장음표시 사용
71쪽
Sic enim nuper Regi cuidam de Sabou accidit, Assumptus ille erat ex
pago Uintis, quem patriam suam agnoscebat, parce autem & sordide vivebat, auaritiae studens thesaurum sibi colligere expetens, Quam-ὸ----- -- uis enim tributi nomine non parum quotannis acquireret, conuiuiis ta- me parum vel nihil impendens, raro subditorum aliquem inuitabat, comessationes vero compotationes nullas fere aut satis ieiunas &frigidas instituebat, alienans ua a se sic, auertens subditorum animos, qui cum omnes im hoc nomine essent infensi, facto aliquando in aulam eius impetu , omnibus eum bonis exutum , Xautoratumque regia sede deturbatum, ad pagum suum Infantis cum ignominia remise
Quicunque igitur acceptum sese lubditis reddere,&fauorem etiam populi sui conseruare expetit, is auaritiam vitare prorsus&sordes cogitur, quo enim sumptus maiores facit, quo sese magnificentius gerit,iplures ad camam subinde inuitat, eo subditis suis Rex gratior, acceptior habetur. Communis igitur iam apud eos consuetudo inualuit, ut singulis anni quadrantibus,quando quaestores& publicani ad telonium' '' sedetes, rationem de accepto tributo&mulctis variis collectis,promore reddiderunt, Conuiuium aliquod apparent, impendentes ei vel parum vel multum, pro ratione nempe auri per quadrantem istum anni, collecti ad hoc conuiuium caloriani siue nobiles aulici,cum consiliariis Regis omnibus invitantur. Tunc autem multas pecudes, vini quantum per uniuersum suum regnum acquirere potest, Rex coemi,&inter populum distribui iubet, mirum eos in modum exhilarans,, gaudio tanto perfundens , ut psallere,exultare, &tantum non bacchari in voluptate videantur. Peracto hoc solenni conuiuio, capita boum mactatorum, colore va- Capita boumrio illustrata,vi multis ritissis exornata, in habitationem Regis ordine 'μ collocantur, ut tabularum pictarum vicem expleant, existimantes ad commendationem Regis ea non parum facere, cum ex repositis illis
capitibus colligere peregrini possint, Regem eum beneficum, liberalem esse, quod quidem non in minima laudis parte ponendum arbi
Sed aliud festum Reges admodum solenne habent, diem nempe anniuersarium coronationis suae, quem ipsi diem eissos sui vocant. Et tam . tunc quidem non praefectos tantum suos, sed Reges vicinos,ri nobiles aulicos cum uniuerso senatu, ad prandium inuitant, nullis omnino sumptibus parcentes,Quin etiam preces suas eo die Rex quilibet perficit, sacrificia an uersaria ι suo,quem arborem habet in ciuitate sua altissimam,offert. Hunc autem diem summa cum linitia transigunt, D isse pulsantes tympana,ducentes Choreas nihil quod ad hilaritatem petatinet, intermittentes, Inprimis vero mulieres laetitia tunc exultare,saltare tripudiare videntur. Quilibet autem Rex festum eiusmodi solenne anniuersarium celebrat, studens ne cum altero concurrat aut alteri cuidam Regi sit impedimento,idque propterea Vt conuenire rectius&alter alterum inuisere commodius possint, circulum quasi tempore aestiuo absoluentes.
Diebus festis, quos singulis septimanis certos constitutos instar
Sabbathorum habent, Rex omne vinum quod eo die ex arboribus col Sabbathum. lectum ad aulam suam defertur,coemit, coenamque instruens&omnesi suas
72쪽
1uas uxores cum liberis& proximis nobilibus invitans, absumit, laetitia non mediocri perfusus, cum semel tantum in septimana uxoribus4 liberis suis coniunctus cibum capiat: Uxores Regis omnes fere cum eo in aula regia habitant, quamuis sint etiam ouae extra aulam sese contineant, Vt pote prouectioris iam artatis bi habitent aliquae, quae oblectare Regem amplius non possunt, sed inuenculas reforma venustiores omnes in aula sua secum habet, singulis domicilium
peculiare distribuens, ut rectius sibi inseruire,& cupiditatibus suis satisfacere possint omnem enim honorem obedientiam Regi suo praestant,& qua liber noctes diesque id unum cogitat, quomodo ei placere, irae aliis sese insinuare possit. Quaelibet autem etiam proprium suum, ab aliis separatum peculium strue thesaurum habet, & liberos suos secum retinere, deque victu, amictu eis prospicere cogitur, sed quae prae caeteris in gratia apud Regem est, defectum omnino nullum sentit. Uxores istae domo egressae , humeris alicuius mulieris quam pro mancipio habent, innituntur , similiter Regum liberi per seruos in
humeris gestantur. Rex autem ipsemet raro ex illa sua procedit,semper enim domi sese continet,nisi quod interdum, ad portam vel ianuam aulae suae considet, quod tamen etiam perraro accidit. Satellites regii aulam istam die, nocte custodiunt,semper armati incedentes,exire autem forte volentem Regem magna stipante caterua comitantur. Horis matutinis sivespertinis,libi is semper ex ebore factis inhonorern Regis canitur, cantoribus vocem suam egregie moderari valentibus, ut sonum non inconcinnum praebeant.
