장음표시 사용
1081쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. Io 67 Aurum autem algentumve ita expuigari excoqui, ut limplex siti ab omni sorde 'ac mist ura purum, negant arritices pleriq.: quamquam adhuc iub iudice las, cli, Vc putillimum rcii datur ii ne graui tamen dispendio n5 potest . quinetia auri Cprimipui iras nostiis aeque ac Hii panorum legib. leti natur ceratiorum xx i. cx dodrantiS ceratij, cum detrimento partis octaue cerarii unius id est,aurum eiusmodi, cuius massa si fuerit C Cl l .pa illum. tres partes auri de sint Argenti vero Parilie; ali, bon l. somnium laudatillima putatur: quippe qua diaget imas X a pars tantum aeris admista est argeto Hil panico optimo fere tragesima sexta. Vt igitur certas It ac pei perua auri argenti proportio sitne iactura necesse est legio caueri, tu triusq; metalli mistura aequabilis sit tum in numis, tu in suppellectile, partis scilicet vis innaequar tae; qua ratione auri S argenti materia tum ad num Os,lii ad vasa conflanda satis solida tura est; quaen pu Ii Uriit.
aut quatitur, aut sensim usu deteritur. Cum aute auri ad algent ratio toto fe Ietetrali O
be duodeculpa sit,utili stimuerit utriusq; metallii Unaos eiusdem ponderi cudere modo ne tibia in pauciores
xx lv. numo diuidatur; unciales n.aurei, quale sua Lusi tanta, argentei quales in Germania fetiun rur, facile
corrupi postulat: nec deprauatio scistione aut Heiaclio lapide percipitur quonia circularis portio exterior qua bonitatis periculum fit,ex auro argentove puro esse portest; interiora vero corrupta, ut saepissime de pie hensum est facilius etia deprauantur bilibres numi, ut aurei He 'liogabali S quos Imperator Graecorii Tiberius bestalescudi iustit,quales quinquaginta Chil derico Francorun regi dono dedit Licebit igitur libram utriusque metalli
primit innum os xxiv. demde in xxxvi tu in XLVlta. post ctiam in LXXI i. postremo in xCvi. aut etiam sub tibiis diuidere: ac duodecim argenteos aureo num oti Uide m
spanorum qui fere drachmalis est, aureum num uliancorum quar pondete: ac propterea duodecim arge iri ei
1082쪽
aureo num commutantur.Quid, malum, obstat quominus omnes argentei numi aureis pondere sint aequales λ cur ite eiusdem ponderis utriusq; metalli eodem;diuersi ponderis dist1mili characheremo serientur cur noerit eadem utriusq; metalli analogia; hoc si fiat, quod &facile est,& aliquando spero futurum,omnis deprauandorum num orum omnibus occasio praeripiatur. Dissimiliu autem ponderum numos dissimili chara stero signari oportet, ne imperiti ac rustici in comma- ratione num orum qui pondere ac pretio non multum
differunt, falli possint:vt in regalibus Hispanorum&m argenteis numis Henrici IH Francorum regis eiusdem characteris, imperiti Ope labuntur. Quod si libram in XC v I num os diuidamus , argenti quidem drachma singulorum exsistet, qualis fuit Atticorum mezuga Hebraeorum, qui proxime ad regalem Hispanicum accedit, denario Romano tribus scrupulis minor quia septem denarii Romanorum perinde ut octo drachmae Atticae uncia constituunt; nosgrofu=n appellamus qualis fuit maiorum nostrorum aetate grossus Turonensis argenti optimi regalis id est cui tantum vigesima quarta pars ad purissimi argenti bonitatem deestet. Et quoniam nullus erat ea aetate namus argenteus materiae bonitate nostra drachma seu frost Turonensi stuperior, etiam populi finitimi in foederibus & rationibus co trahendis eo num orum genere utebantur; ut in eo foedere quod Bernatos cum minorib.pagis Helvetiorum percusserunt, grosso Turonensi stipendium peditis diurnii aestimatur: cuiusia odi Attica drachma Graecis , ut est apud Pollucem;vel denarius Romanis, ut est apud Tacitum diurnum fuit peditis stipendium , etiam Augusti principatu :ac fere opificum rusticorum operae diur-s nae tanti aestimantur in sacris literis . Iam enim piidem , iis si error Budaei deprehensus hest tametsi non sine Grae-' i. 8, 2 corum ac Latinorum auctoritate lapsus esset qui mi-
illissimo nam librae, drachmae denarium aequalem esse, putauit.
