Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

271쪽

licia tum publica tum priuata, disceptant ac definiunt

:xtra prouocatione ira: neque enim curiam Imperialem, nullo minus imperi Germanici Ordinessin causis capialibus appellare licet: ex quiboessicitur, prouocatione

'xti emam ad iura maiestatis non pertinere His ego re-IOnam,prouocationis Verbo,rogationes ad Principem, quas

ctorensis disciplina ciuile silpplicationes appellat, contineri. quoties contra sententiam maiorum magistratuum tiro uocare non licet, Principi tamen supplicare licet In , νά- ι. de iuriscon stultis unioribus 'in mentem venit, v sup eocl. lana stiplicationem adsura maiestatis pertinere putarent aceta et

etsi fere Omper ab iisdem iudicibus decreta rursum iu Iisi de A ,- dicantur, quoties rostatio ad Principem de re iudicata: 'IVt tertur; id tamen in ents arbitrio ac Volutare positum est,i.iCων -- virOgrtionem excipiat aut repudiet; ac saepius litium f 'di instiumenta ad se deferii, rem integiam ad aliOS, qua mea vim , a qui sententiam tulerunt, transferri iubeat,aut etiam per 3 ης -- se e cognoicat: in quo maxime Principis aut populi maiestas elucet: cum nulli magistratus aut iudices sententias a se latas, iniusti inutare pollint: nam qui sententiam ,

lemel macta relatori mutauerit, poena sals IV obligatur dis restia. ωι Ac si qui de Princeps omnibus ciuibus interdiceret g io GL -- ne ab ullis magiatratibUs plo uocarent, aut rogationem ιμ-,- -s-

vllam ad se ferrent, quod Caligulam facere decreuisse diximus temper tamen labditiS aut prouocare, aut rΟ-gationem ad Principem ferre liceret: quia nec Princeps eam sibi legem dicere potest nec labditos querentes ab aditu utiplius, rogationis ferendae causa, prohibere: cum leges omnes huiusinodi ciuiles lint, quibus Princirem obligari non posse antea dictum est . Quamobrem senatui Francorum ac inprimis Michaeli Hospitali Ca- cellario, nouum&absurdum visum est, quod qui iudices a principe dati Alemanum praesidem sua sententia damnauerant : eundem ab aditu Principis, interuallopasilium radraginta millium interiecto, prohibuis sent: cum ne id quidem a Principe heri pollit, tametsi rogationes subditorua se perceptas cogi uota Iespuere

272쪽

re potest. Quare cum regum nostrorum gentilibusti agnatis praedia publica pensionis in modum cum impe rio ac iurisdictione,&iis quae regalia vocant,fruenda tribuantunduo maiestatis capita semper excipi solent, sci licet duciarium obsequium, extrema prouocatio. Inter dum tamen obsequium fiduciarium siue homi tum pr termittitur; ut in formula Ioannis Ducis Biturigum, qua caetera imperii ac summa iurisdictionis cap1ta largitur

Aia. arolu V. Rex rancorum Dextremam tamen prouo- ρο- cationem ac ius maiestatis excepit quo verbo Maiesta

tis, omnia quae summa ac praecipua in Republica ducimuS,comprehenduntur. Singulari tamen nota prouocationis extremae praesidium excipi consueuit. itaque

Philippus Austriae Dux Carol Caesiacis pater, se fiducia rium Ludovici XII. Regis professus, declarauit se rebus

a curia Parit1orum iudicat1s obsequi paratum, nec Atrebates, aut Flandros, quominus curiam Parisioru appel- larent. prohibiturum. Exstat in Archiuis ea declaratio 1emel ' atq; iterum,quo mus de ualde ambigeretur,inoeminata.At etiam Atrebatio foedere,quod ictum est

