장음표시 사용
151쪽
c. 3. me ut morumproprietatibus. ixti Primina impulsio atomorum , seu Quo cur moueantur est motus coeli, inquit Democritus 3 quia scilicetex quo coalum. runt e floribus elementoru sphaers caelestes motuq; vertiginoso cieri tapetunt, succedentibus idemtidem nouis influxibus syderum propter alias aliasq; coniunctiones fis Cppositones . ortus, occasusq; sit ut inferioris mundi atomi, huiustemodi irradiat tribuscieantur ad motum, tum quod cum superiori-husconsentiant, tumquia natura nouis formis farta illas paraturire gestit, de re varie fusae atomi sibi ea proportione coniunguntar, qu smaxime apta est introductioni formae 3 verum enimineth nonsa lices tantum primaria'; elementorum
atomos mouet ad generationem csti vertigo, verum etiamul tomagis secundarias,&quae minima naturalia ab alijs vocantur, cum habeantiam rationem nata torumquae ad ulteriorem
compos inem veniredebeant , fit ut ob multiplicitatem, &heterogenestatem sibi insitam anflua ibus sint magis obsequentes ,quia scilicet alterari ,&mutari facilius possunt- Sy pathia itaq, Democritica supponit atomos complures eodem influxu siderum moueti, iungi,& ad Naturae generationes in unam venire compositi fabricam. Sicuti si daretur dispens tus tanta arteimpetus qui secundum architecti Idaeam , lapiades, calcem, S ligna moueret, ita ut lingula suis locis repoterentur evlerentq; illud exemplar palatij quod in capit
suo peritus ille architectus impressum habet, haberemus naisturae, & generationis ex atomis perfectam similitudinem . . Natura enim rei faciendar idaeam seminis aut succi analogi beneficio ha bet,caeloque tanquam ministm ad consiliasua ex quenda utitiar, caelum influxibus suis ita singulas composti
Particulas miniet ut non modolocum occupent sibi conuenietem, faciantq; aptum sermae domicilium, verom etiam notia
tam babet rationem proportionis caetrinsecae, quam tamen sin
152쪽
Iaa De Atinis. Hspo It palmarijs suis operibus non negligit, quin potids qualitatum
gradus pro ratione requisita sapientissime dispensat is . I- Existimabam ante exactius de sympathia Democritica ex men totum illius mysterium in figurarum ratione consistere.
Scilicet cum sint diuersi ordinis, variae positionis, multiplucisq; figurae, fieri suspicabar ut aliae alijs similes, aliae contrariae quadamtenus essent, sic sphaericam omnibus esse antipathicam dum sphaerica permanet, quia cum singulis refugit
unionem nisi inueniretur quaedam concaua quae illam conue-Σita em sinu apposito exciperet, refugit enim unionem cum .
alijs superficiebus sphaera , quia omnes in puncto tantum tangit ac proinde non potest darium in puncto enim mathem lico non potest sustentari actio physica aut modus. Cubus plaramidi non consentiet quia cum illa non potest replere locum, potentiores figurae infirmioribus sunt tyranni', potentior autefigura est , quae magis est dissolutiva minus unitiva, qualis est quae a cubo maxime recedit cuius facies alijs suae speciei iuncta locum non replet. Sed figurae contrarium ni bii cst ncq, ita obstinate unam seruant atomi figura quin eam quadamtenus mutare possint ut dicemus inferius. Itaq; a ratione earli , Δ maxime a ratione ordinis intrinseci que ad mixtione, S gmneratione dicunt,petenda est earum sympathit ratio :qua data pullo modo negat i potest. sympa thia .nia sexti generi&est muta
AES ad unu consensus, atqui atomi elementares habent mutua
ad unu,& eunde fine consensu nempe ad generationes, & mixtiones, ergo habent sympathiam: quod erat Propositum . . I
De atra rumparuitate a liquidconiectura assequi.
153쪽
6 3. De atomorum pro litatibus . 223 simul postae sint sensibiles; quapropter nulla est atomus quae habeat extensionem quae sit aequalis vlli quae sensu percipitur . Certum est secundo atomis suam inesse figuram , ac proinde extensonem quam appello mathematicam,primo quod non sit diuisibilis physice sed tantum per designationem, secundo quia illam imaginari solum, & lineis imaginarijs, id
est, mathematicisdimetiri possumus,non vero physicis. Certum est totio quantumuis statuantur paruae atomi earum tamen numerum iniri posse, & finitas esse finitate determinata ad mundi totius uniuersitatem constituendam. Archimedes in libro de arenae numero reprehendit Samium Aristarchum illius qua Copernicus innovavit astrologis principem, quod orbitat terrestris nullam esse proportionem cum firmamento dixerit,sue circulu quem terra in Pythagoraeoru
systemate percurrit esse instar puncti ad stelliserum. Loquebatur aute Aristarchus de proportione sensibili, scuti eo in sensu
apud Astrologos coetu est terra esse instar puncti ad firmame . tu. Archimedes vero demonstrat dari proportione etia inter granum papaueris, S totum mundum, cuius rationis securus hanc audacem secit propositionem ille ingeniorum Phoenix,
Datum pondus Eata potentia mouere, recteq, demonstrauit pr postum imo inter unicam atomum totamqs rerum uniuer
statem dari proportionem necesse est, licet enim conijcere quot snt in uniuerso atomi . Nunc autem videamus quantae sint paruitatis.
Plinius i. tr .c. I & 2. v quam alibi, ait, naturae rerum artificiumssectabilivis est, quam in insectis: D magnissiquidem corporibus aut cerae maioribus facilis officina sequaci materia fuit. Iuhis mero tamparuis atq; tam nullis quae ratio, aut quanta misi tamque inextricabilis per feoZD Z ibi tot sensus collacauit in culice 2 c seum aba dictamnus . Sed ibi e um in ea Iraetexit ξ α ; g
154쪽
siatum angicauit e ritibi odoratum inseruit e ibi truculentam ligam, ae portione maximam mocem ingenerauit Z Qua subtilitate penna adnexuit,praelongaulipedum crura,δθ suu kiuna caueam vis alusi, auida anguims,frpotissum humanisitim accendSt ὸ Telum ier perfodiendo tergori q- secutauit ingenio Eatq; cum ex blate pene nou, catur, ita reciproca generauit arte , itfodiendo acuminatum paritersUιndoq; Husim esset e Aspice unicum culicis caput tot sensuum ossicinam, ibi oculos hi oribus, tunicis, neruisque distinctos , spiritibus animalibus plenos miraberis et quanta autetenuitas est horum in pede sunt membranae, Ossa, medulla , nerui, tendines,mustuli, vasa deferentia animalculo nutriendo humorem, multiplexque partium compagesia At cum spiritus unicus vel vitalis vel animalis unius cironi& multis atomorum miliabin constet, paucae enim non possunt iacere mixtionem
neq; praeparare formae alicui praesertim viventi domicilium, quot in ipsb animalculo atomos esse coniicies EAduerti non semel granum thuris combustum sumo iti dispergi ut locum repleuerit septingρmis,& amplius millionibus
Ille enim locus grana huiustemodi facise cepisse:
Cum ergo nulla aeris sensibilis portio esset quae odoros non haberet halitus, gra numq; thuris aequaret cicerem qui sine igne in partes sensibiles saltem mille diuidi posset, sequiturpartiaculas odoras sensibiles suilla istiu& num. 7776o oooo ocio. Atqui lingulae illae partietulae mixtae erant, nullamq; fuisse probabile en cui unus ad minimum clamentalium atomorun nullio
155쪽
c. 3. De Memorum proprietatilus. I 2 millio inesset , unde secundum hanc regulam suissent in hoc thuris grano pisi magnitudinem non superante atomi ele
Ex quibus patet quanti sit paruitatis atomus una , conijciq; potest quantus sit atomorum numerus in toto uniuerso. Clauius in cap. l. spherae,compu tat quot arens grana possent implere orbem ex suppositione quod Iovo o. aequarent unum mi-Γj granum , inuenitq; Iotum illum numerum comprehendi unitate , de chisis quinquaginta. Sed multo plures atomos dari conuincunt superius adducta animalculorum exempla. At in his nihil aliud quam coniicere possumus quis enim nouit an atomi ignes maiores minoreuae sint aqueis, S terreis P quis
dignoscit aerearum paruitatem, cflorum profunditates Omnes, &extimam illam Beatorum sedem Θ Furor est mensuram ombis ansmo agitare atq; prodere ausos p quasi ruero mensuram illius reipssit agere, qui inesciuis Pin. l. a. c. IA
Atomis aeris insitum ea, et Proprium cum alijs iniri nuπΤuam. N Olui diutius in superiori propositione immorari, ne in nos iaci posset illud Aristophanis comici dicterium quo Chaerephontis curiositatem perstrinxit, et Chaerephon qui pul
cum cognouit mestigia. Nunc atomoru proprietates non euidemti quidem ratiocinatione apertas , sed tamen probabiles exta
Cum supra dixerimus aerem non ingredi mixtionem, sed dare tantum veluti transtum alijs, sequitur eius atomos nullis adhaerere, sed suae semper esse libertatis: si enim . ad linerent motum praepedirent, retardarent aut accelerarent, at supra videmus experientijs repertitis hoc non fieri, ergo non adhaerent alijs. Dei e cum aer careat qualitatibus eximia a secun-
156쪽
r2s . De Atomis. Dii 'TL secundum quas fit ad mixtionem, & unionem dispositio, eo sequens est ipsum unioni esse ineptum. Adde quod si viait tur, non tam facile transpiraretur,neq; posset ita poris redi vel illos subire.
