장음표시 사용
731쪽
Nam offerentes elemosinam,& rogantes osserri, dictitur o D serre & ipsi sacrificium & in hoc sensu potest intelligi. c. non mediocriter, de cosse. dist.V. Debet ergo sacerdos esse cautus, .ut nulli promittat specialiter, sed dicat rogabo pro eo , Sc. Hoc secundum mentem Sil. uer. missa primo,circa s. Idem uidetur sentire sum. Ang. uer. missa. .lij. quo ad meritu speciale. Quomodo missa concubinarij non possit audiri , supra cleriri s. .xiij. 34 Missa boni sacerdotis orantis etiam in persona occlesiae, ut eius instrumentum, plus ualet quam mali ad impetrandum gratiam,quanto enim melius est instrumentum,tanto opus melius efficitur. Quo autem ad sacramentum aequalis est iacet aliqui dicant contrarium. Primum tamen est secundum Tho. iiij. sen. dist. xiiJ. q.j.anj.quot.V.& ratio quae hic adducitur est optima.
3ς Si sacerdos tribus sigillatim promisit celebrare una naisam, di postea non celebrat nisi unam pro illis tribus, secundum Pet. de pal. non fatis facit potest tamen secundum eu,& Arch. fo. multis modis excusari. Et primo propter impossibilitate celebrandi,ut quia oportet ipsum celebrare secundum intentionem praelati. Secundo propter cosuetudinem, & maxime si talis scit consuetudinem.Tertio si in aliis suffragiis satisficit, uel si haberet tantum affectum ad quemlibet trium, sicut ad unum tenetur habere, uel sequendo superiorem opinionem. Et si promisit celebrare in uno loco, uel de spiritu sancto, uel aliter,& non facit, ins deliter agit, & non satis fici 36 Sacerdotes,qui sunt de aliquo collegio, lebent celebrare secundum intentionem praesidentis, qui est dispensitor onerum,& commodorum,& potest dare licentiam aliciti ut celebret pro aliquo amico suo ,ex rationabili causa. 37 Qui celebrat,iat Deus aliquem perdat, mortaliter peccat, ariin. c. quicunque.XxQ. q. v.nec nocet illi hoc sacramentum, clide natura eius sit prodesse,ut est,ar. 7. q. j. c. si aute Deu8. Possiset tamen excusari a mortali,si talit esset inimicus reipub.uel talis,cui tale malum iuste posset imprecari, & non faceret ibuorae uindicte,sed pro iustitia,uel communi bono seruado.
33 Missa non debet dici nisi pro his,qui sunt m cmbra Christi,
ut pro uiuis, & mortuis in charitate exiscentibus.c. uisum, de conse. dist. .di Tho. iij. parte. q.h Λ.aRV .ad. h. aliis autem
732쪽
non prodesset. pro his qui sunt in gloria celebratur , ad honorem,& gloriam corvira,vel pro solatio uiuorti m. 39 Audiens misiam de praecepto , no potest simul dicere aliqua allam oratione,ut ossicium, ad quod tenetur sub praecepto, quia cum sint duae obligationes, duo tempora distincta requirunt, supra,festum. .Xj. Religiosis praecipitur in cle. religiosi,de priui.ne dicant uerba infamatoria,uel falsa,& ne laicos a frequetia ecclesiarum
suorum praelatorum,uel accessu retrahant, sub interminatione anathematis. Misiam celebrantes, omissionis tot peccata habere possunt, quot sunt requisita ad eius celebrationem, quae uolentem celebrare scire oportet,ne omittendo peccet.
4 Iserabilis personae sunt,quae per se non possunt 'causam promouere.c..de postu.& sunt secundum Pa.in. c.licet, de cen.caeci,pauperes,pupilli,uiduae,& morbo laborates,qui possunt ab ecclesia auxilium implorare,quando nimis in coiectis gratiantur: in.c.significantibus, te ossi. deleg. & ibi Pa. Excusantur autem hi a muneribus per natibus secundum
eundem Pa. in .d.cilicet,non autem,a realibus ordinariis,nisi principes uelint ea remittere.C de uaca. mu.& de mune. P4tri. quasi per totum. Pro miserabili persona, constitutus in sacris potest aduocare,etiam in foro seculari, Abb.in. i.de postula. Facit quod not. in.c.ex tenore, te soro compe.
