장음표시 사용
331쪽
arius innotuisset ex anteacta vita,virtutibus flagitia prae-Ionderarent,necne.Rect e enim Liuius cum Annibalis virtutes diligenter persecutus es et, ad eius vitia prola suS Has, inquit, tot ac tantas virtutes ingentia vitia aqπabant. Ne igitur bona malis confusa lateant:aut appellatione tyranni eos etiana amplectamur, qui rerum gestarum 'loria claruerunt: tyrannorum mn Ium teteri Imu, cum rege omnium optimo comparemUS, Vt CXrremorum comparatione, qua inter craque media sunt, melius intelligantur. Optimii Rege cu dicim' populari oratione utimur, nec tale qrimus si claruelit heroicis illis virtutib .suma inqua pietate, iustitia cotinentia prudentia,fortitudine, bellicis laudibus; qin heroum fabulis ad intuendum&ad imitandu magnificentius quam veruis proponuntur; nec ullis omnino flagitiis inquinat' sit: qualis nemo exstitit viae, nec rere exsist ere possit.Sed boni ac iusti Regis exemplar in principii genere conquirimus, qualis ab
Homero duo b verbis ii πιο ποοτἰ princeps appellatur: qui vitalis sit, modis omnibus emcere conetur cuius modi Codrus ni isse dicitur; qui oraculis admonitus,a sui unius, hos iam interitum pendere, captat VitaqUe suam deuouit: quoi h numero Moysen suisse legimus quem beH: 'una Plitio prudentissmune lagis itorem, iustissimum principem ac prophetam maxima)n appellat: qiri ab immortali Deo pre- Catus est , ut sempiterna impiorum morte interiret , ex L 'i 3 albo Selcchorti in prius eximeretur quam populus sibi creditus, tanta stippliciorum acerbitate, quantum com- an eruerat,ple steretur: quibus precibus Deum iratu placauit:clarissimo regis omnium Optimi, ac patrie parentis exem Plo; qua voce nullam unquam Augustus gratiore audisse dicitur; cum M. Valerius Mellata senatus populiqueRomani iussu patrae p. ii eii est appcllatus nihἱιCn Iin princeps optimus ab optimo patre di seri ut cleganter Xenophon dicere solitus erat.
332쪽
s. i. is Tyrani porro ac Regis discrimen est, hic naturae le-- obbi, e amplectitur,ille proculcat hic eligionem iust itiam φέρει - ac iidem colit; ille impietate, iniustitia, 'eriurio dele---λ - chatur: hic omnia sua studia ad Reipublicae salutem con-i in fert; ille omnia utilitate sua ac voli1ptate metitur hic sitos ciues locupletari gaudet ille ex suorum incommodis ac detrimento ditari studet; hic suas opes ciuium esse pu-rat,ille non bona tantum, sed etiam corpora ciuium sua
ducit hic publicas iniurias ulciscitur, suas ignoscit; ille suas acerbe vindicat, alienas ignoscit hic in aliorum erratis condonandis facilis, dii seuerissimus censors ille aliorum leuissimas offensiones acerrime ulciscitur, sibi vero indulgentissimus est: hic ab alienis uxoribus continci sese; ille de utriusq; sexus impudicitia triumphat: hic reprehendi libere,&sua peccata coargui gaudet, ille graues personas ac liberas linguas capitaliter odit hic ciues mutua inter se amicitia,&cum Republica colungit; ille inimicitias&odia serit, ut mutuis caedibus pereant,&proscriptionibus fiscum impleant hic libenter ciues aspicere,ac vicissim ab iis cospici cupit; ille ciuium perinde ut hostium conspeci um reformidat hic ciuium amore pascitur; ille metu: hic pro ciuibus semper; ille ciues metuit:hic nihil a ciuibus, nisi publica urgeat necessias exigit,ille ciuium sanguinem ebibit, ossa corrodit,medullas etiam nudatis ossib exsugit, ut eos modis omnibus debilitare possit hic vitam sibi acerbam atque insitauem putat, nisi ad amplissimos honores desimperia optimum quemque prouexerit; ille fures omnium maximos,veluti spongias ad opes ciuium exhauriendas adhibere solet: hic magistrat ac potestates liberaliter bene meritis largitur, ut Librdibus d corruptelapuri sint; ille publice prosci ibit ut qui carius emerunt, posteaqua bene saginati fuerint, supplicio assiciat; bona lucribat,&in furib.puniendis gloria consequatur hic suas rationes
ac mores legum ponderibus examinat; ille suis voluptatibus leges metitura hic vitam pro patriae salute danguinem fundere pulcerrimum putat;ille pro fe patriam
333쪽
