장음표시 사용
881쪽
DE RE PUBLICA, LIB. v. 86 Haec igitur potisIima lex est Pr miorum ac benesciorum, ut an ini Ogr.itis limo tribilantur.Sunt enim pleriq; tam impudentes ac inurbani, tam ille tenaces ac sordidi, ut facilui sibi dentem ex re excuti quam num una v-num ex arcamoucri patiantur, aut nihil sine exprobra ε probratiotione largiri velintri quo nihil stultius fieri pote ist; quia i est
non modo beneficiorum gratia, sed etiam praemiorum buendis, Revis tota perit. Deterius tamen qui rem eandem pluribus Us .... donare non dubitant; ac summam mi uri aera pro benefi pernitiosum. cio conferre. lnde graues inter amicos disco idiae: ac saepe fit, ut quibus donata res est,aut mutuis litibus opes aut
mutuis armis vitam amittant. princeps autem non mo
do praemiorum fruetii, dc subditorum amicitia isto modo cariturus est, verum etiam pro summa gratia summa inuidiam Sc odia sempiterna laturus. Quod cum ab stir- dum sit ac principibus aeq; ac subditis exitiosum nulla re tamen frequentius peccatur: idque fit non rerum p&Pteritarum obliuione; cedo pera dedita eorum qui sic principes a teneris annis imbuunt,ut nihil petentibus denegandum, sed omnia omnibus largienda suadeant, ut o-nanium voluntates eu amicitias beneficiorum multitudine conquirant : qui tamen rem eandem pluribus donando ab ea quam sibi proposuerant via longillime aberrant. Nihil autem cuiquam denegare, non est hominis qui liberalitatis aut magni licentiae ma teneat,sed prodigi ac imprudentis . . Ego principe non solum liberalem, verum etiam maini lanificum este volo; eatenus tamen ne in prodigum etiai ruat: quia ex prodigo exactorem, ex hoc tyrannum fieri; cum sua penitus est uderit, aliena rapere ac donare neri cesse est. Leges beneficiorum iubent diligenter intueri,cui, quantum, quibus temporibus, quibusque locis es quem ad finem donatio fiat: sed principem hoc ana-,lius spectare oportet, ne sint pretinia donationibus pol steriora ac prius merenti debita reddat quam nihil mei renti temere largiatur: utraq; tum praemia, tu beneficia suis opib. ac facultatib. metiatur.Romani,ut Horatii
882쪽
rc Io ANNI k BoDIr rCoclitis, qui Urbem a direptione, ciues ab interitu se 2, uarat inopiam subleuarent,terrae iugerum donauerui :α, α ingens hoc praemium pro inopia Reipublicae cuius ager omnis quarto ab Urbe lapide patebat. Sed Alexander Magnus solidas prouincias,ac talenta innumerabilia largiebatur: qui si aliter faceret, contra decus fecisse vid
retur laudatur etiam Romanor vetus institutum, quo
ter geminos,si ulli nascerentur, publicis impensis ali voluerunt,pro memorabili Horatii Teigemini victoria de Curiatiis sed ex Solonis qui liberos eorum qui pro patria in bello cecidissent, de publico sustetari voluit cituturna esse non potuit; tametsi Graecorum fere omnium
. , L, ' communis' esset quia publicas opes aerarium penitus exhauriebat.
