장음표시 사용
711쪽
eipalem finem primo, ut propter prolem generandam, uel propter uitandam semicationem ed uel propter delectationem,uel diuitias,ueI parentellam,& lituusmodi. Licet ordo Praeposteretur,non tamen mortale peccatum incurrit: quia non interuenit abusus sacramenti,n ec hoc sacramentum oris di natur ad finem extraneum,sed remanet ordinatum ad suufine,qui est mutua potestas corporii coiugu ita sentit Cai. supra. Peccatu aute iteruenit,quonia, lebitus ordono seruatur. 67 Peccat etiam mortaliter existens excomunicatus,vel in peccato Dionali,sine contritione cotrahens,quia clim sit indignus iniurium facit tali sacramento. Et intellige etiam de minori excommunicatione,quia separat a participatione passiva s cramentorum ideo antequam contrahat, faciat se absolui,&confiteatur deuot ut hoc sacramentum digne cum Dei gratia recipiat,aliter sacrilegii peccatum committit. 63 Quantum autem ad usum matrimonii,multipl:citer peccare contingit. Primo,quando quis tantum propter delectatione utitur actu coniugi,u aliter agit. Secundo , quando seruatuas,sed non debitum modum,ut si mulier uirum supergrediatur,uel aliter,& tunc est mortale,quado impeditur, quod non possit sequi generatis,supra,luxuria.s.v. Quod si no impeditur generatio,& fiat ex rationabili causa, ut ne comprismatur proles in uentre,& huiusmodi,erit sine peccato. Tertio,mulier peccat petendo debitum,tempore menstruorum, non tamen mortaliter,neque etiam reddendo, secundu Cai. supra,quia nulli fiscit iniuriam,qui iure suo utitur. Quarto, uti actu coniugii cum periculo aborsus, uel notabilis noc menti sui,uel alterius,cum quis aduertit,& non curat Ortaliter agit: quia est contra charitatem proximi.
ος Negare debitum coniugi petenti expresse, uel interpretatiue, sine rationabili causa,est mortale,quia cotra iustitiam.Rationabilis causa est,quado non potest sine periculo uitς,uel grauis infirmitatis:ideo si lepra sit insectiva alterius,uel alia infirmitas no tenetur sanus alteri reddere debitu in periculo. Secus quado no esset piculu,siapra,Debitu β. iii. Similiter quadapetes,comissit adulteria:quia ius petessi amissit: ideo exactus
An sit mortale reddere debitum ante benedictionem, supra. Debitum. socii.& de tactibus,qui fiunt inter coniuges, sup .
712쪽
Debitum 6. xii. & multa habes ibi ad hoc . Et Cai.in commentariJs tertiae partis S.Tho.circa finem. τι De benedictione sponsarum consuetudo debet attendi. Secundae nuptiae,quae secundae sunt ex parte amborum coniugum,non debent benedici:si autem sunt secundae ex parte uiri tantum,& non uxoris,ut cum uirgo accepit, uiduum debent benedici,sed si secundae ex parte uxoris,& non uiri,
cum uidua accipit iuuenem non induum, non benedicumtur,secundum Tho. iiii. sen. d.xlii. q.ω.a.ii.In.c.uir autem, lesecvn. nup.non fit differentia inter uirum,& uxorem, sed dicitur quod siue ui siue mulier transeant, ad bigamiam nodebent benedici,ne iteretur benedictio. Quia uero conshetudo in multis locis,aliter habet ideo Tho.attulit rationem talis consuetudinis,quae quasi ubique seruatur, & si non esset consuetudo,credo quod stari deberet illi. c.tanquam determinationi ecclesiae, & sacerdos iterans benedictionem, uando non debet grauiter peccat,& punitur, j.Ci.de secuis nup.nisi obstet consuetudo,sti undum Pa.ibi, & Io. an.& sponsa,quae non est uirgo,non debet benedici.c.seriatim. xxxii. d.& etiam debent benedici post consumationem,secudum Tab. Impedimentum.xiiii.si hoc habeat insuetudo.