Egressum ex cubili Regem, uxores praestolantur, ut aqua frigida ablutum probe corpus eius oleo inungant, unde splendescat quasi Mtotum ni isduim reddatur. Hoc facto cibi paululuian capit, postmodurn in sella quadarii residens, muscarium arripit, ex Equi vel Elephantis
cauda factum, quo muscas&culices abigat More autem ibi usitato,varie ornatus conspicitur, Barba enim eius multis coralliis bonis, rebus aliis implicata est intertexta, Armillas brachiis circumdatas habet ex puro auro, multis orbiculis vitreis varii coloris distinctas. iuLdem etiam generis torques murenulas aureas a collo suspensas habens. Sic autem ornatus totum diem confabulando tetit, deficientibus ei nunquam aulicis quibuscum tempus fallat. Inter aulicos autem Regis, praecipuum locum havet,qui Viador ipsis
dicitur, quod nomen a Lusitanis mutuatum ipsis denotat secundum
quasi Rege, qui Quaestoris os scio fungitur, helauro regio praeest,
accipiens expendens inde quantum opus est, omnia enim gubernat,&propterea etiam proximus quasi Rege velut atrii Magister armillas& torques aureas regio ornatu multo preciosiores gestat. Filii Regum ad laborem aeque ut alii assuefiunt , labore enim suo sibi aliquid acquirant&comparent neceis est ni velint in extrema paupertate Minopia vitam degere 'ex enim nihil quicquam ipsis largiri audet,metu nimirum populi,qui id no permitteret multis de causis,imprimis vero,quod hoc modo nobiles spe successionis frustrarentur,&de solennibus etia conuiuiis multum decederet. Quae etiam causa est,quod Regell
73쪽
Reges liberis suis ad matrimonium transeuntibus nihil amplius prete
quam quod usitatum est,&quod ab aliis etiam fieri solet, dotis nomine largiuntur,excepto mancipio seu seruo aliquo,cuius operavi ministerio viantur. Commodum vero aliud a parentibus suis expectare non pos sunt, itaque etiam filii Regum si otio sese&ignauiae dedant,&in iuuentute sua nihil operentur,unde opes diuitias acquirant, seniores facti, omnibus contemptui sunt, in extrema paupertate vitam transigere
Solent autem plerunque Reges filios suos secum retinere, officiis aulicis destinare. Qu9d si igitur finito bello aliquo, pax inter Reges co- - - ου ponatur,& obsides mittendi sint,Reges plerunque unum ex filiis suis e . . 'ρον ligunt, quem obsidis loco ad Regem alium transmittant, ut ita ad dignitates promoueantur,&honoribus paulatim assuescant,si forsitan succedere aliquando in Regno possint. De reditibus annuis, ut sunt fructus varii, pisces, vinum, oleum de Radiim polum palma, Malia ad victum pertinentia, familiam, uxores cum liberis suis '' i abunde sustentare possunt, frumentuna ipsis per alios seritur,4 postea collectum domum affertur, sine ullo suo labore, ut ita vitam otiosam&tranquillam agere possint, quae tamen quantumuis bona videatur,misera est si cum nostrorum principum regumque vitis conferatur. Caeterum defuncto Rege aliquo,Corpus eius more regionis usitato, honorifice sepelitur,t in eius locum alius statim eligitur, qui tamen ta .h, i . 'non est de familia prioris defuncti, ex communi enim populo aliquis adsciscitur qui idoneus huic maiestati censetur. Quemadmodum autem agnatos Regis omnes,qui sanguine ipsi coniuncti sunt, respuunt, sic neminem etiam hac maiestate dignum existimant, qui Regi sese aliquando opposuerit, aut contrarius unquam fuerit, vel in minimo eum olfenderit. Electum autem Regem ad pallatium deducunt,tradita ei aula regia cum bonis Rege defuncto relictis omnibus, quae nouus etiam Rexiste,quasi haereditario iure ad se delata, statim occupat, liberis de- ι-
functi Regis exclusis omnibus,hi enim ex haereditate parentis sui nihil Iz I: et
quicquam accipiunt,exceptis tamen bonis , quae antequam in Regem onsequant . eligeretur possederat, ea enim ipsis restituuntur, diuidenda inuicem more istius regionis usitato.
