장음표시 사용
111쪽
s 3. Obiectiones contra Elementa Pemocriti. st ubiq; turres editioraq, loca faciunt. Atq; ut omne suffiigisi tollatur aduersario, qui propter angulorum Opticorum perpendicularem pene allapsum negat ab eo qui sursum est posse discrimen deprehendi, adsint inferius qui ponderum casum, explorent, & qui superius est rationem habeat, ut utriusq; ponderis superficies sit in eadem linea horizonti parallela, &hina eiusdem instanti demittantur, veritatis inuestigandi causa. Saepius cum alijs,&selus, in aquam, in terram varijsq; ponderibus experientiam repeiij, neq; unquam vellatum unguem abfuerunt a simultate cursus, videndum tamen ne ventus reflet, si enim aer non sit tranquillus, deviabunt a linea perpendiculari pondera, & hac illacq; rapientur, sed quicunq; perpendiculariter cadent, ea porro nullo discrimine ad terram eodem instanti peruenisse deprehendes. Ergo aer grauitate, & leuitate caret, etiam ex suppositi ne quod eae qualitates dentur in rerum natura qua de re infra Democritus d. 3. c. i. Videbis Theoricam meam militarem lib.
. . . contra aeris indisserentiam.
εἰ Bijcitur tertib : Si aer careret qualitatibus primis inutilis esset respirationi ad quam potissimum a natura est ordinatus e neq; enim humectaret vel refrigeraret cor. Vt huic obiectioni fiat satis ' Obseruo i. no ideb moueri pubmones, quia succedit aer, sed ideo aerem succedere quia pubmo mouetur , principium enim motus est a uiuento. Obseruo a. humanum genus in ea regione aeris vivere, quq a vulgo infima regio aeris, a doctis dicitur atmosphaera,hoc est vapida regio de qua Clausus lib. de crepusculis , Scheine,
rus in restactionibus castibus,& in rosa ursina, pplerua in
112쪽
paralipomenis ad Vitelionem , eamq; non in terra modo sed etiam in stellis probabiliter admittit Galilaeus,obillud profluuium corporum quod in singulis pene deprehendimus. Hanc a. milliaribus penes perpendicularem commensuratis sursum exporrectam, quousq; scilicet ascendunt vapores facile censuerim, cum mathematica instrumenta id in serre videantur: quamuis ea inaequaliter diffusa est, cum alibi crassores aut frequentioreS vapores ex halationesve fundantur, unde, & aeris diuersitas oritur,alibi veto infrequentiores,& subtiliores: quo fit ut crepuscula septemtrionalia meridionalibus simi longiora, non ideo tantum quia obliquiores solis radij perueniunt illuc, verum etiam id a vapotu densitate exhalationibusq; densioribus oriri par est. Quapropter, & contra sphaerae rationes Hollandi in celebri illa nauigatione, qua ultimo iter ad Sinas per septentrionis glacies tentarunt, χχ. dies solem citius spe viderunt , quia refractione ingenti factum est, ut sol qui multis gradibus infra horizontem latebat, supra hordiontem conspicuus fieret. Clauius remihi incredibilem de proportiune quam h bent elementa refert in cap. I. sphaerae Sacrobosci a cum ait ignis sphaera habere proportionem maiorem cum terra, quam 38289. ad i. & ad aerem maiorem habere quam 86s8o 3. ad I .globuS vero ex terra,& aqua coalescenseode autore se habet ad aere vi 2I .ad I .sed latu abest ut sectatores habeat,quin etiaplurimi existiment aerem usq; ad firmamenti concauum in rigi . In eo itaq; Clauius videtur hallucinatus, quod vaporum
ascensum ab igne occurrente prohiberi crederet,i unde cum 3 a. milliaribus tantum ascendant, coniecit non ulterius aerem
exporigi: Sed ideo sistuntur quia radius primarius reflecti nis solaris non ex te nditur ulterius, quare vehiculo luminis, d caloris destituti vapores solligunt,se ad statum suum natiuum reddunt, de condensa tiresoluuntur in pluuias, ea quibus , -
113쪽
s 1 Giectisnes contra Elementa Democriti. 9 IResp. argumento, negando maiorem, non enim respiramus aerem, ut est pure aer, sed quatentis vapores dilutos secum vehit quibus atmosphaera plena est et aer .n. purus a vaporibus inutilis est respirationi, unde sicut aqua suffocat, ita aer subtilior est ex suapte natum,qua ut sit pulmonibus aptus: mixtu Saule vaporibus respirationi aptissimus redditur. Aer itaq; loque is pulmonum motui, & refrigerationi usui est, quia ob terrae, &aquae viciniam frigus quoddam habet, vapores autem hume- stant ne lingua aut palatum exsiccetur. Quod confirmatur experientia , in montibus enim Peruviae altissimis nisi vaporibus a spongia madida ori nasoq; admota aer diluatur, ne
scilicet benignis vaporibus incomitatus pectus petat, periculum vitae manifestum est,& qui hoc spongiae praesidio destituti, in transitu asthmatici tantum fiunt, secum vero praeclare actu existimant. Ergo utilior est multd respirationi aer sine qualitatibus primis quam si eas habet et, quia nocivum semper eΩset haurire humidum vel frigidum in summo e benignius auteinsinuant se aeri vapores, illo immixti pectori conducunt. Dices si aer frigidus non est cur ergo ventilamur aestate e Resp. in aestu ad solem non sentiri ventilationem eamqs esse inutilem, in umbra autem ubi aer modi ch est refrigeratus utilis est,&quod nouae semper succedant aeris partes ijs quae no
stro contactu incaluerant amotiS.