inter Carolum VII .Regem Philippum II. Burgo diaee ηη, s. s. Ducem , tametsi bellis ciuilibus, quibus tota Gallia ex- bi'. arserat,&capitalib. odiis inter se antea dissiderent; eoeta men foedere, quo Carolus Philippo caetera concessit, ut irace frueretur, fidelitaS, obsequium, extrema prouoca trio,iusq; maiestatis, in iis praediis,' Regib. Francorii sui maiores accepto tulerant,excipiuntur. Nec vero Carol'V.RexFrancorum,aliam aduersus Anglos belligerendi Occasionem arripuit, quam quod magistratus ac praesides Anglorum, qui Aquitaniam sub fiducia Francorum moderabantur, prouocantes subditos non exaudirent; quibus temporib. curia Parisiorum regem Angliae voca ri iussit, ac vadimonium deserentem sua sententia da . In hiuis nauit; qua quidem Aquitanias sco vindicabatur i.

Fra ςρη- - Ac si quidem Princeps Quemquam X tra Prouo cationem Iubditi imperare patiatur , pro Iubdito

imperii collegam habiturus est ut Franciscus maior

273쪽

go concellit, ut arcem Castelle tam ad Mosellam extra prouocationem, S ab omni Obsequio ac inducia Franeolum liberam deinceps haberet. At cum eidem Baros

summo imperio, oc extra prouocationem regere precario permisisset, ac posteam agistratuS Barentes Iure precario abit terentur prociva tortisci Regem admonuit ne iura maiestatis imminui pateretur. Dil Antonius re intelleista, ac Francticus filius, publicis tabulis precari uiri ius illud ac Bares em prouinciam huius unper u profiteri ac fidem: obsequium Rigibus nostris eo nomine p-

stare non dubitarunt: cuius profestionis tabulae exstant in Arctu uis publicis N in senatum allatae sunt MDLXIIII. Carolo I x. Rege; qui modis Omnibus enicere te tauit ut Carolum Lotharinoum Ducem itue maiestatis in ducatu Barenti gratio stillimo h diplomate donaret; sed id fru- sim, cui ura maiestatis Rex a se abalienare nullo modo possit , ne curia quidem Parisiorum assentiente tametsi auctoritas aut imperium uitae nullum videri potest,ubi sit Princeps, quo pr. e sente omnia omnium magistratuum imperia conquiei cunt. optima igitur cautio est, nec ciuibus me peregrinis ulla maiestatis iura, ac ne

prccario quid om ti ibuere his enim gradibus sensim ad 1ummii imperium perueniri solet. Ac propterea diu du . bitatum st in senatu an Frilucisco tenebonum Duci; qui me libello tum magistrum S consilii participem fecerat,iarisdictio in eaprouincia extraprouocationem conccderstur, Prantiquis Dacibus permitti consueuerat; ac tametsi Regis frater optimus amanti lIimus esset; nihilominus tame ex

aduocatis fiscalib.alter praestabilius esse dixit,duodecim collegia maiorum iudicii creari, quam id permitti et i5- si ad breue tempus ea iurisdictio,& extraoidinem datis

a Rege iudicib. cum plurimaru litius deiq;&obsequii

exceptione,tribueretur. In quo certes maioribus no illis peccatum est, qui nimia facilitate dicam an necessi nate, Normanorum Ducibas id permiserunt. His enim artibus, Armoricorum,dc Burgundionia. Duces a Regib.