interire cupit: hic a ciuibus amatur colitur; ille ciues omnes inuisos habet,&bonis omnibus ςque inuisus est: hic ab hostibus lacessitus ad sub duorum auxilia Iccurrit; ille perpetuum bellum cum ciuibus gerit hic non aliis utitur quam suorum priae sidiis; ille percgrinorum cohortes prςtorias ad sui tutelam,&cluium terrosem, semper armatas antecedere iubet: hic altillima quiete in anmat tranquillitate securus vivit; ille peliuit, Mionibus secum disti dentibus semper conflictatur, ac formio ine perpetua languet: hic beatam sempiternamque coelestium Vitana sperat; ille cruciatus sempiternos hic D uinimmortalem rerum s.crcndartu auctorem habct ille conscelerat Os homines aut naalos genios contulit: hic&viuus&m Ortuus clarissima omnium voce ac laudibus cumulatur; ille S uiuens& mortuus foedissimis contu-naeliis ac bellis laceratur. Ac tametli tyrannus opcs,honores, imperia, firmam valetudine,gladiatorium corporis robur, multaria magnarumque rerum cognitionem ac scientiam; illamque ipsarn quae tyrannis maxime metuenda est, sex animam eloquentiam habeat, nihilo tamen sanior aut melior, sed eo deterior futurus est opibu enim abutitur adcxplendas libidines; impcitis ad aliorum libertatem opprimendam; robore ad obeunda facinora; scientia ad imperitos circumueniendos, S ad omnia sacra Ffana turpiter permiscenda. Hae tamen tot ac tam egregia dotes, optimo principiti Dci munere& concellii tabuuntur, Deum aliquem coelo demissium pulcS. Quid aute ad hςc' diximus cofirmanda exemplis Opus est,cu tant fuerit ubiq; tyrannori metuS, tantum Ο-dium, ut etia homines de schola ac foemina certatim ad illoria caedem conspirarentina Arist otele S, no Stagirita, sed is e Dialectimis dicebatur,Sic voniae tyranum suam nunecauit Thebe uxor Alexandri Phetaeorum tyranni, maritum: ncque ei inopes ac porentia coniiuato Sacaede tyrannoruin prohibuerunt. Quaenam opeS cum
Romanorumpi b.ac potentia conferantur quadraginta legio
334쪽
peiatores praeter cohorte praetoriaS: at nusquam terrarum tot principes caesin, quin etiam praefecti praetorio interdum eos, quorum custodes erat, in ipso praetorio trua τίω ih. i. cidarunci.Vt Chaerea Caligulam tyrannum: praetoriani --- Ti Sullanos octo. Iuuat Timoleonis& Arati gesta legere', ' ac tyrannos ex ipsa tyrannidis arce tractoo ac nudatos, fustibus latronum in modum ad necem usq; coram pueris ac plebe verberari deinde uxores eoium,liberos,propinquos,familiares,amicos maectari, omnia crudeliratis genera perpeti statuas etiam tyrannorum accusari,
ac damnatas carnificibus quasi ad supplicium tradi ossa denique ipsa de sepulcris detractoa, in foedistimas clo cas proiici;leges & edicta lacerari,arces domos superbas lo exaequari; memoriam denique ipsam obliuione sempiterna deleri ut talibus exemplis principes posteri
pestes illas abominarentur. Ac tametsi tyranni dii viverent laudatores suos habuerunt, quos ad mendacia pmiis allicerent: mortuis tametyrannis laudes irationes laudatorias cocisas ac laceratas,ac Phis columeliosissima scripta etia ad amplificatione prod11sse legimus; adeo ut ne uni' ede libellifrag mentum exstet de laudibus tyranni cuiusquam. QuaereS tyrannoS qua adiu vivunt, ad insaniamin furorem
perducit quum intelligunt, se plebi ac inimicis ludibrio es se futuros Ac tametsi putant animos una cum corporibus, imo ante corpora , quae odoribus perfusa diutissime perstant,interitnros; quamdiu tamen iuunt, b Suet,mi iam sentiunt infamiae fututae cruciatus ut Tiberius a-
..d cerba oratione querebatur crudelius etiam Nero riui
in Drmone laepius optauit ut se moriente,1mo adhuc spirante, terra- ' '' rum deflagratio consequeretur. Eam Ob rem De memet ναῖα μι irrus, Is qui Poliorcetes surpatur, pro Atheniensiuma, rei rum, Comodis ac libertate bellum sitscepit, ut ex eorum scri-φqrre io, o piis immortalem gloriam consequeretur, cum intellia dubieci geret Athenas esse veluti speculam Orbis terrarum, Vn- τος γ. ι τα de clarissima fax eluceret: nec illum opinio fefellit sed
335쪽
