장음표시 사용
81쪽
quaedam, folia sua bis in anno deponentes. Sed agri aestiuo tempore ariaciunt sisteriles, ab ingenti nimirum aestu exsiccati, hyemis autem tepore, frugibus ornati florent, ut ita autumnus ipsorum in hyemem incidat, quo frumentum &fruges quaslibet, in horrea sua colligat.AEquinoctium habent quasi perpetuum ita ut vix differentia aliqua dierum, Fqφηρ' -
noctium appareat, dies enim noctes temper aequales deprehenduntur,& sol idem semper tempus quo oriatur,4 occidat, retinet. Nam veluuti per totam Orientalem Indiam, sic hoc etiam in loco, ut matutina sexta oritur, sic sexta rursus Vespertina occidit,quamuis negari non pos sit eum dimidia hora iam ante exortum esse, quam apparere incipiat,&ortus occasusque tempus verum non tam exacte, &praecisse, sicut in nostris regionibus annotari poss1t. Fructibus per totum annum semper abundant, ita ut nullus eorum unquam defectus sentiatur Hyem autem eos assignant menseS,quibus Mose, h,b.=ni. solem verticalem habentes,aestum maximum experiuntur, veluti sunt Aprilis, Maius, Iunius, quibus mensibus pluuias habent frequentes fulguraque tonitrua experiuntur creberrima, ma*ime abominanda, quas tempestates nimio solis calore&aestu prouenientes,Lusitani quidem Trauados, ipsi vero Agombroto sua lingua vocant. Cumque a pluuiis& imbribus terra hoc tempore bene rigeturi foecunda efficiatur, solent hisce mensibus frumentum suum terrae mandare, cum alias aestiuo tempore propter siccitatem terra nihil proferre possit. Appropinquante igitur hoc tempore apto scilicet ad operas rusticas&agri culturam,in campum vel syluam euntes, locum sibi conuenien simvra tem eligunt,ubi frumentum serant, Agrum enim nemo propriuni ha bet, quo tanquam suo pro se utatur, sed in Regis potestate omnis ager sylvaque & campus ex illunt, ita ut sine peculiari eius permissu, quicquam vel plantare vel seminare nemo possit.Caeterum impetrata a Rege venia, cateruatim egrediunturi locum quem elegerunt a frutetis, spinis sentibus purgant, igne nimirum omnia comburentes, inutilem herbarum luxuriem extirpantes. Runcatum postea agrum,&carbonibus, ei nimirum stercorando inseruientibus, ab exustis arborum
ramis oppletum oblongis ligonibus,quos ipsi Coddon vocant,ad pedis v-nius profunditatem bene defodiunt , ad dies octo vel decem requi iescere sinunt,donec omnes incolae agros suos ita praepararint,tum enim de semine sibi prospiciunt,& omnes ad aulam Regis die quem loco Sabbathi festum habent , congregantur. Eius enim frumentum primo o mnium seminandum ipsis est, Congregati igitur simul in agrum egrediuntur, evulsisque arborum&ramorum reliquiis,agrum sucundo fodiunt,&semen ei tandem committunt. Initium autem faciunt die Sabbathi sui, primo Regis vel praefecti να υρ- Regii frumentum terrae mandant,qui circa vesperam finito labore in agrum deferri iubet aliquot lagenulas vel vascula vini de palma, carnisque vervecinae, cibariorum aliorum tantum, quantum sufficere operariis existimat, qui finito labore discumbentes in terram edendo, potando hilares sese praebent, quindi radices, sarmenta in unum comportata incendunt, Cantantes,&choreas circa ignem istum ducentes,in
honorem scilicet Numinis sui Hiissi, ut benedictionem ab ipso impetret wfrumentum bene succrescens augeatur. Sequenti die ad agrum alterius cuiusdam vicini omnes simul per-
82쪽
gunt, laborantes ibi atque ut in agro Regis, Cumque peracto labore advesperascit, parit titia allatu a Domino istius sementis cibum capiunt,&choreas circa ignem ducunt, ut benedictio Numinis sui uio, huic etiam frumento affulgeat Atque sit c ab uno ad alium transeunt, operas enim coniungunt,&coniunctis viribus sementem faciunt, ab unoquoq; pro viribus, fatis laute excepti atque tractati. Commissum hac ratione&terrae mandatum semen, breui temporis