DE PROCESSU IN IUDICIIS USITATO, VOMODO NI- mirum causeisin foro agant, adversarios iniin ocent, se interdum seipsis etiam stiscantur. lites contentiones inter eos,vel ob debitum aliquod vel
obviolatam alicuius pudicitiam, furtum aut similem aliquamciniuriam,existant, quas ipsi coponere amice Mirans igere non possunt, praefectum statim Regium, qui vicem Regis in hoc vel illo oppido sustinet, accedunt, exponentes ei rem omnem &iudicitum seu sententiam eius expectantes Principio autem Prae4su seu Actor,actionem exorsus,eum quotasus est coram Iudice accusat, quio M'
74쪽
tione qua potest optima Verba autem quilibet pro se facere ipsemet tenetur,n lenim Vel procuratorem conducere, vel pet alium loqui cuiquam conceditur. Proinde ubi Reus finem dicendi fecit, Actor adora-Z qcM tionem cius respondet, resumens, refutans quae pro sui defensione al-
ter In medium protulerat, Atque ita disceptatio haec coram Iudice C- mel atque iterum repetitur, t&inctor& Reus aliquoties audiantur, antequam sentencia pronuncietur Loquente vero altero, alter tacere
cogitur, neque loquentem in sermone confundere, neque responsione sua, antequam ipse se expediat, praevertere poena capitis secus facientibus proposita. Qine quidem consuetudo est laude sua dignissima, prudentiamque eorum qui iudicio praesunt eximiam arguit, licet alias feroces admodum sint,& satis importuni. Cognita igitur causa,&parte utraque satis sufficienter audita, tans tantiad si dem Icarius lite silue praefectus Regis, sententiam dicit pro arbitrio suo, eosque a se dimittit,in qua quide iri etiam sententia ipsis acquiescendum est absque ulteriori prouocatione se appellatione. Nam si causa talis sit, qua Regem concernat,&parsaItera condemnetur, mulctam statim huic vicario regio numerare&persoluere cogitur. Quod si vero causa tam difficilis sit, ut componi ab hoc Iudice non possit, tanta cum animorum exacerbatione discedunt,ut iam non odisse sese solum sed jnsidiari sibi inuicem videantur. Nam alter alterum ad pugnam pro Vocant, Vt armis litem dirimant causamque componant, Facta eiusmodi prouocation pars traque, causam amicis suis exponit, sibi pugnae socios exorat, stipati igitur amicis suis, in campum addictum diem pro- Cedunt, pugnae socios tres Vel quatuor secum adducentes, qui e regione consistentes finem pugnae expectant,Interim litigantes qui.sese inuid ita ite cem ad pugnandum prouocarunt,c lypeis& mi milibus hastis armati in arenam descendunt, petentes sese inuice sagittis vel hastis suis,donec alter percussus atq; vulneratus Concidens,animam exhalet, tunc enim finem pugnandi faciunt, atque ita etiam contentio ipsa cum morte alte
Finito autem certamine, consanguine eius qui interfectus periit, mnicidam a parte altera requirunt, ut eum loco interfecti retineant in seruitutem redigant, Quis arrepta fuga, sese subduxerit,inque alias nciuitatem concesserit, omnibus eum modis persequuntur, nihil no tentantes, ut eum recuperent: in potestate suam redigat. Neq; vero etiann ,
nissi ab insidiis ipsi remittantvi inquirendi finem sponte sua faciant, sese ab illoru manibus tueri,& vindicta evitare potest,praesertim cum neque Reges ei libertatem aliquam cocedere, neq; ciuitas ulla eum tueri io- seruare possint Vbicut enim fuerit, si exploratus, repetatur, Reges eum reddere, a se dimittere coguntur,nisi perpetuum Regis,cuius potestati subiectus est, odium, & bellum experiri grauissimum velint.
