Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

291쪽

D L RE VAE LIC A. L IB. II. 273 destia, vel ab aliis seu virtutibus, seu corporis aut animiaste chionibus conquiratur ex iisque monarcham definiamus; idemque statuamus de Aristo cratia, si de niuitis seligantur pauci, qui aut generis splendore, aut opibus, aut sapientia,aut iustitia,aut belli gerendi scien dia, aut aliis virtutibus, aut etiam vitiis praestent, numerabiles Rerumpublicarum formae exoriantur. Quae cum absurda sint,in illa ex quibus haec sequuntur, absurda videri

necesse est.

Cuigitur ea quae rebus singulis accidunt, illaru vini&naturam cuiusque propriam non mutenta, triatatum Rerumpublicarum genera Monarchiam,inquam, Aristocratiam,2 Democratiam constituemus, Monarchiam definiemus,cum in unius dominatu versatur Reipublicae maiestas, ad eum quem diximu modum. Democratiam, clim omnes aut maiorpars ommum cissium simul collecta,summum Reipublicae imperizim habet Arigucratiam, cum paucis quibusdam ciuibus ιn reliquos summum ius est haec per se ipsa sua luce perspicua sunt. Veteres quidem in eo sibi consenti Veterum da unt, erumpublicarum genera tribus pauciora essen; -ςpubi posse: sed alius quartum genus exilibus conflatum, si lus quintum a superioribus diuersum posuit: Plato quartum genus non ex tribu cofudit, effex duobus; tyrannide inquam, populari statu; vel ex optimatib',id est,

ex iis qui virtute caeteris praestarent, constituit R. Artito alis. . priteles praeter haec tria genera quae diximus, de Platonis suartum genus, S quintum ex tribus superioribus con- usum tradit. At hi olybius septem enumerat: tria qui

dem vitiosa, ac totidem laudabitate constituta 1eptam a Rom. discimum ex tribus postremis temperatum Polybium se-t I , cuti sunt Dionysius Halicarnalleus, M. Tullius 4, Tho sit,s, s-on. mas Mortis, Gaspar Contarentis, Franciscus Machia-Πε, -R P .Luellus,ac plerique alii uno veluti consensu eam sententiam probarunt: que quidem antiquillima est, nec a Polybio, qui se auctorem ' videri putat, originem accepit: ed.M. . nec ab Aristotele; sed annos amplius quadringentos ante Aristotelis aetatem, Herodotus antiquitati parenS, quar

292쪽

quartum illud genus ex tribus confusiuna, a plerisq; audatum fuisse scribilitamen tribus omnino generib. con tentus, caetera ut imperfecta repudiat. Ac nili argumentis non modo probabilibus, sed etiam necestariis ad a. sentiendum ab illa Polybii,Tullii, ac caeterorum sente-tia de diiceret, talium virorum auctoritate vinci me ipsit facile passiis essem. Doceamus igitur, eos errare ac decipi, si quartu illud genus ex trib. temperatu posuerunt:id aute planitis confido futurum, si eisdem qui b.illi exemplis, ad illos refelle los utamur.Posuerut n.Resp. Lacedaemoniorii, ROrn. ac Venetor ex triplici genere temperatas esse, Mona thia inquam, Aristo cratia Democratia.At cum Plato Reipub genis optim uexetylannide ac Democratia c5-

flati diceret, ab Aristotele reprehensus est; qui negat ex his duobus generibus quicquam l laudabile fit, exsistere posse ac praestabilius videri trarium genus ex tribus conficere. In quo quidena Aristoteles erulum erroris c6- uincit:nam si nihil optimii ex duobus extremis exsistere posse c5fiteatur, ud fiet tribus inter se confusis ξ Et quo nia haec disciplina maximos in Republica tumultus ad

