장음표시 사용
121쪽
Aciis ac foederatis: ac primum de clientibus,deq; toto 'i iure clientelarum accurate nolbis est diluerendum; eo-λη que accuratius, q, cum nulla sit ad Reipubi vi md na- turam intelligendam fructuosior cognitio, δc ignor
riopniciosior; eam tamen ab iis omni b. si eo degene rescripserunt, videmus esse praetermillam Veibu Clientela quam qui minus Latine, aduocatiam, aut protentioneni appellant latii Iime patet ad omne genus subditorum, seu serui; seu liberti,scu vasalli, seu ciues fuerint,qui sumae cuiusdam potestatis imperio tenentur.
Nast principes sitae potestati subditos armis ac legib. ab iniuria vindicare; ita subditi principes obsequio,
amore, cura 3 flictis omni b. colere ac Rsc qui debet. I Lec prima praecipuaq; est omnium clientela, Meteras omnes complexa tuetur; puta heri ac serui;patroni
Z liberti; domini ac vasalli: liberri qui de patronis, va salii domino, scrui heri debet obsequita, sed postprincipem tamen , cui indemii ne exceptione privstant. Ac tametsi Protectionis seu Clientela verbum de iis omnibus dicitur dege militari cauetur', Militem qui at omne δι ι-drecem in besto non protexerit, capitepuniendum nihilo mi nus iii foederibus 8 pacis actionibus, quae iniec minVcipe aut populos societate&amicitia colunctisti mos sancientur; ea vim habet,ut nec alter alteri pareat, nec imperet; sed ut alter alterius maiestate obseruare, sine ulla maiestatis imminutione teneatur. Itaque ius illud clientelare seu pro te stionis, omnium maximu ac pulcerrimum inter principes censetur. Horiri dema se uis, patronia liberis,dominia vas illis magnas utilita-tates adipiscuntur; at principes populive, qui alios in clientclam accipiunt, nihil praeter dignitatis ac verae laudis iucundissimos fructus sperare; sed clientes opibus&auxiliis aduersus hostium copias sine mercede tueri debent; cum ex omnit, humanitatis ossiciis nullum maius sit, quam ut quisque maxime opis indigeat, ita ei pol illimum opitulari, nec officii mercedem ulla
122쪽
Io IOANNIs B ODINI pacisc tur,patroni seu protectoris nomen amittit, p- inde ut cum M tuo vel contino dato lucri si quid fiat, cstr Ut , sitia nutu id commodati nomen 'peicit, ut mercenaria&E-A. ,hsa quaestuaria locatio dicatur. Nam quidquid alteri se fa- Π V epositi e furum gratuito quis promisit idipsum sine mercede praestare legib tenetur; qtita promisit: sin ex ossicio id fiat,etiamsi non promiserit, officio tamen merces non bli. Mah debetur At nullius Obligatio tam est enica quam e-ormn, qui tenuium contra potentiores; bonorum aduersurim probos; innocentium contra sceleratos caput,famam ac fortuna lucri promiserunt.