MODERAMEN.M Oderamen inculpatae tutelae est,quado id fit,quo ominis iniuria repelli non potest, no enim imputatur alicui quod facit, si aliter se defendere non poterat, & iniuriam repellere.l. scientiam. .quod cum aliter. Ead leg.aquit. Quod coiiderabitur ad arbitrium boni uiri, pensatis circunstantiis, scilicet modum, tui est circa qualitatem armorum, Non.II. debet resistere cum armis,si sine armis invaditur,uel si uenit cum pugno,no debet baculo repercuti, unde potest talibus uti,quq sussciant ad repellendum,& non plus.Considerandum est etiam moderamen in cursu temporis , ut Quando Uuaditur personabantequam quis percutiatur, potest incontinenti inuadentem percutere, ut euadat percussionem, &iniuriam,& magis dicitur repellere iniuriam quam inferre,&intelligitur gl. in.l. ex plagis., tabernatius.st . ad legem aquil
733쪽
& Bar. ibi. Si autem iniuria iam est sacta,non est licitum percutere etiam incontinenti,quia non est defensio, sed uindicta, quae non est permissa singulis, sed iudici', nisi timeretur geminata percussio,secundum Inn. in .c. olim, te resti spol. Si uero uiolentia rebus insertur, debet repelli incontinenti, licet iam sit facta iniuria,quia haec non est uindicta ed defensio.Item cosideranda est causa, ut scilicet fiat ad defensione,& non ad ultionem :& haec defensio manualis, quia naturatis est,per aliquam legem,uel iudicem, tolli non potest. Secus de ea,quae est denege positiva aliqualiter, ut lic, uel sic appellare.
4 Ollities quae est idem quod peccatum pollutionis con-- tra naturam uoluntarie,siue fiat sine instrumento, siue cum instrumento proprio, uel alieno, mortalis est, sicut &ipsa pollutio, te qua in fia,pollutio,per totum. Est & mollities alia opposita perseuerantiae,quo homo adeo est deditus
delectationibus,ut non solum a contristantillas,uerum etiaa tollentibus delestitionem abducatur,ut uiam uirtutis deserat,di quia contra rationem,ideo peccatum est.
3. Onachi disserunt a conuersis, & oblatis, secim dum m. in.c.non est, te regii. quia conuersi sunt,qui offerunt se,& sua,mutando habitum,& prostendo, laici tamen sunt, a
non promouetur ad ordines. Oblati uero stini, qui te,& sua offerunt monasterio,habitu non mutato .Et secundum glo. in.c. ut lex. xxvii. q. t. isti conuersi, & oblati, magis astringuntur monasterio, quam monachi: quia etiam causa a rictioris religionis,non possunt ad alia monasteria transire quamvisa superiore licentiam petant, quia essiciuntur quasi serui monasterii. Monachi uero hodie liliat proprie,qui habitum mutant, profitentur, N. ad ordines promouentur. xvi.qO. I. in multis capitulis. 2 monachorum nomine,in materia odiosa, non ueniunt alii religiosi,ut patet in cle i. te strumo.ubi textus,postquam eX communicauit monachos, subiungit, aut canonico, re
lares, quod seu stra suisset appositum,si nomine mouaci cita
Menirent omnes religiosi. Pa. uero m. c.ex parte, te pol cl. di
cit quod constitutio emanans respectu religionis,licet loqua
734쪽
MONACHVS. tur de monachis .id omnes tamen religioses extenditur,nisi
possit diuersitatis ratio assignari. & hoc in omni materia.., Primum,tamen utiletur melius, quia ibi non apparet spe- , cialis ratio differenti Sc tamen nomine monachorum non includuntur canonici regulares,&c. 3 Licet ordo monachorum sit arctioris obseruantiae quam ca- , nonacorum regulatium,ut dicit Tho. secunda secundae. qo. lclXxxix.ar. vit1. ad. il.tamen si monachi essent laici, liceret eis, transire ad ordinem canonicorum talium, & non econtra.c. imandamus.xix. q. iij. Si autem monachi lint ministeriis obsequentes,non licet transire ad dictos canonicos,bene tamen econuerso, petita prius luperioris licentIa.c. statuimuS.Xix. q. ih.&. d. c .mandamus. Quomodo regulariter possint transiret iasta. Religio. .xiiij. 4 Monachus non potest fieri canonicus ecclesiae secularis.c. in noua.XU .q.Vij.ςxtra de elec. c. cum causana. Idem dic de teligioso,per allegata. 3s Monachus, uel religiosus, non potant promoueri ad aliqd beneficium,uel dignitatem ecclesiet secularis,nisi sit epistopalis,secundum Pa. in.c. quod Dei,de sta. mo. neque ad canonicatum,uel ad aliud simplex beneficium in ecclesia collegiatac super eo, de regi nec in hoc episcopus potest disrensare,secundum Car. In ecclesia autem non collegiata, secudum Pa. Potest eligi,ut sit praepositus,non autem, secudum Host.nisi dispensative. Si autem ecclesia sit cum cura, potest religiosus
de iure communi promoueri,ut communiter tenetur,secundum Host. Io. an.& Cal. ab episcopo sine dispesatione,& hoc. sequitur Feli.in consilio .cxxxj.Domini tamen de rota, tenet quod requiratur dispensatio:uide nihilominus tex.cum glo. in .c. parochia. xvi.qO.j.& tex. m. d.Qquod Dei, qui dicit quod monachi possunt promoueri, ex quo uidetur quod non indigeant dispensatione. Monachus non potest habere curam animarum, in ecclesia tibi monachi collagialiter habitant. secundum Pa.in.c.j. de capel.mo.sed debet episcopus capellanum instituere,qui populum de consilio monachorum regat. τ Monacho non licet locum habere in diuersis monasteriis.cis. de reli. domi.nili unum monasterium sit sub alio, nec po- ea praefici in diuersis monasteriis,nec pluribus ecclesiis cum
735쪽
MONACHVS. Notam animarum habentibus,nisi unum ex alio pendeat: li.ri: de praeben.c.cum singula,ubi ponitur poena committetibus monacho praedicta,& alias administrationes consuetas non eiusdem monasterij,&c. 1 Monachus,uel religiosus deputatus alicui ecclesiς,tenetur ad substantialia suae regulae,ut ad tria uota ad deserendum habitum,etiam si sit episcopus, nec debet portare rochetum. . clerici, de uit. & ho. te. & tenetur abstinere ab esu carnium, sicut ante,nisi dispensetur,secundum Gosallegat .c. quisquis.disi xli.Ab aliis autem quae ossicium suum impediunt, absoluitur:non autem ab his, quae non impediunt, immo hmagis iuuant,non absoluitur, & sic intelligitur.c. monach
s Si talis dispensatione indigeat,ad illum recurret,sub cuius iurisditione ecclesia sua subiecta est,sive sit abbas, siue episco- Ius,uel papa, quaquam si sit exempta, & ipse secum poteritispensare,sicut alij praelati exemptorum: ut dicunt quidam rationabiliter,& eligere sibi consessorem. o Monachis multa prohibentur, in cle. ne in agro dominico, de sta.mo.& in.c.ad monasterium, te sta. mo. &.c. in singu- . Iaris: vide ibi,si opus est,& sunt decem, uidelicet deserre sa-hitum secundum formam,omni mense confiteri, & eucharistiam suscipere,exponatur regula ab aliquo, &c. non uti camisiis,seruare silentium certis horis, & locis, sacere capitularriennia,& interdicitur aucupatio,& Menatio, non ire ad curias mandatur,non tenere amaa,non comedere carnesrins a
religio. .xij.Thom. qi. ix.ar.iiii. Multa alia prohibentiu eis in sua regula,& ordinationibus suis,quae uidendae essent.1l Monachus comedens cames no peccat mortaliter, nisi propter praeceptum , uel contemptum, licet dicatur in canone, quod incarceretur, quia intelligitur de monacho cotumaci, uel inobedienti,infra. Religio. .xij. Vide S.I ho.secunda si cundae. q.clXxxv1.ar. ix.ubi rationem horum scribit. I Ex contra mi monachi,cui commissa est administratio, tenetur Abbas ,& monasterium, inquantum se extendit administratio jecundum Inn. aliter non: nec ipse monachus tene-
736쪽
MONETA. MONOPOLIUM. MORA. 38ra Nonasteria frequentans monialium si sit clericus, sine rauci inanifesta,& rationabili,post admonitionem deponitur, &G secularis excommunicatur.c.monasteria,de ULS ho. te. lonasteria in quibus sunt masculi,& foeminae,quet dicuntur dupla,licita non sunt,ut no.in.c. cliffiniuimus, &. c. in decima xxviii.quaesiuit.