274쪽

rCntur, quae Ducibus Alengonum concessa fuissent; seq; magistratuum suorum nomine injuriam Parisioru vocari grauiter ferebant ut ea quae sui magistratus inique decreuerant,rescinderentur; tametsi res interdum leuissimas iudices tractarent qua de re Armoricorum Ducestum apud Philippum Bellum, tum etiam apud PhilippuLongum Regem questi sunt: hinc illorum ad curiam rescripta quibus declarant se nec Ducem Armoricosum, nec suos magistratus in curiam vocari velle, nisi de tui emaiestatis lis esset, aut falsiiudicii causa,aut ius petent, bus reddere recusasse in I. Idem iudicandum nobis relinquitur de omnib. Ge manorum Princ1p1bus ac ciuitati bas,a quibus ad imperialem Curiam iusta prouocatio est 1 priuatis iudiciis: quum litis aestimatio stan mam aureorum quin iuriginta non excedit aut si lis est ciuitatibus ac Principibus inter ipses Ex quo intelligitur nec Germaniae PrincipeS, nec ciuitates, iura maieitatis habere; cum capitali fraude teneatur, qui sciens prudensa summo II 4acipe prouoca rit; nisi ad eum Od ultio caret, quo Graecus ille,quisquis fuit, quia Rege Macedoniae male cosulto, ad unde be-aciis, bia ne consultum prouocarat. Certe quidem eo genere,p- uocandi usus est Ludovicus Burbonius ' Princeps Conderis,a sententia Francisci Il. Regis Francorum, quam inriti ci , ρ. Senatu causa cognata tuliste dicebatur; quodac Baldus' σμα situm ipse a bat. Et quidem Principes omnes Regis illius Ma-

de reiar prouocationem illam admisit; de quoniam res a se iudicatas rescindi turpe ducebat, quo minus leuitatis de inconstantiae coargueretur, Machetae, quem inique con

demnauerat, damnum illatum de suo sarciuit. Quintum ea b Ab hoc capite maiestatis& extremae pvocationis be- ' φ neficio pendet quodammodo pars est,iure Vel inium sciuria danatos cotra vim legii ac iudiciorum liberare: siue de capite ac fama, siue de bonis omnib. atur.Nihil ho- rum magistratus ac iudices damnato concedere mee

semes

275쪽

DE RE DUBLICA, LIB. L 2s semel iudicata mutare poli mat. Ac tametfi Proconsules ac i)iaesides eandem ' in cla quitque oro uincia iurisdi- ποῦ - - ctionem haberent, quam Omnes Uroani magistratus;

non tamen eis licuir, sua sententia relegatos rei titueret , T .liseis.

multo minus capitis damnatos absoluere id entiri in o mni Reipuesica leti bene leti male constatuta, sancti stime prohiberi videmus . Ac tametsi Papirius dictator, e l. relegati,da Fabio Maximo equitum magistro capitali poenae vcni- ''U' 'Iz am petente populo, dedisse videatur; illius tamen iudi-- cur Eas.cii potestas omnis a populo pendebat, qui Fabiu quod ' V. '

ini:enti clade hostes allecisset, poena metu eodem Οὐ iae elon. mento liberare potuisset sed maluit a Papirio id petere, μ I. s cs e. quam inuito ac nolenti reum eripere: nam Fatim Sciam fit.deiis Lad se absentem canitis damnatum a Dictatore intellexisset si p populum appellauit Papirius coram populo sentetia C. Vis se iis a. d.

recte ac iure latamitu de docuit; quod, qua virtute&se ueritate suit, facturus non erat, nisi S ab ipso Dictator ria iis a populus appellari potu illet,&in populi arbitrio vitae ius ito, ore indι- ac necis fuisset Coli militere iudicio Servius Galba maiestatis a Catone acculatus, veniam a populo, cum liberos amplexus lacrymarum vim et fudisset co secutus est. Inde Catonis dictum, Galbam vapulatura;nsvisse,nisi ptimsolachrymis abutint r. Eadem necis ac vitae potestas erat penes populum Atheniensem ut planum fuit, dani nato Demosthene Alcibiade, quos pollea populus bonis ac famae rest Ituit. Apud Venetos nullis omninornagistratibus, ac ne Duci quidem aut senatui, aut decemviris ius est restituere damnatos , sed unius maximicos Ilii arbitrio relictum . done Di . antea quidem decemviri potestate abutentes, damna 'tos restituebant: sed id lege vetitum, nisi coniuncto sapientum collegio, eadem omnium consentione damnatus restitueretur; tandem interdicta est Omnino e iis . decemviris eius rei cognitio. Ac tametii Carolus V. Caesar, senatui Mediolanensi potestatem, quae a regia pro- xime abesse videretur , propter sui absentiam dedisset, . s. i. attamen damnatorum restitutionem excepit. Fuit qui-

276쪽

dem in populati statu Florentinorum penes octouiros ea potestas, non tamen ulla lege illis tributa, sed potius extorta. Iram conuersa Republica P. Soderinus restit tiones damnatorum ad populi maiestatem lege lata detulit. Certe nostri Reges, nihil tam regium esse arbitrantur, quam supplicio eripere damnatos anne magi- stratus quidem Ducum ac Principum, de restitutione

euria Tarasito damnatorum cognoscere patiuntur; tametsi devenia' AT ut st cognoscunt,cum scilicet sceleris purus, casu quodam πιν .. na cum sicarii caedi se atauille conritetur. Ac cum Frandi scius maior Francorum Rex matri potestatem fecisset damnatos restituendi; curia Parisiorum Regem admonendum decreuit, illud cum subditis sine maiestatis deminutione communicari non posse quo senatusconsulto mater admonita, iure sibi concesso uti nolleshnatui declarauit: at ne Reginae quidem id concedi potest. Nec vero iuri Romanorum, quo quidem Augusta legib.s luta putatur, ullus antea fuit in Gallia locus quin etiam h ' δῖ s. exstat in actis curiae Parisiorum' sententia, qua Regina damnata est,pecunia a se petitam,dum lis interim disceptaretur, apud a sta deponere: ut sic depositam creditori, oblata cautione petere lideret; quod quidem Romano iure iniquum est, ut ab exsecutione iudicia auspice-el.nimis prope mur V, quanquam neq; ius illud Francorum proprium, ra, ' η satrama aequitate costitutum est,ut lites a stirpe couellantur; cum apparet exactis legitimis reum dare oportere: nam eo iure nobiscum Angli, Germani, Hispani, Itali, Graeci, Afri, Asiatici, atq; haud scio an caeteri quoq; populi utantur. Ipse quidem in aes is curiae Parisiorum legi, Arnaldo Corbiae Francorum cancellario factam esse potestatem damnatos restituendi, sed verius dici potuit, cancellarium sigillorum magistrum, ac primicerium; in D neeis. D. h. iura maiestatis , furios Rege ac perturbata Republica,' nullo vetate inuasisse. Quod si quis obiiciat Praelides ap-

is iudicatum Uinclarum plerosque damnato restitutis e 1d enim proesm is, x is tores blannoniae ac Delphinatum iraesides ipsumque Ambronum pontificem arripuiste constat: haec seu beneiacia,

277쪽

extorta, Ludovici xi I. lege abrog atastini.

Dixinuis antea Princi iurii beneficiam etia legitime concessit irrunt, senapiterna elle no posse; I, si iura maiestatis ab ipsis Regio. line sceptro ac regno concedi non potuerunt, multo minus concella conlirmari. At legati ' ἡ 'Principis, aut regna procuratores, iura maiestatis, novie magistratus.

neficio principi tibi vindicant; sed iure .aoistratus aut ' publicae inrationis otii qui se imprei Picar Iosappel- si legitima lant. In Republica vero bene constituta, nec ma isti a- '

tibiis nec cuiatoribu S iura maicitati temere committe non debent. da sunt: nec aliterquam regni procuratota maximo, nec

prius quam Rex imperii finibu Sexcesserit aut captiuus sit iossium. aut impubes, aut furios Is . Na Ludovicus ix. Rex IVS co una, Ortu Opatre, quod impubes est et, matri t i incidatus est cautione interpolira, ne cuiquam Pu telam permitteret. Ita Carolo .regni curatio permul iest, Ioanne patre ab hollibus capto ut consimili captiuitate Francisci maioris Aloisia mater regni procurationem a filio delatam ii cepit, Carolo vi. furore correpto, Dux Bitortis Angliis, cum sceptra Francorum apere trinis io minit, tenerentur. Sedit ad p polit altil is: Obrici et opinor aliquis, singularem e fama ciui. Urotomagensi, Principum

iudicibus omnibus rei dicunt , pridie quo testa dies coli consileuit; ne damnatos supplicio asticianicii milii, cum procurat Ora prin i 7 ad pr.ediorum publicorum vindicationem datus est d, non line dolore videre c6tigit: quoniam curia damnatos, aduersus terdi et una supplicio affecerat, sacerdotes apud principem que itis ianta, quos aduocatus aici oratione in senatu habitare- fellere non dubitauit sed cum maiorum potiti cum gra tia plus valeret quam ratio, bene iacium illud, vel potius veneficium, cum publico dedecore ac detrimento continuatum est. Hic mihi lector admonendus est, cum hiaec