ut primum se vitiis inquinari passus est, ab iisdemὰ quibus antea laudatus fuerat, contumeliosistime suum nomen dilacerari sensit. At si quis putet tyranos, quia verae laudis gustu nullsi habent, minus aede se posteritas dicat aut sentiat curaturos, miserrime tamen vivunt, si ita dice dicit eoru et perpetuis terroribus exagitatur,&acerbistimos dolorustimulos sentiunt, cum se vitamq; suam; uxores item,li beros, propinquos, familiares, in perpetuo dis crimine versari vident: neq; n. fieri potest ut qui subditos odit ac
metuit,ec quem OmneS Oderunt ac metuunt,diu consistere possit ita fit ut si ab hostib. lacessitu fuit, mometo a subditis oppugnetur, ac ne amicis quide coiidat, sed eos ob leuillima suspicionem necati iubeat, ut de Nerone,Commodo, Caracalla, caeterisq; tyranni ditum legimus. Interdum etiam uniuersus populvum tyrannum irruit, eo de impetu ut in Phalarina, Heliogabalu,Alceten, Andronicum Imperato ram: quidem in hunc populus Constantinopoleos inuolauit, ac nudatum asino superposuit, Vt prius Omnes omnium contumelias foedissime pareret tir, quam ei mori liceret. Ac sepe salvi sui necandi occasionein ipsi conquirat, ut fertur de Caracalla, qui Iulium Maternum mathematicum rogauitque in imperio sibi hcce iturum putaret id enim tyrannorum commillae est, ut Chaldaeos ac damaones rerum gerendarum habeant conliutores lates Macrinum so- re per litora respondit: iquide literae in Macrini man' inciderunt: is igitur sibi metuens, Caracallam ex insidiis occidit Commodus vero quum sicarii manus euasillet, eos omnes quos ad caede consignarat, tab Uli coscripsit, quas cum Martia concubina casu reperisset, seq; e numero comprehensam intelligeret,iyrannum occidi curauit. Talibus exemplis plena striat omnia veterum scripta; quibus perspicitur tyrannorum ceruicib.mille pericula, mille mortes impendere.
Regis aute, id est, optimi principis, csnditio illis plane cotraria est, quippe cii subditis tanta consensionis:
336쪽
de amicitia coniungitur, ut peius commodis ac salute caput, ita ac fortunas bapfunderemo dubitent; eumq; carminibus ac laudationibus sempiternis cumulare ac augere studeat: ut Xenophontem videmus sub Cyri per- . . . sona cuius laudes admirabili eloquentia amplificauit, tae,ntiau, iustissimi ac fortissimi regis exemplar omnibus d ad intuendii,4 ad imitandum proposuisse: S: quidem Scipioni Africano mira cupiditas incessit Cyri laudes aequan- di; cii manib. semper teneret diuinam illam Cyropaediam; atq; in tantum profecit, ut omnes non modo aetatis suae reges ac principes; sed etiam superiores virtutibus claris suinis ac rerum gel arum gloria superaret: cuius fama ac censi piratae,ad eius aedes in quib. rusticari sistebat,ipitis accesserunt, ut diuinum illum hominem contuerentur: at cum ipse piratas vim illaturos sibi putaret, ac familia armaret, ut temeritatem eorum consilio,furorem fortitudine, audaciam virtute stiperaret; piratae proiectis armis supplices petierunt ut illum adorare ac venerari sibi liceret. Si virtutis decus ac splendor in eo principe ba barissimos piratas quanquam ne barbari essent,sua virtute perfecerant m admirationem rapuit, quantam vir tutis vim in bonis ciuibus fore putamus t Quis auten Princeps adeo stupidus ac demens,si laetitia incredibili non assiciatur, si audiat Bactrianos tan- ro amore ac beneuolentiaMenandrum regem coplexos fuisse , propter eam quam de sua probitate ac iustitia apud omnes opione excitarat,vi maximis contentionib. urbes certaret,ad qua illarii sepultur honos potissimudeferri oporteret, nec aliter contentionum exitus reperiri potuit, quam singulis id permitteretur 3 Cuius item tyranni malitia ac simulatio tanta est, quem PliniiPanegyricus non adigat ad furore micum enim Traianum omni genere laudis ita cumulati et Panegyristes, ut nihil addi posse videretur: periodum ita conclusit: Nihil Reipublica maius ac melius optandum , quam ut Di immortales Traiani vitam imitarentur. Quae amplificatio ametsi cum impietate coniuncta est quis tamen dubitat,
337쪽