e damnatur. Q de monopoliis.l. unica. Vnde nou licet mercatoribus concordare inter se,ut omnes uno precio uendant, γ & non minori aliquis uendere possit meque licet,ut unus soli Ius sit uenditor,uel emptor,& contrarium facientes peccant mortaliter,propter poenam exilii, & expoliationis omnium: bonorum appositam. Insuper quia hoc est contra iustitiam, & bonum rei Iccirco tales essent penitus exterminandi, e ci- uitatibus.
t 3 λη MORA.1 Oram incurrit quis,quando non facit quod sacere tenei tur,ut eo tempoI ut not.in. ult. de loca. Et quando dies f. apposita,est obligationi,no requiritur monitio,ut quis constituatur In mora,In.1c.uli. quia dies pro homine litterpeli lat. Si dies non sit apposita,requiritur monitio, secudum m. . in. c. licet heli. de symo.& de accu. u.quamuis gl.in.d.c. liceti heli,dicat quod in pecuniariis admonitio est ae honestate . non de necessitate,infra. .u.obligatio. . .. 2 Morosus tenetur ad restitutionem danni emergentis extali mora ipsi creditori,& lucri cessantis. Et not. quod non dicitur esse in mora , qui potest se tueri legitima exceptione , per regultan,non est in mora: de reg. iur. libro serio. Igno-i rantia autem quando quis tenetur, & impossibilitas, excin. sant a morositate,per.l. quod te. E de re. cre. & quando non fuit monuius, secundum Ludo.de Ro. Mora purgatur ex celeri s olutione,ante sectam requisitione, Ut no. in. l c. ult.λλ' i id mori. ,& culpa aequiparantur, nivi in hoc quod mora eli purgabilis .i seruum. Ede uer.ob.
4 Mora sua unicuiquς semper est nociva propterea si quis est
737쪽
in mora restituendi aliquid ,& casu etiam sertuito pereat,
nocet moroso,nisi clarum sit,ouisd eodem modo apud do minum perusset,per. l. s. .i.ffad. l. ro Ade iac. Si autem dubiuest,non liberatur debitor,quia interpretatio fit cotia eum. l. cum res. gde i .i sis. ς Si debitor fuit in mora luedi,& postea creditor a mora recipiedi,uel ecotra, ulti .mora nocet. l. debitoris . de usur.& seu.Μora semel commissa purgari non potest,quando dies prino figitur a lege,uel canone,poenam imponente, ut dicit Io. an. in regula mora in .vLde re. iur. quia poena semel commissa, non purgato,& se intellige iura dicentia moram non pu gari: de dec.c in cuctis,nisi in eodem canone caueatur, quod inora possit purgari,& poena uita; & ita iura contraria, quae uidentur uelle,quod purgari possit,ut in.c. i. d.xviii.&. d. Oo. quoniam.& de sup.neg. praela.ciliteras,intelliguntur.