Itaq; Romulus urbis Romae creator, cum ciuili or- dines ac Reipub. leges describeret, ut mutua omnium inter se cocordia tueretur, patrib. quos in senatu alle gerat plebe adscripsit; c unumquemq; senatore plebeioru certum numerum in sua clientelam suscipere lui1it tum etiam omnibus execrabioni b. deuouit eos,e DA, Rim cliCtes deseruis ciat. Eo ptinet illud V Festus scribit,hcarnas b. et se patrocima appellari coepta cupiebs distributa est inter patres,iathari Pt eoru Nwlis ilitie stet Lex vero duodec1m 1acrosanctari Se uim iussi de tute citcntelati his verbis concepta est: SI PATRO-
aut fiau, iti COENTI FRAUDE A FAXIT, SACER EsΤΟ. M Aa clienti Plutarchus tamen scribit, clientes pecunia ad colloca
das salias patronis cotuliste, quod nussi alibi scriptum memini.fraudem n. clientit, ' liac ratione fecissent. sed fieri potest, ut cliqntes pro libertis accipiat tametsi n. viiiq; sturi clientes, libertorum tamen aduersus eos si se manumiserant obligatio maior exstitit, quam clientia ingenuorum; quorum nulli erat patroni, sed aduocati qui causas clientum suscipiebant. Apud nos sidem
libertis, quo manit mortuas Vocant, pecuniam impe-esalta omis, rant patroni,Vt filiaS honestius collocare possint, ribi θ εόu Romanis ad nos permanasse credibile est Iam vero ' HV fp cum exteri populi clientes Romanos ab iniuria pote tIOrti tuto es1e animaduerteret,no modo singuli, essctia Vniuers,atq; adeo urbes ac Buinciae, in clientela
senatorum se ipsas dederunt. Sic n. gens Marcellorum urbis
123쪽
vi bis Syracusiarum clientelam, Antonii Bononiensita, ac deinceps aliortim praesidium suscipiebant; sic tame, ut quaecunque moriens in Urbe peregrinus postideret, ea patronus caperet iure applicationis, seu clientelari. ab iisdem Romanis,qui Gallias coloniarum multitu- duae illustrauerunt,tiu hoc cliente ire u ab aduocatis, non a clientibus aduocatiam 'et appellamus, originem a tauoisontraxisse verisium lecst. O auo u At plurimu differunt a clientib'ingenuis ipsi liberti: tum hoc maxime in hi a libertate in seruitute vindi- .cari poterat, si aduersus patron OSIngrato' anma imi .patri,M. se coargueretur clientesmgcnutio item. liberti suas operas patrono praeliare cogunt; clientes Vero aduocatos sidem obseruare,ac mutua osticia, no scruiles O el. ηδ dubito.deperas praestire tenentur; nec si quid in fraudem ad uota η' 'V catorum fecerint,libertatem amittunt Patroni libertorii haereditates delibare ', cxle e consucu crant; ad di I. L. tib uocati de clictas hari cilitate nihil decerper pollutat . . Disis, ua Ac tametsi tam ulta sunt clientibus cu vasallis com l . liba. munia,ut eo de pene iure censeantur plurimu tamen
inter se differunt. navas allus dominii summa fide obseruareta colere eiq; peiiclitanti Ope dc omnia huma f tit. δεμ anitatis o licia raestare tenetur ac si domino fraudem Vin tymsσηα
fecerit, eiusq; dignitate suggillarit,aut ps de illii eiurarit,aut cita mendaciumJobiccerit, eo ipso fetidii iurea iuditauit eu- com illi domino adiudicatur; clIenti VCr mlnu Oni rimis i.
cioso, nihil eripi potest. Quod si vasali' sine ulla exce-1, M. ptione iadem dederit, si modo maiore domino agnoscat neminem; non solum iuratus, sed etiam intutatus domini eiusdemq; principis imperio tenetur quo solutus dici non potest, quantumcunq; seudocesserit: at clientes aduocatorum imperion5 Obligantur. Vasallus siue rex, siue ypGtifex, siue salius sit, fidem dc ob li sala. ἐκ susequium domino debet, nisi s eudo cesicrit cliens in fpti
124쪽
Longobardorum in Italia incursiones ignotum:atius clientelare antiquillimia est,dio ante Romuli tempora nymodo Gr cis, sed etiam Collis Illyriis, Asiaticis, E-
D et 'si etvotiis usitati si1mum ut tenues a potetiorum Vi& in isti, ι. D. ru iuriis tutiores essent: tametsi nullos agros,nulla pr dias haberent,ut vasal sese ab obsequio ac fidelitate liberare non potest, etiamsi rex eligatur, aut a principeb 1. .fuisis adoptetur Ex quo intelligitur eos errare ac decipi,