Caeterv recuperatus tandem homicida iste uxori eius qui interfectus est offertur, quae pro libitu suo vel retinere eum inseruitutem redigere,vel pro certa pecunia vendere potest, ut ita perpetua seruitute puniatur. Quod si vero homicida iste,eius sit fortunae,ut uxori Vel amicis interfecti satisfacere,&poena seruitutis pecunia redimere possiit, concessum
id ei qui deest&permissum, soluto igitur precio tutus in ciuitate more consueto versari, quae muneris fui sunt peragere, absque impedimen-'to,quasi neminem olfendisset, potest. At vero si contentos eos reddere
75쪽
&placare non possit, medium nullum salutis aliud ipsi restat, quam ut sese aduersariis tradat,& seruitute perpetuam subeat, sed hoc facto, neque
ad consanguineos, familiares suos neque in ciuitatem ex qua oriundus est reditus ipsi unquam patet. Verum rarissime hoc certame instituitur, hec nisi causa admodu seria wardua existente,tali modo, litem dirimere alicui concessum est. Nam cognita prouocatione aliqua consanguineiri familiares omnem mouere lapidem solent,ut sedata Contentione, reconciliationem inter partes faciant, ne in arenam descendentes, sibi suis malum incomparabile
Ap. XXVII. D E IUDICIIS FORENSIBUS UT DELICTORUM POENIS; quomodo nimbrum iudicia instituantur, quomodo accusatos in iudicio, Uactum negent xplorent,o quomois conuictis, pro ration ac vesciuili pinoa, vel capitalisupplici Upciaist.
CERRIMI sunt mandatorum regiorum vindices, ea enim sanctissime omnibus sunt seruanda, ita ut si vel in minimo
quis peccet, e vestigio impositam mulctra persoluere sine ulla sis.
a tergiversatione , vel ciuitate & territorio Regis excedere cogatur. Quod si quem igitur mandatum aliquod regium violareri traf-gredi contingat,atq; aliquis sit, qui eius rei notitia habeat, is non statim quidem transgressorem inius Vocat,vel eo nomine accusat,sed per tres, quatuor plures interdum annos degregie dissimulat,donec sibi tandem malum aliquod vicino suo creare placeat, tunc enim ad vicariu vel praefectum Regis sese cois res rem omne ei exponit, qui tympanum sta reo lamatis latim pulsari iubet, Moris enim est,apud eos,ut si quado iudicium aliquod publicu fieri debeat,seruus quida, suspensum a collo tympanum, per totam ciuitatem ambulando pulset, ciues quasi hoc modo convocans, ut spectatum in forum procedant. . Pulsato igitur tympano Pr fectus statim Regius cum nobilibus suis O tiAEi, --ια
mnibus in foru armati procedentesco sident,accurrente, cogregante eum quomodo
sese statim uniuerso populo,visum nimiru quid futurum sit. Et mulieres ηδ η quidem 1 peculiari loco consistunt, Viri Vero propius aliquanto accedunt, auditum,quid praefectus dicturus, in medium prolaturus sit. Quod si igitur Reus iste propter quem iudicium hoc institutum est, in caetu 1llo forsitan praesens adsit, facta statim denominatione coprehcsus in aedes prςfecti deducitur,ubi vel vinculis constrictus & ligatus si res ardua sit, grauis,vel solutus, liber, si causa leuior sit,& non usque adeo
seria,perspiculatorem coseruatur,ita ut ne pedem qui de domo mouere possit, donec causa transacta iudicium finiatur. Nob les enim& senatores omnes interea in foro residentes, cognitioni causae student, Facta igitur accusatione,&delicto in medium prolato admonetur per praefe- ,,. u. ω fictum, qui ad hoc delectus domum concedit, reliquis in foro expectanti eoniamnetin. bus,ut ad illud respondeat, quod sino cotinuo &sumcienter facere pos sir,mulca e adiudicatur,quam sine ulla exceptione prςstare cogitur, si vero tantum in bonis non habeat,ut exoluere eam possit,Regis statim nomine seruus declaratur,&pro mancipio venditur, ne Regi quid de mulcta decedat, uo facto, seruus per omnem suam Vitam manere cogitur, nec unquam seruitutis hoc iugum excutere imposterum potest.