Reliquas obiectiones si quae sunt ex doctrina, & adducta, &adducenda nullo negotio diluere quiuis poterit,
114쪽
De compositione rerum eX atomis. l
Ra supposita de materiali corporum principeto doctrina, illud idem materiale contemplaturus est Democritus quatenus ex ipso caetera compo- nutur,sue ut cotinuum, S mixtu. Prius qui stio
quid sit,suit facieda qua quistio qualis sit. Vas-queZ materia prima aristotelica existimabat esse tota in toto,&tota in qualibet parte , & a quatitate superueniete fieri diuisibile. Sed pace tanti viri prius subiectu diuisibile est qua sit quata, na radix originaria distinctionis est indiuiduitas qus separatione seper patitur, radix aute diuisionis actualis est unio; Qualitas ver b reddit corpus impenetrabile hoc est ita ut cualijs eo. de in locoesse no possit,ac proinde diuisibilitate mechanica inducit quε manu sit aut ferro, at veros ne quantitate, Angelus materiale principi u corporu posset optime diuidere, cum partes indiuidualiter differant. Nunc ex his principijs quae s sius comprobare metaphysicorum est,pergo ad maximum D mocriticae philosophiae mysterium, scilicet ad demonstrationes quod omnia ex atomis sint compacta: progressus in infinitum, indeterminatas productiones, partium confusionem impossubilia sunt nedum quae satis concipi possint. Equidem damna dus Democritus quod fortuito atomorum concursu mundos infinitos dixerit esse productos, damnandus quod exim tu adeo opus naturaeq, uniueisitatem fortunae potius cscis impetibus quam prouidentiae sapientibus mometis dispensari crediderit. Sed si dicamus Deum opi. ma imum atomis omnia composuisse verisimiliorem doctrinam sectabimur, planiorem cerib,& multo compendiosiorem quam Τt melius insinuem sexc
115쪽
De est Uitione reram ex nomis.
pitibus digessi. Primo Malὶν non auditi damnet ar precipuas opiniones de continui compolitione paucis expendo. Secun- db atomis omnia componi. probare conor. Tertiu caput in atomorum distinctione specifica, &proprietatibus singularum specierum versatur. Quartum considerat atomos ut in mixtionem veniunt. Quinto , & sexto obiectionibus communibus nobisq; peculiaribus fit satis: mathematicorum autem more ut superius feci definitiones, & principia praemitto.
I. Pars determinata est ea quae habet magnitudinem terminis assignabisbus finitam II. Pars indeterminata est ea quae nullis terminis assignabilibus finitur. I i . ,1 II. Pars communicans est q*R- aliquid commune cum alia, sic semipalmus aest y rs comn unicxns palmi . IV. Linea in commensurabilis longitudine cum alia dicitur ea, quε non est ad aliam ut numerus ad numeru, hoc est, de qua institui non potest comparatio per numeros, ut si dicatur linea A B se habct ad lineam C--D ut a. ad 4. V. Linea commensurabilis potentia est ea cuius quadrata est commensurabile cum quadrato alterius et sic diameter quadrati,quae est incommensurabilis longitudine cum costa,est tamen commensurabilis potentia , nam quadratum quod ex diametro fit, duplu est quadrato costae ut patet ea qT. propon I. Eucl. ergo se habent in proportione duplaque his numeris esserri potest 6.8, I 6. . Vi. Diuili bilitas mathematica , diuisibilitas extrinseca , diuisibile designatiae, per imaginationem, per intellectum penda spatium extrinsecum, lunt terniini synoninitar ud -
116쪽
UII. Divisibile vero physice, & realiter est quod ita solui
potest ut unio vel vinculu soluatur ita ut ambae partes existant separatae, vel si altera partium sit modus, is pereat, remanente absoluto, sic diuiditur physice lignum, S carta. VIII. Minimum naturale est minima extensio sub qui
potest corpus aliquod con naturaliter existere: dicitur etiam atomu, secundaria.
IX. Atomi simplices sunt elementorum indivisibiles particulae , & linearum phy licarum radices. X. Linea physica est atomorum simpliatum adunata series, sue longitudo physica latitudinis physicae expers, hoc est quae physice pcnes laticudinem sit in diuisibilis, quamuis math matice etiam secundum lacitudinem diuidi possit in infinitum, ut etiam secundum longitudinem. Tot autem eius longit ludo patitur diuision' QRle physicas'; quod atomis linea componitur XI. Superficies physica est extensio in Iongum, & latum profunditansylusicae eapers,sive estptima veluti atomorum
XII. Figura est quae sub aliquo vel aliquibus terminis coopraehenditur. XIlI. Partes mathematicae sunt eae quae sequuntur diuisibilitatem matha:maticam de qua definit. 6.
I. Ex eo quod res est vel non est potest dici esse vel non esse. Conceptus enim mensura est rei entitas, mensura autem, vocis est conceptus, & ipsa res-II. Radice distinctionis adequatae in creatis est indiuiduatio, cuius nota unica, S iniatibilis est diuersa exillcntia, nam.
III. Per illud idem res distingui tur ab omni alia per quod conitit uitur tu suo esse: q. Eorum
117쪽
Dι eo sitione rerum ex atomis'. s IIv. Eorum quae idelmificantur non datur distinctio realis neq; separatio. V. Non potest concipi quanam ratione id quod tangit secundum se totum possit facere maius, si non habeat virtualiter partes, ac proinde verum est Aristotilis inatum e indivisibile iunctum indivisibili non potest facere maius . fVI. Natura abhortet processus in infinitum VII. Qui dat esse dat etiam consequentia ad esse. VIII. Res naturales conantur semper redire ad naturalem suum statum quem primo, S per se appetit natura ut sibi
IX. Qui appetit finem , appetit etiam media ad illum
X. Eadem est ratio totius homogenei', & omnium eius
XI. Opus na turae opus intelligentiar. XII. Similia facilius adunantur, unde synapathiarum &amicitiarum para nymphus est similitudo, amor enim similes vel inuenit vel facit, ignis ignem trahit, nam si candeIam admoveas soco videbis ad ipsum inclinari candelae flammam. XIII. Non sunt expendendae actiones phrsica: regulis
stricte geometricis . . .. In I l . .
XIV. Sensibilia per sensus sent Iudicanda, nam illius est potentiae iudicare de re perquam res cognoscitur, neq; fides omnis sensibus deneganda. X V. Posita experentia oportet philosephari,& experientias acurate factas tanquam principia pei se nota admittere. XVI. Unio siue sit modus realis sue connotatio cilcilentialiter plurium Vnio. AVii. Tempus, locus seuspatium,&motus sunt analoga.
118쪽
I. Cuiuscunq; motus assignare spatium,&tempus. IL Quolibet assignato numero maiorem assignare,& qualibet linea data, maiorem ducere. III. Quidquid magnitudinem habet. finitamq; extensi nem , si pluribus dimensionibus subitet concedatur illi suam inesse figuram.
sententiae celebres de com positione continui .
P E Rid: pretium non est singulorum diuersa de coni tinui compositione placita referre aut eorum discut re fundamenta , dissicultates pioponere, & uniuscuiusq; iugula manifestis argumentis petere, Pauca quaedam per syn psim retulisse satis erit instituto meo, qui omni plagiam sistinere proposui: adeat Aristotelis explanatores phil sopbiae candidatus, perlegat Suarem in mctaphys Aue iam a Complutenses infinitosq; alios qui in hac quaestione plurimu*insudarunt, breuiter se se expediet Democritus,
Otinuum non co,suit expunctis mathematicis.