ria Paris ex Caesaris commentariis soldurios ac deuotos interpre-
tantur passios,Di sine scudis nulli sunt. tum quod deuoti aut serui essent,aut parum admodum a seruis dis ferrent;quippe vitam, caput ac fortunas , salute domani consecrarent.quo nihil magis seruile dici potest: nec certe tantum principi summo debetur. Quς omnia eo ptinent,ut planepcipiatur,ed qua-tumq; intersit inter ius cl1e telare patronat', ac fetid le,la plerisq;lpter similitudinem cofusa videm'. Va- . o. ἡ . a. saltu domino dat fidem,nec accipit' cliens dat fide,
forma deli.ea accipitq; vicistina viriq; tamen utrisq; mutuis officiis
s. ni οὐ obligantur; sed inferiores superioribus obsequia de-σ.Imperialem bent,neq; illis mutua debentur.tilud etia utrisq; commune est; q, actus legitimi ac solemnes mutuae obligationis ab utrisq; dantur Maccipiuntur; idq; potissimust princeps alium principem percullis foederib inclientelam accipit; idque renouatur alterutio principe mortuo. nam ius clientelare non pertinet ad haeredes, nisi foedere id comprehensum fuerit: i utcunque caueatur, ni ilominus alterutro principe mortuo successorem aectis legitimis clientelam Jfiteri, ac foedera renouare necesse est sed ut clientelare ius inter principes magis perspicuum sit,disseramus illud: m princeps,quise alterius clientelasubiecit, alio imperiosubditus videaturicerte quidqm si alteri parere iure vel iniuria necesse habet,iura maiestatis ac summae potestatis amisit. Quid autem principis maiestate indigni aut abiectius est,quam sese in alterius tutelam clientela dare aut superiorem confiteri Nam cti tela inter summos principes
125쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. Iopprincipes aliud nihil est,sisamfoederata consociatio, qua qui dem alter alterius maiestatem obseruare tenetur, ut ab iniuria potentiorum tutior esse posit. Fit etiam interdum sine foedere ac societate, cum cit princeps hostium metu
alterius fines ingredi cogitur; quem si laostes psequantur, non hi hostium, sed illius captiuus, in cuius finesse recepit; ut iudicatum est ab iis qui a regibus Gali
rum δc Hispanorum ad pacis actiones conuenerant anno MDLV cum Hispani quidam metu nostri exercitus in fines imperii Anglici euasissent, capti nihilominesvi abducti essent a nolitis Cancellarius Anglorum negabat a Francis iure capi potuisse. Nam quod dici solet, Vmcuiqueferas aut hostes in agrosuo lacesre, ac fugientes insociorum agros perseqm licere hanc habet exceptionem, nil socii agrorum domini prohibeant. Fu,
gam enim Hispan prum interceperat praeses Calesior una, di in suam tutelam ad se uigientes excepisse dice-b Mur; tametsi a Francis abducti essent.Sed alienae male itati subditus, cliens alteritis suae sui principis assensione fieri non poteti,ut postea dicemus prius tamen propositam qu aestionem definire placet, Nam sicilicet princeps quis clientem alterius profitetur,iurisiuae maiestatis amittat, ut alteri concedat ita quidem plerisq; videtur; ego vero aliter sentio, maiestatem retinere ham isque Proculus respons singulari definiens, Non dubi , .. Διώl to,inquit, quinfoederati se liberi nobis externi 1ionsint h. ne de captiuii.
que internos atque eos positi iniuesse. Etenim quid internos:
atque eospo liminio opus est, cum ulli apud vos o liberta- situ distracta revisivam ct dominium rerumsuarum, aque atquesu se, et ''' retineant, ct eadem nobis apud eos contingant Z Liber autem
populus estis , qui nullius alteriis potestatisubiectis est; si .ue usaederatus es , fine aequo foedere in amicitiam venit; mesurdere comprehensum est , ut is populus alterius populi
COMITER maiestatem conseruaret . Hoc enim adiicitur, e icmyr.5 ut intelligatur alterum populum sit periorem es , non 'ἡ ' - ut intelligatur, alterum non esse liberum Et quemadmo pre arών.
