장음표시 사용
511쪽
absque contemptu. Et quia communis sententia doc. est, quod est praeceptum ad mortale obligans, ideo hoc indulta.
tanter tenendum: cum & hoc habeat uniuersalis ecclesiae consuetudo, cuius principii non extat memoria. Qui non ieiunavit uno die. quo tenebatur, no tenetur auo die ieiunare,secundum m.in.cii. m. sicut de horis canonicis
dictum est,nisi aliqua lo natione voti, ut cum uotum est de ieiunio principaliter, & secundario de die, ut H intra melem uoui ieiunare,& non ieiuno transacto mente,adhuc teneor, uel si iniungatur a consessore per annum omni sexta teria ieiunium,si non ieiunavit seria sexta,tenetur sabbato ieiunare. Si autem uotum principaliter est de tempore ut ob deuotionem,uel celebritatem, ut de ieiunando in uigiliis b. Mariae, uel huiuslnodi,transacta uigilia non tenetur,tactiis est enim impotens ad uotum implendum.Onus enim erat temporis, sicut sunt ieiunia ecclesi. ae,insea,votum. .XVij.
sese potest ex causa,ut insta dicetur ecundu Caie.1bi, Tala. autem dicit secundum mentem Pa. in. l. rub.post Inno. & S. Tho.iiii.sen. l.6. q.iiLar.ii.ql. ii. quod solus papa dispeiat in ieiunijs per ecclesiam inductis,nisi ex causa indebente ieiunare, ex qua potest episcopus dilpensare. In ieiunijs autem ex
uoto, epistopus potest dispensere, etiam sine causa existente in eo , qui uouit secundu Pa.ubi supra. Et si causa est nota, non indiget dispensatione,sed si non est nota,indiget decla. ratione,que potest fieri per quemcunque habentem mi is noticiam,quia no est d spensatio. In ieiuni js impositis per poenitentiam, fit dispensatio,vel per superiorem, uel per aeqQa
io Qui dispensatur in ieiunio, non propter hoc dispensatur ut
comedat cibos prohibitos : ideo comedendo sine rationabili cause,uel alia dispensatione,peccaret mortaliteI , quia contra praeceptum,uel consuetudinem ageret. Idem dicit Ar.floo quia duplex est praeceptum unum de non comedendo ue lita, aliud de ieiunio. . ε .u Ieiunium factum in mortali, & si non ualeat ad uitam arte nam,secundum Alber. ualet tamen quo ad satis fatione mandatis ecclesiae, uel consessoris , ut nouum peccatum non an
curratur quod fieret non ieiunando . Et quia prodeli P
512쪽
rati, & relinquit post se effectum bonum.
II Facientes colationem grossam secundum consuetudine Ro. Curiar,uel tinelli non frangunt ieiunium,quia tales uidentur generaliter dispensari, secundum Care. ibi, quia papa scit,&tolerat,& quia seruant suam consuetudinem antiquam,quae consuetudo legem uidetur interpretari,ideo excusantur. 33 Comedere carnes seria sexta sine rationabili causa mortale est,contra praeceptum in .c. te esu carnium, de con. d. iii. nisi in die natiuitatis Domini n quo licet,nisi quis habeat ex uoto,ut regulari obseruantia,ut in.c.f. de ob.ietu. & multo masis si uenerit in sabbato licebit. Vnde praelatus potens dispesare cum fratre quod comedat carnes,potest etiam dispensare,quod comedat in die Natiuitatis si seria sexta uenerit, uel sabbato,secundum Sil. uer. ieiunium,circa fine,& sundamentum huius ponitur a Pa.in.c.f. eo quia P illud. c. tollitur ius commune,& remanet uotum,& religio, seci in religione ut- puta praedicatorum, potest praelatus dispensare, ergo,&c. Sic etiam Tab. credit. Qui autem uouit non comedere otia seria sexta , tunc non poterit comedere carnes, cum plus sit quam comedere ova. Quidam tamen dicunt quod oportet
ad intentionem uouentis recurrere,& hoc credo melius.Neque sabbato comedendς,iunt carnes ubi est consuetudo Minciis si non est consuetum, ut in chatalonia. 24 Qui frangit ieiunium semel tantum peccat, quando scilicet Bangit, non totiens quotiens comedit, quia postquam se
git , factus est impotens ad seruandum pro illo die , sed qui quottidie in quadragesima fransit, quotidie peccat, quia
potest quamlibet diem seruare: sic tenet etiam Cale. ibi, ciseca, si. In uotis factis de ieiunio, recurrendum est ad intemtionem uouentis, sicut in alijs uotis.