i. ιν ρ.ψtη - Tametsi enim uncia ubiq; aequalis estet, fuit tamen drachina
1083쪽
chma Attica unciae pars octava, denatius vero septima:&cum libra caperet denariosa tamina tamen centum drachmas aequabat. His vero temporibus incredibilis apud omnes populos librae 4nciae varietas exsistit uno vero in eodem imperio infinita sunt prope genera librarum. Vt enim pauca de multis centum libra Parisienses eisciunt Lugduni lic libras Rotomagi 96J, Tolos, iri. Massiliae
Ias. Genetiae 89 Venetis ri Jh, Genevae Iss. Baii leae 98. Londini io9l: Parisiensib. cum Argentinen lib. Vesuntinis couenit. item Bernatibus, Basiliensib',Nurembergensibus ac Flanco furdiensibus inter se: rursum Tolosatibus, Monspeliensibus S Auenionensib.congruut eadem pondera. At etiam Turonensis prouincia libram habet Parisiensib. leuiorem nam i J.vnciaeParisienses I Qefficiunt Turonenses. In Oriente Africa non minor&certe maior est ponderum dissimilitudo centum enim rotuli Thessalonicenses efficiunt 't.librasParisienses totidem rotuli Damasceni libras Parisienses constituunt 2 O centum rotii li Syriaci libras Patisiensessos.&I . Vncias pendunt. IOO. librae in Archipelago libras Parisienses constituunt r. in oris Africa II 6 .podΘ complectuntur Io O .Parisiens.in Asia minore ioo rotuli Parisienses librasi 13.&vncias quatuor constituunt. Leuis sim libra est Neapolitana; quoniam centum libraeNeapolitanae quatuor tantum ac septuaginta Parisienses pe-
At quibusda in oppidis duo triare,interdum quatuor pondera P rerum quae aeneunt varietate,constituu-tur. Oranum Africae oppidum quatuor habet pondera varietate discrepatia; quorum grauissim inest quo aes appenditur. quippe cetum pondo efiiciunt ii 8.t. Parisiens id vcro quo species Maromata vaeneunt, aliquanto leuius est centum enim pondo constituunt libras Parisienses IJ2 . tertium quo triticum iera pendi selct;cuius ponderis centum efficiunt Parisienses libras iri .leuissimum denique quo xylum appenditur; cuius pou deris
1084쪽
deris centum librae constituunt i 82. libras Parisienses. . Sed omnis illa varietas ac discrepantia ponderincoci liari facile potest in numis, sed code podere&characto ere aurei&argente eade misturae pilortione feriatur; cu biq; sere terraru duodeculpa sit auri ad argentu Sportio ut superius diximus. Huic gentiu iuri derogari no deber, nec princeps sine summa sui nominis ac famae iacturai' illud populoru omnium commune perrumpere potest. Privati vero ac publici num Orii corruptores sublata illa o dixi metallorum confusione, simul concidanet necesse est quia ne mota stupidus futurus sit, qui fraude oculis, auribus, tactu deniq; ipso no facile percipiat, quide sine Heraclio lapide,sine fornace, sine stylo, sine seci ione. Et quoniam argenti pars minima quaeq; pretiosi est,
ad plebis utilitates& commoda terim in num Orum genus ex aere puto aut fabricari oportet; aut certe argenti uncia non modo in duas se mucias diuidere necesse erit, sed etiata in tres duellas, quatuor sicilicos, ,.sextulas,8. drachmas, i 8. trem illes 2 . scrupula, 48. obolos, 96.semiobolos, I . siliquas, s 76 .grana,vi tenues vilissimarque friuola facilius coemere sibi pollim t. Cum enim An-oliae regina no ita pridem aeroia numisimata sus illis Iet,ex argento satis puro num os udi iussit sed cum libram in scrupula ac semiscrupula no satis stubtiliter diuisisset, tenuibus ademtum est comercium reru In horum nece-
gentibus tanta benignitate ac facilitate succurri potest, ouam si subtiliores num os udi iussisset. At Renatus Andium ac Lotharingorum lix unciam argenti in millensimos dilusit, quos Andegaliensis appellant; ne cuiquam deesset aut mercadi, aut egetib. laIgiendi facultas. Quod etsi laboriosum monetalibias videtur, utilius tame est dex aere num os ferire; cum quia nullum metalli genus citius aere rubiginem cotrahit; tum etiam quod aeris ubiq; est ac semper fuit pretium incertum Debet autem rationum aria sibi constare, nec ulla temporum aut locorum
varietate mutari: Idque maXlme propter iura comme
eiorum populis omnibus inter se communia. Nam Pu nico
1085쪽
