장음표시 사용
781쪽
. rationabiliter iura disponunt. a Lucrum quod lacu unus fratrum cum pecunia haereditatis, secundum Bar.m. d. l. si patruus,si nomine comuni iacit,diui. sonent iaciet cum aliis statribus,si aute nomine proprio socii mercantiam,nis diuidet cum aliis lucrum. itium & momum. β.altem. Ede adnititu. nisi esset tutor,uel curator alio-Tum,tunc enim primam pecuniam lucratam diuidet, aliud autem lucru de pecunia iterata nomine proprio, non diui-det cum aliis .idem dic de eo,qui negotiatur de pecunia minoris,uel ecclesiς,ut in. l. si proponis.C. de re.uendi. Quod si ignoratur cuius nomine secerit,si stilitum negotium conti- riuauit cum alio fratre mortuo superstitibus filiis praemortui s atris,m communi indivisam substantiam possidentibuS,tunc communi nomine fecisse uidentur,ar. in. L nam &si seruus .ff. de neg. gest. Secus praesumitur si insolitam exercuit negociationem,nisi ex libro rationum aliud appareat.
is si pater dat filio iundum,ut ex eo alat se, si ex Ductibus lucratur,uel ex negotiatione: uel cogendo agrum: erit lucrum aduentilium. l.cum Oportet.C. de bo. quae li. Intellige quando filius coloret ipse fundum propriis manibus, dc de parte
sua lucraretur,secundu Bai. m. d. l.cum Oportet.
o si pater in periculo filii aduentitio secit expenses necessariis uel ad perpetuam utilitatem , computabuntur in diuisione
cum aliis fratribus,secundum Bar. m. d. trac. nisi pater fecisset animo non repetendi, quod tunc cognoscitur, quando expensae sunt ita paruae, quod non excedunt quantitatem fructum,quia tutic praesumitur donare, S sic non ueniunt municandae in alliis fratribus. Secus si excedunt, & tunc erunt comunicandae. Si uero dicti sumptus no silerut neces saria,nec ad perpetua utilitatem,sed tantii ad utilitatem seu etiaum, non sunt comunicadae,quia onera & expesae ad eundem patrem pertinent.ffile impen. l. neque stipendium. Idedic de eo,quod expedit in datus,& collectis, quia ipse pater habet Ductum. l.si pendentes. . sed & si quid. E de usustuc. hi Si pater dumis naturali pietate,pro delicto filii se obligauerit,post mortem patris omnes statres debet pro parte sua sit stinere,fecundum Bal in. d. l. si patruus,&.l. liber captus .s de capti. Secus si ex necessitate hoc secit, ut puta dictante hoce reto, quia de parte ilia soluet. l. igitur. E. de lib. causa,
782쪽
quod no. Ioc. de eo qui condenationes soluere cogitur. ira Si pater intulit damnum in bonis aduentitus silii in Ductibus, te quibus ipse pater non habebat ususructum, tenetur fratres emendare de communi secundum Bal. supra,& in. d. I. cum Opol tet,non autem si habebat usuRuctum , uel laesio est parua,etiani quod non haberet usustuctum,secus si perpetua, uel intolerabilis sit in .d. l.cu oportet. 6.sed cu tacitas. 23 Si post moltein Patris,unus fratrum cotrahat debitum pro is, communi utilitate,erit soluendum de communi: secundum Spe. ti. de iudi. Similiter de societate dic. Secus si no pro communi utilitate Similiter si dos sit uersa in communem utilitatem, te communi soluetur, aliter non. Idem de condenatione soluta per unum de communi soluetur,quando maleficium pro communi utilitate est factum,scientibus,& acce- plantibus secundum eundem Spec. secus si ignorauerunt,
24Si unus seutrum uult militar uel filiam maritar uel filium tenere in studio, te suo faciet, nisi aliter sit conuentum inter eos. l. si socius pro filia .ss pro soc.& Bal. in . d. l. patruus. Is De peculio quod ex societate acquiritur, sciedum quod tres . sunt societates. Prima, est omnium bonorum, quando socii ita conueniunt,ut omnia bona quet habent,& habituri sunt quomodoctique iuste tamen. sint communia. Secunda est
quaestus,& lucri,quando scilicet conueniunt,ut omne lucruproueniens ex opera,& solerita sit communemon autem ex donatione,legato,hi re ditate,uel huiusmodi.Tertia, licitur societas cellae rei, quando scilicet conueniunt , ut stent ad unum pane,& unum uinum, uel faciunt certam negotiationem, in qua aliquando unus ponit pecuniam,alius laborem laaec colleguntur ex Bar.& Bal. m. d. l.si patruus , ct in tracta. r. de duobus fratribus.
a6 Quado sit cotracta societas inter aliquos, potaduertist Ral. ubi surra,qii simul stat,& quavis no negotientur,oia tos alat ia, lotes,in coi coserunt,ex his psumitur intentio,etia si unus negotietur,& alter no, sed qu sitque sibi eueniunt portam in coi,na lucri coicatio soci eum s e cotractio,et si unus esset aduocatus,vel alter lucraretur,ue alter haberet cura domusn pontuit in domo uidetur cotracta societas. Et licet unus plus lucretur qua alius,tame in generali iocietate om-
783쪽
P E C V N I A. uia aeque sunt diuidenda. l. si socius pro filia.K. pro socio. .
27 Si mulier in domo exercet aliquam artem non communem
cum aliis personis, ut quia est cirugica, uel huiusmodi, nec propter hoc dimittit opera communia domus, lucru quod de tali arte sacit,erit p roprium,nec diuidet cum aliis,msi ponat illud in communi,tunc enim intelligitur contracta secietas. Idem dic de filiabus a iterius statris, Bal. in. l. si uxorem. C. de codi. inser. tam in leg. Si unus fratrum dotauit filiam fratris patre sciente,& patie-teδε no tenebatur eam dotare,poterit repetere dotem, quia utiliter eius oegotiu egit,nec uidetur donare, quia selus nofacit,sicut quando extraneus,alterius filiam dotat.l. ex morte. C. de pac. conuen.
9 Si frater spurius,uiuente patre co ntrabat secietatem omnia bonorum cum legitimo fratre,post mortem patris spurius, habebit partem hereditatis iure societatis, secundum Bal.iri. l.i. C. pro soc. de hac materia , infra, societas , circa prin. in ier. usura,vide aliquid. Haec est bona cautel a quando quis uult quod spurius cum legitimo in haereditate succedat.
PECUNI A. Dpcuniae nonainae,ueniunt largo uocabulo , omnia quae possunt esse in patrimonio , quorum aliquis potest esseaominus . totum. i. q. iii.& omne quod pecunia potest me-surari, secundum Tho. secunda secundae. q. lxxviii a.ii. Pro- prse uero dicitur pecunia denarius,Car. in cle. e tui. .porro, de uerbo.sig. ideo cum prohibetur pecunia, intelligitur de moneta,cuiuscunque generis sit tantum. a Solutio debiti in quantitate, uel numero existentis, debet fieri secundum pecuniae ualorem currentem tempore contractus,siue pecunia sit reprobata in totum siue alterata in partem in perpetuum, respecte cursus,fecudum m. in. c. quato,de iure iun&. olim, de cen.& haec est communis opinio doc. Et hoc tam in moneta minuta quam grossa , secundum.d. Ant.& Pa.in. d. cap. quanto. Si uero non est alterata in perpetuum , sed ad tempus, secus est secundum m. silpra, ar. Ul.l. praecia. g. ad leg. fit. Et dicitur pecunia ei minuta, uel alterata in perpetuum , quando princeps non uult quod expendatur nisi pro tanto , cum prius Pro maiori , uel minori praecio expenderetur. Diminu
784쪽
ra u ero ad tempus dicitur, quando hodie forenus ualet lxxx cras ualebitilxxxi. & sic de die in diem crescit, & deis crescit. Dicitur uero reprobata, uel quia saliis,uel quia a principe bannita. 3 Solutio fienda ratione condemnationis iudicis , debet seride pecunia currente tempore condemnationis, si ratione statui condemnationis, debet talui de moneta currenti, cui dum Spec& uerius,quia poena de minori debet solui. c.odia de re.i .li. vi. Solutio autem,quam fieri mandauit princeps, fiet de moneta currente tempore quo mandauit, si princeps sciebat ualorem eius secundum . . t .m.d. c.quanto. Ir.ind.ci olim . Solutio uero respectu legati set secundum ualorem monetae currentis tempore conditi legati, secundum m. in. d.c. quanto. Idem dic de antiquis pensionibus,secundum Io.and in.Cpe.de cens. Petrus mutuauit paulo, uel deposuit.C. aureos restituendos in auro tantum, paulus no potest restituere in alia materia, neque in alia forma inuito ipso