IGNORANTIA.ι IGnorantiae peccatum incurritur, cum quis potest, ct debet scire aliquid,siue iuris, siue facti, & no secit quod potest ut sciat, siue hoc negligat, ut liberius sine sinipulo peccet, siue per solam negligentiam hoc fiat, quia negligit id ad quod tanetur, quod si sit de necessarijs ad salutem,mortale est. I Quilibet mentis compos tenetur scire communia fidei, & iuris, quae communiter a fidelibus Christianis, comuniter instructis a parentibus, & praedicatoribus , & conuersationa
513쪽
IGNORANTIA.Christiana sciuntur, ut sunt articuli fidei in ecclesia solenni-
rati,ut articulus de Trinitate, de Incarnatione, Passione, &huiusnodi, supra, credere. .ii. Decem praecepta,praeceptu de Consessione,communione,ieiunio ecclesiae saltem in conit ni,quod non est periurandum, urandum,&α quod quadragesima, uigiliae de praecepto sunt ieiunandae, quamuis nesciat quae sint illae: ex. S.Tho. secunda secundae. quaest lxxii.
Item quilibet tenetur scire ea,quae ad ossicium suum,aut gradum,aut uotum spectant, quoniam his ignoratis nesciret se recte habere in occurrentibus,ut dicit Cate. ibi. Sicut si ignarus ossicium conseisoris assumat, uel huiusmodi. 4 Ignorantia assectata dicitur, suado quis non uult scire quae tenetur scire, sed placet ei nescire, ut liberius peccet, & naec ignorantia non excusat a quacunque poena, nec minuit peccatum, quia non minuit uoluntarium,sed auget, ideo aggrauat peccatum, ex intensione uoluntatis ad pec du : quod constat, quia noluit, ut male ageret, intelligere. s Ignorantia inuincibilis et quando quis non potest scire,uel ex grossitie intellectus, uel ex maxima dissicultate, uel quia recte consulentem non habet. Et haec,peccatum non habet, quia nemo peccati in eo quod uitare non potest, nisi uellet ossicium assumere,contrarium suae ignorantiae. 6 Ignorantia crassa, uel suppina est, quando homo nescit etiaea,quae sunt communiter scita ab omnibus, quando de facili potuit aliquid scire, & non curauit indagare, secundum m. in. c.apostolicae, de sen. ex.mi. & haec excusat non a toto, sed a tanto. i. non a mortali,si est circa praecepta legis diuinae, τ uel iuris naturalis.Csi quis oderit. xxiiii. quae.i.&. c. qui ea. d.
xxxviii. quod intellige, quando negligentia est lata, ut quia est contra contenta,in dictis legibus expresse,& non subtiliter,uel reductive. No. quod non quolibet tempore ignoras actu peccat, sed quando tempus est acquirendi scientiam , quam non habet, sicut in alijs pecinus omissionis cotingit. Conclude ex dictis,qudd ignorantia secundum Tho. sectanda secundae.q. supra,omnino in uoluntaria, siue sit inuincibili ,siue eorum,quae quis non tenetur scire, omnino a peccato excusat. Ignorantia autem quae non tollit uoluntarium,
sed minuit,ut est crassa,& supina,minuit peccatum, non ta
514쪽
mena mortali excuset. Similiter ignorantia quae est causa. Peccati,ut cum quis uolens occidere inimicum, patrem occi-clit,quem si cognouisset non occidisset, non excuset ab homicidio , sed .a patricidi j circunstantia. Ignorantia assectata auget peccatum, ut dictum est. 3 Dico ergo quod faciens aliquid ex ignorantia, quod non est contra legem Dei,ueI naturae credens illud nulla leae prohiabitum,licet sit prohibitum,si talis ignorantia non sit assectata,nec crassa, quia laborat pro uiribus scire necessaria sibi, ideo libenter audit praedicationes, & disputationes ubi haec solent declarari,& facit quod communiter faciunt, alij sibi similes: si est religiosus libenter studet,& interrogat, cusatur in foro animae ab omni culpa, & excommunicatione in conscientia.c.cognoscentes, de consti. non enim plus exigitur , quam possit homo, secundum autem forum exterius aliter iudicabitur,nisi forte ignorantiam probauerit, quia ind. .cognoscentes, determinatur, quod uolens ignorantiam suam probare ad euitandam poenam, audiendus est. Concor. Sil. Uer. ignorantia. .Vii.