76쪽
tam ex parte viri, quam ex partι mulieris. Adulterium' nitum.
Quyd si quis igitur homicidium fecerit, quod quidem capite alias
luendum est, potest sese ab hoc supplicio liberare&vindicare, si cum Rege agat, ei hoc nomine satisfaciat, Et haec quidem mulcta interis non siue nobiles aulicos distribuitur , ita ut media pars ipsis cedat, alterum vero dimidium fisco regio applicetur, Hoc vero facto homicida ille prorsus liber est ab omni impetu& actione amicorum defuncti, ita ut imposterum nullam aduersus eum actionem instituere, quin imone conuenire quidem eum compellare hoc nomine possint, cum Regi satisfecerit, qui eum ab omni iniuria consanguineorum interfecti ut defendat, tueatur, virium fatis habet. Quod si quis in adulterio deprehensus,cum uxore viri cuiusdam rem habuerit, quam multisvi splendidis promissis ad tantum nefas sollicitatam & invitatam decepit,Rex quidem adulterum omnibus bonis exuit,&mulier silo ipsius viro mulctam, nimirum vel quadrantem vel sextantem auri persoluere tenetur,ni repudiari ab eo velit, quod ipsi hoc casu permissum est,ita ut dato ei repudii libello,aliam statim ducere uxorem possit.Porro consanguine deceptae istius mulieris aedificium facinorosi istius viri qui adulterium commisit,igne succensum funditus extirpant, omnibus eum modis persequentes, donec tandem excivitate discedere,& alium sibi locum quaerere cogatur,ne facinore eius flagitio lacinsiti subinde pudore suffundantur. Accidit aliquando ut vir quispiam in ciuitatem cuius iure quidem ipse non fruebatur,debitorum quorundam exigendorum causa prose ctus,a muliere quadam,ad mercatum simul eo profecta, quam ipse sple-didis promissis inductam, ante annum violauerat, forte conspiceretur, Haec igitur eo viso, ad praefectum urbis, qui Ene ipsis dicitur, se recipiens, Virum accusat,&ut comprehenderetur impetrat. Congregato igitur iudicii, prodit mulier accusans virum istum, quod pro vitio sibi oblato, mercedem promissam non soluisset, cui ipse respondens, illud non invita sed expetente& volente muliere factu esse contendit. Qua- uis autem neutra pars priuilegiis istius ciuitatis gauderet, nihilominus tamen in adulterum sententia lata est, post multam enim disceptationem,accessit tandem Fetissero seu sacrificus quispiam, qui sacris ipserum praeest, allatumque potum in olla quadam ad pedes praefecti senatorum deposuit, Accurrens igitur mulier ex olla bibit,in confirmationem Veritatis,&testimonium,quod pro oblato sibi vitio satisfactum nondum esset. Quod si autem vir prior potum illum gustasset, in testimonium, quod mulieri hoc nomine satisfecisset, absolutus quidem iudicio fuiL1et, Atqui cum reum sese agnosceret,&potum gustare timeret,poenam euitare non potuit,prolata igitur sententia,in 3. Bendas me selibram auri damnatus est. Accidit similiter ut aliquis litem alicui moueret, de fratre suo, ante biennium defuncto, Accedens igitur ad Regem,accusat eum, quasi fratrem suum interfecisset auxilio suimetis,quem in perniciem fratris exorasset. Rex audita accusatione comprehensum eum iudicio sisti iubet, qui respondens,sancte affirmabat,nihil per totam suam vitam litis&dissensionis sibi cum fratre Actoris intercessisse, seque tempore mortis eius praesentem ibi non fuisse, sed in alia ciuitate habitasse,Cui Actor respondens dicebat, precibus eum a Felisso obtinuisse, ut fratrem suum interficeret, quod ipse constanter negans,potumariis afferri pete-
77쪽
bat, quem cum ea conditione bibisset, quod Ferissem in perniciem defuncti non invocasset, plane innocens mortis eius esset, iudicio absolitus est. Potiri hic iurisiurandi vim obtinet,& ipsis Enchioniano dicitur,paratur vero ex herbis recentibus,tiuarum usus est in faciendo Hrigo, Di