petro, & augmentum,uel diminutio ad ipsum petrum pertinet. Si autem muttiauit.C.libras in auro,uel argento, satis est quod restituat. C. libras in quacunque moneta. Si autem simpliciter fuit fictum mutuuin auro,uel argento, non potest restituere in alia Arma, uel materia. quando petrus ex hoc pateretur damnum. Si autem non patitur damnum, potest restituere aurum pro auro , &argentum pro argento, etiam mutata serina,& ipse petrus tenetur acceptare, nisi aliter loci consuetudo haberet, secundumn.in.d. c. quanto,& Banin. I. paulus.ffde tu. De falsificantibus, ct radentibus monetam: supra, moneta, per totum, tessarius,per totum. Solitus ex pecunia lucrari,contra moro Mim debitorem agere potest, ut soluat, quod uerisimiliter Musset lucratus ex mutuata pecunia. Abb.in. per uestras, de
tigal, per totu, An sit mortale peccatum fiaudare huiusmodi,multi tenent quod non, sed si inueniantur, poena seluant,quam tenentur seluere, postquam fuerint condemnari et tamen quia ex natura sua tenetur itui, quod solui dotiet secundum iustitiam, non seluere liuiutino ligabellas ,
785쪽
ad sareum pectinet: ideo a mortali tales non soluentes excusare nescio, silcut tenet Cala.in uerbo,uectigal: de quo supra, Gabella. .vj. Quis possit pedagia imponere, uide Abb. In.c. innovamuS,de centi. Sc de uerb. signi. ta super quibus M.
P OE N A. D OEnam quam quis incurrit transgrediendo aliquod st
' tutum,ut uidelicet tantum soluat qui contrasecerisino tonetur etiam in soro poenitetiali,nisi postquam fuerit de hoc sententiatu, etiam quod lex dicat, quod ipso facto incurrat, quia adhuc requiritur sententia declarativa, secundum Ra Concordat Tho. secunda secundae. q. lxiii. ar. iii. Ar.xii. q.H. c. staternitas , in glo. Quidam limitant hoc quantum ad poenas requirentes actum hominis necessario ad executionem, secus autem in poenis trahetibus post se executionem,ut est excommunicatio,& huiusmodi. Cai. in summa ibi, dicishoc fallere in duobus. s. in censuris,& poenis testamentarus. V ride & excommunicatus,& suspen ius,interdictus, & irregularis est, quilquis contra latam a canone de huiusmodi sententiain ficit,absque alia declaratione iudicis. Et vidua non caste uiuens, si fuit relicta domina, & ususructuaria donec caste uixerit,tenetur de consumptis postquam non caste uixit, etiam si a nullo iudice humano ad hoc compellatur, & hoc est,quia casu eueniente desinit succedere in tali ususructu, marito sic disponente. Idem dic quando relinquitur ususructuaria, lonec ad secundas nuptias transierit, perdit usustu-ctum etiam si secrete nubat, & ratio est sola testatoris uoluntas,secundum Cai. ibi, quia uentum est ad casum in quo testator, bona sua ad eam transire noluit. 2 Appellatione poenae secundum canonistas, non uenit pcena pecuniaria,sed tantum corporis Edictiva, secundum Pa. in. c. inter alia, te immuni. eccle. large tamen aliquando ueniunt aliae poenae,quarum aliquae sunt spirituales,uidelicet increpatio .c.peruenit. d. lxxxiiij. Censura excommunicationis,inter dicti,suspensionis. c. quaerenti, te uerbo. signifi. Infamiae, &depositionis : de qua in. c. si episcopus. dist. V. Aliae corpor les,uidelicet,abstinentiae,uerberationis, seruitutis, publica 'ionis omnium bonorum, exiiij. Aliae pecuniariae: aliae sam guinis, ut mortis,uel detroncationis. 3 Iudex ecclesiasticus, potest imponere poenam pecuniariam,
786쪽
secundum Pan. in. c.licet,de poenis: vide licet mulctando, si illa magis timetur,quia poena certa non est a vire statuta pro arcenda contumacia , ideo potest imponere, ut sibi uidetur. in. c. de causis, leos dele. diffiniendo autem potest etiam imponere,quando subest statutu, uel consuetudo, ut ultra poenam iuris, imponatur pecunialia,quia potest iudex adiuuare canonem nouam poenam apponendo,ut in m. ii. de costi. Ii.VI. dummodo. Hoc non procedat a uitio cupiditatis. Si uero tale statutum, uel consuetudo non extant, praelatus extra
iudicium pecuniam pro delicto exigere non potest, sicut se- ciebant illi diaconi, te quibus In. c. licet, i. oo. Si autem uidicialiter procedat,& certa poena non est apposita, potest imponere pecuniariani: et si est posita cum causae cognitione, Potest illam pronuntiando temperare, non autem postquaPronuntiauit: ut in notandum.1i. q. iii. nisi quando super tali crimine potest dii pensare,ut m. c. at si clerici,de iudi. 4 Quando iudex ecclesiasticus exigit poena dictam in casuri- cito,ut ex statuto positam,secundum Host. potes sibi retinere,tamen ut euitet suspitionem cupiditatis, quando imponit non ex statuto, sed ex officio suo, lebet deputare in pias causas. Multa enim seri possunt,quae tamen sieri no expediunt. s Poena apposita in contractibus, licite potest existia 1eruantes dem, contra non seruantem, dummodo non pat in fraude Usurarum, secundum Pa.& Inno in. c. suam, te par. nisi quancto contractus est contra ius licet sit praeter ius. & nullus. c. dilecti, de arbi. Et hoc etiam in soro poenitentiali, etiamsi interesse excedat.
o Qui eromissit sub certa poena soluere, & non soluit nisi partem, si obligatio fuit diuidua, soluere tenetur tantum parte Poenae,si autem suit indiuidua,tenetur soluere totam poena, secundum m. in. d. c. sua. Et dicitur obligatio diuidua,quando sblutio partis,ast eri tantam commoditatem respectu partis,quantam solutio totius, respectu totius,ut si promissi ti- hi scribere duos libros , S tantum unum scripsi. Indi uidua Mero,quando tantam utilitatem non assere,ut si Promissi scribere unum librum,& tantum medietatem scripsi. τ Poena apposita in contractu ,etiam altero reclamante, dummodo contractus locum habeat, incurritur a non seruante , secundum Pa. in.c. ramaldus, de testa.ubi insert unum not.
787쪽
quod poena apposita ex conuentione, committitur ex sola contradictione facti, quanquam contradictio non habu
η si lex plures poenas apponat alternative. L sub disiunctione, uidelicet puniatur tali,uel tali poena ecundi I Pa.in.C. inter Geteras,ue restri. optio eligendi poenam datur iudici: si uerba legis ad iudicem dirigantur: ad hoc es a. si fugitivi. C. deserui. sugi. Si uero dirigantur ad reum,optio ad reum perti Det,ut in. l. Quicunque. C. de serui. sug. Si uero uerba impersonaliter proterantur,est dubitatio: tame Ab. ubi supra, tenetrropter glo. ibi allegatas, & propter.c. quoniam, ut lite con test. quod optio datur iudici, & non reo,cui reus semper miciorem poenam eligeret, & sic quasi frustraretur alternatiuae legis clausula. Consuetudo tamen deberet seruari, si es.set, quod semper una poena soluatur. s Semel punitus in iudicio pro aliquo crimine, non debet amplius pro eodem puniri,quia ut dicitur Nahum. u. cide non iudicat bis in tu ipsum. Et nemo debet duplici contristione conteri, ut in.Q at si clerici, de iudi. quamuis in eodem iudicio, aliquando multiplex imponatur poena, quae tamen Omnes poenae,pro una sufficienti, computantur. Quado lex imponit aliquam poenam facienti aliquod malum, nisi tale malum perficiatur, licet attentetur, poena non uenit impra nenda,secundum Pa.cii de eo qui mit. in pos licet alia imponatur poena iudicis arbitrio. Similiter dic de poena per statutum posita. Secus autem de poena,quae per iudicis decretum uenit imponenda,quia delinquens punitur ac si opus perse cisset. Ex quo ad actum propinquum peruenit,ut ina.si quis non dicam. C de epi.& se.