278쪽

sublatum fuisse. Habet tamen cum impio Vestalium ritu magnam assinitatem: nam sit casu Vestalis occurrisset ei, quem magistratus ad supplicium duceret, periculo eria PlWt h 'piebat qui mos etiamnum Romae usurpatur Namsi

capitis damnatus Cardinali obviam factus sit,supplicio liberatur illud autem pernitio sillimum iudico, quod

D.Romani beneficio tribuiti erat, ut eo frui nemo pos . set qui leuiter peccarat; sed is tantum qui scelerum ac flagitiorum execrabilium immunitate omnes omnium impietates longe superarat; ut quae nec diuinis possent, nec humanis legibus, nec Principum gratia condonari, ea D. Romani obiecta specie abolerentur.id autem cum impietate maxima coniunctum est; ut veniam eo gratiorem immortali Deo fore putent, quo grauius ac detestabilius peccatur: ego vero nec Principibus vllis nec mo talium cuiquam veniam largiri licere statuo, si scelus diuina lege capitale fuerit. Γ ο .., is; Ac si quidem iudex infamiam' contrahit capitalem, publica. C t t. qui priuatos legibus ciuilibus , quae paulo momento λι τ, a mutabiles sunt, soluit quis parricidam ac in celtibus o ommerciis CL mnibus delibutum hominem legibus diuinis iure solui

. n. Za posse H fidatξ quod si ne Principi quidem fas est , quod1.d desertorab alteriu Vel minimum intersit, aut iniuriam alteri illata C. O - condonare, quonam modo contumeliam Deo illatam,

Dea de Vis aut parricidium Consulto perpetratum, quoci 1ege diu D

qt eusto na capitale est , dissimulare poterit in quo igitur, dicete Sariti.Uib. aliquiS, Principum commiseratio sese ostentabit, aut e- p. - lucere poterit, si venia sicarii omnes excludantur elucebit, ainquam silicasu caedes admisite vel ab eo qui vim illatam repellat vel si quid in leges ciuiles peccatum sit: ut si bima gestare, vel commeatum liostibus dare capi ra- li poena interdi num faetiis commiseratione dignus sit qui aduersarii metu armatus incedat aut qui hostibus

frumenta, cum aere alieno premeretur,vendiderit: aut ii

farti poena legi ciuili capitalis statuatur boni principis estri poenam ciuium t ege diuina 'ad eic,quadrupli poena, metiri, quae

279쪽

D REDUBLICA, LIB. I. ast quae vetus est duodecim tabulis ac populorum cre Omnium legibus constituta at parricidam , aureum qui

ex insidiis alium occi cierit, diuina lex ab altaribus sacris auelli ac mactari iubet. quo supplicio Deus placabilem se ac propitium mortalibus futurum pollicetur. Fere tamen Principes eo die, quem sanct illime coli piubent, execrabili scelere conuictum hominem iudicib. cripere consueuerunt. Inde pestes, bella,sterilitates, clades Rerumpublicarum consequuntur: at lex diuina celeratorum ultione diuinam ultionem arceri testatur: vix n. centesimum scelus magistratibus innotescit i&eorum qui accus vitur magna partem probationum ac testium inopia dilabi videm'. quod si rei veritate pspecta , scelerati Principum beneficio estugiant, quae t Nadem pecca torum vitio in Republica nitura ess at plerique quod a suo Principe non poliunt,a peregrino se adepturOS con fidunt. Inde Hispanorum querelae adtacrsus HenricumlI Regem Francorum qui a Philippo Rege, ut exules 'ε ιδ plerosque restitueret obtinuit; qui domum reuersi, tu dices occiderant. Omnium autem peccatorum quae a Principibus condonantur, nulla laudabilior venia, quacum iniurias sibi illatas ignoscunt; dc poenarum capitali um nulla acceptior S gratior est, quam quae acerbilli me de columelia immortali Deo illata exigitur. sed quid de eo Principe sperandum est, qui suas iurias crudelissime vindicat; alienas vero cas potissimum, quib. con

tra Deum opi .max.grauius peccatur,ignosci Quae diximus de restitutione danatorum, latissime, tomniavPrincipis benencia,Interpretari portet, etiamsi . uia, restitutio detrimetu allatura sitiis,ad quos bona dana e vi iudicatum

torum lege vel more peruentura fuissent: intercederes 'tamen non possunt Verbum rest;tutionis, plerique ad 2; .cts a. priuata iudicia traducunt, cum ab inopia consilii qui quam captus est ac fraudatus vel qui beneficium aetatis

indulgeri sibi postulant quae quidem in plerisq; ciuitatibus Principum quodammodo propria unis non tammen pertinent adiura maiestatis excepto natalium re-

280쪽

262 IOANNis BoD1N1 stituendorum iure: caetera partim magistratuum ossicio, causa cognita, partim legibus ac morabus indulgeri

B. rt. in au lenta Nam ierabus Caroli VII. cauetur, ne forensium re-

x . . A μὰ sis criptorum, qua Spragmatici literas Ili vocant vlla Mus ῆ-ὸ ratio in litibus disceptandis habeatur, nisi cum inuritate . .li. . iis his coniuncua int: quo VulgarIac Iciapto una cla ulula , , Iinc .deL Ualia SATIS SUPER APPARET, agnificatur: quae clausula

' Onaneia ι magistratibus negotii cognitionem tribuit, quς venerabiliri s rescripto cielit, iudices quidem facti de ipsa poenae, I Principes autem veniae potestatem habent. Itaque M.

Eal in t eam Tullius in Oratione pro Ligario ad Caesarem conuer-θη sus: Caucu Dioraitae a mustas,&quidem tecum, cum te tenuit

mulorum C ratio honorum tuorum: certe nunquam isto modo, Errauit,t

rol. d. vi iudices Pero crimens tum a testes,& c. quibus verbis aper- θου ςρη Si te innuit Caesarem, quod est et in summa potestate con- confisa e, , stitutuS, Vitae ius ac necis habuisse a qua potestate iudi- lex. co f. I. ces ac macistratus deseruntur.

Sextum ea Od attinet acisdelitate robsequiu, Ia antea citctum Pu maiesta est,adiura maiestatis plinere: cum sine cuius si exceptio septimum ne pstatur. Numi vero percutiendi ius maiestatis aeque .pM male proprium est,ac legis ipsius potestas cuius enim coeges iubere, eiusdem est nunnorum pretium,ponduS,1aguram praescribererna Graeca vox νομιος, id est,tex, nummo ide

tur originem degisse: nihil enim post lege magis in Re

publica necessarium est, quam uniorum pictium, 'OHd', ni a isti imago, Vt libro ' singulari docuimus t& in omni Repu-αμ,aruersis blica Diu denter costituta solius Principis ius illud proprium est. Nam cuin Romae Victoria lire culindictum ccuιr in f est, leges Tribunitia id fael una constat:ac tametsi Sinhies tus,vipublicae necessitati consuleret, principio assis precium semisse, deinde quadrante, ac tandem uncia aestimandum decreuit n1hil tamen a Senatu decretum est, Q Tribunoruin plebis assensione ratum non haberetur. Atella Coriantinus Augus 'lege sanxit,ut inaiestatis poena teneret eos, qui nullios corrupissenis qua lex o

milibus Principib sanctissima est:prope ereari tiod bona