τι Non licet uiro ob adulterium uxoris,eam totaliter dimittere' aliam accipere,fecundum communiter doc. Cai.autem
mper Mat.xix.tenet quod potest,ex tex.Euangelu; ubi dicit Christus. Quicunque dimisserit uxorem suant nisi ob fornicationem,& aliam duxerit scilicet in uxorem mecatur. Ibi enim mota quaestione, licit sic sonare sensum planum
scripturae,sed quoniam non audio me opponere cotra to ventem doctorum,& iuditiorum ecclesiamcorum,ideo dixirextum nihil disponere de dimittente forniciariam. Intelligo igitur ex hac Domini Iesu Christi lege,licitiun esse Christiano, dimittere uxorem ob fornicationem carnalem ipsius Ixoris,& posse aliam ducere uxorem, salua semper ecclesiae dissinitione,quae hactenus no apparet.Nam decretales pontificiae, te hac materia,non sunt dessinitiuae fidei, sed iudiciales secti.Profitentur autem ipsi Pontifices, ut patet in.α quanto de diuor.&.c. licet,de spo.duo. in his iudicijs aliqua do errasse matrimoniorum,nec ex his intelligas uxores posse dimittere uiros semicantes,quoniam Christus non com
713쪽
cessit hoc,nec est par ratio scut nec in ueteri lege,uxor po- . terat repudiare uirum,sicut econuerso.Nec ego lum prim qui h nc Euangelij textum intellexi,quoniam B.Amb.sic intelligens,idem dicit,& docuit,primae.Cor. Vii.haec C qua si de uerbo ad uerbum,sed oppossitum est uerum, ut tenent doc. in. iiii. sen. Lxxxv. ibi dicit Tho. quod nihil adueniens supra matrimoniunt,potest ipsum dissoluere. Et super prismam. Cor. vii.ulem tenet,exponens illud. Pr cipio non ego sed donunns,uxorem a uiro non discedere. Et Tho. soluit
illud dictum Matthς1.xix. quod Cai. accipit ero argumento, di dicit quod talis obijemo procedit ex falso intellectu. Ite quia Cai. allegat dictum Anib. sed miror quod Ambo. pro se adducat,cum magister ibi dicat,quod haec uerba, non sunt Amb.sed a falsariis in libris Amb.creduntur posita.Ideo Paulus postquam dixit aut uero reconcilietur, de uiro intulit. Et uir uxorem,non dimittat scilicet totaliter. Potest tamen dimittere quo ad thorum,ex causa,ut supra diuortium . ai. hanc sequere ueritatem.
τ3 Septem casus sunt,in quibus uir mulierem adulteram non potest dimittere. Primus,si ipse uir etiam semicatus est.cisi gnificasti, te diuor.etiam post separationem reintTrabitur, etia si occulte,quia non deficit ius,sed probatio,secudu Th. supra.a.Vi.ad.V. Secundus,si uir uxorem prostituit, in. stc.significasti,in glo.uel si non prohibuit cum posset,quia uidetur,idem quod consentire: non autem si dedit occasionem indirecte,ut non bene prouidendo, & huiusmodi c. ex lite
ris,de diuor.Tertius,quando mulier nupsit credens proba biliter uirum suum mortuum,tuc non reputatur, adulterac
Quartus,si cognita fuit ab aliquo,latenter intrante lectum sub specie uiri. Quintus,si fuit ui oppressa absolute. proposito.xxxii. q. v. Sextus, si post adulterium sponte reconcili
tus,eam carnaliter cognouit,uel eam publice adulterantem tenet in consortium maritale.xxii. q.i.zii.&. iii. Septimus, est in.c. audemus,de diuor. Si matrimonio in infidelitate contracto ex parte utriusque, uir dederit uxori libelum repudii S uxor alteri nupserit,tunc si uterque conuertatur, tenetur eandem uir accipere. Alsi addunt. Octauum, ut etiam ponit Tho. i.cor.vii.quando uir dedit occasionem mulieri adult ranssi,non reddendo ei debitum otra eius uoluntatem, us
714쪽
in.c. secundum uerba.xxxvi. q.V.Alii dicunt non propter hoc excusari,quin maritus possit eam dimittere. ar. ibi in j. Vide supra, aluo I tim s. Iii. Dimittes uxorem adulteram liuore uindictar,uel propter lucrum,peccat,secundum Tho. iiii. sen. d. xxxV.λULnon autem si ad propulsandam propriam insanuam,ne uideatur criminis particeps,uel ad correctionem uitii uxoris, uel ad euita- dum prolis incertitudinem. Quomodo autem debeat procedi in accusatione circa adulterium, quando quaeritur separatio :uide Tho. ubi supra.αiii. ad. V. & in. tuae, de procur. Quomodo, etiam propter aliud crimen possit fieri diuortium,supra,Diuortium. si Nili.