Si quis putet principem nulla magnificentia illustrem futurum,si nihil nisi bene merentib.donauerit,id quideassentiora nec certe debet nouum videri si quem princeps obscuri generis hominem ac egestate oppressum maximis opib. ac fortunis locupletarit; siqua virtute illustris&clarus erit.Exstat Chilonis dictum memorabi le:is enim petenti quid Deus ageret, Superbos,inquit. de sublimi loco deiicit eos vero qui iacent insordibin sesequat ore, in altissimum honoris gradum erigit Optimum principem
Deum imitari oportet, tenues ac bene de Virtute meritos opib. ac imperiis augentem. At cum Iulius III. P.M. vibani di Motanum, quem Voluptatis gratia ex infima egentiumctetia Iulii fece domi educarat, Cardinalem creasset, rogatio pro ii J0η Cardinalium collegio lata est, ne pateretur ordinem clarissimum hominis brdidissimi lane maculari cum nec opibus, nec sapientia, nec virtutib. nec generis splendo-re,nec ulla re commendaretur: hic Pon tifex, quibus virtutibus quaeruditione, quibus natalibus, quibus disciplinis nobilitatum Pontificem me creastis 3 Neq; vero dubitandum est quin principes semper seisimiles domesticosa amicos habituri sint: ut Heliogo balus omni libidinum ac foeditatum genere inquinatos
coquisiit, quos amplissimis imperiis: opibus locuple
883쪽
DERE' VBLICA L 3B. V. ς' rauit.Ex qua re Praetoriani milites indignati,humani generis portentum illud una cum matre caesium in cloacas Vrbis foedissimas pertraxerunt xlaici domestica come morem quid immanes largitiones, S in quos homines effusas habeo ex rationi b. publicis amplius millies le
sterruim unius anni ' patio donationibus exhaustum. Omitto caetera quae referre pudet Ingens autem illa pecuniae vis ex honorum ac magistratuum crC.1tUra, turpi ili misi, proscriptionib. coacta crat qMae fundi nostri calamitas est cum tam e legib. D. Ludovici infamia sempiterna cumulari debuissent qui suffragia mercantur: quas leges, si Rempublicam saluam Sc honesta esse volumus, renouari,atq; Alexandri Seueri morem in usum reuocari oportet. Quem enim ad honores amplissimos,&prouinciarum gubernacula prouehere cupiebat, eius nomen programmate publico peruulgabat, ut de anteacta vita inquireretur, poena tamen capitali calumniatori b.decretari cum turpe csse diceret, Christianos qui I 'eiusmodi quaestiones haberent, maiorem in suis Ponti ficibus deligendis curam gerere, quam principent in re ctorib prouinciarsi. luod certe institutum laudabilius
est quani Venetorum,Lucensium, Genuensium ac Florentinorum, qui non nisi exacto magistratu quaestiones habent. Nam qui reus est peculatus ac idem rapinis locuples,quaestionis iudicem muneribus corrumpere non dubitabit commodius est igitur occurret inoborum principiis, quam in iis curandis conflictari.Serius tamen id fieri praestat, quam nullam omnino qu stionem habere. Sed utroq; tempore ante magistratum adeptii,
ει exacto magistratu, quaestiones Solonis' legib.decer U I
nebantur. Igitur habita quavilone eorum qui lacerdo-luar. υ ur xia,magistratus, imperia,curationes gesserunt,aut gere- 'μ m in
re cupiunt, poenas improbis praemia bonis constituere;&ad honores gerendos optimum quemq; munerique gerendo maxime idoneu creare oportet, ac bcllica imperia strenuillimis , quaesturam aerarii curam minime omnium auaris, iudicia iustissimis, censura integerrimis,
884쪽
tificatum religio hilimis tribuere; sic tamen ut ordinum, aetatum,fortunarum, familiarum,& meritorum cuiusq;
ratio diligens habeatur: quoniam ridiculti sit Pontificcs
imperatorio muneri u ilites innocentes conquirere ac religionib. curandis aAhibere. Et quoniam versamur in
disputatione de praemiise triumphis, de honoribus,de