itan' , pacto pullulare&germinare cernitur, non enim diu in terra abscondi-- 'ε' tum latet, Cumque altitudinem viri assecutum est,ri flores iam exspicis prominent, tabernam quandem ex ligno in medio agri extructam stramine contegunt, filiosque suos in ea collocant, ut frumenti rationem habeant, ab auium pernicie illud vindicent, Lolium enim Zi-rania non evellunt , sed stimul crescere sinunt usque ad tempus messis, nec aliunde perniciem ullam quam ab auibus metuunt. Milium ipsorum spicas habet oblongas, suntque granula Colore qui-D Mitisse dem semen cannabis aemulantia,sed forma tamen nonnihil oblongiori, glumis siue utriculis &folliculis , aristas nullas habentibus inhaeret instar Dipsaci herbae fractum vero&comminutum,'candidissimum apparet. Et hoc quidem frumenti genus semper habuerunt,etiam ante Lusitanorum aduentum, succrescit pacto trium mensium , quibus exactis abscinditur,& in terram depositum unius adhuc mensis spacium requirit, ut calore solis probe exsicceturri percoquatur. Postmodum spicas culmis resecant, inque fasciculos collectas domum deportant, stramine operiendis vel munienc' is quasi &cingendis aedificiis suis destinato. Milium hoc, frumentigcnus optimum est, ex quo facili labore&cupam, ,κ mib. ra, panes pinsere licet, cum non sit crassum&durum, sed molle admodum Lattritu facile massam statim conficiendis panibus aptam, pra bens, qui quidem panes, si recte pinserentur, possent fere unius esse coloris, cum panibus, quos nostri ex farre seu Zea conficiunt,Verum cum fornacum clibanorum usum ignorent,&massam istam foco ab ignitis saltem cineribus calenti, imponant, colore ad placentas ex legumine quodam, quod panicum quidam,quidam fagopyrum vocant, racta S, accedunt, saporis tamen boni sunt,& nutrimentum saIutare hominibus praestant, inter edendum dulcedine quadam lingua massiciunt, licet interim dentes nonnihil orrendant, quod arenulis ex lapide molari contractis abundent.
Tempore messis,ubi frumentum inhorrea collegerunt,partem ali-Diuentum pro quam illis vendunt qui sementem non fecerunt, ut Kegi tributum pro
si ra ρ su agrorum persoluere possint. Nihil autem certi hoc nomine ipsis constitutum est, sed quilibet auri tantum, quantum sibi videtur satis ef-se,ad praefectum Regis defert, qui,donec ab omnibus tributum illud accipiat expectat, Cumque collectas habet Bendas auri vel 6. omnibus illis stipatus agricolis, ad Regem proficiscitur, aurum illud ei asterens, qui pro munere isto gratiam ipsis habet maximam, prandioque eos liberali exceptosin bene potos a se iterum dimittit.
83쪽
CAP. XXXI. DE FRUMENTO ALIO VOD IPSIS MAYS, NOBIS
iritum Tuncisum vocatur,quomodo in hanc regionemfervenerit, quem ipsis usumpraepeat. Oi frumenti genus, quod ipsist ΗΦ,aliis vero triticum tur- cicum, vocatur, passim iam per uniuersum terrarum orbem innotuit. Primo quidem ex America in insulam S. Thoma, wM ' πηδεμ inde postea a Lusitanis ad haec loca delatum est. Antequam 'enim Luittani in has terras venissent, frumentum hoc Nigritis plane ignotum fuit,quo ucro iam ita abundant, Vt tota regio eo oppleta quasi
Vtuntur autem eo ad conficiendos panes, utilio nimirum suo illud mistasia admiscentes, Quidam autem cum Lusitanis frequenter versantes, seor. manio. sim illud terunt, panes inde conficientes praestantissimos, quos postea Lusitanis .aliis divendunt, non parum inde lucrantur, cum eos ita parare possint, ut quadrimestres saepe fiant,& aliquot mensibus superesse soleant. Filii ipsorum frumento hoc, panis loco saepe vescuntur,excusta nimirum exspicis& aristis igne nonnihil tostis praeustis , sed si frequentius paulo eo tantur, a scabie sese vindicare non possunt, cum sanguinem gignat nimis calidum&adustum quasi Nutrimentum alias bonum, filutare praestat, sapore vero atritico nostro vulgari non multum abest
Indiani in Anti cica ex panibus huius seu menti potum conficere ponsunt quem ipsi Chisia vocant,estque potus inebrians sicut vinum ex uvis 2 ' traiis paratum, Atque idem artificium etiam quidam huius loci animaduer tisse videntur,frumentum enim hoc aqua probe maceratum coquunt, atque ita potum Cere uiuae non absimilem, quem ipsi pitum e vocant, inde parant.Hoc autem illi plerunque tantum faciunt, qui cum Lusitanis multum conuersantur.
Requirit autem hoc frumenti gςnus,agrum calidum, humidum, Lis. δε s. . ωbis in anno fructus suos praebet,Non seritur modo vulgari, sed perpo- μr. sitionem insitionem quasi ut pisia nostratia,tertiernandatur. Non diu autem sub terra latet, sed breui temporis spacio erumpens Crescit,donec altitudinem viri assequatur, culmos habet arundini in paludibus apud nos passim crescenti, no absimiles, qua rusticesin casis, horreis suis concer tegendis vulgo tuntur. Quamuis autem spicas protrudat graues sonderosa , ita ut cucurneres aemulari videanturi culmus in summitate admodum tenuis fragilisque sit, in formam quippe pyramidis fastigiatus, attamen ab uno saepe culmo 7.&8. pendere spicas videas,ut ita ab uno culmo ex unico granulo prognato , 13o interdum grana colligere possis. Coloris porro non eiusdem sed varii haec fana cernuntur,sic enim Couν hum- alba quaedam nigra, quaedam laua&cerea, quaretam rubicunda, ro-m se a purpurea c. reperiuntur. Quin etiam una interdum spica diuersi coloris grana profert, Differunt autem quantitate, quaedam enim maiora sunt, quaedam minora , sed efficaciam tamen illa maiorem habent, stramen vero cum Equis haec regio destituaturi, in pabulum non conuertitur, sicut in America, ubi nutriendo pecori
84쪽
etiam inseruit, tabulum dicitur esse nostro tritico vel hordeo non absimile C Ap. XXXII. DE PLUVIA, CUR EAM TANTOPERE VITENT, ET
corporibus suis excipere abhorreant. L , IAM summo studio vitant, admodum perniciosam corporibus suis nudis existimant, Cuius quidem rei causas etiam habent non contemnendas, cum non admodum sa- lutarem eam esse Bataui ipsi haud raro deprehenderint, idque potissimum temporibus illis quae ipsi Trauados vocant,& tribus mensibus Aprili, Maio, Iunio, respondent, quibus mensibus tempestates maximae, fulgura& tonitrua horrenda, ventique pluuiae admodum frequentes ibi existunt. Pluuia certe quae sub aequinoctiali linea decidit, tota rubicunda est,& adeo perniciosia, ut si aliquis ea madefactus ad somnum sese non exutis vestibus componat, quod quidem nautis familiare est&isitatum, morbum saepe contrahat periculosissimum. Nami experientia testatur, quod si vestimenta pluuialiaqua madefacta, antequam soli exposita& probe exsiccata sint,seponantur, breui temporis pacto adeo com sumanturri corrumpantur, ut putrefacta quasi ossypium vel lini stu-pam, digitis facili me distrahereri lacerare possis. Hinc apparet non sine causa pluuiam eos vitare, cum praesertim, discorporibus incedentes incommodum inde percipere facile possint. Hinc igitur pluuiis sese celeriter admodum subducunt,&inter curren- dum, si forte pluere incipiat, complic tis super humeros brachiis, pluuiam corporibus studiose prohibent arcentque Adeo enim exhor- 'l riis, rescunt ad eius guttas,ac si febri corriperentur, idque non quidem quasi aqua ista frigida esset, cum adeo saepe deprehendatur calida, ac si igni admota fuisset, sed haec horroris istius causa est , quod natura eorum a crudis humoribus sit alienissima,unde etiam noctu dormientes, igni obuersos pedes habent, ut supra dictum est. Itaque inter causas alias, cur oleo & unguento subinde viantur,haec etiam non postrema est,non tantum ut corpus suum crebris hisce inunctionibus nitidum reddant, sed etiam ut ab aqua pluuiali illud vindicent,cum oleum non facile aquam adhaerescere, sese per occultos meatus corporibus insinuare pati tu , quae quidem insinuati, grauissimorum saepe morborum causia existit.
DE SCAPHIS ET NAVICULIS IPSORUM RVIBUS IN MAEri vehuntur quo nempe generumsint,ctex qua materia, quaque ration omentur. C pM Asinauiculas quibus in mari vehuntur, ipsi Ehem, Indiani vero alii Cano es,de Lusitani Amadias vocant, parans tur vero ex trunco arboris integro,cui nulla particular,nulla segmentavi asseres impinguntur, aliaprorsus ab illis qui-
85쪽
bus Bresilianidi ad s.Thomam habitantes utuntur,quasque ipsi angados vocant forma, quemadmodum etiam ab illis prorsus discrepant, quas in
India Orientali alias Pliragos vocant. Quamuis autem admodum leues sint,&nullo pondere aggravatae, celeri tamen cursu in mari feruntur,&cum humiles admodum sint, nautas a quibus reguntur, medios saepe in
aqua sedere neceste est, longitudinem habent quae septem vel octo ca Ni λpere personas possit,si nimirum singilatim sedeant, eius enim latitudinis non sunt, ut binos coniunctim sedentes capiant, Insident autern sellis minoribus, quas singuli ex ligno factas,secum adferunt,&medii semper conspiciuntur, manibus remos tenentes, palaeseu infurnibuli instar ex ligno tactos,quibus nauiculam a Nauclero , ad clauum sedente gubernatam protrahunt. Sagittarum autem in thodum celerrime in mari feruntur, ita Vt Vola stiis isti ti, re quasi videantur nulla vel celoce vel cymba assequi eas aut praevertere' u M. v.
postis, idque potissimum mari quieto&placido, quo etiam ab uno gu 'bernari facile possunt,at turbulento,&fluctus ciente mari, sustinere eas vix plures possitnt,facile enim subuertuntur,ut necesse sit eos probeat- tendere inquam partem promineant, nisi enim sese subinde vertant Mabino latere in alterum promotu eius vario inclinent, facile subuersis
scaphis inimare labuntur, qua quidem etiam causa est, quod Bataui iis uti commode non possunt. Nam QNigritas interdum iis subuersis,in mare incidere accidit, qui tamen mira agilitate etiamsi aquis immersi sint, nauiculas rursus erectas aqua liberare,&insilientes ipsis,iter suum continuare possimi, ita ut littus legere necesse ipsis non sit. possi in quidem cum illis ad .vel , .mjliaria in mare eXcurrere, seditibu*tia ἔθου. cun maris impetum sustinere&aduersis fluctibus progredi admodum αγ'πε- sit difficile, matutino plerunque tempore iter ingrediuntur, ut negotiis suis mature peractis, circa meridiem, cum venti plerunque contrarii mare conturbare Cernuntur,littus legere,&scaphas suas in aridam deducere possint. Vulgarium autem scapharum longitudo 16 latitudo vero unius cum Seoha misisis dimidio vel ad summum duorum pedum esse solet. Sed aliud genus O habent, quo non nisi in bellis, itemque in advehendis bobus aliisque pecoribus Vtuntur, huius generis reperiuntur quaedam magnitudine&capacitate sua cum cymbis nostratibus certantes, cumin tormentis, si opus sit, muniri,&malum, unde carbasa dependeant, sustinere pos
Huius autem generis naues,3 F.pedes longat, .latae, 3. altae plerun --, que esse solent, suppim habent rotundam atque sessilem,transtris ex ι. selido ligno constantibus exornatam. Fiunt vero potissimum in promontorio seu cibo de Trebiunctoue ubi arbores admodum procerae&solidae crescunt,quarum aliae I 6. aliae II.&48.interdum Orgyas in circumferentia complent. Lusitanis maxime inseruiunt, qui alimenta hinc inde coempta ab uno castello ad alterum deferre coguntur. Sed&Nigri tae eis Utuntur, velis nimirum&funiculis ex arborum corticibus iunco item & stramine confectis, eas instruentes. Minores magna copia in nra fiunt,eum locus iste idoneis arbori-ώ. --bus admodum abundet,veneunt autem ibi plerunt Uno auri,quod
86쪽
florenos Franco sordienses . fere constituit. Maiorum non est magna frequentia, sed minores passim magna copia reperiuntur, inprimis vero inc ita ivel Midea de Torio, qui locus piscatoribus multis habitatur, qui O .vet 8 o. interdum scaphis piscatum in mare proficiscuntur. Per diis autem negotiis cum domum reuertuntur, non quidem scaphas suas in aqua relinquunt, sed in aridam statim protractas, ad locum eis destinatum deferunt, vivi a putredine indicentur,ri leuitatem etiam suam conseruent, quam attracta aqua amitterent. Eius enim leuitatis sunt, ut a duobus viris in humeros acceptae, ad locum destinatum facile des
Parantur autem hoc modo, primo lignum quoddam securibus sue asciis quas Batavis redimunt, undiquaque abscindunt, atque in formam oblongiorem perpoliunt,ita tamen ut ab Utraque parte circa medium nonnihil protuberet,& formam alui repraesentet, postea carinam faciunt planam,&in extremitatibus lignum illud uno fere modo exacuunt, Vt non facile inter pro rami puppim discernere possis, nisi
quod prora seu anterior pars aliquanto soleat puppi esse depressior de
inferior. Protuberantias autem in extremitatibus relinquunt ab utroque latere, veluti in triremibus plerunque conspiciuntur pedem Vnum longas, inquatuor digitos crassas,quae apprehendendis, commodius deportandis scaphis illis inserviant. Hoc modo paratum lignum peculiari instrumento pulchre excavant, ita ut latera quidem unius tantum digiti, fundus vero duorum crassitiem obtineant, Tandem accenso stramine, leuiter eas undique adurunt, a vermium corrosione, iussiaris ab aestu solis existentibus, eas hoc modo vindicantes. Hoc autem dum faciunt, margini, ne ab igne contrahatur&incurvetur, columnas aliquot substernere solent. Caeterum persectas ita& elaboratas, Felisso consecrare non cessant,sesha F iisse Multos igitur ni ipsis apponunt, variis frumenti Ipicis exornatos, Ut
,---az a Ferisse a omni incommodo detrimento conseruentur,qui frume etiam simul quo vescatur habeat, ne scaphis hisce custodiendis inovigilans,fame forsitan, inedia pereat. Sic igitur scaphas suas non solum artificiose parare possunt,sed&ab omnibus inquinamentis conseruare diligentissime solent, 'uilibet etiam suam ab aliis discernere exacte novit, ita ut non facile alienam apprehendat piscatum quando exire, aut aliud quid in mari peragere constituit.
CAp. XXXIIII. DE PISCATURA EORVM EVIBUS INSTRUMENTIS ET quomodo easia quales item fies o quibus temporibus coantur, o quidiotati de captivissibuιυ opersoluatur. RAECI P v v laborem, studium capiendis piscibus impendunt, cum ad piscaturam ab ineunte aetate a parentibus
- psi , quis assuefiant Piscantur autem singulis per septimanam Us diebus, excepto die Martis, quem Sabbathi loco, sanctum
habere coguntur. Variis autem instrumentis utuntur,vi pro diuersis anni
87쪽
anni temporibus, varia etiam piscium genera capere solent, veluti paulo post dicetur. Multum autem nocturno tempore piscatu in uigilant, accensas faces era μαρψ- manu altera ut cernere possint sibi praeferentes , altera vero manu tri ' ' 'dentem seu fuscinam tenentes, hac enim pisces lumini accelerantes co- fodiuntri aqua extracto Sr ponunt.
Faces hasce ex ligno arido& leui praeparant, fissum enim illud&oleo de palma probe perfusum, in fasciculos brachii alicuius crassitie, longi μαι-
rudine vero olere pedum Colligunt, qui accensi flammam lucidissimam iis
gignunt. Alii , ignem in scaphis suis extruunt, quarum latera tribus vel quatuor sunt pertus foraminibus per quae radii flammantis ignis in aquam proiecti, pisces alliciunt, qui advenientes fuscina postmodum confossi capiuntur. Sunt etiam, qui licet noctu capiendis piscibus operam dent,nullis tamen staphis& nauiculis utuntur, sed in littore sese continet. Media autem nocte egressi, altera quidem manu ardentem facem, altera vero fiscellam scirpeam vel arundineam, quae corbem repraesenta gallinari mra, Mia um, pullis, apud nostros, insterni solitum,arripiunt. Sic instructi aquam esem omn- umbilico tenus ingre druntur, flumini contra nitentes, Cumque pisces ' 'lumini appropinquare rident,fiscellam eis statim insternunt, inimissaque per orificium superius manu, eos apprehendunt, quos postmodo captos funiculo vel chorda per oculos traiiciunt& a collo suspendunt, donec quantum satis est piscinna acceperint, Pisces vero tali ratione capti forma ad Cyprinosi prasemos nostros quam proxime accedunt, .carnem bonam habent quae salmonem fere resipit. Qii diu nocturnas hasce piscationes tempus anni non admittat, pri /ι-riis mo statim diluculo piscatum aberint,bini semper scapham unam ingresse ima. si,unus nempe qui eam gubernet, Lalter qui capiendis piscibus incumbat, satis autem longe a littore abscedunt, arma sua pro diuersa ratione temporis varia secum serunt. In Ianuario enim, Februariori Martio pisciculos minutos capiunt civi magnos habent oculos , comprehensi vero saltando, fremendom l 'sera
quos ab oculorum magnitudine ophthalmios vel oculatos cum Pl1-νio ct Martio. nio dicere possis , Arma colore porculos nostros vel percas minores referunt,nec sapore etiam ab ipsis multum alieni deprehenduntur,Capiuntur vero funiculi beneficio, cui hami tres vel quatuor cadauere infecti adhaerent, iusmodi enim funiculos ex arborum corticibus factos, ad Orgyas tres vel quatuor, cum profundius natare non soleant, aquae immergunt, Cumque aggravari eos in profundum trahi senti cunt,extractos postmodum piscibus liberant.
In Aprili&Maio, aliud quoddam piscium genus boni saporis capi et Ount, Raiis non absimile,quod hac natura est, ut ex profundo interdum emergens, aquae sese imponat, itaque etiam hamo adunco facile comprehensum attrahitur.
Mensibus Iuniori Augusto,pisces capiunt,ab Halecibus nostris non --- multum discrepantes quos ipsi S in vocant, verum propter spinarum mi. quibus admodum abundant, multitudinem,palato non arrident Pisces alioqui insuperficie quae sese continent, hacque natura sunt, ut caelox sereno
88쪽
1ereno tranquillo ex aquis subinde exsiliant. Ratio vero eos capiendi liri est, Funiculo satis longo,&in extremitate plumbo aliquo praegrauato, multos hamo annectunt, piscium aduentum praestolantes, qui cum salire in aqua cernuntur,ex humeris in eos funiculum istum emitia tunt,&hamis adhaerentes attrahunt, donec accepta non ex igua multitudine circa meridiem domum reuertantur
Sed&Cancros& Astacos siue Cammaros hoc tempore quam plurimos capiunt, eiusdem fere generis cum illis quos Nor.egia habet in scopulis latitantes. Cibi sunt statis boni,sed qui tamen pro incremento
decremento Lunae subinde varietur.
Mense septembri varia sese ipsis piscium genera offerunt. Quidam enim scombris, vel etiam locis similes sunt, sed capite quidem longiori, corpore Vero tenuiori, Cutem habentes glabramri squamis plane carentem. Qividam reperiuntur geminato quasi ore, quibus decoctis os stiperius remouetur,4 sapore Cyprinum nostratem referunt. Quidam Mullos referunt, barbati enim sunt,&cristam instar serrae in tergo eminentem habent. Cauendum autem est, ne inter capiendum spinis istisd
daris, tam enim Venenatae sunt, ut non solum intumescere laesam aliquam partem faciant. sed incredibilem etiam dolorem excitent,&periculum membri istius vulnerati resecandi arserant. Non sunt autem 1aporis tam iucundi,ut superiores, capiuntur vero peculiari instrumento,
Miali propemodum modo quo in Hollandia Asellos capiunt, Rati enim lignea cornu aliquod alligatur,in cuius medio pistillum est, ut crotalualiquod quale vaccis nostris appendi consueuit, referat Ratem hanc mari committunt cuius fluctibus impulsum cornu, sonum aliquem praebet, instar notae vel tintinnabuli,quo inuitati pisces, dum apprehendere ratem cupiunt, hamis interim occultatis adhaerescentes capiuntur. Mensibus Octobrivi Nouembri ,retia plerunque surpant,quae ex arboru corticibus facta, 2 o. fere Orgyas longa sunt. Haec enim vesperi adverso maris flumini immergunt, ingenti in extremitatibus saxo aggrauata, locum vero ligno oblongo signant, quod funiculo retibus alligatum in superficie maris natans, indicio est piscatoribus, ubi retia sua re. uersi inuenire debeant. Per noctem enim integram in mari ea relinquunt, ubi ingens piscium copia illis interim implicatur, quam sequenti postmodum die, eleuatis ex mari retibus, colligunt, Cumque retia soli exposuerunt, coniuncta postmodum manu, in mare, pisces alios cum rate lignea captum proficiscuntur.
Pisces vero quos retibus capiunt Luciis nostris adsimilantur dentes habentes acutissimos,quibus multum damni dare solent, omnibus aliis piscibus formidabiles, unde etiamHollandis propter similitudinem Lucii vocantur. Sedi aliud quoddam piscium genus retibus capiunt, Salmonibus non absimile, quod carnem habet albicantem boni saporis. Quin& Galeos stellatos reti capiunt,&Hinnulos siue Galeos crucife-xos,sic dictos quod amplis capitibus sint,vios latum habeant instar b, tilli vel testi, quo placentulas parare nostri solent,corpus vero quasi cruce insignitum apparet,& ab humanis prorsus abstinent corporibus Are-
factos per totam regionem transportat. At maiores illos qui robore suo
duas & tres interdum superare scaphas possunt, statim dissectos inter ciuitatis ubi capiuntur incolas distribuunt atque diuendunt. In
89쪽
ORIENTALIS. 7sIn Decembri, quemadmodum etiam in Iulio pisces capiunt quos Korcosedo vocant, latitudinem habent longitudini aequalem, laudam 'instar lunae dimidiatae, qammas habent exiguas, spinas Vero paucissimas, carnis sunt antequam coquantur albicantis, quae tamen elixa ad rubedinem paululum,uelut Accipenser,inclinat Capiuntur hamis aduncis ad funem alligatis,idque tali ratione Hamo particulam calami indici siue arundinis saccharis exi praefigunt, funemque capitibus suis alligant ut ad . vel S. Orgyas in mare propendeat, cum igitur pisces arundine attingunt calami dulcedine invitati, quo cibo admodum delectantur, sentiunt illud in capite,&statim protractum ex mari piscem hamo liberant,capientes hoc modo a o. cepe& o .per diem dimidium, Longe autem lateque a paganis distrahuntur, quemadmodum etiam cochleae seu concha marinae,quarum inter scopulos magna sese ipsis interdum offerre solet copia, suntque saporis aeque boni atque nostrae. Caeterum peracta piscatur ex mari redeuntes, publicano regio tri T=ibolism d. butum persoluere coguntur,partem nimirunt aliquam piscium, qui ad p M Regem statim deferuntur usui quippe quotidiano inseruientes. Sed&piscationes exercent alias, in stagnis nimirum &lacubus,retia adhibentes nostris non multum dissimilia, sed illa non contrahunt, verum infundo traducentes cum piscium aliquid ceperint, Comprehensum manibus, in sportulas quas a corporibus dependentes habent, coniiciunt, Alii retia adhibent tantae altitudinis,ut aqua profunditatem adaequent. Ea explicatari baculis erecta , per stagnum traducunt, quicquid comprehendere possunt secum in aridam trahentes. Cum autem nulli bi 'exitus ipsis pateat propter altitudinem retium,fit interdum ut magnam copiam comprehendant, de eis tributum Regi non persoluunt, cum porculis nostris minores sint,& saporis non admodum boni. Fila unde retia haec fiant,viri ipsi ducunt,reuersi enim a piscatura,post Reti meridiem in ripa stagni consident, trahentes fila, retia sua componentes. Non diu autem pisces ibi a corruptione &putrefactione conseruari possunt,cum regio sit calidissima,itaque necesse est, recentes quamprimum ex aqua proferuntur, coquantur& Comedantur.
CAp. XXXV. DE FORMA SAPORE ET VALITATE PISCIUM' qui iuregionibuι istis capiuntur. RAEST ANTIssIMus omnium qui in mari capiuntur piscis Dorado est,itaque etiam hoc nominis apud Lusitanos in o ::::'
venit, Dicitur enim Dorado ab auro, quasi piscis aureus, vel cum auro conferendus, propterea, quod mare hoc meliores non gignat aut producat, quamuis haec etiam nominis huius ratio videri possit, quod in aquis fulvus aureus appareat, auri nimirum instar resplendens. Sapore Salmonem referunt &Anglis quidem,Delphines, Batavis vero pisces aurei dicuntur. Celeres admodum sunt innatando, ita ut piscium velocissimi habeantur. Nauibus gaudent&facile captu tur cum fames eos premit. Pedum plerunque . vel s. longi sunt,&Cristas habent siue pinnas in tergo capite ad caudam Vsque pertingentes. Caeterum cute glabra sunt nullis squammis rigente, spinam vero Vni- a cam
90쪽
cam saltem habent, quae per totum corpus sese extendit. Si quando fame urgeantur pisces volantes nullos comprehendere possunt, unus aduersus alterum insurgit, sese inuicem deuorant, quod Batavi Saliquo ties visum animaduersum Sereno caelo cateruatim aquis innatantes Cernuntur,o pro diuersis anni temporibus, diuersis etiam in locis sese contincnt. Iecur ipsorum arefactum, in puluerem redactum,dysenteriae medetur, si modico vini permistum assumatur. Secundum a Dor locum Bonites, obtinent, saporis boni, sed cum Dorado tamen non conferendi. Capiuntur plerunque in locis a fluctuum vehementia periculosis. Breues sunt crassi, acuminato capite&spinarum paucarum pliatium tamen quam in Dorari reperiuntur Pisces volantes ingenti odio, ut superiores etiam, prosequuntur, Delectantur nauibus, quas cursus celeritate vel superare possunt. Capiuntur adunco hamo, fasciis cadidis involutori sunt alligato, Cum enim linteum istud candidum in aquis vident, piscem esse volantem existi in antes, ad illud
summo impetu reruntur,sed apprehenso ferro adharrescunt, ex aqua capi rotrahuntur. Cutem habent labram coloris cinerei vel caesei,&capiuntur tempestate mala atque procellos a commodius quam bona. His fere similes sunt ibocores Cute glabrari candida, squam miscarentes, pinnaSVer habentes futui coloris, quas sub aquis cernere est eleganti sigine. Supetant lanates magnitudine,inveniuntur enim quidam longitudine quinque pedum, qui virum latitudine adaequant lucci sunt exigui,&non boni admodum saporis, cutem habent mollem spina constant unica per uniuersum corpus protens a. Testudinum duo reperiuntur genera quaedam enim in terra tantum, quaedam vero in terrai in aquis simul viuere polliunt, Reperiuntur magna copia circa promontorium viride,animalia sunt pigra&somnolenta, quae dormientes plerunque aquis innatare videntur, Cucalorem solis penetrare per testani alteram sentiunt,statim sese invertunt, modo supersorem modo inferiorem corporis sui testam soli obiicientes,ut feruorem ita nimiain a se avertant. Cum igitur dormientes ita amaris fluctibus propelluntur, Cornprehensu sunt facili mi, hamo enim lateribus ipsorum sub testam iniecto ex aqua protrahuntur. Animadvertentes autem insidias, statim sub aquas sese occultant,quamuis non diu sub aquisse continere possint Carnem habent delicatamvis apore ad vitulinam nostram quam proxime accedentem. Galeus siue Hinnulus, Lusitanis Tubaron, Gallis vero stequiens dimas, apparet plerunque caelo sereno&quieto. Feruntur autem stipati cincti quasi magna minutorum pisciculorum multitudine,qui dicti, os habent&caput latum, quo corporibus hinnulorum adhaerescere possunt. Ad percas alioqui proxime accedunt, Cumquc cibum nactus est hinnulus, ipsi statim adsunt,&eodem vescuntur cibo , quos etiam ipse, nihil repugnans,facile admittit. Caeterum Galeus hic Tubaron, carnem habet crassami minus delicatam, pigri sunt in natando,& cristas in capite admodum eleuata gerunt. Os habent adcoli1 fere medium inclinatum , quod comedere volentes magno labore eleuare C guntur. Capite sunt latori plano, viribus Vero pollent maximis, quas etiam cauda sua optime exercent. Dentes habent acutissimos,& instar serra alicuius dentatos,unde natantibus interdum in mari hominibus brachium vel pedem tanta celeritate abscindunt, ac si securim quis adhibuis-