Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

361쪽

D Rr VBLIC A LIB. II. 3 3.1'explebeiis eorum ciuium, qui ex in urbe domos habe - isset, imperii participes fecit; ac plebeios earu ira timiliarui uta lege nobilitaui Optimatibus ita coscriptis in lingiti flos arenos ciue S decem ex opibus,aut virtute, aut nobili, late cooptandi potestatem fecit. Concilium ex optimatibus CCC. Reipublicari singulos annos praefici voluit; quor uiuifragiis Dux ipse icto uiri in duos annos

crearentur quod quidem collegium octo uirorum cum Principe, Domi rationem appellant; quonia maxima quaeque in Republica tractare consileuerint; nisi quid grauius Occurrat, quod Senatus cognitionem postulare videatur. Senatus autem centum virorum sufflagiis occultis optimatum in singulos annos creari solet octo uiri,e Xacho magistratu. Reipublicae toto biennio procuratores sunt ac deinceps in octo uirorum collegium, quamdiu vixerint admittuntur: qui vero Duces creantur, perpetuam ex a stomagilitatu Reipublicae procurationem habent; S ad collegium Octouirorum semper aduocari solent. Praeterea imperatorem una cum Tribunis militaribus quadraginta, qui annua potestate urbanis legionibus

praeessent iisdem Optimatu suffragiis fieri placuit. Quod

ad iurisdictione attinet, peregrinos arcessere solent; praetorem in qua una cum duobus legatis; quorum alter fiscalia,alter crimina tractat; tum quinque viros priuatoruiudicioru in biennium, qua ipsi rotam appellant, omnes peregrinos. At Septem uirilitibus extraordinem definiendis ex albo ciuium accipiuntur; item Syndicatus quinquevirorum qui quςlliones exercent,tum aduersus Ducem, tum etiam aduersus octo uiros exacto magistratu; edicto propalam posito, si quis ciuium iniuriam ab illis aceepi illa queratur,quod si nemo questus fuerit,innoce-ter exacti magistratus decretum datur. Eodemi pio anno quo Doria optimatum potentiam status Gen Genua fundauit. Gene uates monarchiam in popu-μ ' 'larem statum eiecto pontifice commutarant. Ante

quidem seipsos in libertatem vindicare proposuerant, nec se Ducis Allobrogum aut pontificis legibus teneri

362쪽

ad de principatu non mode, inter Ducem ac potificem, Verum etiam pontificem inter ac populum onorta esset contentio: tunc novandae religionis studium ac Reipublicae commutandae oblatam occasionem arripuerunt. Libertate igitur Reipublicae reddita, concilium ducentorti Virorum cum summappetuaque potestate stabilierunt;praeterquam quod populus iubendae legis a maiorum magistratuum creandoria, tum etiam pacis ac belli ius sibi reseruauit; quae ad iura maiestatis antea pertinere diximus.Iam vero ex optimatibus ducentis Senatii perpetuum sexaginta virorum, ex eodeSenatuXXV. Viros cum perpetua potestate secretiori consilio praefecerunt, qui totius Respublicae arcana tractarent. Postremo quatuorviros magistratus annuos popularib suifragiis fieri voluerunt, praeter eos qui priuatis ac publicis iudiciis praeessent. Geneuates igitur hoc maxume dis ferunt a Genuensibus,quod hi concilium CCCC. vi irorum ac Senatum sexaginta virorum, cum reliquis magistratibus,altero quoq; anno, mutare consueuerunt illi perpetuum concilium, senatum itemspetuum Vtrumq; fecerunt, salua tamen ciuibus msingulos anno censura,quae aceibe exigitur: quo fit ut Genetiatum Respublica stabilior sit & conuersionibus seditiosisque nouationib. minus opportuna Creatio vero optimatum ac senatorum apud Genetiates non uno fite eodem actu, ut in Republica Genuensum ae Venetorum; sed ino

mouenatore, alius ex optimatum ducentorum coetu In

senatu, ex iis qui origuae vel assumtione ciues sunt, in coetum ducentorum subrogatur . nulla nobilitatis aut census habita ratione; sed si, lius virtutis ac illaes, existimationis: quod apud Lacedaemonios factum legimus. Helvetiorum Eade fere est Heluetio iii pter pagos quinq; minores, Reipublieae forma ut apud Tigurinos Iernate , quo-rti exena plar Genetrates secuti videntur: nisi quod Senatus Vterque mutabilis est , suffragio sodalium qui ex opificibus coalescunt, vulgo Puniit appellant. Ieatur. sunt