Ortuum spoliare,peccatum est: contra legis prohibitionem. l. iii.ff. de septa.uio. quia spoliatores mortuorum latronibus comparantur. iiii.h.Ethicorum. . a Μori pro salute proximi, quando adest articulus necessitatis,quilibet tenetur esse paratus, quia ad hoc cogit charitas, supra.Episcopus. s.lii.&.uii. 3 Non est peccatum petere a moriente,ut post mortem ueniat& de suo,statu informet,secundum Tho. quot. iii. q ix. ar. d. secundum tamen diuinum iudicium. Esset tamen peccatum si hoc procederet ex dubitatione fidei,uel ex alia iniusta causa. Magis enim scripturis sacris, quae mortuis credere tene
mur,ut ex euangelio Luc.c. xvi.colligitur.
4 Exponere se mortis periculo pro salute personae, per quam ecclesia,uel resp. sustentatur,laudabile est,secundum Tho. 1ecunda secundae. q. xii.arivi Et nullua est a morte eripiedus, contra iura,secunduam Tt, secunda secundae, quaest. decima.
s Mors illata etiam pro criminibus, utere totam Poenam peccati,uel partem,secundum quantitatem culpae, & patientiae,& contritionis,si patienter tolleretur,non autem sie de moriste naturali, per quam non purgatur quis a peccatis actualibus,secundum Tho.secunda iecundae.qclaui ar. I. ad. vi. siv
738쪽
cet quidam oppositum teneant,& male: quia in naturalibus, neque meremur,neque demeremur,ut sic. Scotus autem in quarto sen. d. Ma dicit, quod si uoluntarie acceptetur,est sussiciem poena pro uenialibus. Isti dicuntur esse in articulo mortis, uidelicet laborans sebre continua,obsessus ubi machinae iaciuntur, obsessus ab hostibus uolentibus eum occidere,nauigaturus per loca periculose,iturus per loca insidiosa, aetate consectus, uel breuiter status cuiuslibet,arbitrio boni uiri pensetis debitis circultantiis,iudicantis talem esse in mortis articulo : & haec est gen
resis regula,qua possit quis iudicari esse in articulo mortis,ut possit absolui,&ci MORTUARIA. Ortuaria,supra exequiae per totum.
vite supra, inama,per totum. MVRΜ VRATIO. λη Vrmuratio est quaedam querella cum impatientia,in his quae homo debet patienter serre, ut dicit quaedam glo.
super illud Sap. i.custodite vos a murmuratione:& committitur aliquando contra Deum,quando displicet alicui, quod non det prosperitatem, uel mittat tribulationem, uel quod non regat mundum modo nostro. Est etiam contra homines,quando scilicet,quis conqueritur de re iusta,uel iniusta, sed non debito modo,uel non apud eum,cuius interest prouidere,& licet communiter sit Peccatum ueniale, est tamen quandoque mortale,ut si ex ipsa sat contra aliquod praec plum,uel propter scandalum,uel huiusmodi.De poena mur- Irritrantium,inde.c.alienus.Axc. Hoc uitium coincidit cumdetr.ictione,quamuis murmurationis nomine. minus signis ficetur,ut dicit Cai.
R Vtilare se,uel alium est illicitum,secundunt Tho. secunda secundς. q.lxv.ar. i.& peccatum,ex se mortale,quia notabile nocumentum insertur sibi,uel proximo,quod est contra charitateinmisi fiat propter sanitatem totius corporis, se cundum artem medicinae,uel per publicam potestatem, propter bonum commune.Mutilare autem est membrum inutia
739쪽
Ie reddere,vel troncare,supra,corpore uitiatus. a. Quomodo inducatur propter hoc irregularitas,supra,irregularitas. .
& consistit in his,quae mensurantur, & ponderantur indlii. Ex hoc sequitur,quod si res mutuata pereat,etiam casu se muto,periculum manet apud eum,quod mutuo accepit Lincendium.Qsi cer.re. Res enim si pereat,perit illi cuius est. Secus quando conlignatur pecunia in bura, tunc non est mutuum,sed depositum.ssii cer.pe.l.si ab initio. Habens pecuniam sibi pro aliquo tempore inutilem, mortaliter peccat si non mutuat indigenti petens, secundum Sco. in .iiii. quia tacit contra praeceptum naturae.& Christi,ta vi. Intellige tamen primo,quod sit tutus de rehabendo tempore oportuno. Secundo,in indigentia citra necessitatem, uel decentiam. Si autem effet extrema necessitas, debet commodare,etiam quod non esset tutus de reliabendo . Si enim tenetur tunc subuenire,multo magis inutuare,supra.Elemotanae .lii. Vide,infra, um,quando non licet per totum.
II Apientes res de naufragio,siue in niari,siue in littore,sius in aqua,mortaliter peccant, uia contra iustitiam agunt, di proximum notabiliter offendunt in bonis, & tenentur restituere.l. Si quis ex nauseagio.sside incen.rui.& naus. nec aliqua consuetudo potest excusare,quin sit furtum. Ede acqui. xe.do.l.qua ratione, in fine. Et si talis sit praelatus, uel ci ricus,debet deponi. cidii cti,el.L de accu. si laicus, debet excommunicari,si non restituat: uel est excommunicatus, de rapi.c.excommunicationisupra excommunicatio septuagesimaoctaua,intellige de spoliantibus eos,qui ex iusta causa nauigant,secus de piratis,& hostibus fidei,qui nomini Christiano inimicantur.C.de sur.in auten.nauigia. a Rapiens de naufragio rem statim perituram , ut Zucharum,
uel huiusnodi,quae sine illo non fuisset salua, si sine quocunque uitae periculo hoc facit,tenetur restituere, quoniam , ad hoc agenclum charitas fraterna illum urgebat:debet tametabere liuoris sui praemium. Si uero coepit cum qualicum
740쪽
NEC ROMANT. NEGLIGEN. NEGO. 333
que uitae periculo,& patronus aliter non erat habiturus,quia periisset non tenetur restituere,quia cum tali periculo non tenebatur sustragari domino. Si autem patronus alia uia ue risimiliter erat renabiturus,licet mortis periculo se exposu rit,restituet. & laboris sui mercedem accipiet, ad arbitrium boni uiri. In illo enim casu non habebamur pro derelicto. Si autem fieret statutum,ut rapientes de naufragio tantum lucrarentur,teneret:qtita fit in fauorem nati agantium ,&rapientes tunc deberent habere mercedem taxatam. Si quis autem praedicta iactata in mari,uel seonte,uel per naufragia inueniat a casu,tenetur restituere,nili haberentur pro derelis cto,secundum glo.in.c.ciam dilecti de accu.
IEcromantia quae importat diuinationem per daemonemo representantes mortuorum personas , mortale peccatum est,quia ibi est daemonum inuocatio , & societas , quae sine mortali esse non potest,supra,incantatio. . primo,infra, s perstitio. .EL
Egligentia in opere exteriori,uel interiori,potest esse mor tile peccatum,uel quia negligitur opus necessarium ad saIutem,ut consessio,vel huiusmodi,uel contennitur opus bonum,& sic uoluntas cadit a charitate, quia contemptus ubique damnabilis est alias communiter est ueniale. Arch. fio. in secunda parte titu.nono.Qtii. in s.uidetur uelle,quod negligentia,quae est ex consuetudine sit mortalis, ut puta habens consuetudinem non dicendi ossicium horis debitis . quae non sunt de praecepto. Hoc tamen uerum esse non teneo,quia licet consuetudo aggravet, non tamen quod est ex se ueniale, cicit mortale. Posset tamen hoc dictum esse uerum,accipiendo consuetudinem,pro contemptussit si ita a cipit idem Arch. uerum dicit.
NEgotiatio, quae alio nomine mercantia dicitur, multis modis,est peccatum. Primo ex malo fine, uel propter auaritiam,vel alio fine, qui si sit mortalis, etiam ipsa erit mortalis. Secundo ex perlona, ut si a clerico , uel religiose, exerceatur,supra Clericus.si&.xvi.Temo,si fiat diebus A.