장음표시 사용
101쪽
s. 3. Mysumes contra elementa Democriti. 8 IAdsecutidam, respondeo vi remorum, ignis scintillas post emicare, quia elementa sunt immixta locis, deinde vel e remis prodijsse dicam , sicut ex ligno lauri arctius constricto emicat, ut e saxo ; vel illum ignem in aere ipso extitisse aut in aqua. Ad 3. & q. dico plures requiri conditiones igni ad id ut luceac: inflamma certe necessarium est humidum pingue, &aliqua partium ignearum ad unio: Atomi autem spiritu signei omne chymicoru solertiana, pororum beneficio fallunt. Ad quintam, nego ullum ignem aqua nutriri,qua de re videbis in mea Theorica militari lib. q. Theor. 3. Ad sontem iulum igneum qui a me tantum non est visus, respondeo sulphureos halitus undiquaq; emergere qui aquas allambunt. Ad sextam dico vapores illos vel asportari alio a ventis vel in pluuias insensibiles solui, ut in rorem, aerem quem serotinum dicunt, qui sere ros est vespertinus, in guttas noctu decidentes , in humorem illum qui in herbas, S alia allabitur,ergo
nulla experientia probatum est clementa transmutari.
Ad rationem Aristotelis re spondeo ipsi philosopho esse sol-tiendam, Coelum enim quod ex ipsus placitis incorruptibile est habet quantitatem,ergo potest comparari cum elementis, ergo habet aliquid commune secundu quod transmutari possit. Sed ex propri)s Democriti principijs soluo argumentum
in forma. Elementa possunt comparari inter se penes quantitatem concedo ant. ergo habent aliquid commune specifice nego, genei ice concedo: atqui ad transmutationem requiritur communio specifica eiusdem subiecti: nam moles subitantialis ignis differt specifice a mole substantiali terri , ac proinde nihil est commune inter illa duo, nisi genetice, sic coeli materias diuersa esset a materia terrae, certissimum est coelum nunquain terram commutari posse, quia nihil est v trigi commune nisi
generice, neq; obstat quod singulis elementis inhsreat quan-
102쪽
81 De Atomis. Disput. I. titas, unde concludet aduersarius, qudd erit subiectum specifice idem: naminis squae toto etiam genere disserunt videmus non raro eadem accidentia, & qualitates . equidem debuerat ostendere Stagirita suae materiae proprietates ab ipsa inseparabiles, & quas vocant quarto modo, ijsq; stabilitis, & demonstratis potuisset a posteriori ostendete ubinam ea materia
reperiretur. Ad secundam rationem. Contraria possunt inuicem transmutari, nego maiorem ad probationem maioris quod contraria se se expellant ab eodem subiecto, respondeo distinguendo, se expellunt a subiecto primario inlissionis nego , a subiecto denominationis , & subiecto secundario inlissonis concedo. Explico meum responsum, non existimo ab ullo philosopho admitti frigus in igne puro , & deficato posse inesse , ita ut ignea pars possit euadere frigida ut 6. si ergo in igne videatur hoc improbandum, cur in aqua concedetur, cum sit utrobiq, Par ratio, & contrariorum eadem sit philosophia Θ quare negaui contraria expellere se a subiecto primario inhaesionis quod explicui des a. 3. 4. Contrarijsidem est subiectum inlissionis in aere , unde se se mutuo expellunt qualitates sibi infensi s Inmixtis autem est tantum subiectum denominatiue idem, nam a potiori denominatio sumitur, ibi enim est ignis, & aqua, sed pro alterutrius ad sensum dominatu mixtum dicetur calidum vel humidum aut frigidum, quamuis multae particuis aliter sese habeant. Pro instantia ultimo adducta explico duo principia quibus innititur. I. Omne agens intendit sibi assimilare effectum rsi sit agens univocum , & nulli alteri subordinetur tanquam instrumentum causae principali, verissimum est axioma, at si sit aequivocum vel instrumentum tantum alterius est falsum, sic enim sol aon intendit facere alium solem dum concurrit ad
103쪽
. c. 3. cliezbnra desectu Alimenta memocriti. 8 3 generationem aure, &dolabraestatuam dissecans non intendit facere dolabram, quia est instrumentum ideae quam habet artifex in mente ,& ratio liuius rei a priori peti potest a natura finis, qui ab omnibus medijs intenditur: quare, S huic axmmati inter philosophica datus est locus; Causae instrument les, titubordinatae agunt in gratiam principalis agentis. II. Autem principium, implicante fine frustra adhibentur media, verissimum eis, & facit a nobis ; finis enim element rum , S suarum actionum unus est, nam esse est propter operari, quare cum elementa sint propter mixta,etiam omnis gen ratio fiet ingratiam mixti, unde non est prius igni assimilare sibi effectum, sed verus ordo est, ut ignis agat propter miΣ tum cui subordinatur: exquibus patet selutio. . Ad conhrmationem adi. r. distinguendo ut supra desubim inhaesionis primario,& secundario& de subiecto denomia nationiS: D. 2. transeat posse frigias in igne, calorem in terra subiectari, nego sufficere huiuscemodi dispositiones, cum adis uersarius etiam concedat elemeta formaliter in saxo ubi ignis calore pene omni caret, & tamen est formaliter ignis , prster quam quod haec argumenta procedunt a suppositione quod detur matella prima diuere ab elementis quod Democritus negauit.