363쪽

D RΕΡvBLICA LIB. II. 3 7 sint autem eius generis sodalitia, XI. Scha Q, XII. Tiguri, XV. Basilicae quorum sufflagiis duodecim ciues ad concilium maius, duo tresve ad senatu constituendum selirantur. Ita concilium maius exsistit, ducentorti quidem Tiguri, CCXLIIlI. Basilee, LXXXVI.Schasulae:Senatorum autem Tiguri quinquaginta, Sci ianisae XXVI. Basilcar LXIII. qui vero sodalitiorum sit Fragio leguntur,

maioris concilii audi orata te confirmantUr, litterae natores fuerint,liue magistratus. Id tamen lingui arcae si q, senatores dimidia sui patiemurantur,rCliquis munuS 5-tinuatur in antriina cc loquentem, Ut nouo scn.uores de reb.anteactis acgerendis in stivant ac crudiant. Basiliensis V. lenatus anni consequentis senatorcs tibi Lituere solet, ne Respublica a consili , velit a mense, descIatulude inde Burgo magisti oscum Tribunis trib. Tiguri, duobus Basileae; quibus nouem vita adiunguntur , ac simul coniuncti X lII virorum collegium conicituunt, quibuS Rcipublicae gerenda ratio S arcana concrCduntur: nec vita de re ad enatum, aut ad concilium maius , nasi de XIII. virorum auctoritate, ferii consueuit. Sunt etiam Tiguri octouiri aerario curando, quibus praeest Unus B tu -go magister. Item notac senatores Tiguri ac Scha fusae publica iudicia dii ceptant ac saniunt: in caeteras pagis prς OrImperialis,cum tiabus lenatoribus easdem quaestioncsex : cete nec vero quisquam in senatum cooptatur qui aut infamis,auti purius tr. Ex quibus perspicia una est , ciuitates optima itur imperio C deratas stabiliores esse qciam populares idque poti sitimum apud Bernates, Luce inareS, Frib UrgOS 5Ο-lodiarios, apud quos sodalitia nullum suiliasiorum in Republica ius habent sed ad opificia regenda tantum

Eocunt quatuor ciuitatis cuiusq; decuriones: sexdecim ciues sum nace integritatis viros, quos contra nullum anteactae vita dedecus obiici postit, quotannis seligunt a quibus tridi io an de pala hamagnum concilium centum optimatum a iid UOCrnates, ducentum apud Berita 'teScreatur: cuius concilii suffragiis At oerisu, quem ipsi

364쪽

naiciis vero XXV l. Virorum apti l dei Dates, aut XVIII. a-pird Lucernates ab iis filios dixi XVI. viris, decurionibus otiatuos V Au Oerio eligitur,annua quidem potestate apud Bernates, semel ii apud Lucernates. Iudices enima quatuor cie curinibus Jc quaelioribus creantur, a senatu cofirmantur, qui primas prouocationes disceptat: secundς prouocationes dii ceptantur a sexaginta ViriS, si ex senatu costant,&XXX Ul. viris quos senat ipse creaverita postrema prouocario disceptatur in maximo concilio ducentum optimatum, cuius princeps est Auoeri': illic de capite, fama ac fortunis omnibus ciuium extrema prouocatione certatur Fi1btura eadem fere ratio 1- niti irin concilio ducentiim optimatum creando, a quo deinceps senatus XXIIII. viro nim, item Avoerius, cum quatuor decurionibus eliguntur.

Quibus rebus intelligitur, statu quide eiust nodi optue

matu esse,sed populariter teperatu In quia ciuib. Omnib. ad omnes magistratus, imperia, face Idotia, curationes aditus patet,nili sortes anteactae vitae infamia aut furor, rerumve gerendarum extrema imperiri Vetaret.

Illud etiam populare est, quod omnes magistratus sere annui sunt: quae temperatio potentium ac te uium in eapessendis honoribus,Rempublicam Ecit multo firmiorpna ac stabiliorem , quam si patritiis aut locupletiorib. tantum honore communicarentur; quo contra plebeii perpetuis certationibus dissidere consue erunt eoque magis apud Helvetios , ubi nobilitate quondam, paucis admodum exceptis, delata, plebeii dominationem arripuer tint ac paulatim ad Optimates summa rerum delapsa, exceptis quinque ciuitati b. montanis,statum illum moderatione quadam populari melioribus udam caereti legibus ac institutis temperauciunt: Nam fe opti inatum status patriclos, aut nobi les; aut locupletextantum ad honoresi magistratus, caereris exclusis,admittit.fPlures tamen optimatu eo blicas ox pata itiis ait antiquioribgs familiis, quam ex