DE RE VEL IC A, LIB. II. I, allina clarissimo viro in optimum principem profici H atur;& pro cuius abeuntis periculo, caedeuntis fatu te templa omnia complerenturi qui cum Diis hac conditione insolemnibus precationibus pacisci consueuerat, ut se seruarentii Reipublicae utilis elleti Quem etiatyrannum Agesilai gloria non stimulet, audientem ab Ephoris mulinatum esse ob id tantum , quod unus omnium Spartiatarum oculos ac voluntates insecoue
teret suis princeps Arittidis lusi cognomentum non cupiat di optet certe quidem multo illustrius ac laudabilius est quam Poliorcetatum, quana Fulgurantium. Contra vero, quiS, cum PhalaridiSaut Caligulae, autNeronis facta narrantur, iracundiam,aut culii miserabiles eorundem exitus, utitiam cohibere poteli Haec igitur optimorum pri lacipum ac tyrannonam detestabilium extrema, sunt omnibus perspicua: sed noita facile diiudicatur princeps, cua cui trisq; multa communia ac bona malis temperata consula sunt. Incidiit enim saepe causa qpropter locorum, aut tena porti, aut personarum varicta te, principes ad aliquid impellunt; quod aliis quidem tyrannicia, alii vero laudabile videatur: ne tiis turannidem seueritati finibus terminandusibi putet, cum eueritas ili principe saepe laudabilis, pius etiam necessas ianit; vel quod arces ac praesidia quaerantur; vel quia ilia perandi maieitate sit terribilis, quae multo laudabiliora iunt, quam preceS tyrannorU. Qua-obrem rectissime ab φ Iurisconsultis decretum est, eos δι-
qui preci ou tyrannorum obligationem contraxissent, is,m. it. semper restitui posse,ii tame qui iubente optimo priu- Τ am acipe idem facerent, restitutioni locum non relinqui ij. . ι ' Quae vero bellis ciuilib. scelera, proscriptioneS,c deS, iam mstupra, incestus perpetrantur,ad Rerum publicarunt in- iteritus aut conuersiones, non ad tyrannidem specta Iaz: u i vitaeque enim aliter fieri potest in violenta 6uertior: c, ut in ipso Ronianos utrium iratu, aut etia in Imperatorucreatione, S nostra aetate Cosmo Medice Florentinoruprincipatu ineunte contigit. laenim Alexandro Medice
338쪽
3to IOANNI, IODINI propinquo suo aduersariorum cospiratione occise,cohortes ad corporis custodiam adhibuit; arces exstruxit; praesidiis urbem muniuit tributa ac vectigalia noua imperauit: quae medicamenta plebi quidern licentia populari abutentibus violenta, apsentibus vero salutaria visa sitiat praesertim ciuitate morbi extremis 3 incuIabiit ulcerum multitudine periclitante;&iti eos ciues qui millies in cum tyrannum coniurauerant, qui tamen iustissimi ac prudentissimi principis laudem est adeptus. Nam De contigit, ut quae ciuitas principis unius lenitate ac fel1citate nimia perierat, acerbitate alterius ac seueritate sustetaretur Domitiani crudelitate Senat' populusque Romanus nec ferre potuit, mortui leges*mnes ac ediista rescidit:1s tamen Prouinciarum omnium una voce laudatus cst, propterea quod nunquam antea Proconsules, Praesides, caeteriq; magistratus a Qrdib.&
τω quia in corruptelis puriores fuistent. At cum Nerua eius imperium X ceperat, a leueritate JCul abhorreret, Omnia
in miserrimum statum delabi; iura prostitui; iudicia peruerti tenues potentiorum iniuriis opprimi: tunc certe Fronto Consul illam quam in Domitiano prius damnauerat crudelitate ac tyrannide, votis ardentib. optauit. Cum vero princeps plebis furentis animos ac licetia
acerbissima seueritate quasi freno indomitam belluam coercet, non debet illa seueritas tyrannis appellari ac saepissime is qui tyrannide invasurus est, furore plebis ad
potentiori opes minuendas abutituri ita fit ut potentiubona ac plebis gratiam Vno consequaturi eodem tyran aidis actu. Omnium tame detestabilium tyrannoria, nulli minus exsecrandistini, quam qui adplobis subleuandam inopiam locupletes extenuant ac proscribunt. Qui vero principis bonitatem, lenitatem,facilitatem, largitionem, prudentia vacuam, laudant; nae ipsi inopes a consilio,ciuili scientia vacui, laudibus4 otio abutuntur cum eiusmodi facilitas multo magis metuenda sit, quam principis fiamma seu seueritas, seu crudelitas,seu