citur e1us ei te emcaciae, Ut qui eo contra conicientiam tuam allo vii ιν senseranti. tur, Felisso suo subitanea morte puniatur, bibentibus vero eum incon Hispareiure
firmationem& testimonium innocentiae suae, cuius sibi optime sunt conscii, nihil de trinienti inferatur. Beneficio igitur huius pbtus veritaten & innocentiam alicuius explorare possunt, ut ita dissicile ipsis aruplius non sit sententiam ferres, cum Reus aliquis qui sibi male conscius est, seipsum accusare, audicium quasi contra seipsum pronunciare cogatur, metu nimirum elisse sui, cum sibi omnino persuasum habeatit, neminem , qui contra conscientiam suam botum hunc bibat, mortem euitare pollis. Accusatus igitur in iudicio aliquis, si factum neget, innocentiam suam iureiurando confirmare paratus sit,adpotum hunc statim remittitur, quo allato, aliter facere non potest,quin veritatem aperiat,& fateatur quod res est. Nec est, quod cogites posse delictum aliquod diu in istis regionibus latere celari, cum enitia odio laborent inuicem&inuidia maxima, alter alteri non parcit, sed si cognoscat,ab altero quid peccatum esse, defert illud ad urbis praefectunt, nec poenam quis euitare potest,etiamsi vel ante decem anxios delicturnillud commisisset. Si condenatiatus aliquis mulcatam impbsitam Regi persoluere non possit, invero aliquem habeat siue eonsanguinitate siue at finitate sibi coniunctum, qui subditione eiusderti Regis habitet, accersitus ille pecuniam exponere pro ipso Cogitur , ni una cum Reo urbe excedere velit, egi enim modis omnibus satisfaciendum est, etiamsi cognati damnunt facientes nihil inde recuperare possent. beenim nisi fiat,&nisi mulcta illa terri pestiue persoluatur, non reus tantum sed cum eomnes etiam consanguinei&amici eius urbe excedere,&tamdiu exulare coguntur, donec Regi satisfactum, certamen omne sublatum sit, tum enim ad possessiones suas redire ipsis permittitur. Caeterum reuer iam νου--- si tali casu oniues, quibus cum notitiai familiaritas is sis intercessit, adeunt,culpam&ignominia istam deprecantes, tita imposterum tra-quille&amice rursus ipsis cohabitare in rem suam familiarem absque perturbatione adrninistrare possint, Viri igitur suos amicos, quibus cum conuersandum ipsis est,mulieres vero itidem suas vicinas Malias sa
Causa autem cur consanguine etiam cum damtiato aliquo,qui sol-Vendo non est loco cedere soleant, haec est ut ita ab tincursionibus,mo o lestiis R egis tuti esse possint,qui alias crebra compellatione ipsis non pa rimisisti Amrum negotii facessere solet, donec pro damnato silo consanguineo pe- Cuniam tandem exponant regi hoc nomine satisfaciant. Ne igitur detrimentum aliquod ex delicto affinis&amici sui capiant, ternitiem sibi aliquam attrahant, excedere potius ciuitate,&Iolum Vertere,quam cum iactura rerum suarum domi manere expetunt, praesertim Cum impensam sibi a suo affine in solidum restitutum iri sperare vix possint. Poena vel mulcta furti, sunt tres Bendae seu selibra auri puri, Non enim .a L propter furtum capitali inciuntur supplicio m haec etiam poena non
78쪽
omni furto dicta est,sed tantum furto interno domestico quas, cum alter alteri in sua natione aliquid surripiat&auferat, siquis autem Batavis aliquid ereὰ tum sit in huc quidem furtum nemo est qui animad
Si quis aurum adulteratum Batavis pro bono obtrudere volens, ad Regem deferatur,adulterator ille poenam incurrit, poena ista pro ratione delicti exasperatur ita ut interdum etiam ad perpetuam seruitutem hoc nomine condemnentur. Ita igitur delictis singulis singulae etiam poenae sunt impositae, is ulci ela omnes fisco Regis applicantur , ne ipsi quid decedat, ut semper habeat, unde conuiuia instituere, potationibus indulgere, cuticulam cum aulicis suis curare lautius possit.