contra ternarium elementorum numerum.
C Biicitur primo. Vnum uni est contrarium, sed datur una frigidum, S siccum, nempe terra, ergo debet dari caliadum , & humidum, nempe aer. Respondeo primo,hoc argumetum soluendum esse S. Thm, Stoici'; cum quibus Seneca in q. nat. ait aerem esse si ,
Sidum , Valle qui temperatum facit. Respondco secundo F a negando
104쪽
negando maiorem, nam uni plura sunt contraria, sie opto contraria sunt alexipharmaca, castorium, assa, semen rutae, origanum. Bezahar indistincte venenis datur ex Avicenna in Canticis, parte tertia, numero FI. & l. q. Fen. s. t. I. c. I. Respondeo tertib, unum uni est contrarium hoc est una qualitas uni qualitati transeat maior, concedo minorem, nego
consequentiam: nam in syllogismo fit transitus a qualitate adsibstantiam cui nihil est contrarium. Eodem recidit argumentum a quatuor primis contrarietatibus petitum de quo supra egimus. Obijcitur secundo. Grauitas, &leuitas oriuntur a qualia talibus primis, sed aer est grauis, ergo habet qualitatem a primis ortam, & consequenter primas, nam ab effectu necessario cognoscitur existentia causae per princip. m. Minor itaq; pr tatur primo a Mathematicis qui de aeris pondere scripserunt, inueneruntq; eius ponderis momenta, a. a Francisco de Mendosa qui in suo viridario Pblema instituit,an in aere nauigari possit, 3. a descensu lapidum, & aliorum grauium quae aeris
pondere praegrauata urgent suum descensum, & velocius in sine quam principio mouentur, q. experimento adduino a Basisone qui sollem inflatum citius descendere ait quam aere vacu-pm, ob additum aeris pondus i. de motu intent. I. art. 3.
Respondeo primo negando maiorem, prius enim est elementum esse mobile localiter quam calidum vel frigidum,nam corporis definitio motus importat principium quod grauitatem esse volunt.
Responderi posset secundo neglecta maiori negando minorem, quae est contra Aristotelem qui vult aerem esse leuem in I. q. meteor, & l. de caelo, l. de orta, & alibi, verum siue leuem sue grauem dicat aerem, manet argumenti vis , quare distin
suenda est maior: Pavitas, S leuitas in mixtis oritur ab ele-
105쪽
. 3. olius es Antra L ecla Democriti. ps mentis, & eoru cras concedo, in simplicibus corporibus nego Ad primam probatione Respondeo a mechanicis pleri';
admitti pro virtute motrice Omnium corporum solam grauitatem ut per extrusionem deinde motus suos explicent, verum de sua hypothesi cura non est mathematico, S rellera illam probare alterius est facultatis, ut ait Aristoteles, ponderare a tem aere, diligentia non superat humana, licet enim exigere videretur spatium corpore leuiori plenum ut esset ignis regio , tamen, & in ipso aere, & in aqua examinari potest, leuior enim aer citius extruditur sursum,ponderosior tardius,dataq; motuum proportione de ipso pondere iudicari potest ; In aere autem puriori impurus aer potest examinari, ut si magnum utrem aere insercias ex valle desumpto, alium paris ponderis montano, videbis in aere sereniori alterum altero prsponderare, quae animaduersio ut in aquarum generibus non inutilis est medicinae, leuiores enim probamus ex Hipp. & Galeno, ita, S aeris examen ex bilance non est spernenuum erasius enim aer deterior; Verum hec nihil faciunt contra nos quia argum tum procedit de elementis impuris contra postulatum 3.7 Ad secundum Respondeo Mendosam loqui ex sepositione quod detur ignis in lunae concavo, elicereq; consequentiam illustrandis veris Luciani historiis appostam: sint enim naues sinus amplissimi in aeris convexitate positae, negat eas ad cen- trum mundi casuras quia leuissima ignis substantia aere leuiori replebuntur, unde, & expansis velis re migioq; in aeris con- exa superficie poterit nauigari: quae Mendosae curiositas lu-
. ub plurimum, parum autem contra nos roboris obtinet.