D REpvs LlcA, LIB. I. Io 't kico bello argenti ratio ac aestimatio filii pondo unius
scis o. aeris . at Senatus decreto ut inopiae ciuitatis consulere trir,p et luna aeris magna sui parte diminutum est: cum denarius argenteus antea decem allibus aeris quitum librales erant, aestimaretur, momento sexdecimas si bus eiusdem ponderis aestimari i coepit postea librale 'o pondus assis dimidia ponderis parte imminutum est le- e Papiria: ut pretium aeris duplo maius fuerit quam an-
te egena Papulam exititillet post etiam aeS illud 1em1 4ηυ.is. s. librale rursus dimidia ponderis parte manui placuit, ac st denarium argenteum decem assib eius poderis aestimari quia ratione argenti pondo 2IO. aeris aequabat: quale nunc pretium nostra aetate in Gallia sere usurpari videmus. At in Germania,quae metallis omnib.praeterquam auro abundat vilius qstimatur: neq; enim tantum pellex magna sui parte aerea fabricatur, veru metiam templa ipsis multis locis aere teguntur. in Hispania rarius est,in Afica vero rarissimum; ac propterea multo qua in Europa carius aestimatur facit igitur tata illa preti varietas, quominus aeris materia rei numariae idonea videatur. Hic occurret aliquis,argentum etiam qui b. locis ab-Ηndat, vilius aestimari . nam eo foedere quo dictum est cit stolis, uno capite auri libra decem argenti libris aestimatur λ; at lege Costantini' auri libra exaequatur algen διζοῦ - , ii libris i quia legislator solidos quinq; aureos, quales D m. O . septuaginta duos habilit libra Romana, argenti pondo aestimauit: nunc vero duodecupla fere est ubique ratio: nec auri ad Aquilones inopia, nec argenti copia facit ut hoc multo vilius, aut illud multo carius aestimetur. Pontifex quidem Romanus auri quam argenti cupidior; in eam era Pontificali auri libram aestimauit argenti librisIL' ut argentaru ac numularu aurum potius quam arge
tum spe lucri Romam inferri curent. Quamquam bis mille quingenti anni labuntur cum eadem fere 1 - 1
l esset quae his temporibus. Scribit enim Herodotus aurit act. de inguia
pondo argenti libris tredecim aequatum fuisse.&m Pa Ny in de istis Hebraeorum auri num us, argenteis a . aesti ima tuta 'quo
1086쪽
quo fit ut cum Hebraeis aurea numismata argenteis duplo grauiora fuerint, auri ad argentu ea ratio fherit quaec stinius adi 1l, Persarum item legibus auri ad argenturatio plane fuit duodecupla: nam stater Daricus aureus uncialis argenti pondo aestimabatur, ut est apud Pollucem. Quin etiam Augusti temporib rex indorum eande habuit auri ad argentum aestimationem, quae tunc Romae ferebatur; ac propterea Romanorum iustitiam laudauit ut est apud Plinium. Ex quib.eficitur eandem fere nunc esse' semper antea fuerit, auri Margenti aestimatione. aurum quide pretiosius haberi coepit Costantino Magno Imperatore, cuprincipum superiorum luxu omnia auro splenderent,ut etiam Λ1artialis Bassima irriserit auro cacante.Quid Nero Θ cui non satis erat auream habere suppelle fitilem, nisi auream quoq; domu haberet,ambulatoriis mille passuum distinctam. Quid Vespasianus qui amplius bis millies in exstruendo ac inaurando Capitolio insumsit:Agrippa vero comes augusti, Pantheum aere, aes item auro texit; quod ad haec us', tempora mille ac sexcentosamplius annos,etes quidem a rubigine, templum vero ab iniuria coeli de aruina seruauit; ac nisi tes inauratii fuisset, tandem rubigine exesum imbres admissset. Certe quidem sacram supellectile auream esse,ut lex diuina iubet, ferendum est: ed aureavasa,peristromata,cubilia libros etiam&ephippia inaurata ubiq; videri, hominii furiosorum insaniam coarguit, quam nisi principes seuerissimis legib.coerceant,auri non modo raritatem, sed inopiam ubiq; summam fore necesse est cum in rebus inaurandis assidua,& quidem perpetua fiat auri iactura.Qua de re populus noster apud principem in comitiis Blce sensium glauiter questus est. Ac tametsi argenti copia tum in Europa, tu in As ica tum in Occidentis regioni b. maxima sit, nec magna fiat argenti iactura nihilominus aestimatio qua dixi ubique fere sibi costat. Quaobrem si mistura quoq; triui'; me tallisit eadem,numiq; aurei eiusdem ponderis acvigurari