perturbatione ciere potest,accuratius nobis est ac sub Respubi τε tilius explicanda. Quarum n. ciuitatu contrarios finestio hibent ac status Videmus, eas legibus inter se cotrariis ac discresa:u 3 egi pantibus moderari oportet eiusmodi est Monarchiae cinitatiis Democratiae plane otiaria. Et quidem Florentura pe gubern x IV vuloata illa veterum de temperato Rei p. statu disciplina

penitus imbuti, cu P.Soderint ac Hieronymi Sationar laeseditiosis concionibus Reip. potestatem ad populum detulissent plebem a magistratibus cimperiis, atque

omnino a Reip. negotiis arceri commodius esse puto runt, ut antiquioribus ciuibus, aut qui opibus caeteris praeponderarent, si1minarerii tribueretur at ne iis quiadem omnia oportere, sed ea tantum quae praecipua ducuntur,legum inquam ferendarum, ac magistratuu cre,andorum, tum etiam aerarii potestatem concedi,caetera

magistratibus ac Senatui permitti: ut eo quod opinione

293쪽

DE RE pvBLIAE A, LIB. II. 17stonceperant, temperato Reipublicae statu fruerentiir. Ac si quidem ex tribus generibus modice temperaris

quartum exsurgere pollit, Vim quandam natura diuer sama reliquis liabiturum est, Vt in concentu harmonic. squae dicit proportio , ex arithmeticiSac geometricis rationibus arte contulis exsistit ab utrisque tamen vehementer discrepans ot corpora quae ex disti milibus ac dissidenti bona tulis coaleicunt,si misceantur simul, tertium quiddam ab utrisq; omnino diuersum efiiciunt. At illud quod ex tribus Reipublicae generibus cossatur, nihil omnino dister a populari s atu: nam si tres ciuitates, quarti via a a Rege, ecunda ab OptimatibuS, tertia a populo regatur, in unam Sc Candem coeant Reipublicae formam simulq; summa potestas ac imperi u omnibus conma unicetur, qui id ubitet quin status ille sit popularis omnino futurus nisi vicissim imperium Regi deinde optimatibus, postea populo tribuatur uel in interregno

Romani Senatorcs vicibus alteriaikHTiperabant: sed rurasus ad haec tria quae dixi genera Rerum publicarum, re labi neccsse est i nec tamen diuturna fuerit haec mutua imperandi ratio; nec magis Reipublica utilis futura, a lipei turbata familia, uxor marito imperet, tum liberi virisque,ac tandem serui omnibus dominentur. Sed qui unius dominatum cum paucis simul Icvniuertis constituere velit, non pollit, ac ne mentis qui dem cogitatione id consequi Nani si maiestas pei se ipsa quiddam est individuum, ut antea demonsti auuri', qua ratione ni omnibus eo dcm momento congrue 1 e pollit Maicitatis primum caput est, misersiis ac singulis ciuibus leges dare, ii que iviperare sed qui ciuesim perio sole obsti ingi patientur multi triui rursus imperantem coercere poterunt iam si sponte parebunt, maiestas ipsoru labefactata concidet, sin imperia recusabunt trique, neque ut qui pareat aut imperet, Anar

chia, non Respublica uelit, tyrannide crudelissima deterior Quod si populo iubendae legis magistratuum creandorum nat potestas, taetera senatui ac magi

294쪽

276 IOANNIS IO Di Nistratibus permittantur, popularem statum esse confitendum erit; cu Senatui ac magistratibus credita,&pr cario data potestas, eisdem iubente populo,eripi possi. Sed quae diximus, tametsi perspicua simi, exemplis tamen quam ratione commodius illustrabuntur Polybius enim qui eius sententia principem se&auctorem videri voluit, Lacedaemoniorum statum ex histribus quae dixi generibus, constitutum fuisse putat: quod in illa Republica duo Reges Monarchiam, octo ac viginti senatores Aristo cratiam; Ephori quinque statum popularem tuerentur haec ille. Quid igitur fiet Herodoto, qui Lacedaemoniorum Rempublicam puris11mam Aristocratiam fuisse tradit Quid etiam Thucydidi, enophonti Aristoteli, Plutarcho; qui bellum Peloponnesiacum ob id coeptum, S annos amplius viginti continuatii prodiderient; quod Athenienses in omnibus Grς-iciae citi 1ta tib .popularem statu stabilire conarentur. La cedaemonii vero omnia colitia belli ac pacis adoptimatu statum reuocarent. Et quide post victoriam Lacedaemoniorum ad fgosporamos, Lysender omnes Graeciae ciuitates, quas Atheniensemimperio tenebant, ad paucorum statum redegit; in ipsa urbe Athenarum, cum moenia solo exaequauisset, euers populari statu,triginta ciues rerum omnium dominos constituit; qui triginta tyranni ab Atheniensibus sunt appellati: totide enim, nec plures, imperium Lacedaemoniorum moderaban- tur Samiis vero, Sicyoniis,AEginetis, Mileuis;aliisq; Ioniae ciuitatibus decemviros una cum Praetore belligerendi causa praefecerunt,reuocatis ab exilio qui optimatum statum probauerant; in exilium pulsis qui popu-- hs lare imperium tuebantur.At etiam maximus Tyrius cum ciuitates enumerat quae puram Aristo cratiam coluerunt,primos omnium Lacedaemonios posuit, deinde Thessalos, Pellenios Cretenses, Mantineos. Tot actam claros scriptores,& quidem Graecos, omnes prius mendacii conuincere oporterer, quam Laced. emonios

de Aristo cratia depellere: at illi scriptores iisdem fere

295쪽

D RE PUBLICA, LIB. II. 277 temporibus, qui b. Atheniensium ac Spartiatarum Resp. floruerunt: certe quidem Verius ac melius quam patritius Venetus, quam Florcia tinus homo, quam Britannus, statuere de re ipsa potu Crunt.

Quid igitur Polubili sesellit: erat n. Megalopolitan',

Lacedaemoniis anilim'. certe lapsus est, ob regii Lacedaemonioru appellatione. NaLycurgus couersio Reip.statu, cu ciuib. via mersis imperiit dedisset, Regii ipsorum concellu ac volim tale, Tab ipso Hercule gen'ducebant,ipsis nomen regium reliquit; praeterea nihil aliud , quam ut belli duces ellent. Iam enim antea regia potestas cocussa& labefactita videbatur, ex quo Aristodem duos liberos imperio Lacedaemoniorum suri ut praefecisset exemplo Messeniorum, qui b.Aphareus e Leucippus una

imperare coeperant cum Uterq; rex est vellet, neuter

esse potuit:at cum ut uis odiis contentionibusq; Remp. in partes distraherent Lucurgo, qui ab eadcin qua illi,

stirpe originem traxerat,regia potestatis eueriendae occasionem praebucrunt: neq; enim praeter regium nomead speciem quicqua eis reliquum erat: caetera senatui ac populo concessa: ut exemplo 5 simili, cum populus Atheniensis ac Romanus Reges exegissent: Regeni sacrificulum ad ea sacra, qui per leges ac religiones non nisi

ab Rege fieri poterant,ad pompam de speciem a pontificib. cooptari iusserunt; qui tamen nec ritu omnino magistratum, nec imperium posset adipisci, quod caeteris sacerdotib. licebat. Ita quidem regia potestate a Lycumgo sublata naansit nomen regiti, sed eo iure,quo qui erat Senatores, id est, sine ullo imperio ac potestate; qui ab Ephoris saepe mulctati, nonnulli etiam capitali 'supplici a Pausem Γ... affect i sunt,ut Agis c Pausimias. Reipub vero maiestas penos fuit populum, qui senatus decreta c6s1rmare, aut

infirmare pollet.Nam Thucydides ipse eos refellit, qui duplex sustragium cuiq; Regi tribuunt. Sed centesimo circiter anno post Lycurgum Polydorus ac Theopom-lius popularem statu ad senatum triginta virorum detuerunt: cum 'opulum conuocare difficile. ratione, naode-