s Pro ijciens sagittam ut uolucrem intersciat,&transeuntem
hominem interficit, si secit debitam diligentiam , & posuit
signum ne quis transeat, uel clamauit ut aduenerent, si alia quis ibi fuisset,uel erat in tali loco, in quo non erat uerisimile aliquem esse,ut in deserto,& aduenit si quis sitisset,excusetur in soro animae, quia secit totum ad quod tenebatur, &hoc homicidium fuit penitus inuoluntarium. Si uero in his fuit negligens, non excusatur, & tunc secundum notabilem negligentiana,vel non notabilem,plus, uel minus iudicabis. Nam quilibet debet aduertere quae secit, aliter si sit inconsideratus, sibi imputabitur. o Si ebrius aliquem interficiat,mortaliter peccat,si in potestate eius suit inebriari,& non, & tamen noluit cauere, tunc omnem sequens ex tali ebrietate illi imputabitur: secus si sine culpa sua sectus est ebrius,& non potuit se secere custodiri, ut futurum periculum caueret. Tunc enim quia talis ebrietas illi non imputatur, nec consequitur malum seques,quod Mitare non potest, cum non sit sui compos. Quando autem Iex,uel statutuin i norantes puniat uide D. in. c. u. de consti. inglo.5.CI. m. i. si quis non dicam. C. de eri. &cie.
515쪽
I L L E G I, T I M I. IMAGO.ILLEGITIMI. ILlegitimi filij qui sunt,dc quomodo legitimentur supra, Glius. .xi. infra legitimus. ai. Ignoratia promotoris, & pr moti illegitimi ad ordines,excusat eos. Nam omnes illegit mi, mances,spurij, nothi,prohibentur ordinari. c. innotuit, de electio. Fili; autem sacerdotum geniti antequam pater ordines sacros susciperet, possunt promoueri ad ordines
quoscunque ad dignitates, uisi in illa ecclesia, in qua patres eorum fuerunt praelati, uel canonici, secundum My. quod intellige ad easdem dignitates, uel praebendas, quas eorum
Patres tenuerunt. Ad alias autem etiam in eadem ecclesia poterunt canonicari,& promoueri,& uiuentibus eorum patribus,& in eadem ecclesia in ossicio suo manentibus. Q ad hoc de fit. presb. supra,beneficiuna. .xxi. Quomodo cum eo potest dispensare episcopus, supra beneficium. . iii. usque ad xxxiiii. multa ibi, circa huiusnodi dicuntur. a Si quis post contradi ii matrimonium ordinetur ad sacros ordines uxore inuita,uel ignorante,silii erunt legitimi, secus autem ipsa consentiente,uel sciente,& non reclamante. Q senatim. Q. xxxii. Et ita iuxta distinctioneni hanc, opiniones Ray. & Gos quae uidentur contrariae, possunt concordari. Sil. ibi. . quarto.
IMAGO. IMaginibus coelestibus, siue pure astronomicis uti, ad eminetus quosdam subiectos corporibus coelestibus , omni remota superstitione,ut fumigationum,characterum,& huiusi modi,quae ad coelestes influxus nil faciunt, non est peccatu. Huiusnaodi enim characteres, sumigationes, &c. ad secreta daemonum, quorum societas nobis prohibetur, uidentur pertinere, secundum Caie.ibi,in summa.