Quod si quis vero delictum eiusmodi commisisset quod non nisi capi-
ου eahi alis tali poena expiari possit,absq; incarceratione diuturniori,ad morte con-q-asiti φερ demnatus spiculatori vel carnifici commendatur, Is obligatis oculis, &manibus in tergum reuinclis, in campum eum extra urbem deducit,ibique demii nonihil capit ingenua procidentem, sagitta vel hasta missili transfigit, ut semianimis in terram proruat, quo facto, caput securi resecat, Non enim ex stimant vere aliquem mortuum& vita defunctum esse, nisi abscisso a ceruicibus capit , corpus in quatuor partes disse-dium, auibus Qvolatilibus caesi in cibum proiiciatur Peracto supplicio, consanguinei& amici eius eum deploraturi conueniunt Et viri Qui-
obau=is. . dem insertum in ollam caput, tamdiu coquunt, donec ossa cute&ca μiv Nptiri nibus nudata apparean tunc enim ius culo carnibus deuoratis cranium illud cum Feli is suo honorifice reponunt. Mulieres vero lachrymis eiulationibus indulgentes, in querulas saepe Voces crumpunt, Mmiseriam felicitatemque deruncti lamentantur. Comites quidem i-ti ieris, qui spectatum supplicium , portis egrediantur, damnatus non habet, At vero peracto suoplicio, ingens denso sese agmine multitudo offert, quae vicem: miseriam eius doleat atque deploret.
CAp. XXVIII. DE FURTIS IPSORUM, VAM CAUTE NIMIRUM. furari, es uuasua occultarepo t. furando tam sunt exercitati, ut nullum sub sole populum esse putem, cui hac in re quicquam concedant, Est quidem furto grauis poena imposita, ita ut alter alteri quicquam fuserari non audeat, ni poenam velit incurrere grauissimam, Et si forte furtum aliquod in ciuitate commissum sit, tot passim execrationes Mium. de te ita ione eiuS audiuntur, ut nihil iupra, Verum accidit tamen aliquando, maxime tamen nocturno tempore ut furto aliquid alterieripiatur. Itaque Rex ad praecauendum hoc malum, cum animaduertit,
querelas hoc nomine in populo esse quod aliqui,posthabito Regis ma-
dato, manus tuas furto contaminarint, summo diluculo per praecanem in plateis proclamari iubet,ut a furto sub cavitis poena abstineant, ut ita renouato&in memoriam ipsis reuocato rursus mandato suo iustam habeat cautam in fures animaduertendi,&nemo furti nomine accusatus, ignoranciam praetendere possit. Quem
79쪽
Quemadmodum autem turpe existimant alicui ex suis, furto ali
quid eripere , sic contra honestumi laudabile putant Batavis aliquid I et21
furari, Eos enim prudentes, ingeniosos, agiles&ad rem suam attentissi c.2is mos esse statuunt,ideoque existimant artis esse eos fallere, qui aliquid ipsis possit subtrahere, eum prudentiorem&alacriorem praedicant, ut ita honori sibi ducant maximo si quid Batavis furto auferre possint. Venientes igitur in navim hoc proposito ut aliquid Batavis furentur,magnum comitatum,& portas admodum Capaces asserunt quas ex iunco contextas ipsi tari Vocant, postea omnes commissario vel Nauclero assidentes,omnia perscrutantur, simulantes se multas merces empturos, Itaque Nauclero multum sese Venditurum existimante,&multa variaque bona proferente ipsi interim in omnes occasiones intenti, id agunt sedulό, ut aliquid furentur,m clam subtractum occultent, quod ipsum etiam dici vix potest , quam celeriter efficere pos Naturaias sint,cum natura sua ad furta feranturdi ab hoc vitio abstinere nullo mo t v si
do possint Hinc videmus eos vix unquam ex naui discedere, quin aliquid,
quicquid illud etiam sit, secum auferant, Nam etiam nullius fere momenti res abducunt,si preciosius quid furari ipsis non liceat, unde commissario siue Nauclero pondera surripiunt,quibus in ponderando auro uti solet, quod si enim ea tantum ex manibus deponat, & non intentis semper ad ea oculis respiciat pereunt, ut nescias quo devenerint, Nigritis ea vel in ore vel in auribus vel in capillis vel alio modo abscondenti bus, sic clavos ferreos rubigine fere consumptos, axungiam, qua nautae trochleas in malo,ut velis & carbasis vel attrahedis vel remittedis aptiores fiant, inungere solent, perpendicula &bolides, laminas item plumbeas naui extrins ecus ad teredines aberosione ligni prohibendum obductas,& id genus alia,furto subducero cernuntur, naturam suam ad furta propensissimam hoc modo satis prodentes. Atque hoc quidem ingenio communiter omnes deprehenduntur, maria is hasve diuites sint siue non, Nam licet quidam interdum sint, qui duas. si
tresvi plures secum libras auri afferant, & merces plurimas emant meracaturamque sitis diuitem exerceant,eo tamen omnes animo sunt, ut siquid, praeterquam quod emerunt, abducere secum possint, insequidem nihil desiderari patiantur, quamuis contra si ipsis aliquid ereptum sit, grauissime id ferant, cingentes propterea dare turbas so
Quod si autem intiirto deprehensi a Batavis reprehendantur,ini quam hanc esse reprehensionem conqueruntur minimeque eam Bata-μω uos decere asserunt,interrogati vero, cura furtis non ipsi quoque absti '' neant respondent se propterea culpari non posse,utpote quibus aliquomodo concessumsit, Batavos defraudareri furto ipsis aliquid eripere, quod tamen Batavis contra non liceat,idque hac de causa, quod Bataui
diuites sint&rebus omnibus abundent,imo cum tantum bonorum habeant,Vt plenis ea nauibus ad loca alia deferant,indicio id esse,se multitudine bonorum nimia grauari,velle igitur Batavis gratificari,&onere isto grauatos liberare, ut eo citius se expedire& terram suam repetere posis inr. Contra vero se pauperes nudos&rerum omnium egenos esse, nec habere quo sese tegere&operire possint,ut ita minus quam alii sine propterfurta reprehendendi.