locu

365쪽

DE RE PUBLICA, LIB. II. Ilocupletibus consstitutas accepi irius; ut Respublicas Samiorum, Corcyraeorum Rhodiorum , Cnidiorum, ac prope omnes Graecis civit. ites: post Lysandri Victoriam ses, .ι populari statu sublato XX.aut XXX. viris summa ubiq; nandro. tilbuta potest. is est . Ciuitas itCm Venetiarum, quam pu iam Aristocritiam est demonstrauimus, item RhaSusiolum, Lucensium, Augustanorum, Norimbergens Iti, optimatum' spublicas ex antiquis ciuium gentibus constitue iunt. Namphagusu , UOS antiqui Epidaurini usioli

appellabant, pos euei fama Gothis Epidaurum, haga-h.ime Odcm proxime loco fundarunt. cum ab Albaniae regulis desciui sient, Alis ocratiae formam ex nobIlillimis ciuibus institum: unt , Venetiarum quodammo do exemplar secuti; quamquam nobilitatis decus ac dignit.ὶtem maiore quam Veneti fidi prolequuntur: nam Venetorum patritiis cum plebeiis iura connubiorum communia tinta Rhas limi una patPiciis non item: at ne Rhagulio quidem non ilis regrinam nobilem libi despondere licet, nili a Zarali aut Cantar ciuitate originem duxerit aureosque numos mille in censum retulerit. Sunt autem XXIlII. gentes nec plures in caciuitate honorum ac imperii participes ex his gentibus familiae plures ducuntur, ex qui ous magnum concilIUn trecCritorum circiter optimarum coaleicit, qui modo XX. annum attigerint illic creatur re natus LX ciuium, coni dii capiendi causa, ac prouocationum tum in priuatis iudiciis, si rem litemve trecentis aurei ampliusve aestimauerit tum etiam in publicis, in quibus de ciuium capi e , fama , fortunisve agitui; praete secretius Onh-lium XII virorum cum annuo principe, seu Iechoi ciuitatis, quinque libellorum magis iis, quos ipsi pro 'visores vocant , ex consule priuatorum iudiciorum,

quinque publicorum, ac XXX. viri iudicandis appella

tionibus earum litium, quae trecentum aureorum summam non Cir podiuntur. Sunt cilii minores magistra

366쪽

populari temperatione remoti silii iam Aristo cratia colit.

statii, coclem quoqu statia moderas Lucens mira cutitas,

antiquiores tantum familias ad imporii societatem admittit,quae rarissima sunt: tametsi anno circiter MDI V. censa fuerunt quinquaginta ciuium millia prςter foeminas. Ex optimatibus creantur senatores CXX cum annua potestate; ex senatoribus decemviri cum principe, a Consulon quem ips di strum' appellant. In his sium ma Reipu-niος blicae consistiti caeteri magistrat Is censuram, praeturam, qu sturam gerunt, de qui b. suo loco. Nunc satis opinor ad id quod quierimus varietate exemplorum proposita, quae qualesque sint his temporibus Aristo cratiae percipiuntur.

mino iiiii Et quonia pleriq; Impersu Germanorum monarchia

forma dista esse sentiunt, Massirmanti eripiend est hic error: tametsi breuiter antea nonihil, sed nunc copiosius disserendia videtur.Satisside persuasum est,a Carolo MagnoRege usq; ad Henricii Aucupem,sumam Reipublicς imperni succetario iure ad proximu quemq; Caroli nepote fuisse delatum; Caroli,.stirpe sublata, monarchia suffragio Principum ab Henrico Aucupe cserri coepisse sed quoniam fere semper accidit, ut ii ad quos sustragiorum ius in Republica pertineat, iura maiestatis imminuant; id quod potissmum in Republica Venetorum, cuius regia potestas erat, contigisse diximus ita quoq; creatores Principis Germanorum iura maiestatis in sese paulatim transtulerunt; quod quando contigerit, scripsisse video

neminem: quoniam quae paulatim irrepere solent, vix unquam percipiuntur; nec nisi conuersione secuta, sentiuntur.Neminem autem esse arbitror, qui cum animad- Uertit , trecentos circiter rimcipe Germanorum ac legatos ciuitatum ad conuentus coire, vi ea quae diximus,lura maiestac is habeat, Aristo cratiam esse dubitet3leges enim tum Imperatori, rum singulis principibus ac ciuitatibus pium etiam de bello ac pace decernendi,vectigalia ac tributa imperandi, doniq; iudices imperialis euriae,qi id capite, fama ac fortunis omnibus impera