dum clientes nostros intelligimia liberos se , etiamsi neque
126쪽
auctoritate, neque dignatale,msi ture omni nobis paressunt,sico eos qui maiestatem nostram comιtercon eruare debent, liberos e sse intelligendum est. H1s autem verbis quae foederibus inserebantur, scilicet Co Mi TER MAIESTATEM CONSERVARE; non signi catur sine fraude, ut quida abb. ea .Ld interpretant 'sedeam im habent, invit Tullius, ut tis. alterpopulus insedere inferiori quod deinceps capite porstremo libri quarti copiose explicatur. Caeteri qui nec subditi sunt nec socii, aut sociorum sunt socii, aut hostes,aut neutri; quos omnes peregrinorum appellati' one compleel or. Namsbcii sociorum nos fri socii non .sti '' sunt qui tamen in foederibus sanciendis excipiuntur , Ut Rhaetorum ciuitates cum Helvetiis antiquo foedere sociatae,in foederibus quae cum Helvetiis per cussa fuere anno DXXI diserto excipiuntur: Ulia'
dem aequo foedere&iisdem legibus cum Helvetiis in
Francorum societatem venerunt anno MD L. Etitia.
Rhaeti consectati fuissent quis legib. eo foedere quod
cum inlinoribus Helvetiorum ciuitatibus percusscrutanno MCCCCXCVIII; Helvetiorum tame imperiis parere cogebantur, si decreta res estet in couentu Helveticarum ciuitatum . quod cum indigne ferrentRhί torum populi,societatem dirimere cogitabant, nisi lcgatus Francorum rem coposuisset. Id vero clam tenta batur a Carolo V. Imperatore, aureorii undecim millium largitione in principes ciuitatum effusa; male statis accusati, de quςstione admota cossessi, decem aureorum millia mulistae nomine ii sco dependere danati sunt; ut quidem ex commentariis legati Francorum ad Hesuetios did1cimu .Iisdem Francorum . Helvetiorum foederib. e xcepi sunt Gene uates, qui cumBCI' nati b. societatem coierunt anno DXXVI in annos XXX deinde foedera renouarunt anno MDL. Vr autes ocietatum omnium nulla firmior ac stabilior est ea, q& sempiternaesso, eosdem hostes, eosdem etia amicos habet sine ullius exceptione; sic etiam nulla infirmior ac debilior, quam quae versatur ita bio iure commerciorum
127쪽
l DL ps p BLIC A. LIB. I. IO' merciorum4 hospitii; quae tametsi iuris gentiirmisse videantur, prohiberi tamen a principibus saepe videm VS, ne aut ciue rerum inuectarum copia ad luxum abutantur, aut eucetarum inopia premantur.
Itaq; videmus iura comerciorum singularib. pactis populorum ac principii couentiScsitineri: cuiuit modi runt eaqarcglb. Francorum tributa sunt Balticis ciuitatibus, quas ipsi sertandosa sit ellat; de ea jMediolanensib. cum Helvetiis contias a sunt,quib.sci lacet tritici modus de aestimatio, qua Mediolanc es cluetiis permittunt, comprehensa esst: lpaci a lcgati Francorii abrumperessaepim me conati sitiat,bppterea quod clueti Mediolanos Francorum hostes infestare, aut agros populari nollent, ne fiumentatio prohiberetur: quodcu Mediolaniliaries fecillet anno MCI paruabluit quin Helvetii cum Mediolanis bcietalcm coirent, aut certe Inter oedcrato qui neutri sunt exciperentur. Huius autem foederis ea vis est, ut qui eo foede-ic excipiuntur, foederatorii captiui heri no pollini, curamen peregrini etiamsi hostes non clienti ui e capietium fierent: sic n. Pomponius ad Quintum Mutium 'Θ' -
negi hospitium,nelfardas amicitia causefactam habemtis,si ho se quidem non uni quod a tem ad eos ex nostro permenit, illorumst is liber homo no ster ab eis captussisierisus eortsm. idemque est si ab illis ad nos aliquid peruentat haec ille.