Quaeres an atomi aerear aliss aereis sint iunistae E Respondeo mihi esse dubium tineam tamen partem propedeo ut sint tantu contiguae: rati quae me mouet haec est. Quia quaevivmobilia aeque cith, & aeque velociter descendunt, & diuidunt aerem , ergo signum est nullam omnino osse resisterulam, si enim esset resistentia ratione unionis quae solui debet,euroui crusta inanis, aeque velociter ferretur , ac plumbum Oualeparis magnitudinis sed ducentupli ponderis E Superficies corporis ambientis utriusq; aequalis est, ergo par est in sustinendo trobiq; aeris quantitas 2 sed maior est virtus deorsum motrix in plumbo, & maior est vis diuidendi aerem, viruliari; tamen mobile paribus motus incrementis ad terrae centrum sertur, Ergo signum est nullam esse resistentiam in aere, ac proinde
nullam unionem soluendam, unde tota aeris extensio, & m tis est atomorum omni unione solutaru cumulus, &fortasSe
xeq; inter se neq; cum alijs unibilium, eumd posteriori vide tur id sequi, & satis iuperq; intelligariir aer iuo fungi officio aetiam si non unibilis intelligatur. Ergo atomis aereis insitum cst alijs non uniri , quod crat probandum is
uomodo se habeant atomi igneae, aqueae, γ' terrea ad inionem
Picurus Democriti asseclain epistola ad Herodotum, αμπη pora alia quidem ait, concretione unt, alia vero ex quibus coneretionesia Iasunt,at isti malui uasent, ω in muratatu nisi omniam id quo vin ea muri rasiuata , hoc est, alia sint corpora quei ex Pru
157쪽
c. 3. I e atom ais proprietatibus. I a Tex primis coaluerunt, alia Vero sunt corpora prima, id est at mi indiuisbiles, & immutabiles nisi anni hilentur. Quanam
autem ratione concrescant non aliter explicat idem Epicurus
quam per desiderium quoddam mutum quod habent ad inuicem : quapropter unionis inter se sunt amantes atomi igneae ,
Prob. primb materia prima appetit formam ergo, & eia
quae sunt necessaria ad eam astequendam, & retinendam , nam qui dat esse dat etiam consequentia adesse,&qui vult finem, etiam, media appetit ad illum necessaria ex p. s. Sed unio atomorum interse est necessaria ad formam, ergo atomi Vnionis illius sunt appetentes: eamq; non soluunt nisi irritatae ab extrinseco : cum itaq; triplicis speciei atomi sint materia
prima, sequitur ipsis esse insitam unionis cupidinem ratione finis i ntrinseci quem habent ad mixtum,& generatioAem sub stantialem. Prob. secundb a posteriori omnis resolutio, & corporum corruptio est naturae violenta secundum quid, sed corruptio fit per dissolutionem unionis atomorum siue illarum disperis sonem, & segregationem, ergo sequitur huiusmodi segregationem,& dissolutionem esse violentam secundum quid,
ac proin de a cotrario unio atomis est cona turalis,Sexpetita. Prob. tertib nunquam quiescunt atomi nisi sint coniuncts inter se quo fit ut corruptio unius sit generatio alterius, ergo eum illa quies mediante volone obtineatur, consequens est unionem atomis esse acceptissamam, &reuera perpetuo agitari dicit Democritus usqucqud ad naturae instituta, caesiq3 vertiginis imperium coaluerint. Quaeres an atomi terreae terreis uniantur, aqueaeaqueis, igneae igneis . . Respondeo videri atomos terreas terreis uniri, ea tamen
158쪽
318 CDe Atomis. I i p. II. lege, ut alterius unionis amor praeualeat sic ut Acilius terrea
a tomus cum ignea vel aquea, quam cum alia terrea unienda
sit, ratio a priori petitur ab intrinseco fine quem dicunt admixta, & videtur colligi a posteriori quod refusa terrae aqua, continuo ita immisceatur ut fiat limus, cuius in minimas patates diuisionis argumentum est, quod nihil adtactum mollius si , nihil minus asperum. De aqueis atomis idem esto iudicium: quae quiden terrae, & igni potius quam suae speciei atomis coniungentur, aeri autem nullo modo quod inde patet, quia si aeri facile unirentur, non ita conseruaretur aqua in sphaerulas collecta si quando mensae roratim affundatur deinde quomodo ex vaporibus coalesceret iterum mpluuias ξ fi ret entur ex aqua, S aere, aliquid medium mixtum inpers
cium quale limus inter aquam, & terram. Quod si aquε id proprium est, multo magis terrae. At an igneae atomi igneis , uniri possint, dubium mihi est, prim6quia igneae atomi extra mixta sunt sphaericae figurae ut probabitur inferius, quare non se tangent nisi in puncto
mathematico quod unionis capax non est: cum enim sit modus physicus certam requirit extensionem. Secundo quia ratione suae persectionis qua sunt instar animae in uniuerso videntur potius cupidae communicandi sui quam unionis inter se, unde ad illius appetitus stimulos sunt maxime dispersi I cis , S ad naturae arbitrium huc, & illuc feruntur quo maxime generationes coelum, &causae particulares moliuntur: temtio quia si unirentur, tantum abest ut mixtioni fauerent quin potius omnia dissoluerent, earumq; effectus, & vis satis patet in ipso actu dissolutionis mixtorum, in flamma scilicet, quamuis vaporibus sua activitas non parum hebetetur: quid ergo contingeret si unitae simul agerent, & in sua persectione intensioneque naturali positae Recteergo cautum fuisse suo operi a Deo
159쪽
c. 3. De atomorum proprietatibus. I 29 Deo Opt. Max. videtur, dum activitatis tanti elementum in minimas particulas dispersum reddidit infirmius, magisq; o sequens λrmis r virtus enim unita sortior, dispersa debilior,& quod ad naturq totius utilitarem magis aestimabilem facie non debet in contrarias partes, & nocumenta traduci.