rs Si mulierem adulteram pςniteat de adulterio, uel est spes
correctionis,no tenetur,uir ex praecepto eam dimittere, quia Poena corrigens non requiritur,ubi est emendatio. Si autem illam non poeniteat,tenetur dimittere ex praecepto, ne eius Peccato consentire uideatur, dum correctionem debita non
apponit, secundum Tho. ubi supra.αii. Si tamen crimen sit occultum, nec probari possit,non debet eam dimittere, secundum di. de pruin.iiii.sen. & quando plus cohibetur retinendo,quam eam relinquendo,ut si timeat quod sic se prostituet, uel quando maritus timet sibi de incontinentia. In his casibus,secundum Pe. de palinsupra, non debet eam deserere.Quod si non dimittendo,immineret scandalum, debet notificare causam quare hoc facit si potest qd si,no pol no curet.Et si aliqua autnoritas sanctoru uideatur contraria, lebet intelligi extra praedictos casus. Si autem inuenit eam in corrigibilem,posset eam includere,quod melius esset quam deserere. Μulier autem non sic tenetur uirum deserere,quia non tenetur corrigere uirum, nec scandalum de hoc nascitur, &melius est illi cohitare, quia pro tunc uitatur fornicatio quacum aliis saceret,nani quanto magis accedit ad uxorem, tanto minus ad alias sceminas vadit. Si tamen nolet eam cognoscere, nisi contra naturam, uel timeret,quod eam traheret
ad peccatum, debet eum deserere si potest, ut mali imminentis occasionem, fugiat. υ Quam primum constat uiro de adulterio uxoris potest, illam dimittere quo ad thorum proprio arbitrio, nec te netur reddere debitum exigenti, quia praeiudicaret, sibi:
715쪽
secundum Thom. supra .art. iii. & fieret irregularis idest, bigamus , nisi per.ecclesiam compelleretur , & tunc taliter redens , nullum sibi preiudicium facit. Quo autem ad thorum, & cohabitationem , non potest dimittere, nisi ecclesiae iudicio , & si dimiserit, potest cogi ad habitandii cum ea , nisi statim possit adulterium probare secum dum Hos .insea octo dies. xxxiii. q.ii c. ecclesiastica. Ideo diuortium,non nisi iudicio ecclesiae potest fieri secundit. Th. nisi fornicatio sit carnalis, & notoria. Quod si sic est potest. c. te illis,de diuor. Secus de somicatione spirituali, & noto
VI Si alter coniugum adulterauit secrete,si petat debitum,non coacte,sed humilite no propter hoc monaliter peccat, licet fornicando ius petendi perdiderit.squasi sibi debitum, non autem quin possit petere quasi rogando, & non cogendo nec tenetur reuelare uxori hoc quia cum hoc sit introductu fauore coniugis non peccantis,si sciret hoc,& reddere preiudicaret sibi, non autem si ignoranter reddat. Sic tenet Tata
τε Vir & uxor in causa diuortii ad paria iudicati possunt, licet
maior causa sit in uno,qua in alto,sussciens tamen ad diuortium in utroque,secundum Th. supra.αiiii. reliqua quae ad diuortium peninent,supra.Diuortium per totum. Si ecclesia alteri coniugum scienti impedimentum precipiat cohabitare cum altero,obediet quo ad cohabitatione , & necessariorum administrationem, no aut quo ad debiti redditionem, secundum Ugo. quia absque peccato reddere non potest.