. . Ad tertium Respondeo negando impelli lapidem ab aere sed mobile colligit imputum in descensu cuius proportione ceriis regulis digesserunt mechanici, quas fauente caelo vid bis in mea Theorica militari. l. I. a Theor. I. ad 2 i.
106쪽
85 De cite liga t. Ad quartum nego experientiam Bassonis veram esse , sed: ipsum ex coniectura loqui assero, neq; a se factum illius rei ex .perimentum scripsis imo expertus sum aequalibus momentis vacuum plenumq; sollem descendere, quod ut melius explicetur, & ut solidissimum Democriticis assertionibus funesim tum ponassequentem instituo ratiocinationem ex princip. II.
Mer caret grauitate, leuitate. 'CI experientia quam affero omni caret errore peripateticam philosophiam ruisse existmo. Saepius expertus sum diuersae grauitatis , figurae, molis pondera aeque velociter ab editioribus locis ad terram peruenire: lignum, & ferreum globum .eodem momento ex eade horizontali linea pari altitudine d misi,& utrumq; pari velocitate ad terram delatum est, saxum, S glebam, librum, S plumbi globum, pi la m lusoriam, globum ferreum, vesicam inflatam iunxi diuersis locis, &tei poribus, nihil tamen vel minimae disterentiae potui deprghendere , licet ab editissimis turribus experimenta repetiuerim,rct id in aeresens quod in inani contingere canit doctissimus
Omnia quapropter debent Uer inane quietum. Meque ponderibus non aequis concitaserri. Cuius experimenti rationem a priori ita reddere possumus, Gmnis virtus corporum inanimatorum ori tui a primis corporibus ; Sed prima corpora spnt aequaliter mobilia, ergo omnia corpora ab ipsis orta, maior admittitur diserte ab Aristote- Iecu ait corpora moueri pro ratione elementom,prob. minor.
Ibi debet esse eade vis motrix ubi par est illius necessitas,alioqui natura quae ditissima est deficeret in sui primordijs , atqui par est exigentia ut omnia elementa paribus momentis m γ
107쪽
c. a. obliniones eantra Elimenta memocriti. 87antur, cum ad idem munus sint dςstinata mixtorum scilicet generationi, ergo debent paribus momentis ferri ad locum ubi perfectae fiunt generationes qui est: centrum mundi, & regio circa centrum posita. Quibus ita positis, Probatur propositio. Si aer haberet grauitate aut leuitatem faueret quibusdam corporibus in descensu,alia vero praepediret, atqui id non facit ut experientia patet,ergo aer caret grauitate, & leuitate, maioris sequelam perpendens Lucretius loco citato sic ait,posita scilicet in medio grauitate,& leuitate.
Ram per aquas quaecunq; cadunt , atq; aera deorsum. Hac pro ponderibus casis celerare necesse e II.
Probatur itaq; maior . Ut se habet grauitas aquae ad ea quae per ipsam desce adunt ita se habet grauitas aeris. Sed grauitas aquae remoratur leuiora, ergo idem deberet facere grauitas aeris . Idem de leuitate iudicium esto, pirum tardius fertur per
aquam quam plumbeus globus, & si duas pilas ferreas diuersi
Poderis ut altera si unc et .altera lib. 6. minor citius ad aquae fu dum perueniet. Quo enim corpus acutius est eo facilius diu iadit resistentiam medij, unde cunei quo acutiores eo melius diuidunt, & acutior cultri acies promptius secat: at minor globus facit angulum contactus cum aquae plano magis dehiscentem ; Sit enim globus maior F. globus minor E. aquae superficies A B. angulus contactus a maiori circulo CA B. linea rui rectionis motus a centro grauitas D sit diameter F D A. Dico primo angulum contactus a maiori circulo cum supersi. cie aquae esse acutiorem,qua a minori, ac proinde globum minorem facilius promptiusque caeteris paribus diuidere aquam.
