장음표시 사용
521쪽
D REPVBLIcA, LIB. III. So Aecreta, edicta, comminationes, rei iudicatae vim habe-1ent; quod perleges beri nullo modo potest: semperta --, 's. . omen iudicium constitui oporterct, factum sit necne, id ιι. oco IV quod in quaestionem cadit quin etiam legibus iudicia' ' a , ,2t; .riis perspicuum est, etiam in ipsos confitente S sententiam reo ι.ε. sic laserri oportere ha iudice . qui in parem eiusdem seu dido i. . sim in nullum imperium habet: v luris peritis , qui quod tradit conta aequius me liti est e iudicant uno pene consensu conti te h. tur; aliorum alii i mens est; propterea quod numque se itentiam ta
que ubi peccmicrit ibi puniendum esse putant; quod ita In
verum est si nihil iudicum constitui vetat eo loco Vbi vi Pana M. peccatur. In collegio Quid emina ristratuum ac iudicum, sti si colleg irum maxima pars consentior, nemini dubium squia tur Ἀ- est, uum iudicur mira colle eam , aut etiam in minore ni 's I
collegarum partem constitui pollit: Vt in Senatu Roma bis se in . c. no fieri coepit post eam legem Quam Adrianus de Sena-t =1ῖ - .
curias fieri videmus. Sed inter dominos eiusde elidi di-η- η leucria ratio est; quoniam singulis solida iurisdictio Ope ih. an in . . ,ο- tir; nec niti vicissim iudicare pol sunt, nec plura i tribu- ιsi, de Manalia unius d eiusdem iurisdictionis habere, nisi patro-d .aenino uoco cessu. Atque hoc differta iurisdictione serui-nu sim . Ο Θtus, quod haec singulis lunul ac emel e fruendam patia δε . . . -- tur; illa non item, contra et plerique Sputant; iupter seu ri
da Dricum, Comitum, Marchionum, quae legib scudo i
rum indiscretam naturam habent. tr. ex M.
Scinec necesse nobis est, Reedoc postulat eoru disti
rere purat, ut seruitutes illud tantu, Principes seudum,
quatum csiq; su, alteri dono dederit, aut V diderit, n6J min. genunia. plei paco hae tetem iurisdictione dono dedisse aut scri Ot ' ' piisse videri, ut qui dei, pillime iudicauit curia Paris Io rutine de luatarsi. acta iacem Philippi Bellite res anctius cautu est, quo mi- nus dubitaretur; ut pleriq:m legato,religioni 'pletatisve ibisti m e.
522쪽
ueo IOANNIs BOD IN I . causa facto legi locum esse nolutant; sed no recte piutar,ctum lex in uniuersitim lata sit. Cum igitur nec pari pote- . testate magistratus,multo minus eius lem praedii iurisdici ionis'; domini mutuo libi imperare poliant; maiorum ni agistratuum,autini perantis suo iure patroni cognitio
gistratuum inter ipsos de imperio ac iurisdictione cotroite istas sibi reservarunt. Quod si decreta resve iudicatas in aliena prouincia exsequ1 oportear, id fiat oportet impetrata Venia, quamquam noua lege mos ille de hac Republica sublatus est, ac viatoribus toto fere impelio Omnia omnium magistratuum iussa exsequi licct. Principibus vero, qui alienae maiestatis impello tenentur, mutuis rogationibus inter ipsos uti necesse est, quando maloiis potestatis impeii cogi non possunt ut coguntur magistratus, qui nc petita quidem venia sententias aliorum magistratuum in sua proni iacia exsequi patiuntur. Veniam autem petere a maiore, aut ab aequali potestate in exsequendis in aliena prouincia rebus iudi- t visio a se catis antiqui moris estvi exempli. At stante imperiodi hii 'o . Roman O,principum iustis opus fuisse videtur: Sic n. Iu-
mihi.hi, ii s ei prouinci d hoc instIuerint,e eq&ἰ Inquius est tames t io ei, de id curia bona magistratuum venia imperiare, qua vi ex-
' torquere: ut in consimili causa de Hibero h quodam leti a qu. Fel in gimus; ad quem imperator, Alloqlim', Inquit; illum ierem
T. Lia Guia a1nfaciat: quia principum Iusta contentionis mate-
l.quidam Laiam magistratibus praebere solent, qui se inuitis aequali- e V * mira aut ininorum magistratuum decieta in suo territorio ex1equi vident: quae concertatione magistratuum, in
priuatos lapisiime redundant ut Marcellum Consulem legimus, Novocomenses verberibus non aliam ob causam caedi iustisse, quam ut intelligerent, se iura ciuitatis a
C. Caesare Accipere non poculse. Grauius tamen priuatoria damno peccatur, cum inter summos magistratus curiasve maiores de imperio certatur: ut contigisse memini ob rem iudicatam in curia Parilio-
523쪽
DL a1 PUBLICA, LIB. III. OS risiorum, quam Curia Burdegalentis ii sua prouincia exsequiperariis st,accepto principis itinui ea lege tamen , ut
dena tercellic ne ac prouocatione cognoscet et,si prCUO caretur cum viator intercessioni no paruisset, pio voca tum est ac curiana Bur legalensium actor prouocantem pia occupauit incuria Patallorum Plinceps cotroucilisam ad magnum cosilium detulit, cuius decreto iudicatum est , ncgotium ad cui iam Parisiorum pertinere cum est . .n suaeqssentitue egis 'ac ententiae interpreten esse poporteat. am bium delegit
tu autem de rei iudicatae interpretatione, cum reUS CX-4 b. d. sequenti viatori maioris curie decreta. a quibus por leges prWρ P pio uocari non potest, intercedit; quod si viator interces sioni non obtemperauerita prouocari blet: non tam a sententia curia maioris quam ab iniuria viatoris. qui intercello rem non exaudit id autem necessc est; nisi curia, summota intercessone, iudicatum ex equi mandauit. Quid si a xiitiatus aequalium aut in seriorum rogationes contemserit, nec decreta exsequi patiatur Z certe maiorum nugistratu uim edictis, aut si uini fuerint magistrat trs, inter quos de imperio controuersia boriatur, Principis rescripto cogenὰ sunt id enim si inificat haec: - 'ar.
Vlpiani in verba ,, H oc IUSSI FUERINT,1cillccta princi u rire . . ne, non autem a magistratibus: cum Praesides prouincia δ δε si itf rum summum, poli principem, in sua qLUsque pro UIncIa D. Aufeia imperium haberent Cum autem legib. aut edici is quic ca. b. e)o-
quam heri iubetur, nancnabet interpretationem, Ut in din, se, ian. sua cuique prouincia pareatur: quia nullum est extra ter
ritorium magis ratui ius imperandi a Iaiorum qui dein nostrorum aetate viatores regios ab iis, qui praediatoriana iiiiisdietionem habent,veniam petere necesse fuit, quoad curiarum maiorum grauit rimi S decrer IS prohiberC arie. '. tur propterea quod maiestas quodammodo imminui M. o
Sed ri potest an matri stratus sua sententia, a quo pro μ .-3 9 Vt a uocatum est, exsequi postlt, postflata ιν ora, qu no isti, pq, c. strifatalia vocant,ab inueterato corum errore, qui libros Codicis Iustiniani, i Graecorum lego odi ας Latinas
524쪽
π qui dies in legibus duodecim , flati appellantur; ut in
hac lege SI TATUM ES VM HOSTE, id est, cum peregrino. Eodem sensita M.Tullio κύρια δογμα- , decreta Philosophorum certa ac rata vocantur.Nec vero Latinorum quisquam aut Graecorum a geοις ηαέπας aut fatales
κηειας appellauit. Hisconsuli saepe dies siesionum a continuis diebus seiunxerunt quod ii quid intra certum tempus a magistratu fieri rubeatur stati tum tempus δί edictum
his de te et peremptorium V Iurisconsuli Vocant: cum Vero tempus,
lis terminari debeat, lapsum fuerit,iit morις, nos
νiu dein itiis in stantiam pertini dicimu8 antea vero litem vivere: sed Iu-sd - , . risconsultorum nemosatalem diem; autfatalia tempora v-direati m solui surpauit. OmniSerror ab Unius liteiae cinis mutatione, derivatur. nam cum verbo κη seu, Graeci aeque acHebraei fatum significarent, nece ite fuit κυρίαν ηριεγνfatalem dieni interpretari. Demosthenes saepe κυυριαν Vocat, quod Latinistitutam diem, nostia praxi praefixam appellamus. Sic enim Demosthenes contra Mediam επωδη κε κυριατου νομου. item contra Stephanum , ruet αν εγγρ γ M, interdum etiam ημερον δαμ εμ ετρημέν ω,adNicostratum. Iuniores Graeci ημέρον ἐμπροθεσμ ονοάεισμεν , nusqu1d ad rhhoh, tamen κηρίαν appellarunt Synestius i quidem Pontifex. um vit postremum diem κυρίαν metaphorice appellauit ne ἡρών diceret,uerbum a Christianis hominibus d a, rareligione alienum. Nerius igitur ac melius profata - ia ibis appellation&in diebu3, at tempora dicamus sic edico ni Iurisconsultus vocat. Leges autem Iustiniani Grae ,.ῖ . co sermone prius quλm Latino scriptas fuisse, nemini dubium esse opinor Codicem Hater Theodosianum, Hermogenianum, ex quibus Iustiniani codex sere totus conflatur,Graeco aeque ac Latino sermone scriptos fuis se planum est,& ab homine Graeco potius quam ab eo η μή μ' ς qui Latine loqui didicisset, legem Properandum in te pretatam cum plane Graeco more scribat, reum interpreteturfugientem, id est, φευγντα Nec mirum debet vicieri quod Graeci Romanoru leges ac ipsius Iustiniani institutio ues Graeca fecerunt Cum eri a Thomae ciui
525쪽
natis pleraque scripta,& posteriores Aristotelis libros
των υετατα et σιοῦ et, quae Intcrciderant, ex Arabicis Graeca
se lint quasi postliminio ciuitate restituta. Sedit unde digressa est,eo redeat oratio, nihil necesse se est as pellatione deferta magistratus stiperioris ad que pro Vocatum cI at inape TO,ad exsequendas res iudicatas uti quod antea maiorum nostrorum aetate fieri consileuerat Principis rosci pto, quod nostri pragmatici Iustitiae literas appellabant, quae Caroli VIII. lege penitus sublatae hierunt: satis est, apud iudicem qui sententiam tulit, appellatione deserta petere ut iudicatum exsequi iubeata. nisi sit perior magistratus quem damnatus appcllauit, iudicatum exsequi prius vetuerit, quam de prouocatione cognitum sit; nisi dilatio Reipublicae valde perniciosa
foret: tunc enim magistratum sentcntiam, etiam capitalem exsequi,deinde rescribere ' oportet alioqui in cau- a 'rum' φ .sas inritiis. de capiteri ritur, post appellationem tamet- bis. si deserta uelit, nec magistratus superior exsequi iudicatum pro laibuerit ricin licet exsequi tamen. Quod si magii fratris prouocantem lupplicio affecerit, capite 'puni oris.*a. avd endus est in se, eoq; iure utimur: etiam lege Sempronias entia εσεν .i etabus cluem contra prouocationem caederet, bis, Δὰρ . C. maiestatis legibus tenebatur. Cicera r Ra-Que hactenus de mutuis magistratuu inter ipses ossi
cijs di ista sunt,adcclxptitient, eiusde impctii finibus coercentur. Quid igitur iudicandu est si reus in hoc imperio magistra lib. damnatus, in Graecia confugerit an Turcaru princeps rogante Francorta rege,autetia priuato cui interest,iudicatu sinc cauis cognitione exsequetur Quaestionem non disti milcm in priuato cuiusdam iudicio,in curia Parisiorum agitatam fui me memini. Venetus mercator Francum hominem ad Venetiarum Praetorem inius vocavit Fiancus, cum iudicio sisti se promisisset, vadimonium desertiit dam fiato a Praetore Franeo, mercator in Galliam,petita a principe venia per legatum,ut fieri solet mutuis interii incipes ossicijs, ac iure gentium fere omnium communi, rescriptum exsequendae sentciitiae causa impetrauit. Francus intercedit,
526쪽
o IOANNI. BOD INI cum intercessioni no obtemperaretur, curiam appellat. Plerisque videbatur sententiam exsequi Oportere: alioquii curia de sententia Praetoris Veneriarum cognouisset, Venetoriam Respublica curiae Parisiorum decreta rescindere, Meodem iure conuellere acta potuiti et non tam iniquitate sententia quam male statis vindicandor caus Placuit tamen illud quaeri ait Fraucusse Venetorum iurisdictioni ex pactosti biecisset dem de,ail ex inori bici meto rum post dicta p romptoria ac statuta legibus Venetorum tempora sententiata afuisn, quibus cognitis sententiam exsequi oportere curia uidi cauit. Atque haec in priuatis iu-
abub. si titur id est, ruisus iudicare voluit de iis, qui ab Irenarchis
iasti ntia eiusdem imperii Romani lamitati fuistent. Certe quide .m,. Eis, is Helvetii, GeneUates, LucentUS, Genu Cn CS,ac caeterae c1Iis. Utili in uitates peregrino alibi damnatos ad se confugientes
P integro statu prius iudicari iubent, quam exteris princi-
ch gin. incon pibus subditOS reposcentibu restituant. Sic enim o-IDet β' g esino sei e consensu h luris eriti tradunt, principem Fia occU/-ρ non teneri peregrin OS ad se confugientes reposcentibus ' Udedere Demus illud certe, si de iure ciuili quaeratur. sed i n. ρa 2 ratis illi, sine Vllidit tinctione Iuri gentium ac naturae, omni-
ino negant f ibditum repetenti principi restituendum.
ι ι, sapia Tu Vnus Baldus id ea conditione aequum esse scribit, mo- η' ' μ' dociuitas ea, quae damnatum ad se fu Mentem recepit piate i. de e . IcelerIS poenam exquirat ac Vmulcet. At si conii tentur. vi Sς cincipes iuris ac iustitiae legibus obli ratos teneri illud absis .d ulte et Iam, iubalto, suo principi restituendo Selle, confiten-Feli' iuc , Vst d, iii sit: non tantum adprobationum necessaria minae
pitis discri inine perspicuitatem, quae haberi nullo modo
cin . Luri de potest, nisi teste cum Ieis componantur, quam nostri ' ,-. pragmatici confrontaPronem vocatar verum etiam ut ii de
527쪽
DE RE PUBLICA, LIB. III. Sosin locis, litibus peccatum est , hi sequatuciid enim omnrima maxime ad poenarum utilitat m, de ad exem- vilium publicae ultioni pertinere videtur. Quod si magistrariis eadem Republica mutuas operas, S osticia sibi inuicem ac Reipublicae cui post Deum immortalem omnia debemus , praestare oportet, ne sicelera inulta maneant, cur ab ea Obli :atione, quae diuinis ac naturae legibus consentane ac si principes liberantur 3 itaque Mu-hamedis Imperatoris Consi antinopoleos, eius inquam. qui Magnus est appellatus, egrogium factum laudatur, quod patricidam, qui Iulianum Medicem ante aras crudelissime trucidarat,ab urbe Conllantinopoli, quo sese receperat, Vinctum Laurentio Medici, ac ipsi Florcntinorum ciuitati reposcenti restituit: non nim Florenti
norum copiaS, quae tenues erant, sed immortalis prepotentisque Dei vim ac potentiam extimuit. Nos ri quidem Reges in hoc imperio reos petentibus principibus restitue te solent, nitide maiestate, aut de imperii finibus ac statu rei quaeratur. Quae quidem causa triplici iudicio terminata videtur curie cilicet Pataliorum R Roma Sste
illorum reci uitiuum ciuem reposcenti denezandum H μα-
. l . . . . . . . Iublicis udic.
ere Oportet, ut curia Bur legalens s 1 olcmni iudicio de a . creuit Quanquam id quoque foederibus excipi so- . ita let&excepi tim est eo foedere quod Helvetii cum Caiolo V lmpeiato te pro agro Mediolanensi percusserui. Quam obicmmcnricus it. Rex Francorum , cum per legatos a senatu populoq; Genetia te petii et, ut Baptistam Didatum statum hominem, i cum peculatus sibi redderent, rogati saepius denega Iunt tandem Rex questus cst apud Bernates, se aduersus senatu populumque Cene uatem, qui tunc erat in patrocinio Dei natum,iure clurigationis usurum Bernates cxtemplo socialc mad Gene uates ' erunt, ut sugitiuum rcgircdderent: si
528쪽
desertus est, ne vel potentissimi regis, vel etiam Helvetiorum naimicitias in se excitarent, vel furibus ac sceleratis hominibus asylum aperire viderentur. Haec quide ex literis legati Francorum ad Annam Iommoranti uni prmagit rum militum expressinuis ut reprehensionem eue gere non possint,qvialiter sentiunt&scribunt. Sic enim statuo, reum sugitiuunt sceleris conscium mesumma aliena maiestatis iniuria, retineri non posse.Eam enim ob cau- hal ' fain tribus omnes Israelitarum 'aduersus unaquae pau'cissimis quibusdam exceptis delata fuit, coniurauerunt,
quod sceleris turpillimi conscios, nec rogati redderent; S inuitos aplud se fouerent. Nec aliam ob rem Hippotae populi internecione deleti sunt, urbe eorum funditus ita Thebanis excisa, quod i mox Boeoti ilicarios tueri ac piis propugnare, quam rogalibus Thebanis reddere maluissent. Si tamen ciuitas certo sciat, iugitiuum homine,
quem hospitio excepit, tyranni crudelitatem stagisse, nec scelerIs vllius consciam elle non modo prodere in cenocentem dc peregritatim crudeli tyranno turpe sit ac sit iniuriosum, verum etiam pro milerrimi hominis capite iabn.is .i se ac stiliIre dim Icandum erit: cum ne lex quidem diuinabis seruum fugitiuum irato domino restitui pacia Diri.
Atque laaec deliticiis imperio , deque toto magistratuum iure dicta lint, quae de uniuersia diciplina
dici posse existimaui Veterum autem magistratus cumnottiis conferre, non est huius instituti: quos tamen, si nominibus .appellatione dissentiant, re tamen ipsa eiu g' ' fere eos lem fuisse videmus. Nam in acris libris, Salomonem legimus ab Araria Pontifice ad res diuinas institui; losapham vero consilii principem seu cancellarium; Eliphoram Sciniam ab epistolis Banaiam magistrum militum a Zariam sororium suum, proregem .in imperio Turcarum maxinius Bassa, magister militiinvisecundus ab illo maritimae class praefectus est Bellerbei duodecim prouinciarum prς sides; Sangia i urbium singulatum praefecti ea itemnoriduo to iorum ac iudicii
529쪽
retinendas ipsa iustitia potiorem esses cum lites quidem
iudiciorum exitu , non tamen odia finiantur; amicitia vero quae societatibus alitur, non modo lites, lod etiam
controuersiae a stirpe conuellantur, S summa cum tranquillitate ac beneuolentia ciues inter se ipsi, cum Republica concilientur. At legum omnium diuinarum S humanarii hic scopus, hic finis est,ut hominum iocieta dein concordiana
inter ipsos, S aduersus Deum pietatem, tueantur id autem omnium maxime fieri potest , si una fuerit omnium ciuium in amicitia quae me virtutibus este nulla potest, onspirantium fides ac volibarias. Quamobrem Cretenes 'Olim omnis aetatis, ordinis, ac sexus, simul publicis a ri t. inia locis epulabatur,ut illa qua dixi caritatem, ac mutuam 'nter ipsos beneuolentia fouere t; sed postea sexus &α-ates suis quibusdam ordinibus ad perturbationem ci- iiii vitandam, placuit describi. Nec aliam ob causatῆ e-ι κώ-;ib.diuinis V couiuia sacra stati temporib. summa laetitia Gnit. υ. oli iubentur,quam ut religione erga Deum & amicitia inter se ciues conciliarentur. Quae couiuia principio na centis ecclesiae Christianae, quod mutuis amplexibus de
culis terminarentur, αγή πώ appellata sunt. Ac tam- 'tii multa vetuitate pridem extabuerunt, imago tamen elerum conuiuiorum sacrISepulis etiamnum adubra-ur. At Veneti non ficta , sed vera conuiuia, slapius etiam Jelvetii, ordinib.ciuium&opi iacum in collegia descritis, summa cura prosequuntur; si vero lis oborta tueritti sodalitio, communi consensu dirimitur; sententiam 5hartis, sed tabulis , non atramento, sed creta descripta. Iectantum veteribus utere sua opificum omnium dian ercatorum collegia veru metiam philo phoru:,ma-ime tamen Pythagoreorum qui b. non studia modo, e Ia A., erum etiam conuictus fuit communis. Atque haecde trigine collegiorum, quae temporum decursu legibusertis ac institutis sanctius ac melius temperata fuere.
Vt igitur ordine singula explicetur, ide collegiis disierere portet:ptinaui quae collegii cuiusque potestas sis,
530쪽
lti 116 IOANNI. Boni Nio quae beneficia cuiq; tributa deinde qua ratione moderari quoq; modo in officio retineri debeant;postre mo an collegiis Respublica vacare possit necne, Ss qua cuiq; Reipublicae collegia maxime necessaria sint, ordi
ne disseramus. Omnia igitur collegia aut rerum diuina laCpilqgy'δ tum aut hinnanarum caula sunt constituta quae ad rerhumanas periment, aut rurildictionem habent, aut tu risdictione vacant: h. ec iuuentutis educationem conti
nent;aut medicorum, an scholasticorum hominum. laut mercatorum, aut opificum aut agricolarum sodalitia, illa vero magistratuum ac iudicum descriptionem de quibus superius dictum est.Rerum diuinarum,ac public pietatis causa collegia in infinitum pene numerum
excreuerunt quae legibus, moribus, vietii, cultu:institutis, ratione,vestitu differre videmus. Cum autem duc plurave collegia in unum coeunt, ut sat saepissime, quocex duobus plinibusve coalescit,non collegium,sed corpus appellari debet, tametsi verborum ambiguitate saepius utraque confunduntur. Aliud est enim collegiuntribunorum,aliud praetorum, aliud Ru storum:at cunhaec tria collegia in unum 3c idem corpus coeunt,inepti collegium, nec tamen uniuersitas appellatur; quae ipse omnium ciuium, collegiorum4 corporum addanetiam pagorum eiusdem regionis coetu: conuentu exsistit. Corpus igitur appellabivrus , quod ex pluribus colleolis autpersonis conditione disimilibu coalescit. At benefici quaedam quibusdam collegiis dantur, quae caeteris eripiuntur. Item singulis collegiis saepe coire licet,uniuersi
non licet. Id aute comune est, no modo collegioru omnium de orporu, sed etia uniuersitatis, Usunt coetus in Republca iure sociati,id est, summi principis beneficio iocessu,suae quib. corpori collegi ritus ac nomen amittunt: ac Ppterea in desaniendo collegio,legitima diximconsociationem, quod non solum ad coeundi potestatem, verum etiam ad locum, ubi coire debeat,ad temp=quoque modo , dc quae in collegio tractare liceat Veibun