MEDICUS. 3 Edici multis modis peccant . Primo quando ignorant infirmitatem,& tamen uel ex temeritate,uel ne reputentur ignorantes, uel propter lucrum, aut huiusnodi assumunt infirmum medicare, exponentes eum periculo mortis, uel notabilis nocumenti, & hoc est mortale, quia contra cha
ritatem proximi. Vel si possunt stire tamen nolunt studere , aut peritos consulere . Secundo peccant mortaliter
716쪽
quando cognita infirmitate negligunt stiidere,aut de rem diis,uel uisitare,uel propinare debitas medecinas si possunt uel quando secerunt unam medicinam, & aduertunt non
esse conuenientem,non mutant, ne credantur ignorantes.
Si etiam exhibuerunt medicinam dubiam pro certa, uel no, secundum artem,sed secundum suam stultam phantasiam Molunt medicare,uel experimenta facere,& huiusmodi,quisbus infirmus exponitur periculo grauim ortale est. Tertio, quando consulunt propter sanitate corporis,aliquod,quod est mortale,ut sornicationem,pollutionem,lncantationem, uel huiusmodi,mortale est hoc,quia cotra honorem,& praeceptum dei,& etiam est prohibitum,in.c.cum infirmitas, de Poeni.& re. Quarto,quando infirmus est in casu periculoso, ct infirmitas grauis est,etiam quod non sit in casu mortis,si medicus non admoneat,& inducat ad cosessionem quantia potest,ut praecipitur in. l. c.cu infirmitas,etiam cotraria conluetudine medicorum non obstante, quia non est consuetudo,sed corruptella contra bonos mores deo non ualet secundum Hos .in. l.Ccum infirmitas.Cai. tamen ibi in siumma dicit,quod si haec constitutio non est approbata consensu medicorum utentiuin,ilc superiores: hoc icientes tolerat, di medici non seruant,non ex contemptu, sed ex negligentia,uel respestii humano,uel quia hoc contrariatur suae arti promittenti semper bonam spem, non peccant mortaliter.
Sed sufficit quod dicant illis qui in domo habitant,quibus
infirmi cura magis incumbere uidetur de salute animae, ut ipsi auissent infirmum,qui auisatus si noluerit confiteri, nopropter hoc debet relinqui, ne forte desperatus moriatur. Hoc enim uidetur esse contra charitate, qua tenemur & malis,& iniustis benefacere,& haec mihi uidetur bona determinatio,& satis modesta. Quinto,mortaliter peccant, si non nuntient,se nilum Ar.fio.& IO.de nea. quot.xi.quado pro babiliter credunt,quod nuntiatio mortis infimo, erit multum utilis animae infirmi, uti quia confitebitur , disponet de testamento,& huiusmodi,ex quo multa bona proueniet quia timc agunt contra charitate proximi. Secus quando nocredunt hae debere sequi,tunc non tenetur. Sexto,si non medetur pauperibus infirmis, non ualentibus soluere, & ipsi Possunt,mortaliter agunt. Quia hic est exuemus casus, in
717쪽
quo quilibet potens tenetur ex praecepto subuenire. Secus quando est diues,& non uult soluere,nisi quando medicus ellet a comunitate salariatus:quia tunc omnibus gratis seria uire tenetur,tam pauperibus, quam diuitibus infirmis. a Si autem diues sit infirmus,& non uult soluer non propter hoc med ciis debet eum permittere mori sine medicaminae, sed debet ministrare remedia,& postmodum repetere ab eo, uel eius heredibus salarium, uel expensas pro eo sectas, &ips uel heredes tenentur mercedem seluere medico, qui ε cit,quod ille,uel ibi tenebantur facere, quamuis contra uoltitatem auaram ipsius egerit.ff.de neg. ge.L Pomponius . Vide in.l.stichus. Ede pec.leg. 3 Septimo peccant,quando nimis excessuum salarium petunt contra iustitiant,uel quando faciunt fieri expensas nimis excessivas,& superfluas, maxime pauperibus:ut uel ipsi plus lucrentur,uel aromatarii:uel quando cito possent sanare,sed in longum trahunt,quia quandiu pendet Ductificat,& in mutitis aliis mortaliter delinquunt,quae poterit prudens consensor aduertere,'quando sunt notabiliter contra iustitiam, uel
contra charitatem,uel contra bonos mores.