Esioluit Euclides puncta mathematicum, cuius pars nul la si , caret, enim omni dimensione, longitudine scilicet latitudiaz, dc profunditate, Se consequenter etiam figura nulla praeditum est. Ex punctis mathematicis omnia componi ex antiqui. complures, e recentioribus pauci voluerunt, hos inter Ari*P ingenua sed tamen noprobabili philosopli is con- P fessione
119쪽
e. I serae vitiae de Amposesinere tinui. spsessione, eam dum pro viribus tuetur, nonnunqua obiections busi se feri satis non posse dicit. Qui punctis mathematicis subscribunt triplicis sunt factionis, alij enim finita smpliacher ,& determinate, ab; finita secundum quid seu indeterminate , alij vero infinita simpliciter puncta in continuo quantumuis paruo admittunt. Qui admittunt finita negant illud axioma Aristotelis, punctiam puncto additum non potest facere maius,asseruntq exemplum equantitate discreta, unitas enim addita unitati facit maius,ad probationem illius maioris quod scilicet punctum tangat secundum se totu ergo non potest facere maius , concedunt antecedens negant conseq. Qui a
tem infinita puncta admittunt in continuo u cum Platone inia nita duo admittunt magnum, & paruum. Vide Arist. 3.phys. t. et 7. &isti quidem facilicis soluunt argumenta math matica, quorum I. hypothesis est pollui. I. huius; nam qu modo diuidetur bifariam linea quinq; punctorum, vel enim intermedium peribit vel alterutri parti adhaerebit , fi i. est contra l. postulatum, si a. est contra Euclid. lib- L. prop. P. Verum quidquH tandem subterfugi j exquirant, clarὰ eam conuicit fallitatis , & imposlibilitatis AristoteIes toto pene Eb o. p s ubi ostendis motum, terr pus, di spatrum esse a
Ioga , quare si componere tu r continuum ex punctis mathem licis nullu&motus a Itero velocior esset. Scio Arriaga, ut hane caeteroqui non selubilem difficultatem eladeret,excogi rasi a genus quoddam motus quem morulis aut quiete interpolaga distinguit: unde omnia aqualiter moueri vult, sed motus
ideo est lentus, quod mobile saepius, idemtidem, S diutiae squiescat, motus vero ideo censetur velox, quod inlicque rius mobile quiescat, Armica lentius mouetur quam aquila
quod haec breuioribus pausis suum motui listinguar, illa lar gioribus: leugitiuuis velo ijsq; frequentibus mouerita animas
120쪽
T o De citomis missati re i 'illud americanu cui a lento insessu pigritiae nomen est Actiam
duobus enim diebus totidem. noctibus non conficiet iter ro. pasium Qui ergo huic de punctis mathematicis sententiae subscribun t Concedunt. I. punctiam puncto additum facere maiuS. z. non dari motum successivum sed tantum discretum. 3. motus omneSaequalis esse velocitatis sunt enim puncta minimum quodpertransiri possit , Squies quae in his motibus inesse fingitur , non est motus , . Tempus etiam ex instantibus com- PQRut, I. debet necessario concedere rotam dissolui dum m uetur circa axem mam cum circulus ad axem lentius moueaturdobet quiescereducirculus maior in circumserentia constitutus mouetur, ergo cum saltem uno puncto circulus exterior Praecedat sequitur puncta eadem punctis rjsdem Non corres PQRderea quod est absurdum, & incredibile , essio continuum non constat expunctis mathematicis
Continuumnon componitur ex partibus, ου punctis Mathematicis simul.
c Vareahanc tuetursententiam in metaphys disput.de qua titate, ubi dicit dari pincta quaesaries partibus iungant, sed praeterquam quod easdem dissicultates habet quas Upinio superior, nouis insuper implicatur dum partes admittit, qua Nam enim Tatione intelligi possunt uniis aut terminars nisi puncta adaequentur partibus Θ deinde cum puncta illa Cntia sint modalia ut volunt, nonne concedere debet Partes entia scilicetabsoluta sine hs esse posse Θ amplius cum no detur pars ultima quomodo dabiturpunctu' vltimum id est terminatiuu errsterea vel inter unum indivisibile , vi alia indivisibilia intermediat aliquid vel aliut, si primum erit ergoparssne Puncti ,sse-