367쪽

D REPVBLICA, LIB. II. 3 'toris, principum, ac ciuitatum iudicare pollini,dadi ius

habent. Comitiorum aute rationem tripartito inire silent,ut

partem quide serant septemviri, quos dixi Principis es se creatores, cum ipso Principe,partem caeteri principes, parte legati, qui a liberis ciuitatib jimperiales dictitur, mitti cosue uel sit , ab his imperii leges ac decreta omnialme isto appellantur,sanciri, confirmari,&infirmari solent: si vel omnia omnium suffragia eades uat, vel septe- uiri cu caeteris principibus, vel principes cum legatis,uel legati cu septemviris conueniant. Et quoniam Ecclesiastici Principes numero vincebant, caeteri Principes qui Romana i eligionis ritus iampridem deseruerunt, Ratia sponenses conuentus quos Carolus V. Imperator habuit,anno DXLVI. grauate tulerunt, nec vocati astu erunt.

Nam filii familias ac proximi Principum Germanorum, suffragii nullum rus habent in comitiis, nisi fuerint principes imperii, tuorum certuScst numerus,eorun gDuces, Comites, Marchiones, Laiadgrauit, Bussigrauit, Ba-xones, Epii copi, Abbates appellatur Tametsi enim Lotharing a Dux iurasti stragi orti habet cuPrincipi b. Imperii, eius tamen propinquus . quidem eiusclem gentis Comes alii montis, vica teri eiusdem ordinis Principes, nec ius suffragiorum nec ua Principum consessu locum obtineat, sed inter filios tara ilias censentur Putabam ego quide antea Principes ac ciuitates Imperiales habere iura matellatus, nec alienis imperiis ac legibus, sed uue tantum foederis ac societatis inter se obligari; quemadmodu Helvetii inter ipsos lingulas habent ciuitates,ac imperia a se inuice diuisa sed ab hac sentetia

discessi, cubppius animaduerti, Germanoru conuentus summum ius maiestatis habere, nec latum Principes sed etiam cui itates mulct a, exili inproscriptio ininaci Tnaruiudiciorumq; acerbitate Principes a ciuitates cocrce

Ie , quin etiam ipsos Imperatores de imperio detu ibare ac deiicere;vt Adolphum inprimis: o ences laum: leges autem quae incomitiis Imperialibus feruntur, nocimo do

368쪽

rnodo Principes ac ciuitates,sed etiam ipsum Imperat

rem tenere.

Iam vero de ce circulares couentus, qui in singulis, s

uinciis coguntur, uniuersitatis comitia sequuntur; IOgAtiones illuc referunt; leges illinc accipvit ac decretis paret. Principes aute ipsi post Imperatore initiatum dem- auguratum, Imperii non Imperatoris se diduciarios esse littentur .Postremo iudiciorum omnium priuatorum,

quae aureorum XL .sima mam excedunt, extremae prouo

cationis certatio pertinet ad curiam Imperiale ab eadecuria manant impelia, iusta, cxsecutoriar tabulae ad principes ad magistratus,ad senatum urbis aut prouincIς cuius' Haec Vero constat Ilii dici b. quatuor ac viginti; quorum praetor est unus ex Principibus u annua potestate delectus autem habetur ex orduae decem prouinciarii; si qua Principibus aut ciuitatibus inter ipsas controue sta oboriatur, Irue de finibus,sive de capite, fama ac fortunis agatur, Imperialis curiae iudices quaestionem exercet, nisi optimatum imperii uniuersitas,ad eos quos dixi conuentus causis cognitione reuocarit ut quidem de cretum est in comitiis, quae Augustae coacha sunt anno MDLV.Vt siqua prouincia,Princepsve,aut ciuitas aduersiis Germanos arma ceperit, iudicium costituatur apud ordines Imperii, quie in eam causam Vormatiae indictas ierunt iisdem comitiis Principibus omnibus Imperii

interdictum est ne exercitum conscriberent, neue arma caperent ad auxillareScopias Principum peiegrinorum, grauissima subie sta poena Sanctius etiam interdialib.,..is.,1 istam legibus quae de Imperio latari int', ne quis Princeps, aut ciuitas, appellationem ciuium ad curiam Imperialem prohiberet. Postrem Princeps ipse comitio-rit,idemque Imperator, ac veluti caput optimatum c uentus in unum veluti corpus Rempublicam colligit eande in non tamen in eo imperii maiestas, sed in optimatum consenu1 inest. Nam caeteri qui summam Reipublicae potestate habent, Principes,Duces, Comites creare at Imperator a Ducibus d Principibus creari

