장음표시 사용
251쪽
iuniores diffusa disputatione, cum magistratu munetibus confuderunt, eaque cum Ducibus, Comitib',pontificibus,curatoribus prouinciaruae,communi I fecerur. Ducibus item li1ediolani, Ferrariae, Mantuae, Allobro si , .gum, ac plerisque Comitibus Ducum' subditis sum M. eis,sed i a.
mam sela neque regiam tribuunt uotest atem: meo qui-Cur tura Μη dem errore magna parS Implicatur. Et Vero, quis non ar 3ο.iseensi. n. bitretur eos summam habere potestatem, qui leges sub δ. - ' .ditis dare: qui bellum indicere ac finire; qui magistrati. I. r. iria
bus omnibus imperium imbuere aceriperes qui tributa rema s η-sν.
imperare; qui vacationes munerum ac immunitates ar ID. I bitrio suo largiri; qui vitarius ac necis habere; qui deniq; inedioiam,
de Ropublica statuere possint: at hi, quos diximus,ear Qrerum summam potestate iri habere videntur. . b.3. Ia e VAntea dictum est, Duces illos imperii Germanici sub δ Z i - η ditos ac adiiciarios esse , vicario ac legato Innpera eis Tedemore. toris appellari: ab ipsis etiam imperatoribus in bono ' ἡ., ι . rum suorum pollellionem mitti vel Vt nostri loquun mi asti sti Atur,m uestituras accipere fidem imperatori dare: deni ue imperii Germanorum ciues ac subdito Origine Ipla de Cor.ns , ID
finiri qui imperii Germanici finibus narii editi sint. U
quis igitur lummam potestatem et tribuat, qui allena tixandrum.
iurisdictione, alienis imperiis, alienis legib. tenean tui Diximus alcacium I. Vicecomitem Mediolanensem, apud Impcratote maiestatis accusatum,ab eoq; damnatum, ac diuturno carceris squalore necatum; quod tributa subditis sine imperatoris concessu imperasset. At si quis contra leges, vi clam,aut precario iura maiestatis Vsurparit, num idcirco sti principis obedientiam ac fidelitatem eiulabit aut praetcribet 3 nam illi seipsis imperii principes ac Mnper.ιtoris vicarios appellatura lae Mate- satis aut Regiae dignitatis, sed tantum celsitudιnis, auisere nitatis appellatione utuntur: nec si velint, pollini, nisi prius ini perii Germanici desertores ei pios profitean tui; ut quidem Galuagno Vicecomiti Mediolanentiunt contigit; qui graues uae temeritatis poenas dedit. Planum etiam secimus, Insubriae ciuitates omnes imperii
252쪽
13 IOANNI, BoD1N1 Germanici finibus contineri: deniq; demonstrauim iis, quotvi quantae absurditates inde consequantur idem' clientes ac vas allos eos intelligo qui nihil possident, non alterius fiducia teneatur iura maiestatis liabere ii ista ratione principes ac subditi domini ac serui, legibu,
iisdem,ac eode Diure a quarentui .
Quaecum absurda sint,&illa ex quibus haec sequiitur, j. υὰ.ἱ, ιν falsa videri necesse est,eosq; si alterius fiducia tenentur
quis ud in Republica potestate, maiestat1 iure carere: nam iura , ἡ ι ι maiestatis eiusmodi esse necesse est, ut summo quidem bEali. eofar Principi tribui, magistratibus aut priuatis non possint: a L. I aut si summis Principibus ac priuatis communia sint, iu-queis in sum' a Daiestatis esse desinant. Et ut corona, si in partes dis ' in J θ' trafha aut aperta fuerit, nome amittit: ita maiestatis iu-
t t. ef i-ein cum Carolus V. Rex Francorum Vrbem &agruna Magister ra Mon spellensem cum rege Nauarro comutaret, ut Maia se/-ς M RV ta ac Melauno frueretur, capita maiestatis in tabuli&co, e In prooemio Inutationu enumerari iussit; deinde subiecit ea iura soli'
a' Regis Francorum esse,& ab eo in solidum postideri Il-
siua afrὸ, d lud etiam Iurisconsultorum ' communi quodam decreboniim te to constar, ea iura nec cedi,nec distrahi,nec ulla ratione abali
Abeamplius, d. nar apummo prIncipe pose patue Pliasilide temporum diutur- mei .m nitate'praescribit quae propterea Baldussacra sacrorum, .mh. .d ra CynuStudbutdua, qappellat. script 3 an .str Ac si de lanam 'ii inceps ea cum subdito communi- uti,dis dbetiris caueritniu seruo Imperil Ocrum habiturus est 1 ple v. 1us Feliis M. R: br. maiestatis amittet nec summus Princeps erit, quia si ,s h. mimi dicitur,q i csuperiore nec eiusde imperiisecium habet.. ndr.in c. vlt. Et quemadmodum Deus Opi. max Deum sibi parenit hue . efficere non potest , quia infinit. lit potestatis acha - ει o. I. u.a gnitudinis duo vero infinita ut sint, heri nullo modo potest; id enim naturae perspicuis demonstrationibus patet:
253쪽
patet: ita nec princeps sium mus esse possit, qUistibditu in .s '. inperii ocuim est patiatur. Ex quo sequitur, Iurat si M. lictionem , quam Aris foteles tertiam Reipublicae par- ,
em facit, maiestatis propriam non esse quia omnibusa 'bre magistratibus aeque ac Principi congruit nec ma a:istratuum creationem, quae in subdito etiam conue , ait,qui non modo magistratuum minis ios domi ac mi illae , Verum etiam Ipso magii ratus creandi, saepe ius
nabent amari bimi militares,quibus imperium ac iurisdictio militaris tributa est, a consulibu creari con- siue uerant. Interrex etiam Dictatorem dicebat; hic ma- istrum equitum in Denique vasallis, quibus in fiduciae formula attributa iurisdictio est, magistratus ac iudiccs creare licet, eisque imperium adimere. Idem iudicandum relinquitur de poenis, quas a magistratib. decerni videmus : tametsi potestatem omnem Pi incipi serunt acceptam. Consilium item de Republica capere non magis ad maiestatem pertinet, quam pr miorum ac poenarum potestas cum id pio prium lit Senatus, cuius ossificium a Principis ossicio diuisas habet rationes; potissimum tamen in populari statu, cuius summa poteseas penes est multitudine in , qu siem per est consilio ac priadenti. e inimica. Ex quo pei spicitur, nihil eoruin, quibus Aristoteles Rempublicam contineri dixit, maiestatis proprium esse.
Nec sitis est id Dionysius Halicarnasicus de M. Valerio Colastiles cripsit,i: Ium ac magi batuum potestatepenes populum suisse, ad uadi Candat a maiestatis, ut antea dictum cibatne legis qui clem sanctedae potestas, maiestas propria iit, nisi pi incipis legem intelligamus; quia magistratuum suae quoque leges sunt, quas in suae ditionis nomines ferre pollunt, dum nihil contia Principum leges sanciatur. quod ut planius intelligi pollit, leges propria sui acceptione definiem', recta umina potesatis iussa, si eruiiuolae omnium siuepaucorumstpote ias. Sunt qui legem ' a priuilegio dividant quod Privilegium v-b's-iητ-nia iit aut paucorum: lex autem omnes ciues,aut certe ' RU qumaximam
254쪽
a3 IOANNIL BOD IN Imaximam ciuium partem complectatur; aut quia haec de rebus uniuersis, illud de singulis feratur; si consili' publico tantum decernatur, id Se ratission ullum; si a plebe sola Plebiscitum, quod neque patritios teneat, neque nobiles.Sed cum ea res ciuilium illidiorum materiam praebeat, summopere cauendum est, ne plebiscita in Re publica locum habeant, nisi populus uniuersus il leni teneatur; id quod Romae heri necesse fuit, post graues plebis ac patrum discordias: quae ut sedarentur, M. Horatius Consul primus centuriatis uniuersi populi comitiis rogationem tulit, ut plebi se otium a patribus 4 dc nobilitate legem iubere liceret eaque patritios ac nobiles teneret:s ed quia patres iussa plebis ferrem OpO' terant eadem lex iterum atque iterum L Hortentio,&Publilio Philone diectatoribus lata est: quibus temporibus plebiscita dici desierunt; sed quod plebs scitae-
rat,tex appellari coepit: siue ad singulos, siue ad uniuersos pertineret Quae vero magistratus per sese iusserant aut Vetuerant, edicta dicebantui, non leges. Est enina Edictum , ut M. Varro definit magistratu iussum edicit etiam magistratus cum interdicit. Edictis autem non tenentur uniuersi anne singuli quidem, nisi sint in eius ditione qui edixerit aliquid, quod legibus aut Senatus consultis, aut maiorum magistratuum iussis, dissentaneum non fit. Neque tamen edictorum perpetua vis est sed quoad magistratui aequum videbitur,&quamdiu imperium habiturus est Et quoniam Romae magistratuum annua fere potestas erat , edictorum quomque vim, ad summum annuaminiisse constat : Itaque successores in eodem magistratu, edicta prius lata, aut probare oportuit, aut improbare siquid contra leges, aut diutius longiusve quam iubentis imperium pateret, ediceretur, ratum non erat. Quod cum C. Verres
fecisset, his verbis accusatus est a Cicerone, ut pluria is raturo mum' inclust, edicto tribuisnt, legem annuam antilanta. tu '- oti s edito complaeteris quam teste Et quoniam Augustus tib .i. Oppresia libertate tribunum plebis de fecerat, sua iusta,
255쪽
D MED BLIC A. LIB. I. inore magistratuum edicta vocabat quae vero se rogantepo Dulus Iusserat eges Iulum: qui mos ab Augusto ad omnes Imperatores postea dua ianauit qui quod re ipsa summam potestatem ac imperium contra leges usurparent; eorum dicta pro legibus', ac tandem cositutiones Principum dici coeperunt, siue unius estὸnt siue plurium, siue omnium, siue in perpetuum, siue ad breue tempus quid c diceretur. Verbis igitur abutuntur,qui edicta,quq propria sunt magistratuum, leges appellant: illud tamen teneamus, iubendae legis potestatem corii tantum csse,
qui summum imperium ha boni, id est, qui suis imperiis no modo singulos, sed etia uniuersbs obligare pollunt.
cunq; in Republica maXI a ruertit, de HS senatum KO bis, gmanorum decernere colueuisse. Quae sit aut esse debeat in omni Republica senatus auctoritas, id quide suo loco: nunc illud tantum, senatui Romano ab exactis Vrbe egibus, usque ad Tiberii Caesaris dominatum, leges iu-
ere non licuisse, sed decreta tantum annua, quae tamen nec populum, nec plebem tenebant. In quo pleriq; fallunt, ac imprimis Conanus, qui Senatui ς Romano per e libri s Opetuam legis concledae potestatem tribuit: nam UIOnysius i Halicarnalleus, qui M.VarroniScommetarios di rasib .ser.
ligenter euoluerat, scribit,Senatusconsulta nullam vi in legis habuisse , nisi plebs ea probaret in quae populus probauerat, annua tantum erant, nisi rogatione ad populum, vel ad plebe, vim legis adipiscerentur Athenis quoq; annua fuisse Senatusconsulta planum est ex oratione Demosthenis aduersus Aristo crate: de rebus autem grauioribus ad populum ferebatilet. quod Anacha si philosopho valde ridiculum visum cst, ut sapientes Athenis consilium caperent,ac rogationes ferrent, furiosa vero plebs statueret ac decerneret. Senatus igitur consilium capiebat ac decernebat , populus vero decreta consultave sanciebat sic enim sepe Liuius , SENATVS
DECREUIT, OPVLVS IUSSIT. Saepius tal Den magistratus ac libuit iplebis decreta Senatus quodammodo
256쪽
rent,aut de populi maiestate detrahere videretur. Nam Latini, qui Verborum ac rerum puritatem consectabatur, impertum in magi stratibus atlctoritatem insenatu pote . tia. ,' κ .statem ιη plabe, maiestatem in populo inesse dicebant' quonia iriopeia et maiestatis verbum proprium est eorum, qui Reipublica gubernacula moderantur.
Ac tameth lex Iulia, ro ratione Aunusti ad populia D,-4 ,' ta,maiestati teneri vellet eos, qui magistratum 'viola-cLData lib. I. uisient, ac historiarum sicliptores interdum Liplici turbi . , ,. . , sic Onsultis maiestatis Verbum consuli ac praetori tribuat, de noui veris. id tamen minus proprie. Neq; vero nostris legibus maiestatis crimine tenetur, qui Pi incipes, Duces, Comites,
Magi stratus arseriis sedis tantuni, qui summum Princi- pem violauerit. Ita quoq; Sigisinundi AugustiRegis Po- loniae legibus quae de maiestate lat sunt,' solius Piinc
scuti ad i. Iul. yis per na excipitur, quae propria maiestatis est appet, latio. Quo fit ut Saxoniae, Bauarorum, Allobrogum, LO'tharingorum, Fereariensium, Florentinorum, Mantua ι norum Duces a mat6iatis appellatione abstineant ci)lli tradinis verbo contenci,ailrserenitatis, quam tibi Dux Venetorum tribuit; qui re vera Princeps est,id est,primus;
quia nihil aliud praeter caeteros patritios habere videtur, qua principem in Republica locum ac dignitatem in omnibus collegiis, quibus prς esse,ac sustragium extremuferre suo iure potest. Et quemadmodum Romae imperia magistratuum singulos ciues tenebant, nisi senatu 1- constillis derogarent; senatus vero decreta quae plebiscitis non repugnaret, magistratus ipsbs quodam odo obligabant: sic lege ipsa, id est, totius populi iustu vi magi stratus, senatus, plebs ipsa tenebatur. non aliter se pud Venetos magistratuit edicta singulos ciues, suae queque iurisdiectionis obligant; decemvirorum autem, collegium magistratibus singulis potentius est Tenatus
decemviris consilium,id est, omnium patritiorum coa- ista multitudo, aura maiestatis habet, ac senatu caeter Ossque magistratus imperio cotinet. Quod si decemviri aequatas
257쪽
quatis sententiis diluideant, coguntur sapientum collegia: qui b c tiam inter se discrepantibus, res ad senatum, ac postremo ad consilium patritiorum desertur , si rei pondus de grauitas, aut Reipublica maiestas agi videatur. Itaq; si quid decernitur pro collegio decemuirorii, haec verba decreto subiiciuntur; IN CONSIGLI DIDiaca. Cui si coniuncta fuerint collegia sapientum,addi
solet, o L GIUNT A Si vero in senatu decernatur, his verbis significatur, i NPREGADI. Si in comitio patritiorum, haec verba iubiici consueuerunt, IN CONSI-GLIO MAGIORE : nam in his ilibus collegiis omnia fere quae ad leges d mores, quaeque ad Remplicam pertinent, transiguntur,pIaeter illa negotia quae septentu iri id autem secretius est Reipublicae consilium Hecerne lepse ipsi consueuerunt. Quamobrema quie senatus, dc quae decemviri decet nunt, pro legibus quidem eatenus habetur, quaten' aequitas ipsa postulare videtur: interdum tam pei petua vim adipiscuntur,ut edicta Praetolum; quς si aequa ac iusta vide centur, successores ea probare cosueuerant, quibus tamen obligari non poterant. At Iulianus iurisconsultus,anteriorum Pr torti,optima quaeq; edicta in viasi veluti corpus collecta in in libros nonaginta ordine quaeque suo digesta, Imperatori Adriano obtulit a ii opr fecturam Vrbis Romae pro tanti laboris praemio consecutus est ac nepoti Didio Iuliano ad imperiit Romanu viam muniuit Adrianus cita senatui persuasit,ut n6
modo edicta,'wlulianus selegerat, sed etia eius scripta
legibus essent, quae tamen edictoorum nomen retinue ad et de vetari
runt; quod plerosq; fefellit, qui leges illas redictis Prae ctoriis habuerui. Ita quoq; Iuilinianus, Adtrani exemplo multari iurisconsulti ad edicta praetor post Iulianum scripserant, nutu arbitrioque suo circumcisa, pro legibus haberi, sanctione adhibita iussit: quae etia edicto τά. I . rum nomen sibi vindicarunt; sed pei inde leges sunt,uteia quae quisque in sua Republica smncdps, de Iuriscon sultoru aut Curiarum de cieris pro legibus habeti iust; t;
258쪽
vlispe Reges nostri ius constitutum, quod iudicioru usu diuturno comprobatum est, pro legibus valere ius serunt, id est, sanxerunt: quΘd his verbis significatu MANCIM VIA IVBEMVs quae veIba maiestatis propri sunt:est enim Sanciremhil aliud quam Iubere ut PostumiuConsul in concione populi Nego, in Dit,inis1su popul uicquamsanciri posse , quodpopulum remeat.Magistratus autem qui rogationem ad populum ferebat, his verbis ait
spicabatur; QUOD BONUM, FAVSTVM, FELIX SIT VOBIS AC REIPUBL. VELITIS IUBEATIS. in extremo sIQUIS ADVERsVS EA FECIT, FECERIT,&c quam ips
Sanctionem appellabant,qua poenarum ac praemioruni tota vis continebatur: quibus verbis, nec Senatus in de cernedo,nec magistratus in edice do , uti consueuerunt. Poenas item ac praemia, quae legibus includi consueuerunt,tota ratione differuta poenis magistratuurn tot legiorum; quae fere mulcta pecuniae, aut verberibus dea Fari, se finiuntur nec vero capitis poenam vilis magistratuunt
ό,λ νώ ... edictis complecti fas est, sed tantum lege ipsa;idque ve-
summat init aere senatusconsulto cauetur.
Id ιιι . Hoc igitur primum sit ac praecipuum caput male Obm.eol. si , statis Llagem univorsis acsingulis ciuibus dare po1se neque
2 tamen id satis est, sed id fiat oportet sine superiorum
caput male aut aequalium , aut inferiorum Inecessario consensitu nast qui necessarius est superiorum in ferenda lege conse sus,hunc re vera subditum confiteri necesse est; si aequolium .imperii socios haberet si inferiorum,seu Senatus, seu populi summo imperio vacare: nam principum Asenatorum nomina, quae in legibus saepe inscripta videmus, vel ad gratiam vel ad testificationem,uel etiam ad pondus utilia videri possint ut consilio ac prudentia .ia... . Principum leges latae Videantur minime tamen neces d Miris 1 saria sunt. Exstant adhuc ad Dionysii, leges Philippi I. lac Ludovici 4 Crassi quae prae se ferunt Reginarum, Annae inquam S Adellae, tum etiam Roberti&Hugo nis nomina ac sigilla. Quod autem maiestatis prccipii lum caput esse diximius, 'muersitainingulis ciuibus legem di
259쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. 2 Iure postrema verba ad priuilegia spectant,quae Princi-oum uui Reipublicae gubernacilla suo iure moderan
tur , propria sunt priuilegium pcllo linem, inrnum aut Φ. Qib. aucos ciues latam siue ad eorum commoda siue ad detri meuta Hectet. Priuilegium, inquit Tullius' de meo capite bo r. 'r.3 latum es legem Claudiam Intelligit, Vt aduersu eum Zd tum indequestio haberetur de ciuibus, cotra prouocationem ca-
pitali lupplici affectis; de qua saepe Granienatu O, Ο Opitale. iam populo questus est; cum diceret lege duodecim exceptium esse, ne prιuilegii, nisi comίtiis centuriatis, id est,ab uniuerso populo, irrogaremur sic enim lex duodecim;
quae tamen priuilegia commodum allatura sunt, rectius benescia dicuntur. Id autem omnium Iurisconsulioruscriptis ac sententiis perspicuum at beneficia, immuni lateS, vacationeS a muneribus il omnia omnino priui-l gia, maiestatis propria esse. Si quis illiud mihi opponat, magistratus ipses saepe legibus bluere, saepillime senatum id Romae fecisse,idem ego illi reponam quod Papinianus Non quid Romae stat, si qui eri debeat,spectandum esse nam lege Cornelia tribunitia prohibetur senatus Romanorum quemquam legibus soluere, nisi ducenti Senatore adsint, quae exceptio tributa senatui videtur propter difficilem uniuersi populi conuocationem. Illud etiam Obiici pollit,confluetudines non Principis iudicio, vel imperio, vim obtinere est autem consuetudinis fere vis eadem quae legis ipsius:itacide κἀκει.