Zuuinglius hereticus,& Foelicianus, dicebat sanctorum imagines destruendas, nec Christianos eis uti debere, sed dico Usum imaginum approbatum fuisse in concilio secundo. Niceno, in Cons antinopolitano sub Hierone, in aliis tribus conciliis,Lateranen. Sub Cre.ii. S. iii.sub Stephano,& in concilio Francsordien.& fuit damnata haec heresis Foeliciana. Naimaynes pinguntur pro ideolis, ut qui literas nesciunt, ibi. ucant quod imitentur,ut de con. aeui. m. praelatum. Quomodo autem adorati debeant,supra,Adoratio. q. V1.3 Imagines
516쪽
s Imagines sanctorum no sunt uiolande: in. Ic.perlatum, sed adorandae:ibi,in.c.uenerabilis. Et prohibitum est eas in te, ram prostemer lapidibus obruere, & huiusmodi.c. si cano
4 Imago Christi non est pingenda sub forma agni, sed hominis.c.-ctam synodum, te conse.Liii. quia praesente uerit tricessare debent figurae,quod etiam credit gl. ibi. s Quomodo imago crucis est adoranda,supra,adoratio. .vii. quam sculpi in marmore,uel lapide in terra positis , non licet' uidetur mortale, quia grauissima poena lex contra sa- cientes punit.Qnemini lice.sg.fil. l.unica. Ideo ualde sunt reprehensibiles , qui in sepulchris in terra positis cruces sculpunt.Qua autem adoratione sit crux adoranda,supra,Adoratio. .septimo,similiter quomodo fanctorum imagines sint ueneranda ibi. . seno.
1 ω Μmi inditia in emisione seminis contra ius matrimonii 1 uoluntarie,peccatum mortale est,quia Apostolus dicit tales e xcludi a regno Dei . Immunditia uero in emissione superflui in uomitu,& similium ex gula procedentium, communiter est ueniale:imortale autem quando propter delectationem quis prouocat se ad uomitum,nulla alia ratione,nisi ut iterum comedat,secundum Tab. Videtur enim contra naturam turpiter agere,& notabiliter gulosus, uel quando exponit se periculo alicuius notabilis mali corporalis, uel spiritualis. Videtur enim tunc ponere ultimum finem in des ctatione gulae. I Immunditia corporalis,quando quis immunde, & sordide comedit,ut uiui peccatum est,quia recte rationi disonat,sed communiter ueniale,in rebus non facris in sacris uero si no- . tabilis est,mortaliter agitur, quia diuina reuerentia offenditum sub praecepto prohibetur iure canonico,in.c.relinqui,
de custo.eu. supra, corporalia. .V. Advertant hic sacerdotes,
ut in sacris,& praesertim in his,quae circa missam sunt,ut --
Immunitas sepra, emunitas. Impedimentum,insa atrimonium.
λ Mpubes dicitur homo usque ad annum. xiiii. completum
517쪽
in masculo,in foemiha,usque ad.xii.inclusive.C. quando tu. Mel cur.l.ult. dc quantum ad determinationem ecclesiae, licet secundum naturalem dispositionem quandoque in tali art te,non sint apti ad generandum,dc sic non dicerentur imp heres,ut in. c. puberes, de despon. impu. quia tamen in hac aetate communiter pubescere incipiunt, ideo ecclesia sic statuit,& tunc possunt contrahere matrimonium,ut in .c. impuberes,dc.c.continebatur, te despon. impub. non autem ante,
nisi proximi essent pubertati,dc malitia suppleret aetatem in de illis,el.i. m. a Impubes testis esse non potest in maleficiis. E de testi.l. in testimonium,quantum ad plenam probationem, sed ad indicium potest examinari,dc dictum eius est sufficiens ad indicium,secundum Bar in .l.talis.C. de his quib. ut indi. non tamen debet torqueri,licet soleat terreri, dc habena, uel serula caedi. Is ad Senatusconsul. . Silleia. l. i. .impubere. Nec possimi impuberes,dc furiosi, capitalem committere fraudem, idest poenam pro qua capite sint puniendi. st de editi. edic. l. in au tem. Quamuis in aliquibus ante hoc tempus incipiat pubertas tamen hoc est tempus in iure decretum. Pubes nanque proprie lanugo est quae maribus in anno. xiiii. in foeminis MLcirca pudenda nasci consueuit. Inanis gloria: supra. Gloria.
iMPIETAS.al I ripietas qua parentibus, dc consanguineis, δc conciuibus, debitus cultus subtrahitur, aut iniuria irrogatur, mortale peccatum est ex suo genere, dc ualde graue, contra primum praeceptum secundae tabuletic hoc si fiat animo nocendi,uel inhonorandi talem,ut latis est,nisi quando esset pro re minima,& in primis motibus animi. Si autem non sit animus despiciendi beneficium,patriai parentes, uel huiusnodi, sed ex alia causa unc iudica mortale,uel ueniale secundum materiam circa quam uersatur impietas,dc adde praeterito maiorem grauitatem,sicut fit in praeterito ingratitudinis,secundu Cai. ibi. Pariter etiam peccatur contra supradictos in omitatendo e quae quis exhibere tenetur.
