Sanctis uero dubitat. iiii. sen.d xx. quia fuerunt rein munerata. Secundo,quia non habebant intentionem satis. aciendi pro abo,quae requiritur ad hoc, quod meritum alteri applicetur,ut dicunt doc.
Huiusmodi aute opiniones falsas esse reputo , & dico quod thesaurus iste,sit ex superabundantia meritorum, & passionum Christi,& Sanctorum, & ex hoc thesauro fiunt indulgentia δε hoc iam ab ecclesia determinatum est,& per rationem,& authoritatem potest probari. Primo, quo ad Chrimini,quod est caput ecclesiae,& gratia eius est gratia capita- Iis,ideo meritum Christi se habet ad membra eius, sicut me Titum priuati hominis se habet ad corpus suum. Et propterea sicut quilibet homo meretur non solii animae, sed etiacorpori suo, ita Christus non selum sibi, sed etiam aliis meruit,& maius quam sibi, quia nobis meruit beatitudinem
animae, quam sibi non merui cum a principio concepti nis fuerit beatus.Et haec merita Christi non suerunt plene remunerata. Merita autem sanctorum secundum quod sunt
satisiactoria pro petna temporali peccatis actualibus debita,
529쪽
remunerari non possunt in ipso fincto,qui non est debitotalicuius poenae temporalis pro suo actuali peccato . Et quia multi Sancti plus satisfecerunt, quam Propria peccata exis gerent,oportet dicere,quod factisfactiones suae in quantum excedunt sua debita,non sunt remuneratae in ipsis Sanctis. Et licet huiusmodi merita, sint remunerata in ipsis quo ad praemium essentiali,& accidentale,tamen dicuntur aliquomodo non remunerata,quo ad solutionem poenae,quia prima remuneratio non tollit,uel non minuit uim factisiacti iam. Quod autem Sancti plus satissecerint: quam demeruexint,patet Iob.vi.ubi dicitur.Vtinam appenderentur peccata mea,quibus iram merui,& calamitas qua patior in 1latera, Iasi arena mari haec grauior appareret. Quod autem Sanis i intenderent pati pro aliis patet,Colosi. ubi dicitur.Adimplebo ea, quae sunt passionum Chiisti in carne mea,pro corpore eius,quod est ecclesia. de sancti passi sunt secudum dei ordinationem, disponentem sanctos pati pro membris Christi.Est ergo thesaurus iste ex meritis Christi, & sanctorum superfluuis,ut dictum est. Neque iste thesaurus post diem iudicii erit uanus, sed ad gloriam Christi, & sanctor
di ad commendandam liberalitatem saluationis electorum, di quod reprobis,non descit saluationis remedium.Et qua- Dis solum meritum Christi esset sussiciens pro poena omniupurganda, tamen ut sancti Christo assimilentur, conuenies est,ut eoru merita ponatur in hoc thesauro indulgentiaru. is Quod autem ad praelatos ecclesiae huius thesauri dispensa. tio pertineat,putet per determinationem Leonis.x. qui determinavit,quod dispensatio huius thesauri conuenit praelatis ecclesiae,& maxime papae,etiam sine sacramentis,quia bona communia ecclesiae,quae possunt dispensari aliter quam per sacramenta,a praeside ecclesiae communicari possunt. Huius. modi autem sunt merita Christi,& Sanctorum, in hoc the-fiuro reposita.Nam Sancti potuissent huiusinodi bona communicare membris ecclesiae si uoluissent ab Re sacramentis, ergo sunt sine sacramentis communicabilia ex natura sua. Et )icet papa non habeat potestatem excellentiae,& consequenter non possit conferre totalem effectum sacramenti sine faci amento,tamen bene potest partialem effectum consene, cuiusmodi est remissito pinnae temporalis Pro actu
530쪽
Ii peccato deuitae. .Propterea sine sacramentis potest da re indulsentiam. io Ad hoc autem quod huiusmodi indulgentiae ualeant renuiritur causa rationabilis,si ne qua non essent ualidae,sed indiscretae M lac enervarent satis sectionem pςnitentialem.c. cuni ex eo, de poe.& re. Et si darentur pro causa prophana ut pro nutriendis meretricibus,nulla essent. Similiter ad emotiam tantae indulgentiae,puta annorum centum, uel mille, existitur rationabilis causa,non solum indulgentit sed etiam tantae quantitatis,qua non existente indulgentia est inualida. Nam licui papa non potest ex solo Imperio uoluntatis bona temporalia donare sed ex causa rationabili,ita neque hec Dona spiritualia,quae cariora sunt temporalibus, aliter esset non dispensator sed delapidator. Ex hoc sequitur,quod tanta causa sit pro tanta indulgentia,& maior pro maiori secu-cium proportionem, aliter causa non esset rationabilis &c sequenter indulgentia inualida.Non enim esset rationa- Due,quod iste pro uno ieiunio haberet. C. dies de indulgentia,& alius ut sic habet et mille annos. Et quoniam posset esse dubium an causa expraessa in bulla esset rationabilis,& homines semper in ambiguo esse, ideo dico,quod causa indulgentiae expraesie in bulla,nas manife-itum contineat ei rorem,semper debet praesumi rationabilis licui sententia lata a iudice iusta praesumitur, nisi contineat manifestum errorem . Non tamen causa expraestis in bulla in uelitate est rationabilis semper , quia papa in istis potest errare, crim non sint de his, quae pertinent ad sententiam lucticialem fidei,licet ad fidem periineat, quod indulgentia vitae data ualeat,non tamen in particulari, quod haec ualeat, nisi sit posito quod rite sit data. Non tamen discutiendum a nobis est, an causa sit rationabilis,uel ne, iusi erior manis itiis appareat,& quo ad causam, di quo ad quantitatem in- Uulgentiae . Et praedicatores nunquam debent assertiuae predicare huiusmodi, sed recitatiue,uel opinatiue,ne falsas pre licent,& alios in errorem inducat. Et quando dicitur quod indulgentiae tantum ualent quantum sonant intelligedum ' negata uae,idest non plus ualent, quam sonent,uel intelligitur de discietis quo ad causam,uel intelligitur in soro ex