1087쪽
D REDUBLICA, LIB. I. Io 73ciam argenteis feriantur excoluis minutissimis argentinum is ad tenuius ubi euandalia inopiam, quod in auro necesse non erit nemini dubium ei lepotest, quin pedipetua ac stabilis ratio numaria fit tura siti, e ab omni deprauatione tuta: quod minime sperandum est quamdiu
aerosa numisi nata auri cargenti feriemuS: quam qua in misturam n timorum omnium in aequabilem ubique videmus, praeterquam in Hispania, qtiar leges Dumarias a curatissime tuetur. In hoc quidem imperio auri: argeti numisinata usque ad Philippi Belli aetatem purillima
fuerunt: primus hic dimidiam aeris partena miscuit arge-ito': ac tametsi post aliquanto pristina bonitati restitu- M.ta fuisset, centcsimo tamen ac vigesimo post anno argete inuini vix tertiam argenti partem habuerunt Carolus v I ii. rex ineunte imperio, tametsi rebus afflictis, numismata argenti optimi, ut populi Pratiam inirCt,cudi iussit' sed extremis rere imperilsem post bus argen eosnuinos labefictauit , cum deteriores quam Philippus Bellus cudi iussisset. deinceps enim argentea numismata
minui coeperunt, non tantu in matersa bonitateaed etiam pondere ipso quos enim solidos Franciscus l .rexe mistis. . cudi mandauit non tantum superioribus leuioles verusi
etiam multo deteriores titille videmus quippe qui duas
lamplius partes aetas haberent, tertia parS non tota exa gento constabat. deteriorem tamen solidum cudit Hetricus filius deterrimum Carolus lX sicilicet dimidia fere parte leuiorem quam auus; admistis etiam duab .aeris partibus, ut argenti tertia tantum parS restaret:
Id quidem finitimorum principum exemplo, quasi
necessitate quadam coactos, reges nostros fecisse videmus praesertim Helvetiorum, Germanorum,&BHgatrum, qui cum argentea mὶmismata nostris de teriora se perferiant nostros homines accivitate Dum is argenteis spoliabant, ut ex iis suOS consarent,d ad hos sua nu': misinata commerciorum necClsitare traducerent inde ZOpulorum graues acti equentes querelae quod in nu-i morum permutatione d comerciis ne undis tanta de
1088쪽
triinenta ferant, atq; ij potissimum qui rem numaria propter metalloru confusione ad intelligendia dissicile, capere non possitiat. Fraudis origo inde manat, quod sua quis ii arte, quo edibilior sit, obscuriore essicere conatur.Vt medici, qui leuissima quaeq; medicamenta literis obscurissimis Gothorum, verbis quibusda Arabum, cuiusmodi est Ana, ponderib ac notis Graecorum tradunt i imperitae plebi ne scilicet arcana pateant medicorum.Ita monetales Praefecti ac magistratus noua ratione Io- quendi rem per sese clarisiima tenebris plusquacinam exiis obscurarunt. Nam cum facile dici potuisset, massam
auream librarum xx IIII .cui duae librae aeris argentive admistae sinci aut breuius, aut inculus duodecima pars aerea aut argentea sit,aurum XXI . ceratiotu dicere malueriit: cum item argenteos numos media sui parte greos dicere liceret argentum appellarunt ex denariorum pondere duorum triumve denariorum, aestimatione quindecim denariorum ut eode verbo materiae vim,pondus ac pretium, repugnante rerum natura significarent cum auteperspicue dici potuisset, argenti libram in num os octoginta dividinnum osseaesolidorum dicere maluerunt. Rursus monetarum genus sic diuidunt, ut quoddam stabile sis, quoddam varium ac mobile; tertium fictii de imaginarium; cum tamen nihil in re numaria itabile dici possit,& ab illa quam dixi metallorum confusione labes omnis proficiscatur. Numus enim Italorum omniuac Siculorum comunis quem ducatum monetam imaginariam appellant, verisSimus erat aureus Costantini Q-lidus, eiusde ponderis ac pretii cum Angelico Angloru& Medi no Africano, aut imperiali Belgaru cuius pon-ra z deris sex uncia capit,libra vero duos: septuaginta:'hu. o, pisiis ius selidi plenisunt leges Graecorum, Alemanorum,Ri
puariorum, Anglorum, Francorum, Saliorum Burgundionum; quem maiores nostri aureum solidum appellabant nostra ad aureumsolarem ridicule detor semini
In his tamen legib. quas modo dixi multiplex est avaria solidorum significatio, ac pretia diuersa. Ineptissi L.
1089쪽
nae vero nostii monetaleS, qtlino In pridem aureis nostris solidis characterem Oiis inpiaesierunt; quali solid
a sole diceretur. Solii lu=n autem ex appellat, quia ex auro purillimo conflatetur nihil Citn .Hi via mersa rerum natura quicqua auro olidius au magis conapaciundi, cum caetera omnia corpora Vacui rates quasdam nabeant inanes. Et quemadmodum aureus num us Augusti principatu, eodem pondere quo Liter Atticus, quo Philippe-us,quo Roseus Anglicus i : Omnes didrachmi:)sub occasum imperii Romani paulatim imminui coepit monetalium capitali fraude, quousq; temporib. Costantini tertia ponderis parte antiquo leuior esset. sic aureus Constantini solidus, qualis est Anglorum Angelicus, maioribus nostris litatii simus,paulatim pondere minutus est; ac semper minuitur Praerectorum moneta trum furtis ac rapinis. Quem enim aureum cicrem appellamus, drachmam pendit. Idem Carolo quinto rege duobus scrupulis minutus est eius Cnim ponderis sunt Franci aurei tum equides tum pedites; eadem tame bonitate qua veteres eiusdem ponderis culi sunt Ridaei Burgundiones. Hinc ad Caroli, ii regis imperium aureus tribus scrupulis antiquo leuior, ceratis dodrante deterior paulatim cuius est. Ac tametti Franciscus maior pondere ac bonitate meliores ignari voluitiet, nunc tam e leuiores scrupulo & cerati sernille deteriores ferruntur.
Caeteret ciuitateS, Venetorum inqua, Genuensiuna, Florentinorum, Senensium, aureOSnum Os,quos ducatos
appellant,& Hispanicipii, navi eadem lege ponderis ac
bonitatis, quarta inquam cerati parte ab auro purissimo tribusq; scrupulis a drachmali pondere percusseriit,
usq; ad Carolu V. Imperatorem I enim anno DXL .ai,
reos Hispanos duo b.fere ceratijs deteriores,vi quatuor siliquis leuiores cudi mandauit ex quo duodecima pars librat, siue quod idem est , uncia aeris argentive auro publica lege misceri coepit Excplo ciuitates omnes ac principes Italiae, eadem lege numos, siliqua tamen grauiores,cudi iusserunt Pontifex ipse Rotuanus Paul ai. Υyy et per
1090쪽
to 6 IOANNIs BoDINI perniciosum caeteris omnibus praebuit exemplum. Is enim aureum Romanum omnium deterrimum ac leuis.
simu sub Farneliorum stemmate signauit; quippe duo b.
ceratiis ac semisse ab auro purillimo distitantem,ac duobus scrupulis solito pondere leuiorem Deinde Farnesius Cardinalis, cum Auenione Pontificis legatus esset, deterius in eo egellit quam auus ipse quippe aureos cuditatio deteriores ac leuiores. Quo factum est ut publici corruptores ac monetales Praesed i finitimarum ciuitatum proba numismata undique coacta corrumperet, ac deterrima quaeq; ferirent. Et quonia acutius aurie argenti pretium intuemur, 3 argenti qua auruidi deprauare facilius, fraus etia obscurior, pisti me fit ut argentei numi quo sunt puriores, Coerarius reperiatur; proptereari, ex optimis deterrimos conflare publica finitimarum mitatu lege licet Regales Hispani, argenteorum numismatum optimi undiq;c5quiruntur a Belgis Germanis,ut unciales ac semunciales num os publica auctooritate feriant: quos a regalibus duodecima fere bonitatis parte abesse constat. Sic Lucernates, Solaturii, Vnderualdenses, ex nostris capitonibus suos conflare solent, aetas fere duodecima parte admista: leuiores sunt etiam capitoni b. Francorum. Etenim bonitatis ac ponderis rationi b. subductis, Francorum capitoni b. deteriores sunt duo b. fere assib. qquodaia. sis Mis subtilius a nobis libro 'singulari disputatas uni, omitto. smium. Principum quidem fere omnium legibus seuerissime
cauetur; ne aurum&argentum extra fines Imperii cuiusque euehatur. Sed numquam obtineri poterit vilegi bipareatur,quam dui commercia cum finitimis populis, ut i necesse est, intercedent. Capitales etiam ab aurificibus fraudes manare solent, quas Omnes si persequar,
infinitus sim nec tamen ullis legib. caueri possiuat, nisi ea quam dixi ratione semel in Republica constituta ut scilicet omnia auri argenti numismata aequabili proportione ac pondere serian vir, a purissimis quartari
vigesimaparte tantum destent: nec aurificibus ab ea lege i discedeIe