IMPUDICITIA.ε T Mpudicitia uitium est,quando quis uacat actibus,tactibus
D Ulculis,dc amplexibus libidulose, hoc est inlisa delebatio-
518쪽
IMPUDICITIA. Isonli sensibilis,quae ibi sentitur,etiam si nullum opus aliud inistendat,& si fiat a non coniugibus,mortale est,secudum Cai. ibi,quia huiusmodi delectatio,ad generationem est ordinata,sicut & caeteri actus uenerei, & propterea nisi fiat propter generationem licitam,peccatum est,ob priuationem proprii finis,quia dicit Apostolus Gal. v. quod impudicitiam agetes, regnum dei non consequenter. Dicit enim quod huiusmodi actus impudici,eiusdem sunt moris,cuius esset coitus confirmatus inter illos,ita quod si fiant inter cosanguineos, ad inccestum spectant,& sic de aliis.Et concludit,quod si fiant inter coniuges,erunt ueniales, si inter alios mortales, quia hiactus multo uiciniores sunt actui consumato, quam cogitatio morosa, quae in sola mente consistit. Si autem fiant huiusnodi ex beniuolentia,ut quando uisitant se inuicem homines secundum morem patriae, remota omni mala intentione,non sunt peccata. Vnde concludit licitum esse delectari in uisii pulchrae mulieris,non autem in tactu e quia visus de natura sua non ordinatur ad coitum,sicut tactus. Ex his
autem dictis,uidetur ualde periculosa dita hominis, qui duo tangit,uel fricando,uel mingendo,& sentit aliqualem delectationem,& placet sibi,mortaliter peccaret. Ego autem sic intelligo,quod quando homo aduertit,& persecte deliberae delectari in huiusmodi tactibus uenereis,uel in seipso,uel cualio,etiam quod nolit coimare actuan extra matrimonium, mortaliter peccat,quia delectatio talis ex se mortalis est, nec propter hoc uita hominis est periculosa, quia hoc lacere contra naturam est,ideo naturaliter a ratione extraneum esse de bet. Concordat Tab. in uerbo osculum,& cogitatio moroia.
Sit uer. delectatio. Sed in hoc uidentur a Cai. culcentire, quia ipse Cai.non uult elle simile de uisu,sicut de tactu,illi autem uidentur includere tam uisum,quam tactum,& etiam uerba. Dicerem tamen,quod si homo uidendo pulchram muliere, non solum delectatur de eius pulchritudine, sed etiam deliberat delectari de illa delectatione libidinosa,quae ordinatur ad actum de se,licet non intendat actum illum, mortaliter peccat. Similiter quando in uel bis turpibus idem intendit, &in uisione rerum pudendarum .Haec enim omnia excitat motus minis,& concupiscentiam,ex quibus talis delectatio orsetur. Nec aedo qualibet delectationem modicam, Gemor
519쪽
talem,propter impersectione actus, sicut in aliis peccatis eae a Si haec praedim fiant a coniugibus, uel sponsis de praesenti excusantur,si autem sint sponsi de suturo, & credunt eis ista
Iicere,quia sic consuetum est,poterunt aliquo modo excus
xi. Si autem huiusnodi tactus fiant causa affabilitatis , secundum morem patriae,& sine mala intentione licebunt, dummodo non fiant in partibus pudendis. Si autem mulier sciret se ostulari ab aliquo malo animo,& posset uitare sine scadalo metur hoc sacer ne occasionem ruinae ei praebeat, si autem non potest,non peccat,sed ei imputetur si scandalizetur icut pharisaeorum scandalum. Idem dico de uiro erga mulierem. Tunc enim no est scandalum amuu,sed passivu.s ouid si mulier nupta seipsam tangat inhoneste3dicere quod si hoc ficit,ut praeparet se ad actum matrimonii cum uiro suo,dummodo no sit periculum de pollutione extra aettam matrimonii,no peccat mortaliter,& idem de uiro, quia hoc ordinatum est ad id,quod licet. Si autem faciat tantum ob delectationem,ut quia uirum tunc non habet,& uult delectari saltem in tactu ortaliter agi peccato moliciei, quia pro tunc hoc sibi non licet,quia non ordinatur ad aditum matrimonii,cum uirum non nabeati Cai. autem in uerbo matris
monium dicit,quod tactus coniugum inter se ob delectationem tantum,non sunt mortales si propter periculum pollutionis extra uas,sicut de ebrietate. Vt cum quis multuni bibit cum periculo inebriandi,&c. Si autem intendant explicite pollutionem,uel non currant etiam si eueniat, sed essent contenti quod eueniret,etiam quod non intendant, mortaliter agunt secundum Ces.supra:exponunt enim seipsos periculo mortalis culpae,quam ostedunt sibi non displicere,ut debet.