80쪽
Qvqd siquid igitur in naui amissum sit,i Nauclerus id animadue
tat, necesse est perscrutationem - quasi, dum factum adhuc recens sit,fieri, donec qui furtum commisit deprehendatur, quo facto, FW ipQ fur iiste verberibus excipiendus,, non dimittendus est donec ablatum restituat,qui postmodum omnibus risui est,& a suis insuper reprehenditur, quod rurtum suum melius celare non potuerit. Verum si animaduertant furtum percrebuisseri manifestum factum esse, metuantque ne inquisitio fiat, absque ulla cunctatione ex naui descendunt, &Nauclero isti valedicunt, non facile unquam ad istam quidem navim reuersuri.
CAp. XXIX. DE FIDE IN ROMISSIS ET PACTIS NULLA, ITEM VE' de iuramentis ipsorum quibin nimirum ceremoniis
Epys RO, ERBis , promissis, pactis, &iuramentis ipsoru fides nulla ha- , benda est,cu leues omnino sintvi mendaces,Na nihil celare possunt, licet alicui iuramentu praestent, moX tam 'quod illi arro ipsi, secreto commissum est alteri aperiunt, qui id peruertzre multis modis potest, quemadmodum Carolus quidam Hu herm qui constituerat castellum den- expugnare, cum ingenti suo damno nuper deprehendit. Qu9d si autem alter alteri in sua natione aliquid promittat, iureiurando id confirmetuetunc no facile fidem fallunt,sed promissa seruant fi- Imrammi r in delissime Iuramentu autem prestare volentes,faciem suam pedibus pri- ' i'ρο- Ο cui pr standum est,deinde humeris, pectori*vi toti tandQ
corpori admouent,exclamantes magna voce, Du,Du, Iau. Hoc Vero te
tio repetunt, perstrepentes manibus pedibus queri Rissos suos quos brachiis pedibusq; alligatos habent,deosculantes. Alii in confirmationem veritatis potu utuntur,de quo supra dictum est. Has vero ceremonias interdum etiam adhibent Batavis iuramentum praestantes, verum siquis eis propterea fidem adhibere vellet,deceptum sese tempestiue videret, cum ipsis ultra qua videas fidendum nihil sit.Verum quide est eos qui in Mourre habitant multa consilia Lusitanorum in castello Lamina habitantium Batavis prodere solere, sed hoc non eam ob causam faciunt, quasi Batavis tam fideles essent Ad Propter ingens odium,quo ergaLusitanos
CAP. XXX. DE PARTIBVS ANNI AESTATE ET ΗΥEM IPSORUM, itemque de agricultura, quomodo frumentum strant se colligor, quid Regibmsuis inde persoluare cogantur. VAM vis per uniuersam hanc regionem frigus nullum
sentiatur,&quasi continua aestas es e videatur, habent tau me aliquam temporum differentiam , certos quosdam
es .is menses aestati, certos itidem hyem tribuentes Differentiam vero aestatis, hyemis , varietas tempestatis efficit, Arbores nim semper virides, foliis suis ornatae apparent , reperiuntur quaedam,