4 Clericis in sacris existentibus, uel in minoribus beneficiatis, S religiosis,non licet uti arte medicandimisi gratis,& ubi pe
quae incisione, uel adustione uel sanguinis effusione indiget,exerce eis,non licet.c. sententiam,vel cle. uel mo.&.c.tuanos,de homi.lbi.n.iter licitur,supra. Irregularitas. . xlvii. Posset n. clericus in medicando irregularitatem contrahere quam non contrahere secularis medicus , quia non dat operam rei illicitae sicut clericus, cui hoc prohibetur, ideo sibi opus illicitum eli,non layco. S Medicus intrans monasterium, in quod prohibitum est sub
Poena excomunicatonis late sententiae cupiam excepto medico intrare,etiam qnod non sit doctoratus, lummodo medicet,& hac de causa intrauerit,non est excomunicatus, secundum Bar. in. I sciendum. T de edit. edic. dc ita casui huic occurrenti respondit. An liceat uocare medicum iudaeum: supra,iudaeus. .is. o Licet infirmi,& servitores non teneatur obedire medico, cunon sit eorum prelatus,nec possit prFipeintamen si no stat
718쪽
consiliis medici,sed scienter,uel improbabili ignorantia,uel inordinato appetitu sumunt aliquid,propter quod notabile
malum,uel mortem incurrant, mortaliter agunt contra charitatem,qua corpus proprium debent diligere.ar.c. si non licet. d. q.v.Idem dic de seruientibus , quia exponunt infirmum oraui periculo,& sic si sequeretur mors,essent irregulares,quia ex eorum culpa secuta est. Secus quando ex inuincibili ignorantia iaciunt,credentes prodesse infirmo. An medici,uel cirugici debeant promoueri ad ordines. Sit uer. medi-
MENDACIUM.MEndacium quod importat salsam uocis significatione ,
semper est peccatum ii est cum intentione sallendi,quia est contra uirtutem iustitiae. Sed aliquando dicens mendacium intendit bonum proximi, & dicitur Officiosum, & est hiemale,aliquando intendit solatium, & dicitur iocosum,deest etiam ueniale,aliquando intendit nocumentum spirituat uel corporale,quod si sit notabile,uel ratione persone, Iratione rei st mortale,si autem sit de parua re, uel sit secundum primos motus animi,uel sine animo multum nocedi, comuniter est ueniale. Similiter quado est ex loquacitate,uel sine mala intentione, nisi ex hoc aliquod graue damnum sequeretur,quod quis debuisset aduertere: tunc .n. nIOItale escet.Et dico mendacium esse pernitiosum, quando est contra sacram scripturam, uel contra scientias , quae sunt bona
1 Μendacium pridicatoris de his, quae pertinent ad osticium predicationis,& mendacium iudicis inquantum iudex,& eorum quae in iudicio dicuntur secudum sermani iudicii, linest iudicium teporale, siue spirituale,ut iudicium sacramenti consessionis,mortale est:si sermaliter mentiatur qui supra,
accusatio. axi .infra,consessio. .QVide.s.Th. secunda secude.q.cX.a.di &.ul.Αr fio. u. parte LX. .. est. Si quis negaret se claristianum esset timore mortis, an mortabier peccaret,
supra,ver.fides. . .Dicit enim Apostolus,Corde creditur ad iustitinia,Ore autem consessio fit ad salutem. 3 Si persona grauis diceret mendacium, etiam ossiciosum, ratione standali,posset esset mortale: & ratione iuramenti: su-Π'iuramentums. . uel ratione voti, ut si uouisset non dis
719쪽
ΜERCANTIA. MERETRIX. MILES. Isa
cere aliquod mendacium,& diceret ortaliter peccaret . ,
MErrantiam exercere simpliciter propter lucrum, tanquaeius sine,non licet:quia finis talis mercatoris est inhonestus. Si autem lucrum ordinetur ad bonum reipublicae, uel ad sustentationem propriae famili uel ad alium,finem limnestum erit licitarinfra,negotiatio. a. dummodo non fiant fraudes,uel aliquod iniustunt interueniat:ut mendacia,turamenta falsa,& huiusmodi.Tunc enim ratione adiuncti non esset licita,& propter hoc mercatores culpantur.
MERETRIX.M Eretrix est illa, quae uenalem turpitudinem suam sacit.
xxxii.'.dii.c.meretrices, dc prohibitum est ad eas accedere de iure aluino,in. aecimeretrices,& eorum peccatum semper est moriale,quia contra ieeem naturalem, dc diuinam , siue hoc seciant pro mercede,siue non. Quae si accipiant pecuniam per fraudem, uel ab his qui alienare non possunt, tenentur restituere,sicut de lusore,aliter non nisi de cosilio , tanquam turpe lucrum,supra,ludus. .vi. Dum meretrices ad p nitentiam reuertuntur,uolentes de criminibus confiteri propriis, secundum Calabi, in summa,dein commentariis tertiae partis, debet sussicere consessori, ut sciat peccata sua in generali carnalia, ut quod per tot annos stetit prostituta onmibus uolentibus,&c. tam religiosis qua saecularibus,tam consanguineis quam aliter, dc non oportet consessorem solicitare eam de ungulis peccatorum speciebus, quia hoc esset se,& illam precipitare in tentationem sine utilitate,sed sat est haec confusae dici. Potest enim prudes Gsesso existimare specierum, dc actuum multitudinem, de numerum,turpitudinemque. Μeretricis oblationes recipi ecclesia prohibet, solum in criminis detestationem.
RR Ilitum peccata ponuntur Luc. ni.c. uidelicet concussio. - calumnia*o contentari, propriis stipendiis. Concussio Pauperum est,quando ui,uel metu,extorquent bona pauperum, uel in persona laedunt. Calumniari dicuntur, quan-
720쪽
do diuitibus salso imponut crime tactionis,uel rebellionis, di hostilitatis. Non contetatur propri)s stipendijs,quado uolunt expesis,& hospitia sine solutione,quq omnia sunt mortalia,quia contra Iustitiam,nisi in re par . - . . Implicantur etiam peccato luxuriet ut Philosophus dicit,sed magis hoc ex experientia patet,& peccato blasphemiae, uide supra aliquid,uer.Bellum,per totum. . . Militiae ars est licitas debito modo fiat.c.militare. m. q.L& maxime si seruant regulam datam a Io.Bap. Cc.I Non debent se exercere in his, in quibus est periculum mortis, Dei grauis mali &c.
a Inor dicitur,qui. v.annum non compleuit.I.i.st de mi
oano.& potest petere restitutionem in integrum non soluin laesione,quae de patrimonio demit,sed etiam cessantis lucri ad quadriennium postquam. x6.annum compleuit, Gehis solum in quibus laesus est insta. V.annum,dum m mInoribus esset,glo. le resti.In ante.Qu. a Minor si intrat religionem. secundum Pa.in.tam praeientia de proba.potest omnia bona sua alienare, quia mori nngItur ideo nobis.C.de epi.& cle. non autem non Ingrediendo,etiam ad causis pias sine authoritate curatoris,nec etiam contrahere. Quod li ecclesiastico renuntiauit beneficio, minime restituitur, quia in spiritualibus ut maior admittitur, agit in couenitur.Lait pior.fs de mino.& in glo. in prm.
g h a Inari aliquando est mortale,ut quando quis alteri minamtur graue malum, & iussummet non ratione Iustitia uel correctionis,sed liuore uindictς,non currans an iustum sit,uel iniustum , quia iniustum ex suo genere mortale eli,nili sit quid minimum & ulcisci iniurias liuore uindictet etiasmiliter est peccatum. Si autem fiat comminatio ad terren dum tantum,& non animo exequendi, est mendacium, dc iuxta requias mendacij iudicadum eiu mortale,uePuen'
a Quod si iurentur minae cum intentione non exequendi, comittitur periurium,quia mendacium iuratur. Si autem mi aiatur minae iniustae,siue cum animo exequendi,isiue non,inortaliter agitur,quia malum iuratur,a quo recedere eli necet. serium.Si autem iurantur minae iusta cum anim eXequen-