auaritia. Et quidem maiores nostri prouerbio iactabant
339쪽
bant illud; Ex homine callido ac malitiose boni regem G in quod delicatis aulibus eorum qii non a cionibus ed. sellis opinionibus omnia metiuntur, ab serdum videri tollit. Nam stulta principis minime mali facilitas ac benignitas facit, ut adulatores ac fures Rempublicam depeculentur; ac scelerat illimis impudentillimis qui- nusque honores, imperia, magistratus sine delectu tribuantur. Ita sit ut tenuibus sua crvdcliter erit iantur,ac tiro unius, multorum tyrannidem perpeti cogarriuri ce-cra vero ac flagitia multa maneant: tum sordibus Scorruptelis magiitia tuum , tum etiam principis facilitate sceleratillimo cuique impunitate proposita: deniq; sub tali principe publica priuatorum commodi cedunt, ac plebs ipsa potentium libidine es auaritia oppressia iacet; perinde ut in corporibus humanis ab aegrotantium capite, ad imbecilliora membra praui hutnores defluere
Cortem iride exemplis ad id comprobandum historiae tu taecorum, tum Lation Oria abundant: sed domesticis utamur nunquam. calamitiosior exstitit Respublica, quam regnante eo Carolo, qui ab ingenii stupore, Simplex usurpatur. Floruit etia subiracisco Maiore imperiti hoc legibus, armis, potentia liseris, opibus, artiumq; omnium incredibili varietate; idque potissmum
aliquot ante anno qua moreretur cura taS ingrauesceret iam sua; nec ulli affabile micaUt facilem cuiqua prae beret; sed canes aulicos ac impudentes homines longe a se repelleret; praemia, magistratus, honores, acerdotia, bene de utute ac republica meritis tribuerela, largitiones vero ita regeret, Ut eo moriente fere millies sestertiuid est, decies septies centena aureorum nostrorum millia,insrario publico restarent,praeter trimestria tributa, quorum dies iam venerat nec ulli Respublica tunc oberata filii praeterqua Helvetiis largentariis Lugdunensibus, ut in ossicio retinerentur Facitem aut societas cum omnibus principibus ac populis, atq; etiam imperii
finibus adportas si que Mediolani prolatis; regnoq; pis
340쪽
imperatorum ac docti iiiinorum homilaum multitudi- heredundante Succellit patri Henricus I l .cuius bonitas ac facilitas tanta caestitit, ut nulla usquam maior sed cum vix annos duodecim sceptra tenui siet, omnia pessum iere meque enim tanta principis benignitas dicam an simplici ZS, rogationem cuiusqua repudiate potuis set:ita ex bausto breui aerario , magiitiatus ac imperia mercato cibus proscripta sunt; tributa acerbillime exa cha; acerdotia ampli istima in i omines sordidistimos collata graues ab hollibus accepta offensiones; imperium suis finibus tantopere deminutum, i accisum Vltra citraq; Alpes, ut Omnia quae annis Quadraginta parta fue-iant,vna turpislsim ς pacis actione penitus amirterentur, ac moriente Henrico, Reipublica aere alieno graui illine Oppressa iacerer: certe quidem ex ration1 biis publicis,fere vicies 1llies sestertium Rempublicam debuisse constat quanquam his omnibus nominis ac fama iactura frauior erat. Quod ii regis Henrici facilitas seueritate, euitas acerbitate, largitio parsimonia quadam temperata fuisset ac pro mollid facto magnum excelsum
animum gestisset, bene beateq; 1XIllemus, nec incas
quas pertulimus calamitates Respublica incidisset. At medium illud , dicet aliquis, cum tenere cuique dissicile est; tum vero principibus, quos perturbation Suariae e medio cursu reuocant,difficilimum.Demus certe medium illud, acerbitatis ac lenitatis, quod nimium inter palam vehit recta quaedam linea, quae plus unae se non potest, inter obliquarum infinita millia consistit, raro a sapientibus, vix unquam a principibus attingi mulio tamen commodior est in omni Republica fetaueritas, quam simplex, illa stupori limilis,lenitas quaeda,
s gitioriam omnium ac scelerum alumna: quae ut inPertinace Augusto nimia fuerat, sic in Heliogabalo voluptatum Omnium impura libido Romanum imperium euerterat, nisi Seueri Afri, deinde Alexadri Seueriacerbitas & imperandi maiestas Rempublicam iacentem e-Iexissent, cum mallima bono um irinium colentione.