POENITENTIA.T D Oenitentia de qua Th. incilii. sen. d.xiiii.&.xvi.agit,est uir tus moralis pertinens ad iustitiam, puniens peccatu,quod dolet commississe. Est & sacramentum,continens contritionem,consessionein,& fatis factionem, de quibus supra, comsessio,per totum,& contritio,per totum. an etia nolens acceptare aliquam poenitentiam perficiendam in hoc mundo , Possit absolui,supra. Confessio β.xxiv. & quomodo si acce- Lauit teneatur perficere,ii et Tab. muer. poenitentia, dicatum non esse absoluendum.s ai. & quomodo si acceptati S
788쪽
non perscia non tenetur iterare consessionem, supra, conasessio. α
a Poenitentia quaedam erat solennis,sed quia non est amplius in usu,ideo de ipsa non loquemur. Alia est publica tantum, de hare etiam a simplici sacerdote potest imponi, etiam clerico, lummodo non sit selennis, dc no debet imponi nisi pro graui, & publico peccato: n conse r imponens tale poenitentiam publicam, dicitur reuelare peccatum , nec conses, sonem,quia nescitur pro quo peccato dederit talem poenistentiam ,secundum Tlio. iiii. sen. dist. xiiii. Alia est uirtualis , quando quis dolet de quo dolendum, dc quantum est dolendum. Alia est qua consessor imponit in consessione, de
qua supra, consess. ix. Alia est secundum canones,ut scilicet pro quilibet mortali imponatur septennis. c. hoc ipsum. xxxiii. quaest. it. sed quia hodie omnes poenitentiae sunt arbitrariae, consideratis personarum circunstantijs,ut in. Q temuPora. Vt. q. ii. dc. e. mensuram, de poenitentia. d. ideo dimittamus quomodo intelligantur , dc de poenitentia data a consessore dicamus. 3 Perficiens poenitentiam datam a consessore in peccato mo tali,licet no satisfaciat deo,satisfacit tamen ecclesit: ita quod non tenetur amplius reconfiteri de illis peccatis, rite consessis, pro quibus data est poenitentia,neque tenetur eande poenitentiam reiterare: sed potest cum alia, Deo satisfacere: supra, consessio sacramentalis. 6.x. Insea,fatisfactio. .m 4 In ultimo uit secundum Tho. . iiii .sen. d. xx. quilibet peccator pol poenitentiam peragere, quia manet in eo usus liberi arbitrij, quo mediante,Dei auxilio potest ad gratiam se quilibet disponere,quanquam talis poenitentia sit ualde dubia, secundum Augu. per.c. quem poenitet, de poe. d.vij. Ideo qui a dubio uult liberari, dum sanus, dc mentis compos est,
PERCUSSIO.s P Ercutere aliquem d est uerberibus amigere contra iustitiam, peccatum mortale ex suo genere est, quia dc ei nocumentum insertur, dc iniuria. Si tamen percussio leuis sit, dc Parua iniuria,propter impersectionem actus erit uenialis culpa. Quod si percussio fiat secundum iustitiam,ab eo qui auctoritatem corrigendi habet, ut a praelato,patre, iudice, uel
789쪽
huiusmodi: peccatum non est, nisi in corrigendo modii eo cederent,uel animo iniuriandi, di non ex charitate facerent, non tamen possimi mutilare, uel occidere, nisii sint domini alicuius persectae communitatis, ut sunt principes ciuitatu,& huiusmodi, non autem princeps unius tantum familiae, uel collesti : ex S.Tho. secunda secundae. quae is lxV.ar. ii a Clerici in minoribus causa correctionis possunt uerberari, etiam pro leuibus culpis,non autem in sacris existentes, nisi pro maioribus criminibus debent uerberari. c. cum beatus, xlv. di.&.c disciplina. 3 Regulares uerberantur a praelatis,iuxta tenorem suarum constitutionum etiam pro leuioribus,citra tamen sanguinem. C. reprehensibilis, de app. in s. Intellige emisionem enormem, secundum Gut .ar. in .c.archiepiseopatum .de rap. In huiusmodi,autem correctionibus debet attendi consuetudo quae. est optima legum interpres, quia quandoque consueuit seripercussio per praelatum, quandoque per alium de mandato ipsius, & coram. Vide Thab. uer. excommunicatio. V. casu. Primo. .Vij. 4 Episcopo non licet aliquem propriis manibus uerberare. m. non liceat. lxxxvj. d. Alus autem praelatis sic. d. xlv. . Salomo.s Religiosi non debet uerberari per laicos, nisi quando sunt incorrigibiles,uel aliter reprimi non possunt,sed per alios regulares,uel seculares clericos. Quomodo autem, & pro quo crina ne fiat d rq radatio,vide Butri .in.c dc si, de iussi. Sil. ueri degradatio .s .ilii
x D Eregrini propriar, qui vadunt ad uisitandum alienas eccle' sim uel sanctorum corpora sunt sub protectione ecclesiae.