1 v Ncantatio Omnis,ex genere suo mortale peccatum est, nal ibi semper est daemonis expressa, uel tacita inuocatio , ex aliqua superstitione adinventa,ad aliquem dononis cultiun. Vnde exercens huiusnodi incantationes , non excidatur a mortali,nisi ex imperfectione actus,ut quia no credit ibi interuenire daemonis inuocationem, sed bona fide arbitratur dare operam rei licitae,quae quidem ignorantia uidetur tantum habere locum in personis idiotis,quadiu non sunt monitae. Post monitionem autem si non desistanti non excusan
520쪽
eur,quia cessat bona fides. Nec excusantur qui ignoranter secerunt,qui tamen si sciuissent,nihilominus fecissent.Concoris dat Cai.ibi in summa. Ribia ignorantia , cause peccati nequaquam extitit. Occulta daemonis inuocatio ex multis cognostitur. Primo, ex aliqua conditionenana adiuncta tanquam necessaria, ut cum clicitur,quω opollet talia uerba esse scriptia in carta caprina,vel manu sinistra,vel a uirgine, & huiusinodi. Hoc.m nihil secit ad uerborum uirtutem. Secundo,quando ad esse. Etiis naturales adhibetur aliqui caracteres significatiui,quos daemones ipsi intelligunti Tertio,quando ponuntur nomina,vel omnino incognita,uel nestitur ad quid pertineatit. Quarto, quando effect expectatus ex huiusnodi excedit
uirtutem naturalium agentinna , ut noste cogitationes coro
dis,fanari statim hominem,uel aliud animal, & huiusnodi, quo ad medicinalia. Quinto, quando quaeritur effectus --nus ex uerbis taris,usei dicendo uersiculum pselmi mouetur annulus, anifestum est,quod Deus non operatur ad huiusnodi uana,sed daemon,qui gaudet honorari uerbis, & rebus secris. Sexto,ex adiunct1s quibusda uerbis lassis,ut quod Iesus dixit uxori suae , vel quod habuit spasinum , uel se-bres. c. uel quando adiunguntur apocripha,uel incerta. Est enim mirabile,quod Christus,qui tantam uirtute dedit apostolis ad miracula sectenda,haec secreta eis non reuelauerit, quibus uetulae,& hi pessimi homines uidetur dotati. Omnia ergo haec relinquenda sunt poenitus,quia superstitiose,& mala censentur. Cai.ibi concordat in sententia.Inuocatio,per totum, Superstitio. .lii Divinatio, per totum. Augurium.s.li.
Vide ibi aliquid. Qui autem huiusnodi superstitiose nolunt dimittere aci consilium consessoris,etiam quod simpliciter fe
Ncendiarii dicuntur,qui malo animo,authoritate propria incendunt aliena,ut domum,uillam,segetes, & huiusnodi xii. q. ii.cum deuotissimam:& mortaliter peccant, non solum ex miuria lata proximo. Sed etiam propter damnum. Si uero praeter intentionem,ex negligentia hoc eueniat, erit mortes uel ueniale iuxta negligentiam incendentis, te qua negligentia,infra,Negligentia, per totum. Si enim dabat operam,