296쪽

senatus decreta saepe conuellerentur,i Republica esse iudicarunt, fulminum imperium senatui permittere : v

pres , ad eam rem arti iacio se Apollinis oraculo milo Deus ipse iubebat, ut deinceps imperium Reipublicae penes esset senatum: ac ne populus ereptam sibi potesatem lugeret,Ephoros quinque de plebe quasi Tribu Nos creari placuit; qui regum dicta facta, consilia ex

plorarent,ac modis omnibus emcerent, ne in tyrannidem inuolarent.Et quidem Ephori decimo quoque anno, coelum contuentes, nocte serena, si quam si ellam, inquit Plutarchus,scintillas emittere, aut transilire perspicerent, Reges in carcerem coniiciebant; nec ante a

ceribus eripi poterant, quam id Apollinis oraculo de . nuntiaretur. Ita quoque Phylaches Cumarum Regem quotannis in carcerem duci iubebat, quousque Senatus G Modia. quid de eo si aluendum ' esset, decreuisset. Stetit autem LacedaemoniorumRespubl1ca annos circiter quingentos usque ac Cleomenem qui caelis Ephoris ac senatoribus,&oppressa republica, summum imperium ac . cepit ac retinuit quoad victus est ab AntigonoMacedo niae Rege.Is igitur Spartam Lacedaemoniorum Rempublicam in priorem statum restituit; sed vigesimo post anno cum Nabis tyranni iis in Rempublicam uasisset, occisus est a Philopoemene, qui Lacedaemonios Achaeorum imperio adiecit; cuitis imperii tandi prouincia fuit, quoad Gallus proconsul Romanorum ab Achaeis Llam distraxisset: tandem Imperatores Romani liberam esse iusserunt. Haec de LacedaemonioruRep. magna exparte aciemnophote,Thucydide,Liuio,Polybio expressa fuerut ne-

VI. naintanae accurati scripsit qua Plutarces', Nupab aliis

leomene, , aut tenuiter,aut falso prodita fuerant, ex ipsis Lacedae-

.i moniorum Archiuis cietis publicis emendauit. Id autem Liuius ς uno loco aperte significat, ubi Nabim tyrannum cum Tito Flaminio sic loquentem inducit: Folle lagumlator Lycurgus , non in paucorum manu Rem publιcam

297쪽

DU REΡVBLICA, I Id. II. 279 Abluam esse voluit, item vos Senatum appestitis; nec eminerernum aut alterum ordinem in ciuitate, sic per aequationem sor-runae ac d vitatis fore credidit, ut nulli essent qui pro pati iaarma ferrent. Hic tyrannidem popularis status specie obtendit clina nihil tunic populare haberet; verissime tamen dixit, Lycui gum principio summam potestatem ad populum ictu litie. Videamus cIctera.

Polliciunt etiam Romanorum Rempublicam tri . . , , .plici genere tempera am mille it enim Polyblu: qui eri η sua

Alii cani maioris praeceptor fuit: ' idemus, moluit regian MN.d si pli' potestatem iu Con ulibus, Aristocratiam in Senatu, Democratiam in populi comitiis eminere. Huic plane assentiuntur Dionysius Halicarnasseus, Cicero, Contarentas, Thomas Morus, ac pleri que alii , quae ramen sententia nec veritate nititur nec ratione. Vbi enim monarchia, id est,

unius imperium, in duobus consulibus fingi potest Latmaiestas si esset in consulibus, certe quide in duobus c6- municata, propic indiuiduam sui naturam consis Serenon posset: verius ac melius Genuensium aut Veneto ium Duci species regia tribuatur. Qua autem regia potestas este potuit in consulibus Romanis, qui nec legeni iubere; nec foedera iniustu populi sancire; nec damnatos