c yn novamus, de treti. & Pa. & qui eos expoliant rebus suis runt excommunic t di. c. si qCis romi petas. xxiiii. q. iii. Nunc Rutem per proce sium curiae . sunt excommunicati, qui per grinantes Romam , ct Hierusalem expoliant: supra excommunicatio.iiii a Res peregrinorum sunt suorum haeredum,& debent eis restitui quan so moriuntur, si commode possunt inueniri, aliter qui capiunt animo non restituend .mortaliter agunt. Si autem non possunt inueniri,uel non commode posti ut haere
dibus restitui, quia sunt in longin tuis partibus, uel eo
790쪽
opus magna inpensa,& huiusmodi: debent pauperibus emrogari, non obstante statuto , uel consuetucurre in contra-4ium,secundum Host. Contra enim diuinam legem consuetudo non tenet, nec contra bonos Inores.
Quomodo peregrini possunt admitti ad ordines, & ad alia, si habent literas testimoniales sui episcopi, cuius sigillum sit
notum : vide. tacum secundum, te prςben.&. c. pite, lecen. Si probant se amississe literas,& earum tenorem admittutur. c.cum olim, te priui. Peregrini,& uiatores ubicuque se inuenerit in paschate, posisunt absolui,ex declaratione Eugenij.iiii.supra. Absolutio. . xvi. Et si recesserunt orna licentia sui parochiani, uel episcopi, intelliguntur etiam habere licentiam constendi, & acciliendi communionem, si in paschate se alibi inuenerint,n i expresse reseruauerit sibi aliquos casus . Ex quo enim dat licentiam,& non reseruat, uidetur concedere. Accedentes tiam ad papam ex iusta causa,siue in filiorem suum, siue alterius secundum Pan. i. c. meminimus, de app. post Inno. t sub apostolica protectione, ut interim contra eos non procedatur. Vide Sil.ibi. quaest. d.
PERFIDI A. P Erfidia qua homo no attendit promisitim, peccatum est,
quia contra uirtutem fidei: & si iocosa, uel ossiciosa, uenialis est, si autem pernitiosa, quia uidelicet nocet proximo quo ad animam,uel quo ad corpus,uel quo ad bona alia notabiliter, est mortalis. Si autem pro re parua, uel in primis motibus uel sine intentione uioladi fidem, uel nocedi proximo,sed ex obliuione, uel ignorantia, uel consilentia, uel huiusmodi: uenialis eri quia tunc formaliter non erit pro-fidia, iuxta regulas mendacij. Ex his declarationem multorum quae possunt accidere non seruantibus fidem elicere po
tes,Concor. Cale. ter perfidia.
I- X ponens se periculo mortalit er peccandi, ut faciens rem, de qua dubium est, an sit licita, uel non, mortaliter peccat : quia sic potius uult transgressionem diuini praecepti, quam abstinere a tali opere. Similiter peccat mortaliter Uadens ad locum, siue cum societate, siue non, ubi est periculum peccandi mortaliter, di timet peccare, uel propter aspes