108쪽
eum enim linei DA, AB. faciant angulum rectum B A D. qui in duos angulos B A C, C A D. per circumserentiam A. C. diuiditur, sequitur quod acutiori facto angulo B R C. sit
obtusior remanens D A C. ut patet ex communibus notionibus primi elementorum, atqui est anguli D A C diuidere , constituitur enim ex linea directionis, S superficie corporis ergo tardius diuidet: quod autem in minori circulo angulus contactus sit obtusor facili negotio comprobatur ex principios. I. Euclid. se habet enim ut totum ad partem, ergo rem Mnens angulus ex peripheria, & linea directionis acutior erit, quod erat demonstrandum. Magnus item globus superficia em habet a plano minus remotam, minor autem recedit statim multumqs distat a plano: quare, & aqua minus resistit minori. Confirmatur quia uterq; globus F& E. sibi defodiunt in aqua alueum quo serantur, est autem in concauitate
aqui ambientis E magis praeceps via,minu , a linea directimnis aliena, ergo minor globus promptius per aquam, & aliud
Cur ergo idem in aere non contingit inςqualjbus praesert imponderibus: si enim ut ait Euclides l. de leui, di ponderoso diuersae
109쪽
e. αἱ πωρs eretra mementa dimocriti. 89 Eersi potentis diuersi contingunt motus, ut quid eiusdem magnitudinis globi duo alter ligneus libros unius, alter plumbeus
librarum so . per aerem aequalibus momentis feruntur . deberent enim per Theorema a. habere differentes motiones ita ut dum unum pedem emetiretur ligneus globus, quinquaginta petransiret plumbeus An quia aer sustinet omnino nihil ; at praegrandes aues in aere librantur. An quia leuis est aer absq; vlla grauitate ac proinde grauibus quibuscunq; cedit ὸ at certe deberet ea leuitas grauioribus facilius cedere ; ergo cum omnia perpendiculari motu aequalibus momentis per aetem serantur signum est neq; grauem neq; leuem esse. Quod cognoscens Democritus apud Aristotelem I. q. coelit. qa. soluit hanc dissicultatem quae maximi hoc in loco ponderis est, Democritus itaq; existimabat, teste philosopho, stricta corpora descendere quod pauca ipsis resistant, fata verbascendere, super aquam. Subdit instantiam a Democrito adductam textu q3. deberet enim in aere hoc etiam fieri , sed fluit
Molliter, ait enim non m mnum impetum facere S O m, iocans S OVN motum eorum quae sursum mouentur corporum, quae Blutis non mollis est sed neruosa, negat enim paritatem Democri tus, cum ait, non fieri motum in uno, & eodem medio ; aqua enim resistit ob grauitatem humiditatemq; , aer autem nullius
est resistentis quia grauitate,& leuitate omni caret. Quid vero intelligat per vocem S OUN innuit philosophus, at illam
particulam sursum intelligede omni motu qui in aere fit, aerenim respective ad aquam superior videtur, absolute autem nihil datur sursum deorsumq; ut probatur a nobis in a Dologia Democriti, SOU autem est vox abigentis aues apud Arist. phanem in Vespis: delata enim violento motu pondera eum
donum edunt. C. Haec autem experientia de pari ponderum omnium ad te
110쪽
ram descensu nulla habita molis, figurari grauitatis ercede iis ratione aut aliorum qiis motum vel accelerare, vel prepedire possent, peripateticis omnibus contra sensum est negandas suaui stare velint doctrinam , caeteroquin mirum quantum Democriti sententis fauet, & Stagiri is nocet : nam si virtut motrix deorsum cst maior in saxo quam in ligno , cur lignum aeque cito descendit i si utrobiq; par est cur saxum maioris est .grauitatis certe admissa semel grauitate , S leuitate nullo
modo concedi potest id fieri, quod tamen oculis ipsis depra
be adimuS. Scio quosdam negare ab satis edito loco factam experientiam, dicereq, nonnullum quod si ab orbe lunae deciderent huiusmodi pondera sere ut depraehenderetur diuersitas ; sed comtra ; sensibilis diuersias virtutis, imo ita diuersa ut altera sitia centupla proportione, debet effectum facere sensibiliter diuersum in spatio satis conuenienti, sed nulla unquam depraehemditur differentia quae vel unius cubiti imo palmae sensibilis esset ergo nulla est vitutis differentia. Scribit CampanelIa qu sit.
3 2. a. i. physiologiae expertum se citius pilam unius unciae cadere, quam ferream 6. librarum, subditq; rationem quod aer plus sustineat: at etiam plures sunt partes quae resistentiam vincunt: neq; enim retardantur suis partibus pondera, cum unicuiq; parti vis sua motrix insita st: moles enim vim intrinsecam no praepedit, cum ea paribus cum corpore crescat incrementis, quare aqualis in utrimq; virtus respective ad partes quibus respondet, si enim maior globus a o. partes habet d uehendas, ipsi concessa sunt 2 o. virtutis motricis momenta.&minori globo qui q. constat momentis totidem corrcspon dent partes et quare in medio non resistenti omnia aeque cito
descendent. Verum nec mihi nec Campanellae fides sit, provoco ad experientiam , quam adeo iacuess , & propiam tot