princeps legum, populus morum magister elle Videtur. ibis,. Quae ut vera sint, consuetudo tamen lentina, dumma omnium volutate in hominum animos illabitur, ac te poris diuturnitate vim acquirit: lex autem momento se se exserit, ac imperantis iussu saepe nolentibus ac inuitis datur. quam propterea Dio Chrysostomus tyranno co- suetudinem retri similem elle scripsit d. Legum etiam vis Ino r . multo maior est quam morum Na legibus orta anti '
quantur; leges moribus non item; sed in magistratuum Q officio
260쪽
ossicio ac potestate positum est, leges,quae c5letudine
kniae, vatis quodammodo ex Oleuerui, ad Vsumaeuocare Raeonsue as Bart. tri tudo nec poenas, nec praemia proponit, quae legum pro
.. --ib., pria sunt, nisi ex quicquam permittat quod antea vetitum esset denique consuetudo precariam vim habet,&quamdiu Principis arbitrio videbitur; at si consuetudin sanctionem subiiciat, legem esticit. Ex quo perspicitur lages ac mores ab eorum,quisummam in Republ. potestatem imabent arbitrio ac voluntatependere. Hoc igitur primum ac praecipuia maiestatis caput e iusmodi est,ut cum subditis communicari non possit ac tametsi Princeps aliquando populusve uni ex ciuib. te sum condedarum potestatem facit, ut eandem vim liveant,ac si Princeps ipse condidisset quod Lacedaemo nilLycurgo, Athenienses Soloni permiserunt,Vterq; tamen suae Reipublicae procurator exstitit, nec sua, sed poe
lipotestate precario usus estnaec eoru leges vim ullan taberet, nisi populus subiecta sanetione illas probaret Illa quide leges illi scripserunt, sed populus iussit; tule runt, sed populus sciuit;ac fere semper in populari in ptimatu statu, lex ab eo nomen accipit, qui rogationem tulit, si lex populo placuit; sin displicuit,antiquatur, id
est ut Festus scribit, in morempri linum reducitur. Cuin onim decemviri legum condendaria a populo extra pilocationem Romae creati,legatos in Graeciam ad leges de
scribe das misissent,ac duodecim tabulis optimas quasq; complexi fuissent, populti uniuersiim couocari iusseruiqui leges publice propositas intueretur ac dispiceret: tadem post tri nundinum, quod temporis spatum in se rendis legibus praescribi consileuerat, populus comitiis centuriatis carmen illud duodecim tabularum pro legi h ζ bus valere' iussit,id est, an civit. Cuius autem potestatis
e l. r. I.; δε let est legem iubere, eiusdem V est abrogare, derogare, Ob-
rogare,stibrogare; cum omnino lex antiquatur aut par-
consitutio. te sui quadam , aut interpretatione, aut caput aliquod pr/η-ιμ μ si , aequitati ac leo consentaneum accipit. Magistratuum a d. quidem Hlcium est legeSex aequo Ono mcerpretari,