Iestitueres nec verberibus ciuem cardere; nec tributum

imperare; nec de pecuniis publicis italucre potuerunt Nam ii odiolubriis consules glaclii ius habuisse in milites scribit , nihil mittam cum id quoque Praetoribus , Tribunis militum , dc omnibus legionum ducibus, stacs cmper fuerit commune, ad tuendam militarem disciplinam. Iam vero Constites annuum duntaxat SI alte in istantum diebus imperium habuerunt. Item magi ster militum apud nos , Bethudeta atrui ἴ- thiopes Edegnarus apud Tunetanos perpetuam, de multis partibus maloiem habuerunt , quam terque Consul, potestatem Regum tamen subditos se δε sertios, uti re vera fuerunt, appellabant. Constiles vero , quos isti Regibus comparant a Tribunis plebis coerceri poterant. Nam Drusus Tribunusplebis,

298쪽

18 IOANNis BO DINI Philippum Consulem,quod se in concione loquentem

interpellaret, obtorta gula in carcerem per viatores trudi iussit,& iure potuisse, deinceps intelligetur. Potestatem Consules habuerunt ind1ecto bello exercitus duce-di; senatum consulendi; legatos admittendi ac dimittendi; populum couuocandi: magistrat creat os renuntiandit ad populum autem orationem stantes habere, sedente populo,ac fasces summittere oportuit Vrbanus

. . Praetor Vtroque consule absente, eandem quam consu-Al. υλι ιγ le Ipsi potestatem habuerunt: ac post urbanum pere-' - ' syrinus: uti quis ue ordine antecedebat, ita consulis

Quod ad Senatum attinet, cui Aristocraticam tribuunt potestatem,ab aetatum abfuit, ut nec in uniuerses, nec in singulos ciues vllum imperium, nec in magistratum quemquam haberet. At ne senatus quidem, iniussu consilis aut praetoris , absente consule haberi potuit. Quare Caesar popularis homo,cum nihil a senatu se impetraturum prospiceret; populum quidem saepe ad concionem conuocauit sui consulatus anno vertente, senatum vix unquam:neque id nouus videbatur. Senatus enim quibus temporibus maximam dicitur habuisse auctoritatem, a consulibus petiit ut extremis Reipublicae periculis Dici atorem dicere vellent: neque enim imperare poterat. at ne ii florent quidem aut viatorem vilia. quae imperii argumenta semper fuerunt, habere. Itaque Senatus Seruilium Piuscum misit ad Tribunos ple-bι M si bis ad quos ille; Voslinquii,Tribisniplebis Senatus appellat, ut in tanto discriniine Reipublica Dictatorem dicere, Consules pro vestra potestate cogatis. Tribum pro collegiopronuntiant, placgre Consules Senatui dicto audientes esse, aut in incula see M.,ν. duci iussuros.Idem Liuius auctor est,Senatum decreuisse, ut consul rogationem erret adpopulum,qui Dictatorem dici iuberet . quod consul recusaret, ν Pratorpopulum conuocaret:sine is quidem velle Tribuniplebis. Consul negauit se populum

rogat trum, Pratorem1 rogare vetuit:.Tribuniplebis rogarunt. Ex quo perspicitur, ne minoribus quidem magistratibus,

299쪽

DE REΡvBLICA, LIB. II. 23 Ibus, vetate maiore magistratu, Senatum imperare quicquam potuisse. Qu9ditem Polybius scribit,senatum de, prouinciis acciti iratibus iudicalle, deque coniuratiSpin ali ag

nas sum sis : falsum esse conuincit Liuius, ubi agit de plectendis Campanis qui ad Annibalem defecerant.' princeps Senatus lic orsus est: Persenatit 3IIa i de Campanuimusti populi non video posse. Idem paulo post Ut rogatios ratur ad populum , qua senatui potestas ut statunidi de

Campanis rogante vero magistratu sic populus sciuit; EdEsi suo senatus maxima pars censeat , qui assident , id νο-pulus in columus iubemus lue Nec minus fallitur Polybius , qui Senatum de prouinciis decreuille putat , cum Liuius Romanorum antiquitatum Optimus auctor contra sentiat. Sic enim' scribit Julum postulauit a Consit lepti .a palam in Seiratu diceret,permitteretnesenatui, ut de prouinciis decerneret aturaeque eo esset quod censiuisset,an adpopulum laturivi Scipio re stondito quod e Republica essetfacturum, Tum Fulvius vobis peto tribuni plebis, ut mihi auxilio sitis.