seletis

369쪽

DE RE pvBLICAE, LIB. II. tr let. Quo igitur modo lex idem subditus essetὶ cliens&patronus Z vasallus imperii, idenaque monarchar Ipse quidem iteras me legisse memini ' qui b. Princ pS Ut a.dem amicus ac foederatus Francorum, Mommoranctu,

magistru equitum admonuit, iustam esse regi Henrico II .de Carolo V. Imperatore, ac de Rege Ferdinado conquerendi causam apud Saxoniae Ducem, comitem Palatinum, Imperii vicarios; quod contra leges Imperii,

contraq; morem maiorum, literas regis Henrici ad n

perii ordines a se interceptas reddi vetarer; ac episcopsi Moguntinu Imperii Cancellarium, cui munus titudincumberet, quoia linus id faceret, proli ibuissent; eius ramen rei sium in cognitio penes est conuentus ipsissa Illud etiam Imperialibus Hildebergae comitiis decretum

est, anno MD LIII. nequis Impeiatoris domestacus ImperiiGermanici negotia tractaret. Quod ii tributa exor-dmum decreto imperantur, pecuniae non iniscum Imperatoris coguntur, sed in urbes dele stas ab ordinib.iri fert intur, Augustam quam, Aigentinam, MLubecam: ac ne imperatori quidem nummum publico grario mouere fas est. Ex quib. peti picuum fit, eo Serrare ac decipi, qui Imperatorem Germanorum appellant monarchiam,&optimatum illud imperium, monarchi a esse arbitrantur. At quanto rectius Imperator Maximilianus Ι. huius atauus, cum ad Imperii ordines oratione haberer; coronam Imperialem a Roman pontifice accipere minime necessarium sibi videri dixit; cuin Imperii maiestate mini pus ordinibus iar esse intelligerent.

Ac ne Imperatopi quide licet couentus cogere aut d mittere, nisi extra ordine cum urget necellitas; sed inta

scellione ordinu decernit de sequetis anni comitiis. non igitur Imperatori cogere comitia licet, magistratibus Romanis licebat, euin omni Republica popularia coptimatu semper licuit; du vitium id fieret,no collect im

veteri Romanorum more; quo quidem Consul senatores omnes viritim suo edicto in senatum cogere poterat, recusantes mulcta, carceribtis pignoribus appri ac dO-

370쪽

ac domus ruina coercere. Principes vero Germanorum ad conuentus adire, ex Imperatoris edicto cogi no possi simi,ut fatis intellectu est imperante Carolo V. MD LIIII. At etiam Maximiliano II ut conuentus haberentur petenti, recusaruut principeS,anno DLXVI.Imperatori v.

prouincias imperii obeunti, occurrunt quidem Principes pro sua quisque dignitate, sed tamen quasi peregrino Principi. Quod autem Imperator arbitrum se ac iudicem ferre solet inter Principes accivitates; id quidem commode,ut alius quisque imperii vicarius, quos antea plures cile docuimus Paut si receptus est arbiter,dat elis iudices a quibus ipse appellatur; sed omnia ex imperialibus decretis ac praescrip rogerit. At quanti est illud, inquies, quod Principes, quoties ad illum dant literas, magnifica Oratione Sacram maiestate appellant qua ne adueritis quidem Reges omniti maximos serui utantur. Haec quidem in speciem hominibus, inepte dica an impie, quae in Deum immortalem tantu conueniunt, tribuuntur: sed nihilo plus Imperatoris potentia augent quam Regis Romanorum, quem etiam effusa talium verborum pompa, iura maiestatis habere putes. Sic enim Georgius Hellensteinius Baro, cum Ferdinandi regis Romanorum orationem in coetu

norum Dominlim,&quidem symniurn appellauit. Certe Imperii maiestas magis elucet, cu militias ex casu, ac beneficia militaria sita unius sponte arbitrioque largitur. Ego quidem id precatio imperatorem habere semper existimaui contra quam putauit Marillacus regis Francorum apud Imperatorem legatus qui regem Henricum admonuit, non esse ferendum illi id, quod Carolus V. imperator Philippum filium extra conuentuS,ac sine Principum Germanorum contension vel auctoritate φBruxellis Mediolani Ducem designauillet. nusquae nim ab ordinibus comperio id fieri consueuisse. Sed quoad modii Imperatori dei principib', Imperii nomine accipit, ita quoq; caduca beneficia,feudavelargitur: