장음표시 사용
391쪽
D REpvBLI A LIB. III. 37 c. potestas ordine illeramus.' Priticipio enatum teriti, num coetum elle diximus , propteream quam a Principe lini Virtutia . vel populo statis temporis, ac locis coeundi potestatem bus. habet. Quibus tamen locis ac temporib sc natus liaberi debeat,parum admodum interest; cum rerum gerendarum Variae occasioneSac opportunitates locum ac tempus tape definiant; laudabile tamen es instim irra1D IJ-curili ' vetantis picturas adi: loca in qui b. senatus con a Pit t.πcb. insilia caperet adhiberi; A pterea quod rerum Carum quae
sub asps etiam cadunt oblata j ecies, mentem, qu. ad colitia in te taeste debet, saepillime distrahere solent. Adiecimus ad Senatus definitionem, eos Oile oporter qui 'o Republica consilitum capiant: villaiatorem diuidamus a magistratibus X curatoribus Reipublicae quorum consiliis saepe senatus ipsi Lepius etiam Principes,sed tameia
extraordinem Utuntur. Senatorem vero asinirivi eodesensu γερουσέαν Graecis natum vocant quod latis cst argu menti, Graecos aeque ac Latinos senatum legere cosueste ex senioribus, quos nostra lingua ei 'neur alapellat, proca quam senio Lib. maiores nostri semper ex nibuerunt obseruantia: ea spe opinione, ut qui aetate,lidemi sapientia; eteros superarent sic enim in legib. Caroli a b et Eut O , regni cauetur, quaa I per sacramentum siduitas permittatur, hae,nim .nensi nobis&rnicuique proprio sieniori patro1aoSintellexit; no boni m.&lo-
senatorcs: quasi senioribus non iunioribus cultus ob 'I
seruatio debeatur. Orem , ci Mam
Nec modo Graecorum acLatinorum,uerumetia Per ' Ἀsarum,Hebraeoru ,ac AEgyptiorum in Orib. senes magno icto rum semper in honore fuerunt ab his n. ad omnes populos Ui eraiustitia, pietas, humanitas, reiquepublica bene consti- iri ' - . tuendae ratio ad omnes populos permanarunt Quid si ectatae in-
itima lex cum enim senatum Israelitarum Deus con odelinit.:ei-stituere vellet, Cogite mihi,' inquit,septuaginta seniores, erites a lo qui cateris sapientia , prudentia , ac silentia prolent: sa ι ἡ Izlientia quidem pietatem ab impietate; pruὰ entia turpe dua eguit
ab honesto; scientia verum a falso diuidit. Ac si quidem his h. 'adolescentes sapientia rerumq; gerendarum sit quod in Aa fieri
392쪽
fieri non potest)excellentes haberemus; ex his tam msenatum, vel potius Iuuenatum legere, non modo ridiculum,sed etiam periculosum esset quia nec senibus, nec iuuenibus huiusiriodi consilium probaretur: quod alteri id aetatis se illis aequales alteri sapienti superiores esse arbitrarentur. At in Republica gubernanda non minus, atq; haud scio an plus opinio valeat ac simulatio qua res ipsae. Opinatur vulgus, i recte opinatur,aut nunqua, aut raro admodum iuueticis lenitapras ire at qui sunt huius modi, nec plebem regere, nec improbos ad ossicium re UOcare; nec inconcione populi quae utilia ac iusta sunt, persuadere possimi.Nihil autem in ciuitate pernitiosius, si ciues de Senatu deq; magistratib.malo opinari. Itaque Solon iuuenem ab aditu senatus arcendii sibi putauit, juantumuissipientia praestaret, Graeci melius patrio sermo
nequam Latini, ειης αει AG-γωμης εγν.&anteaL 'curgus e seniorib .senatum conscripserat. Hinc beneficia, honores, vacationes munerum , a
legib.huic aetati tribui videmus tum propter corporis imbecillitatem, tum etiam propter sapientiam ierum gerendatum usum. Nec propterea tamen omnib. id se nibus tributiun est at ne iis quidem,qui cum an de Vi tute ac sapientia excellerent,eorum artas sic ingrauescat, Vt menSipsa vel aegrotare, Qquidem Hippocrati visiim
est,uel a iudicio de sapientia deseri,s' strumentis ad
ratiocinandum natura datis uti non pone videatur. Hos
enim Plato , qui seniores Reipublicae custodes fecit,apublicis imuneribus consiliis, quasi liberalia vacatio
nem datet, seducendos esse putauit. Quamobrem lite ris sacris non ollam leniores in Senatum ConscriptOS, Verum etiam sapientia ac virtutib. omni b. ab immortali Deo cumulatos videmus: quos propterea Hebraei non ap ab aetate senili, sed a sapientiau zzΠ posteriores cor-rmpta Graecorvin voce Sah drim appeliant M. Tullius eleganter, ut omnia, Senatum mentem , rationem intelli gentiam Reipt/blicae dixit: nec minus Reipublacae necessamum senatum serutauit, quam humano corpori ad se
393쪽
Di REΡVBLiCA, LIB. III. 3 ssustentandum, Mad intellige tu iam , mentem ac rationem. Ex quo quidem satis Manuit, en mores diuturno rerum screndarum sit qui indocilis est, ad prudentiam ad rerum maximarum diiudicationem comparatos esse oportere. nam quaecumque m bello ac pace, qu .ae in legibiis sanciendis, quae in describendis cultum ordinibus, quae in conformandi populorum moribus, qua que omnino in constituenda Republicair clare geri videmus, i mentis agitatione d colitio prudenti omnia proficiscuntur. Iam ob re Graeci τὸ AH πν βουλ 1ν, quasi recto consilio nihil sacrat illet Hebd qua it tm-dam Clatum rerum omnium aprillime appellant: quibus verbis significant rectis consiliis.&sapienti Senatu sublato, quasi Reipublica conchillis fundamentis , omnia
Iursum deorsum uitaria. Sapientiae ac prudelia nominib. quoties utimur, semper cum fide ac iustitia cottingi volumus: neque n. nain
atque haud scio an magis perniciosum sit, ex improbis ac sagitiosis hominib', quantumuis rerum gerendaria sit 5 experientia valeant, i ex imperatis, senatu conscribi hi quidem hi G pr Hesse,certe qdem Reipub valde nocere non postulati, illi perditis consiliis, ut seipsos ulciscantur,Rempublicam euertereno dui itant, dum inter medias Reipublicae ruinas soli consistere possint, ac saepisti
me competitori im sentetias, tametsi Reipiablicae sanata-.
Ies,acetaime oppugnant,ac odia priuata ad Reipublicae. exitium comparant , ut nihil aliud ferant,qua ciuitati lumctuosa Irimum de aduersariis triumphuam. Aliud ite genus est senatorii, qui nec inuidia, nec odio nec amore cuiusqducuntur, sed ptinacia quide ab ea qadamaverunt sententia diuelli se, aut rationi b.vllas per-sbaderi nunqualm patiari ruri ac saepe argumentorum Viac multitudine acinati veniunt inSenatum quasi ad hostes dc bellandos me vel in dicendo peccasse,vel sententiam mutasse rideantur. Peius etiam qui cuiquam assen tiri turpe,ac praeclare secum agi putant, si ut clauum cla
394쪽
3 s IOANNis ODINI scio an ulla capitalior cogitari possit:ncc minus ab ea sugiendum,quam nauigantibus a scopulis praeruptis saxis, quae medio mari Interdum occurrunt. Et quem asmodum prudens gubernator, si portum tenere tuto ne queat,ventis Obs equitur, ac vela remittit, ne vi tempestatis abreptus naufragium patiatur, quousque compo
sitis fluctib.secundi venti flare coeperint:ita nec sapientibus unquam laudata est in una sententia, cum de Republica deliberatur,pei petua permansio; id quod, o modo cum animi pervicacia, verum etiam cum arrogantia coniunctum est: contra vero mutare interdum sententiam, non modo laudabile, sed etiam utile ac Reipublicae salutare est ;& ad nouos casus temporum, nouorum 611llorum rationes accommodare, concordibus suffragiis imperitorum interdum opinionem laudare. Quare pIudenter Thomas Morus Anglorum Cancellarius, qui in ea qua Opinione sibi finxerat topiorum Republica, qin senatu decernenda foret eorum disceptationem diseferri voluit in proximum senatum, nec eodem die, quo proposita fuissent, diiudicarime ii qui b. a suscepta sente-tia discedere tu pe videtur, in eo quod temere fortasse dixissent,perpetuo permanerent. Senatore igit in limine senat', iii in aduersarios; gratia aduersus amicos pulcacia dc arrogantia ex se ipso e-XUere oportet ea soluantueremes vel ad immortalis Dei cultum,vel adReipublicae comoda sipeistant. In quo odeo laudabile comemoratur institutum Lacedaemonioru qui quae de Republica semel decreta fuerant,ita tuebantur,VtqUae antea probauerant, ipsi Oppugnarent: quia non licebat de legibus semel susceptis disputare; quod hLiuia li. 32 postea Achaeorum ac Florentinorum Respublicae a*b'' ' ' Lacedaemoniis utiliter traxerunt literarum e I co gnitio sempest senatori necessaria, ac potastimum anti- quitatis in erumpublicarum disciplina; ut mittam legum domesticani in scientiam,qua qui ciem Vacare nodebet magis tamen necessaria fides, iustitia, integritas: quatum virtutu adiumento, quacunq; olei,sine multa
395쪽
eloquentia facile persuadebit. Sed hoc inprimis senatori cauendum ne peregrinorum Principum largitionibus deprauari se, aut ulla fiducia beneficio ve illigati
patiatur quod tametsii capitale est debet, nihil tamen frequentius in Omnium oculo incurrit: excipio Venetiarum ciuitatem, quae ab hoc ordium genere adeo purum habet senatum, Ut etiam sacerdotes, quantumuisci ucs ac pati icios, ob id a comit iis procul arceant quod iurati putantur nihil contra Romani Pontilicis utilitates δἴ commoda se facturos contritum est illud quod ante suffraeiaciues ita comitio acclamare solent. FORA I RETI Quin etiam Hermolaum Barbarum quem virum t ac non ira pridem Cardinalem Mulanum exsilio damnarunt, quod cum legationem apud ponti laces Romanos obirent, in collegium Cardinalium cooptari se paterentur iniusti. Ego vero triginta quinque Cancellarios huius impelli nec pauciores in Anglia ex antiquitatibus commemorare possum; in Cardinalium coetum, aut in collegium pontincum cooptatos. At etiam apud Polonos quia Gnes nensis potifex, regni Cancellaruma se ferebat, ne celleniit regibus Pro cancellarium arbitato suo creare, qui nulla iurisiurandi obligatione pontificibus Romanis teneretur. Principum autem familiarissimos ac legatos donis ac largitionibus, tum ciuium, tun peregrinorum estulis, corrumpere traflatilium ess : semper excipio Venetos; idque tam aperte, ut etiam Coti-gnacus Francorum apud Turcas legatus, Graecam uxorem iniussus acceperit alius item, nec multo post, sol Oiem alachiae Principis, Melaemeto Bascia& Narxi Duce annuciatibus, uxorem ducere non dubitarit, quo-D1am alachiae Princeps ab iis filiae nuptiis, quas antea inuitus probarat, ab ho ireret, regnum illud et ereptum est; ac Bathoro, qui nunc Polonorum oeptra moderatur, concestum H in Republica bene constitutaminime serenda sunt Atque haec praecipua mihi visa sunt enM' EOptimi senatoris Ornamenta et stibi generis antiquitas ξροῖμ' ac familiae decus spectatur,ut Venetiis, Rhagusae, No-AM 3 imbel-
396쪽
di Augusti, anno MD L. Pinem, e/tator legeretur,ni sequi pa-are nobili natus esset Alibi census spect .itur,Vt quondam apud Athenienses lege Solonis:&in plerisque Graecorum ciuitatib',ut&nostra aet ue apud Genucnlas Doria lege. Certe Augustus nemine in senatum admisit,nisi si vicies sellertium in censum retulisset qui b. autem ad censum opes defuissent, suppleuit non quia opes ad consilia pro Republica capienda ne eessarias arbitraretur, sed ne tenuiras inopia,senatorium decus labefactaret; neve teri suis opibus elati, tenues contemnerent Put fere sit m. optimatum statu ubi senator censu legitur. Vetere autem Romanorum instituto, nemo senator siebat, nisi qui magistratus&honores in Republica gesiliet. yare Censores quinto quini; anno In senatoriuordinem fere legebant eos Omnes qui magis fratum gesserant,id est,quiConstites,Praetores, AEdiles Curules,Aut ad summum, Quaestores fui sient. Et quoniam Martina clade nonaginta senatores caesi fuerant, Sylla Dictator faeh',ut senatorium ordinem, cui fauebat, sapphret, vi
: z fuissent . i certe mos laudabilis est ac in omni Rep
Gas blica bene costituta,probandus, Nult enim i Polonia senator,nisi Palatinus, Pontifex aut Castallanus sit aut
anica fuerit,legationemve obierit, aut imperator eXe citum duxerit. Nec vero in senatum Principis Turcarum cuiquam patet adirus,praeterquam luatuor imperatoribus bello geredo creatis, quos ipsisais ira appellant,duobus Cancellariis, seu Caditeschieris, ac duodecim prouinciarum praefectis, se tu Belerbaeis. Quod vero senatores conscribi oportere diximus, qui magistratum gcsserint , non ad eos pertinet qui sortibus ac preci a magistratus adepti striat: neque enim virtutes illae, quas senatori necessarias esse diximus, iusti iri inquam, ideb, integritaS,Prudentia, rerumq; geren-
397쪽
cede ullo censu ullis pecuniis comparantur. Porro se natorem senatui probari nouum cit atque inustraturni quippe quos vel censores, vel anteacti magistratus honores adepti satis probauillent: id tamen Gothicis temporibiis, conticida Republica,faetum leguntis. Sic enim Theodoricus apud Callidorum : Admittendos inscitatum examiliare corusositaras honor sienatus.
antum attria et ad enarorum numerum, maxima Senatorum.
rarita sit portet eorum , qui tantis Virtutib qua ricas in fenatore ciuitatis desideramus clari in .lsa popularibus tam et ScopinDatum imperiis, ut seditiosi ambitiosorum hominum vocibus, qui maiestatis participe sunt,
Occurratur, senatorum numerum auger saepe necesse
est ut Atthonis quad tangenti enatores Solonia lege ingulis annis creabantiir': quibus centum adiici placuir. Tlutarc in Vt quinquaginta e singulis decem tribubus sorte ducerentur; quibus item centum adiecti, cum populo duarum tribuum, Antigonidis ira quam ac Demetriadis,incrementum accestillet tametsi vix unquam supra viginti in illi a ciuium censa fuerunt. ex quo Pspicitum fit,icnatum trigesimam Me amplius ciuium partem cepisse, Plato tragesimum ac prudentillimum qUemque in sena tum allegit: cum nim Rempublicam ciuium quinque Dillib'd quadraginta constare vellet, centum sexaginta odio ciuibus senatum consauit. Romulu quoq; centum senatoribus, hoc it trigetima parte ciuium cum biiamimaeutria millia censa uallent, stinatum constitust non brre, ' ' -- sed nobatissimum quemque se legit 1dest, eos quorum m. 1 ore seruitutem non seruierant postea vero Sabinisii urbem ex foedere admissis,centi prioli numero conscripsit quibus post exactos Reges Brutti centum adiecit. Hi coercentiim senatorum numerias annos fere zD . cain,
quadringentos nec augeri, nec minui vis is est. At Ciceronis aetate circiter sexcentos fuiste perspicuum fit ex
eo, quodCCCCXV.s enatores sitffragium tulisse scribit, cuna quaestio aduersiis P.Claudium,qui sacra BonceDeς,
398쪽
3ro IOANNIL BOD IN Ioblato Pompeiae stupro violarat, decreta fuisset: at cum
senatui tunc adesse senatores non cogerentur, nemini
dubium esse potest,plurimos in omnes imperii Romani Tuincias dispersos;plures item reb.agendis, aut morbo laniove impeditos abfuisse. Postea Caesar Dici ator, quo plures haberet obligatos ad imperium stabiliendum,n5 modo ciues omnium ordinum, sed etiam peregrinos in senatum allegiti, tunc mille circiter senatores fuisse tradunt. At August pacata Republica, e tanto numero sexcentos tantum elegit, quos etiam ad trece torum numerum antiquum reuocare decreuerat; tametsi ciuiumRomanorum numerus in infinitum excreuisset.
Non est igitur multitudinis in legendo senatu habenda ratio , sed earum virtutum quas senatori necessarias esse diximus aut si ambitiosis popularium hominum rogationibus satisfieri oporteat, ut in populari statu, cauendum est, ne sententiae ferendae potestas senatori detur, nisi maximos quosque magistrat' esserit Naa. s. lib. in Cretensium Republica,omnibus ciuibus in senatum veniendi ac scientiae ferendae ius erat; non tam e cum sta
tuendi potestate, quia seli magistrat de re proposita de- , Liuis is 3a cernebant. In senatu Achaeorum soli decem Demiurgi Vcum Imperatore sdifragium ferebant; sed eo nia nil progredietur sapiens legislator, ii in popularibus imperiis aliter seditionibus occurri possit': quia res est periculi plena, quae in senatu decreta fiterint, manare in vulgus, id quod necesse est in tanta multitudine senatorum:nec materia seditios1s hominibus perturbanda Reipublicae deerit, si quς multitudini placuerint,pauciorum arbitrio
conuelli videantur. Huic morbo Graeci veteres ut mederentur, consilia e- Iectorum creabant Q - βουλο δ προσηλητοι dicebantur;vt
arcana Reipublicae tractaret, ac reb. urgenti b. per se ipsi maxima quaeq; pro Republica procurarent; quibusque de rebus in senatu deliberari, quid item ad populi ferri
oporteret, prospicerent: alioqui senatum cogere , sententias rogare,disceptare,de cernere, nec facile est, nec
399쪽
DΕ ΕΡVBLIo A, LIB. ID 38r nisi temporis diuturnitate confici potest: dum interim
rerum bene ac utiliter agenda rutra momenta fluunt ac labuntur. Fuit enim senatorium munus apud Romanos inprimis illusitre ac dignitatis plenum: nunquam tamen Augustus emcere potuit, ut lenatores Ordinario senatui,
qui Caledis de Idibus ad binamum cogehatur, adessent;
tametsi inuictar magnitudine absentes urgeret: quod cum senatoribus graue esset,eorum qui mulatam deberent quintum quemq; brte duxit. ει ν,μ ιαAt etiam Ruscius Caepio praemiis senatores ac illecebris excitauit, cum testamento pecuniam reliquisset iis, qui in senatum venirentmeq; enim pauciores quinquaginta ulla de re deliberare poterant; si decernendum esset,ducentos adeste oportuit, cum treceti; aut quadringentos, cum sexcenti lecti fuistent duos scilicet senatorum trientes Di in omnibus collegiis necessarium est, . , t .. . s. ιAugustus tandem ipse coactus, necessa tate sublata, ducentos 1 uincere decreuit, quali duos trientes tre Centorum,qui legitimus erat numerus senatorum a Bruto costitutus. At in libera Republica senat' nec legitimus, nec iuduistus haberi poterat, nisi ostili,aut absente Costilem aio ii magistratui placuisset. Nam toto Caesaris conse-latu vix ter haberi potuit legitimus senatus; cum in te ζ. 'rea Caesar a populo quae vellet, largitionibus cmisis extorqueret Melius Solon, qui praeter senatum annuum, quem ex civibus CCCC .constituerat, AreopagItaru con ullum ex civibus sexaginta selegit, qui per omnes honorum gradu eo perugnissent, ut imperii arciana tractaret; acre bu extremis , ne quid detrimenti caperet Respublica, prouiderent. Cuius consilii quanta necessitas es set tunc intelle istum est, cum Pericles, Vt, plebis' PatIamram MN, captaret, ArzOp agitarum auectoritatem sustultilet, ea δ' quae prius in Areopago tractabantur,ad populum tran-
stulisset non multo post Respubliga P 'uae ternis, tum etiam intestinis bellis concussa ruere coepit Habuerunt etiam 2Etoli praeter Panaetoliu consiliun sanctius, ubi arcana imperii traci abatur, de quo Liuius ς, ιι Sancti-
400쪽
ros appellant. Idem paulo post , Arcanum hocgentis conintium Antea dixerat uegibus Etolorum cautum esse, ne de pace bellove , si in anatolio Pylaico consilio, eretur. attametsi Carthaginensium status popularis esset, nihilominuS, praeter senatores CCCC. fuit aliud consilium XXX senatorum, qui diuturno rerum agendarum suprudentia praepollerent de quo Liuius, Carthaginenses, ah, s. inquit', X XX legatossieniorum Principes adpacem petω
dam mittunt iteraisanctivi apud eos consilium , maximaque ad senatlim regendum is eo consilio Romani caruerunt. Iraque miratur Liuius Graeciae&Asiae legatosqtu Romam venerant, nihil eorum quae rex Eumenes in senatu contra Perseum Macedoniae regem egerat, ex tanto senatorum numero intelligere potuisse : Eo, in
quit, stentio clausa curia erat; ex quo intelligitur,poste tempora nihil in senatu decretum fuisse, quod non per- Uulgaretur. Itaq0 senatores in arcanis imperii scribserum munere fungi, ac iureiurando singulos obstring
cvitqt re cogebantur, ne res manaret in vulgus' nondum le-eff.6 is i. gibuS pCena Capitali erat iis constituta, Principis qui a fi-id, de *η. cana publicarent. Quid autem eorum quae in senatu a.
δ' gerentur latere potuisset, cum quingenti aut sexcenti senatores praeter scribas acta senatus intelligerentξatetiam praetextatis pueris, usque ad Papirii tempora aditus erat senatum Augustus omnium primus ex senatoribus aliquot selegit, quibuscum detineraret de rebus iis, de quibus in senatu decernendum esset. Post Augusti
mortem Tiberius a senatu petiit,ut viginti senatores sibi darentur, a quibus consilium caperet de rebus iis quas ad senatum ferri oportebat. Horum deinceps exempla secuti sunt Imperatores posteri Galba, Traianus, Adrianus, Aurelius, Alexander Seuerus de quo Lampridius:Nullum inquit, de retumsecit eduri consultis XX.ac plericotae senatoribus rerum gerendarum superitis, quiquι-gem quinquaginta senatorum numςrum explerent, ne pauciores essent, μκm ili senatusconsulto conliciendo necessarii