Sed eo tute nunc non tamur, propter eam qua hominicum homine intercedit humanitatis rationem. Hostium autem appellatione veni ut ii, qui b. h nos, Lbs i,is aut qui nobis publice denuntiarunt, aut sine denunta tiatione bellum intulerunt, caeteri praedon CS aut piracae iudicantur, quibus cum nulla iuris societas aut c6- municatio intercedere S deber. Erat etiam olim apud e . U Osto,is Graecos pactio, qua ius peti poterat in aliena ciuitate. sig-t ut in Graecorus libri legimuS lea tande omnium pQ siau. pulorum stim maco spiratione obtinuit, ut peregrinis aeque ac ciuibus ius diceretur. In omni autem foedere,
128쪽
no IOANNis BoD1 Niseia pactione, seu sponsione,iura maiestatis cuiq; principi populoue salua sint oportet; aut alterum in alteri'
potestatem ac fidem venire; ut taepe tenueSpotentiorum opibus S armis leges accipere coguntur: quod in societate qua aequo foedere contrahitur, fieri no solet, in qua tenuissimae quaeq; ciuitates cum potentissimis regibus ac populis aequo iure foederum exaequantur: nec potentiorum maiestatem obseruare, nec loco cedere tenentur; Vt in eo foedere, quod Reges Periarum τό, ά- ' cuin ciuitate Thebanorum coierunt'. Persarum enim
imperia iisdem pene finib. quib. Solis cursus ab Hellesponto, scilicet ad intimos usq; Indiae recessiis, finiebantur: ciuitatem vero Thebanorum angusta moenia ut ager Boeotiae continebat; trique tamen aequo foedere in societatem venerunt. f. At cu diximus in foedere priores obsermari ab iis, quibuscum amicitia inierunt, noeeo ptinet, ut in foedere tantum priores scribatur sed etiam ut in foederatorii culitate Scin omni co- sessu primas sedes obtineant, foederatos antecedat: bt . dubito, qui si aequo foedere sociarentur in foederatorum ciui- v tate loco b cederent aequum est enim quemque domi suae principem locum obtinere. Helvetii quide antea cum principe Allobrogum sociati erant,is' inter foederatos primus erat contracta v. cum rege Ludovico XI. cietate, regem tum Jpter regiam maiestatem,tu etiam propter pensiones annuas foederatorum principem pronuntiarunt: cum tamen omnes aequo foedere secti ipsi coniugarent. Cur ergo dicat aliquIs peregrinorum loco habentur, qui nobiscit foede te omniuarchisi1mo consociati sunt, qui nobiscit eosdem habet hostes, eosdem amicos, qui legibus ac moribus iisdem utuntur, eosdem simul liabent c5uentusZsic enim c6sectati sunt Helvetii.n5 facit tamen illa necessitudinis
amicitiae summa consociatio,ut ciues sint omne omnium quod sitio sunt ciues,peregrinos esse aut fere Peregrinorum iure censeri neceste est. Nam Latini vetere eodem, quo Helvetii,foedere cum Romanis so
129쪽
ciet. arem coierant, ac propterea Latini unam&ean- . dem omnium ciuitatem este contendebant, hac Ora tiones per legatos labita an enatu Romanorum:
. Sisocietas dicebant ipsi' aquatio iuris es, socialis ex-j emtus illis est quo duplicent ire sua , cur non omnia ἀ- q iiturtibιpars virium,ibictimperii pars es. Iidem paulo post Virum populum, nam empsiblicaviferi quum est. sum Consul Romanus Audi Iupiter haec scelera,peregrinos confides, o peregrinumpenatii in tuo templo, S c. Latini querebantur se magistratibus imperiis, quibus Romani ciues fluebatur,arceri. At consul peregrinos appellat, qui omnium arctistimo secietatis cedere
cum Romanis ita copulati fuerant ut na& eadem omnium ciuitas esse videretur. At ne mutircipes quidem ciues nisse docet Fest us, cuius verba describere placet , Municipium, inquit, idgenus hominum dicitur,qui
cum Romam reni sent, I reque ciues Noman essent, participes ramen fuerunt omnium rerum,adonisnus sungendum nacum Romanis ciuibus,praeterquam des ragio serendo , aut malistratu capte oscitisuerint fundani, Formiani, Cumani Acerran ι, Lanuuinι, Tusculani qui post aliquot annos ciues Romani essecti siunt. Alio modo idgenus hominil dicιtur, quorum ciuitas Pnιxersa in ciuitatem Romanam enit, ut Arici-nt, Caerites, Anagnini. Tertio definiuntur ii qui ad ciuitatem Romanam ita renerunt, ut munιcipia essentsua cuiusque ciuitatis colonia, ut Tiburtes,Praenestini,Pisani, Arpinates,No- lani,Bononienses, Placentini, Sutrint, censes. Video autem quamplurimos in eo errore versari,ut
Helvetiorum unam putenta eandem esse ciuitatem; cum tamen tredecim Respublicae ianibus imperio diuisae sint. Antea quidem omnium una filii imperii Germanici prouincia, quae ab Imperatori vicario Iegebatur. Principes defectionis fuere Suitenses Vrani, Unde rualdi, qui anno MCCC xv foedus sanctissimum
percusserunt; ac primo capite cauerunt,Ne quis imperium principis vilius admitteret. Deinde anno MCCCXXXII.
Lucerna in societatem venit Aliquanto post, id est,
130쪽
anno MCCCLI, Tigurini societatis foedere coitin m
sunt: anno sequenti. Tugienses, Bernates, ac Biennen
ses. Post clade Sem bachiam nobilitate Helvetiorum a plebeis fusa ac prostrata, quod factum memorat anno MCCCCLXXXI, Solodorenses S Glarenses unacti
superioribus, qui foedera renovabant, in amicitia venerunt Bassilea tandem accessit anno MDI, una cuna
Schasusianis, quos proxime secuti sunt Abbati cellani ac Friburgenses anno DXIII. Ad haec Helvetiorum oppida accellit coenobiarcha Sangallus tum Mylusiani & Rotuillenses lub annum circiter DXV. postremo Valeti anno DXXVII quo anno Genetrates,nsese in libertatem vindicarant, Bernatibus foedere co-iunisti sunt quorum omnium societas ac foedera ad me delata sunt concessu Cruciani Francorum apud Helvetios legati. Ex quibus intelligitur viginti Respublicas finis. imperio diuistis, a quo foedere in socie-'tatem: amicitiam conuenisse legibus tamen ionditionib.diuertis. Bernates enim Vranorum, Suitensi ' um,& Vnderualdelium opes V auxilia aduocare pos 'sunt ut Tigurini ac Bernates seipsos vicisti m euocant.&ab Lucernatibus euocantur quinque prioreS; CX2bus Suitenses,Vrani, Underualdenses,omnium co-
sequentium auxiliis opibus, si bello lacessiti fuerint,
adiuuantur; variis tamen ex cautis.
Omniv aute Helvetioru couentus seorsum a Rhae-tis,Geneuatib.& Valesiis cogutur singulis annis, galegatis ciuitatu maxima parta decretis unt,oin tenet. Habent autem singuli iura maiestatis, si Ios inqua magistratus, aerarium, agrum sitis finibus diu1sum, stemmata, tessaram nomen, numismata,sigillum, iurisdictionem, leges,mores,& instituta a se inuicem divisa. Si unius ciuitatis opibus armis sine agrorum,ppagati sint, id Sprium est eius ciuitatis, cui auspiciis parta est victoria ut side iudicauit Baciscus I rex Fracorii, arbiter abHelvetiis acceptus. Nam Bernates ex quo in libertatem seipsos vindicarunt, quadraginta circiter