Ex his cane perspicuum fit, nihil omiamo imperii habuit-

se senatum, nec eius decreta sine tribunorum plebis ac sentione rara esse potuisse: caetera precario a populo habuisse. Quae vero Senatusconsulta rata fuissent consensione tribunorum plebis, quibus communicari oportuit,extanae exsequi non poterat senatus, nisi vel consilles id iuberent, vel recusantibus consulibus,ipsi Tribuni ad populum ferrent. Fuit igitur in magistratib. imperiit; in senatu auctoritas&consiliu , n5aute Imperium; in populo sum potestas ac Reipublicae maiestas Excipio te pusillud, quo Decc- uirilegum ferendarum summa potestatem ad se delata, post annii contra leges retinuerunt,unde paulo post vi&armis depulsi fuerunt. Tunc ligarchia species Aristo cratiae dici potuit. Ac principio quidem eiectis X Vr ensis. be Regibus , senatores populi suffagiis creabantur : sed eo se labore ac taedio liberari cum vellet populus, eam curam detulit ad Censeres , quorum omnis potestas a populo pendebat, qui Senatus decreta confir-

300쪽

mare poterat aut arbitrio suo initimare Contarentis idem vidicandum putat de Republica Venetorum, qua ipse ex tribus confusam esse scribit. 6 , inquit , in Duce, regia quodammodo potestas in Senatu, Aristoeratia; tu Concilio maximo, Democratia. At Ianotus, qtii Reipublicae illius statum ab ipsis prirnordiis , quidem ex actis secretioribus , accuratillime descripsit, in maximis

erroribus fuisse Contare num facile conusiacit. Demon strat igitur,ante Sebastianum Cyanum, Venetiarum Ducem, a quo trecentcsimaus circiter annus labitur, Rem .

publicam plane monarchiam fuisse. Contarenus in eo statu, quo nunc est, octingentos annos stetiste scribit; Paulus Manutius mille ac ducentos; quae ex aes is publicis ac certissima historia falsa elle docet Ianotus. Vt visit, perspicuum est his temporibus puram Aristocratiam esse: nam ex urbis ac ciuium descriptione qua faetaeit ante annos triginta, censia sunt ciui una quinquaginta nouem millia CCCXLIX.exceptis infantib. qui annum septimum non attigerant; 'atriciis, penes quos versatur Reipubl.potestas, quorum numerus est quatu'O circiter millium; ex quo numero eximedisint sacer dotes,ac iuniores XXV:annorum; quibus neque ad 5-cilium,neque ad Rempublicam gerendam, patet aditus: nisi maiores annis XX.rogatione ad concilium lata, id obtinuerint nec certe in maximi Concilii comitiis, quae nostra ac maiorum etate coacta sunt, plures quain mille &quingenti patritii, ac semper multo pauciores in eorum actis& scriptoribus leguntur. Hic igiti inpatritio rum coetus summam Reipublicae potestatem, id est, omnium legum ac imagistratuum, belli ac pacis, extremaqprouocationis, vitae ac necis ius habet, ut Contarenti ipse confitetur. Quaecum ita sint, quis dubitet Rempublicam Aristo cratiam appellaret

At si optimates nihil aliud si legum ac magistratuuntius haberent,ssetis esset argumenti ad iudicandu ,statuta plane optimatum esse,ut antea docuim'; cum magistra tuum,senatus, collegiorum,qu septemviri, decemviri, quadra-