장음표시 사용
191쪽
c. q. De mixtisne. atomorum Isreribunt Lucretius l. 2. Hipp. l. de Carnibus, Leucippus apud Laertium. Sic itaq; canit subtilissimus T. Carus.
sentemplator enim cumsolis lumina cunqs , tynsertim fundunt radios per opaca domorum, -υ ulta minuta modis multis per inane videbisi corpora misceri radiorum lumine in ipse, Et velut aeterno certamine praeba, pugνη ΤῖEdere turmatim certantia nec darepausam ,-ri Concili's, m dissidijs exercita crebris:
Conisceremtpossis ex hoc primordia rerum , valesit in magno iactarisemper inani. Explicat diuerstatem generationum ex atomis varia trans- politione sicuti ijsdem litteris scribimus flumina , seMina , Ncomoedia tragaediaq; eisdem characteribus exprimitur.
Sic ipsis in rebus item iammateriai 'Interualla, miae, connexus, modera , plaga , concursus, motus, ordo, pstura, figurae Cum permutantur mutari res quoq; debent.
Deinde sub libri finem ubi probare tentat mundorum pluralitatem ita canit. 6um prUrtim hic sit naturafactus,Vias Sponte sua forte os mi hemina rerum
ultimodis temere incasum , iactataq; frun Q. . . Tandem coIerunt ea quae coniecta repente Magnarum rerum fierent ex ordi emper se Terrat, maria, ig/ caetigeneri ; animantum . λAt licet aliquatenus sententiam Democriti ista ilIustrent non tamen sinceram reserunt,cum Empedoclis placitum exponat Lucretius, qui volebat dari infinita principia non multitudine tantum quod admittebat Democritus, verum etiam specie. Leucippus apud Diogenem Laertium I. s. commodius scribit. n. a L a Multa
192쪽
a usta corpora fistris nigena in magnum et acuumferri , es' in mum coacta , mnam mertigium efficere, secundum quum Us de re ac circumuolui modis omnibus, atque ita disierni it Forsio sim, ita quaesintsu similia petant. Caeterum aequdibra cum ob multis dinem iam minime circumfrri possint, exilia quidem ad exterius vacuum concurrere sic ordinante natura, caetera fiubsidere, innexa atq; isse implicat Quices concurrere atque ea concursioNeprias quadam concretionem efficere rotundam. Hunc autem metati membranam subsissere, continentem in se omnigena corporiae, qua dum secum
duis med j reluctat em circumuoluuntur tenuem per gyrum men branulam fieri iuxta mertiginis tractum,corporibusperpetuissemper confluentibus, utq; ita fieri terram, manentibus quae Fihelin medisiimesia erant ipsemprursu continentemmεbranae inniar augeri iuxta eaternorum ungaevium corporum, cum mertiginesertur qu cumqs attigerit ea acquirere, Ex his quaedam complicata concretionem facere, primo quidem humidam ac luteam, exsiccata, C)- circum acta cum totius mera ine, deinde incens, s ignita siderum esce-rς Naturam : Usiq; His circulum extimum .lunae proximum terris, caeter ἔν mediopositis, Haec Leucippus : qus recidunt in illud antiquorum chaos, quod admiserunt Orpheus, Homerus, Plato,&alij pleriqI, tum philosophorum, tum Poetarum. Hiin pocrates vci autor libri de carnibus num . primo , ait elementa in circumuolutione turbata fecisse generationes .iAt cum isti ex proprijs locuti fuerint principijs , aut certe re Obscura breuitate sint complexi opers pretium cst recensere, S per capita distribuere quonam modo existimarit Democritus mundum
I. In generationibus omnibus ex torna primum, tum verbinterna componi voluit Dein ritus, usus exemplo bombycu, qui virtuti hinstar forma tricis in suo ouo laborant,quod auremita censuerit probatur testimonio Aristotclis deguaer
193쪽
q. q. me mixtione atomorum. I 6 Itione animal c. q. Quamobrem qui ira et i Democritus aiunt, exteriora primiι animalis d scerni, tu mitriora quosi lapideum aut lignea animal condant, non recte diiunt. iuxta hanc Dcmocriti methodum philosophandi, primu quod in inanis immenstate coaluit ex atomis est exterior in udi pars, inuolucrun q; Ona Diu , nempe caelum extimum, quod in prima sui origine tenerum appetilat elegantissimus Viigilius; Et ij. tener mundi concieuerit orbis. II. Hac prima concretione facia, cui pr sideret principiuillud sempiternum ab Democrito vocatum inde monili abila
l. a. degenerat. an. c. q. csperunt in aere conclusi atomi v
rijscieri motibus, tum localibus tum etia ad figui am, cumq; includerentur vastissimo illo carcere, seq; mulud quaeritarent ad generationes, in centro mundi euitata circumferentiae vastitate sibi inuiceni consenserunt& primo quidem nobilissimum coaluit corpus ol scilicet, qui e delit ijs clementorum co- pactus ingenti concretione maximam igni S portionem cum haberet,in orbis centro tornatus adepta sua cosistentia gyro sis anfractibus motuq; volutationis se se perpetuo circinanssur sum ad suam sedem, unde nunc lucet, violentissima rapiditate delatus, tribus in illa ascensione factis citca terram spiris horis septuaginta duabus, tantum spatij est emensus, quantum hinc ad solem numerant Astronomi. t II. Hoc principe adminiculo influente, vertigo ipsa caelis,lidior, tanquam excoquente calore, facta. csteri planeis efformati primum, a cetro mundi ad suas luere sphei as, turbinatim spiroso meatu Venus, S Mercurius delati sol c in idco circum- ambiunt; Post stellas autem fixas, qllae itide ni sunt in Olba . centro circinatae, & motu mixto ex perpendiculari, & circulari stelliferum adiere, omnium stellarum ultima compacta est luna, absumpta aetheris purions parte,quantu superfuit, aquis contemperatum ins erecepit, di tardo motu pet ijd eam par
194쪽
x De citomis. II.tem caesi quq centro vicinior quam maxime a sole distaret, ne violentiori igne aquosa sua teneritudo dissiparetur, lentoq; tandem, veluti carbonibus ad mensuram datis induruit, ita ut post diem a sua natiuitate decimum quartum ardores ecclipsis
IV. Factis sideribus veluti uniuerso mundi seminario cetera atomorum multitudo crassa Minerua inuicein permixta est& in centro orbis remansit ut generationibus animalium subseruiret, hinc terrε globus aqua, cic terra coaluit , Psatur perivri ac prudens paterfamilias nihil amitteresolet ex quo facere an qui commodi post, dissensatur autem in cura reis haras it prist 'optime iberis, deindeflcijs,posis eruisprouideatur. Arist. a. gen. an. c. q. Ita , & in ortu rerum contigit, ut facto prius
concretionis termino sine quo nihil in immenso fieri posset, distractis perpe ub per infinitas regiones corpusculis, nobilissimis corporibus prouideatur, ousq; postea csteris prisideant , hinc omnium primus sol, postea pro varia diguitate coalue
runt sidera. Solis autem sompactio ita suit ut concretion exteriori primum ex omnium elementorum figuratisapie cor rusculis, tanquam membrana coalescente remaneret inclusi aetheris ignisue purioris copia maxima, quae cum omnis non
posset concrescere ob terr g , &aqus minorem copiam in solis meditullio tanqua in quodam inani remanserunt atomi ignis copiosi suas,ctus pulpetuo agitatur motu, neq; inter se inam diate unibiles sunt,uti supra diximus, hinc soli contingit volutari circa proprium sui globi centium , & agitatione ista ato morum per clii liquiditatem deserti,sicuti ignium nitratorumasti ci a compagine contingere videmus; Luna vero quQd maiorem aquarum sopiam includat quam, ut uniuersa igni PDiset exiguo contemperari concretione illa exteriori compa Ga mansit aqui in vacuo Lunae meditullio quantitas,quae ibii a viginti
195쪽
c. q. De mixtione atomorum. I 6s
viginti quatuor horarum interuallo circumuoluta suppare in
luna facit faciei phasim, ita ut S luna uno die naturali semel
circa proprium centrum circumgiretur. Reliquorum sideruignotior est ob exiguitatem, &distantiam concretio singulorisque motionis character. . Hic omnia ex mente Democriti qui cum irrequietas censuerit in inani atomos, sequitur quod ubi ills reperic niur, motum iacient, qui licet non sit semper conspicuus, & sensibilis ut ait Luctatius, ratione tamcn iureq; seque is debet admitti. Alcinous c. i 3. doct. Plat. dode caedis ad uniuersi construinctionem usum sui IIe Deum ait. Illustrari potcst hic doctrina eleganti cogitatione Anasta- iij sinaitae in Exa meton. ubi ait stellas omnes in terra fuisse
compactas, ita ut Deus optimus naturς maiestate suam adumabraturus potentiam , in aeris diffusione informes quasdam elementorum massas congesserit , a quibus tanquam Figulus ab aceruo luti accepit quantum ad caelos sic lia'; cocinnandas esset opus, atq; ita caelum factum est ex elementorum delicijs, virgineq; natura, cuius sos in palmarium huiusce nodi opus diffusus est. Deinde accepit diuinus idem Figulus quo solem reliquasq;stellarum concinnaret, quas omnes in mundi centro veluti in rota circinauit, & perfecta illa corpora sibiniet ipsis reliquit ut congruum naturae suae, totiq; uniuei se utilem locupeterent, unde, & yelocissimo motu probante opus suum Deo a centro ad circumierentis destinatas plagas venerunt. E pletis hil ce ossicijs corporibusq; in natura principibus efformatis, quod supcrerat clemento tum impei secte atq; a sed sine
seueritate immiscuit,sic ut aquarum maxima pcrtio sine terra, Ierra verb alicubi sine aqua usset, utrumq; tamen unico globo complexum in centro Oi bis ves uti in osscina libraretur, atque magis apparentibus elemcntis globum vocamus teria, N
196쪽
t fg χι Atinis. II. aqui compactum. Plura elegantissimus Anastasius sinalta in
q. Examem : quae deinde caelestibus imbuuntur sensibus sacrorum more,qus, & mentem cleuant, & omnia ad mores como-
disti mederitiant. Quod ii aliam rationem placeret comminisci, quid imp
dit quo minus ex atomis primigenijs compactae sint atomi secundae seu minima naturalia, quae amicitiae, & inimicitiae stimuli, sese quiritantia in medio aere veluti commisso prilio δε- laria corpuscula solaribus , lunaria lunaribus conuenerunt, aliaeq; deinceps stelis sunt sormatqὸ residu .e verb illorum superiorum corporum particular ijs aliqua vim adeptis sulfumq; delatis manserunt in informi terrarum globi ina ita incluta , hinc superiorum cum inferioribus consensio, & occulta illa arcana motuum qui philosophos hactenus vexa sunt. Verum quidem est hac:etiam ratione quq accedit ad Anaxagorae OMO MURO IAN de qua Lucretius i. I. mundum ab Omnipotenti Deo potuisse creari, quanam autem ratione sit factus conijcere potius quam noste concessum est. Aristas Democriti sententias volui deducere quia ut ait Aristotcl. a. caelit. 6O. Veneratione quam temeritate digna eLIpromptitudo ilia , si qui propterpbilos blaesitim, etiam in js paruas sufficientias amat, de quibus maximas babemus dubitationes. De mundi autem sa-blica exactius disputare huius loci non cst.
Modus agendi atomorum ι sI triplex: Prιmus per intrusionem sui in rotυς Secuvias per fropagationem qualitatis in statis ιιι εροῦ
Tertius per inhibitionem qualitaris contrariae .
C V M, ut supra dix unus mixtio sit miscibilium alteratorum
vnio, videndum est, quanam ratione miscibilia hoc est atomi altercntur, quod sine cxplicatioue modi quo agunt ins
197쪽
eap. q. De mixtiove atomorum . t 67
ct itaq; prinid dari actionem in natura st diffusone spirituum seu corpusculorum per poros subeuntium , qtis Propositio tanti est momenti ut enuclea te probari debeat. Probatur itaq; primo autho irate Hipp. l. de aere,a quis, Alocis , in libris epidemiorum. Caleni disertis verbis l. i. de
element. c. 6. l. i. de sem. c. I 6. Avicennae l. q. Fen. 6. r. I. c. 22. ad 37. Senecae l. 6. q. nai. c. 28. Plinius i. a. c. 9 3.ita Vidus Uidiiis, FerneliuS, Cardanus, Sept alius, SanctoriuS, Feln
lius, Augenius, Levinus Lemnius, Vallesius, Langius, Fortunius Licetus, Iulius Caesar Scaliger, Amatus Lusitanus, Mer- . catus, Salij tum veter , tum recentiores Medici potiores. Probatur secundo ratione. Omnia corpora na turalia pri- sertim viventia sunt in perpetuo fluxu, alia vero exeduntur ν& imminuuntur', sed nihil perit in natura, quia non datur an- nihil alio, ergo superest ut huiuscemodi corpuQuia huc illucqῆ vagentur . & vicinorum corporum poros subeant. Prima propositio certissima est experientia quotidiana patetqst ex Sanctorii aphorismis staticae medicar, secunda autem propositio dependet ex primo princi p. disp. i. sequitur ergo hinc d inde emu ere , dariq; hanc spirituum propagationem, quant Graeci vocant A PORRO1AN. Probatur tertio inductione multiplici e pri md ex notione mani sesta atmosphariae seu vapidae circa terram regionis quae refractionum caelestium causa est. Secundo ex aqui vaporubus, & humiditate aeris fluui; s,&paludibus incubant. Ie tib infinitis pene venenatoru halituum historis squas referunt
D. Augustinus l. s. de Civit. Dei c. 3I . Diodorus Siculus i. a. Amatus Lusitanus cent. I. curat. 8s. Mercurialis de venenis c. I 3. Vidiu Sp. a. s. a. l. I. c. D. Iulius Capitolinus in Hero ait in Babylonia apertam veterem arcam equa, tam exitiosa pe
vis exhalavit ut ad Parthos usq, grassaietur. Guainera ub de
198쪽
t 68 me Atomis. Dis t. ILpeste c. I . Barciatus in Icone animorum ci Philippus IngraΩsia , infirmatione det ofero, ἐν contagios morbo di Pater ma neΥ- anno Is 7s.-2 76. parte prima capo sicconis Pargus I. I o. II. Sabellicus Enneiae s. l. s. & Enneade T. I. T. Cardanus l. 2. de uenenis c. s. Fallopius de bubone pestilenti c. a. Anclaeas Gallus Tridentinus fasciculor. de peste. Et illi spiritus cum respiratione subeunt, uel per poros cuim intrant, aut Per arteriarum meatus, & uenarum oscula penetrant.. Iino ipsis oculosum intuitu id effluuij accidit unde Ouidius, Dum Uectant iasos oculi iaduntur, , Esi
multaq; corporibus transitione nocenνω
Hanc autem minimorum corpusculorum diffusionem prob tam uidebis apud Sennerrumin Hypon. s. c. a. sed cum haec ita mixtis a nemine quod sciam negentur corporum ei via , dcclare explicentur ab Aquilonio Optic. l. s. p. z. Scaliger exercit. I 2. LI. FaIoppiotide Iue GalIica c. 89. in ipsis etiam clementisadmisit disertis uerbis Galanusiuxi Hipp. doctriana Co enim inquit non dificile duo eum qui ad ignis mi calisiaraccedit introducere ignem in suum cor pus c. I. r. deelam. C. O. Dico a. Actio atomorum perpendi debet penes locum ubi agunr, nam ueIconsideramur in mixto, uelia aeris liberata
spbeia, ueIquatenus patiens aliquodaggrediuntur. Hocq, ultimo modo per intrusionem , penetrationem in Poros , insinuationemq; uariam potius agunt, quam propagata quasta Vte. Sic aquam calefieri crediderim quod illam spiritus Mnei pervadant, probaturq;quia si patinam aqua pura plenam igni superposueris uidebis e sundo plurimas bullas exiguas eme gere , quod expIicari non potest,nisi dicamus id contingere ob erumpenteSNneos spuitus , qui iuppetijs aduenutijs soci rumq; auxiliaribus copi js deinde ebullitionem concitant. --
que solum id igni proprium estiuer umetiam glaciei si quidem
199쪽
c. q. De mlatione atomorum . Issuinum in glacie refrigeratum contrahit nescio quam duritie, Ecgrauitatem , quam ab intruss frigidissimis atomis oriri dubium non est, nocivaq: magis esinomacho debili frigiditas huiusmodi quam si ex fonteuel puteo frigefieret. Actio atomorum in aere fit etiam per propagationem suae qualitatis,cum enim aer sit indifferens ad omnes omnino qualitatcs , eas etiam facile poterit sustinere, propagata Derb huiuscemodi qualitas, si ad mixtum aliquod perueniat illud quidem assiciet , & altriabit, sed ei ratione ut cognatis sta at
mis societur, alijs uerli noceat quidem, sed ijs non subiectetur. In mixtis enim non agunt proprie in se inuicem atomi , ita ut atomus ignea frigida fiat, atomus uerbaqueas a uel calida reiidatur , sed uirtute sibi insita mutuam retundunt actiuitatem , atomus enim ignea praepediet aqueam, eiusq; e porrectam sphaeram restringet, cohibebit, atomus uero
terrea uicinitate sua faciet, ne atomus ignea tantum expromat uirium. Quareyrout uigent atomi nonnullae aliarum a debilitate activitatem suam exerere deprehenduntur , nullamq ;aliam in mixtis alterationem admissit DemocrituS quam 4stam Aquam inhibi tuam, tundentem uoco, I bertus aurem inpara laxis refringentem maluit appellare et a nobis est
Fernelius qui in l. 3. physiol. clementa alterati negat. Ex triplici itaq; medio uel passo modus agendi atomorum est triplex quod erat exionendum
H. Modum quo atomi miscentur ea fucare. ἡ
'CRia necessarib ad mixtionem , quam generatio substam
tialis sequitur, concurrunt, materia scilicet tanquam sitabiectum, instrumenta pro inducendisvispositionibus,&Brma ulcimum operis conrpleuicnium. Sicuti ad statuam ex sculpen-
200쪽
r Io Tae istomis. Ῥι p., ILsculpendam requiritur marmor pro materia, celle, malleus,
scalpraq; pio in mumentis , Sidea artificis secundum quam initium cnta diriguntur, cuiq; , si manus non fefellit, respondet resulta iis in marmore emgies. Pro mixtione naturali lia. hemu S materiam atomoS aqueas, terreas, igneas I pro instrumentis erunt qualitates primae atomorum , & sderum influ-MS,quem uertiginis nomine distinguebat Democritus; de simplicissima mixtione nunc loquor, ad alias enim pei sectissimas longe maior requiritur accidentium , S instru mentorum apparatus ut patet in generatione uiuentium. S tandem cst ipsius formae nondum existentis afflatus intentionalis, id salis, directivusq; Operis.. Illae itaq; atomi sic inuicem coniunguntur, ut a ntea motus localis multiplex inter ipsas feri dcbeat: sicut enim in mixti nibus, coctionibus artihcia labus contingit omnia su Meq; uerti, diuq; cncumagi antequam in unius consistentis rationem uenire possint; pariter in mixtione naturali inter atomos id fieri necesse cst: quia tantae tamq;mirabiles mixtionum uari tates fortuito ordine fieri non possunt , muIti enim erunt aliquando simulquq alijs debent attemperari et ad unioncm deinde figura non raro mutari dcbet, praterca interclusus aereij ciendus, nonnunquam exigit id mixti ratio ut intercipiatur: qus sine motu locali scri non post unt. In fluxus insuperco lastis est ueluti stimulus, calcar, S incentivum atomis mouendis efficacissimum,coque influxu in rebus praesertim inanimatis sigillatur materia, nam pro exigentia mixti dispensat atomos, quapi opter si ad calidum mixtum influentia dirigatur, fiet ut ignes atomi num cro terreas superent, atq; id diuersis neq; facile explora bilibu S proportionibus, unde uaria temperametaresultabunt. Et sicuti in uino uidemus uim concocilicem iraeficaciter omnia digerere ut impuritates per spumam eiiciat,