Favet huic mes suspicioni qus sortassis causam dabit cur
ignem seruars nequamus) experientia, videmus cnim cstcris elementis certa mole suum stare, Sperennare cumulum , igni autem, si alimentum subtraxeris, abire,&disparere necessi inest quod in atomos dispersus indivisibilis fiat, nulla enim at mus seorsim videri potest: agilitate vero sua fit ut non sint diu contigue sed semper ferantur etiam ad nubes usq; ubi generationes moliuntur, dum cslesti beneficio forins cuiusdam allicijs in corporis compositioncm veniant; mirum csteroquin est cur nullus ignis apud nos perennet, cum tamen, & aerem a S mare, & terras habeamuS. Diminus itaq; quomodo se habeant atomi ad vnnione inter
diueris, & eiusde speciei atomos. Quod nobis erat priscriptu.
tomissiua in figura. TI AEC proposito clarissima est, cum enim atomi sint compuscula, differantq; a punctis mathematicis sequitur quod suas habebunt dimensiones, S teiminos ac proinde superficie,& latitudine, longitudine profunditatemq; ex post. itaq; 3. habebunt sigma qua definiuimus ex Fucin. i. def. t q. at no plana modo verum etiam solidam de qua Idcm Eucl. l. II . def. t. Solidum ea quod longitudinem, latitudinιm, y crassitudinem habet. Atomis itaq; sua inesse debet figura,quod erat probandum. 2 5cd enim cum quatuor posuerimus atomoru genera, igneast . 1 a aereas,
160쪽
t 3o De Aramla Dἰφ. II. aereas, aqueas,& terreas quid de singulis dicendum sit determinandum videtur, quod cum in sequentibus propositionibus exacte fieri debeat praemittenda est Platonici dogmatis
de elementorum figuris explicatio. Examen d Tranae Platonicae de elementorum figuris.
Apuleius libro de dogmate Platonis ita loquitur ex diuini
illius philolophi mente. I. Initium omnium corporum matcrIam esse memorauit et hanc signari impressoneformarum et hinc prima ele--vta esse progenita, ignem, tu aquam, terram, is aera . α
si elemextu sunt, simpluia ege debent, neq; adinstar γ Abarum nexu tuo copulari. Hoc est , elementis non adest ulla heterogeneitas qualis est in syllabis quae consonantibus,'& vocalibus Constant. duod issis euenit, quoru abstantia multimoda potessare, coitione conficitur. Qualia sunt mixta quae coalescentibus inuicem Elementis tanquam vocalibus, &copsonantibus in unum coalescunt compositum.1L Eua cum inordinata permixtaqs essent, ab illo aedificatore
mundi meo adordinem numeris , in mensuris in arabitum deductata sunt. Haec e plurimis elementis ad unum redactae .
His Apulei verbis explicandis opus est Oedipus . Prima quidem sententia videtur a biblijs sumpta ubi legitur quod
Deus fecit omnia in pondere, numero ,-wensura, at quid sibi secunda vult propositio cum dicit, haec splurimis elementis adῬxa redacta esse ξ Existimo Platonem censuisse materiam primam atomis constare, quae deinde formis substantialibus sigillatae, illae quidem ignis, illae vero terra,aqua,aerue fierent,pro ideae informantis natura, a K; ita clarus erit sensus Apulei, quasi diceret, Architectus rerum omnium Deus numeris men surisq; instru s elementa in ambitum deduxit, dispersa se Particulas homogeneas quae eiusdem sunt elementa corporis sue pri Uia , in unum congregauit, aqueas atomos iungeas