imperiis, quae ex maxima parte militarib. hominibus tribuuntur consequens esse videtur ut quaeramuS; Ancommodiussi bellicis artibus cimes exerceri,quann imbelles esse. Praestatne bellicis artibus ciues excellere ac propugnaculis ciuitates munita esse quam iis vacare C A P. V. VM multa sint ac variae de ootimo genere ciuitatis qu selliones, vix ulla tamen est quae aut utilitate maior, aut difficultate superior, aut dignitate par huic esse possiit propterea quae in utramque partem promi possunt argumenta. Nam qui urbem propugnaculis firma, ad copiarum exitus facilem, ad hostium aditus dis.ficiturn conquiru:at, militarem disciplinam ciuib. a ces vibi necesIarias esse significant; sed in quo genere buitatis non definiui. Nisi de toto genete dictu velint,in maximis errorib versari necesse est; cii diis1dentes inter se Rerumpublicarum status discrepantibus institutis ac legib moderari oporteat. Illud etiam ψ posuerunt,Vrbs propugnaculis munitissimam esse debere a ciuium fortitudine: militari laude penitus alienum videtur; cum
arces propugnacula ciuem ignauum elliciant: ut iure quodammodo Cleomenes fortissimus imperator Op piduarte ac natura munitissimum intuens exclamaret, muliebres latebras meminerat suae ciuitatis ac gentis principem Lycurgum Lacedaem Onti ai CS ac propu gnacula ademisse, ac ne moenia quidem ibi reliquisse: ne cum In moenibus ipsis, no in animi fortitudine ac robore pratidia salucis collocarent, otio designauia lan
Neq; vero ciuitatis robur positum est in mutis lapidibus,
885쪽
pro aris, pro liberis, pro libertate,pro ciuitate pro fama, pro vita tantisper dimicabunt, quamdiu nullam infuga, nullam in latebris spem posuerina brtunarum suaru . Haec igitur inter se pugnantra urbes valde munitas, d fortes habere ciues cunec strenui videri possuat qui murorum praesidia quaerunt, nec hostium impetus metuant, nec militaribus disciplinis egeant, qui munit illi-rialis oppidis cinguntur. Quamobrem Tartari ac Ethiopes qui maximis imperiis ac bellicis laudibus claris limiputantur, nullas arces habent, nullas urbes,at ne oppida quidem vallo imita .led fere in tentoriis totam vitam agunt. Negus enim maximus antea quidem Indorum, nunc etiam Ethiopum Imperator, cui reges quin qu .aginta obediunt, semper in tentoriis versatur, nec arcem ullam tam late patentibus regnis habet praeter eam quae
a maiorib et nangah monte excelsissimo exstructa in bF η'ς Ipse qua principes seueriore disciplina educatur, ne plebem seditiosis factioni b. a regis obsequio diuellat. Nulli tamen toto terrarum orbe reges AEthioputarac Tartarorii
regibus vel imperandi maiestate superiores,vel subditorum obedientia acratiores,vel hostium legionibus D midabiliores elle memorantur. Quam qua propugnacula inutilia optimo cuiq; Im- peratori iudicantur, qui urbiu4 oppidorii dominu fore se confidit, si agris hostium potiatur. Quis est enim qui nesciat fugato Dario ad Arbelam, eodem anometo magnum illud Persarum imperium in Alexadri Magni potestatem venisse propugnacula deditionem feci sic urbes munitis limas hostib. patuisse Z populos omnes victoris imperio acquievis est cuius tamen exercitus omnis triginta millibus hominum, nec plurib constabat. Quis in tota Macedonia populus, quae oppida, quae arces si1-gato Romanis Perseo rege ductu Pauli Emilii vel diem unum victoribus restiterunt Θ Age vero quis audita clade Phai filica Pompei uti non deseruiet λ eius inimen imperiis omnes oriuntis prouinciae, clailes . tiaria,
886쪽
portus ante victoriam obtemperabant, ac Caesarem o-
anni adituprohibebant; nihil oppida, nihil arces profuerunt.Sed nostra libentius recordor. Ludovicus XII rexi adueritis Venetos grauissimum bellum gessita triplici
praelio tres exercitus fudit ac prostrauit non multo post omnia opsed quae multa fueriit, omnes arceSquae munitissimae desinexpugnabiles putabantur , deditionem fecerunt:secutus est Franciscus Ludovici gener; cui post Marinianam cladem oppida omnia Insubrum&arx ipsa
Mediolana patuerunt. Insequentibus annis eodem rege cum exercitu Hispanorum, Germanorum, dialorum coniunctis copiis prostrato, quae priori victoriare-c erarat, omnia uno perdidit S eodem momenimia vero si urbes excellis moenib.ac,ppugnaculiSmu niantur,verendum ut hostes captis oppidis ea pertinaciter retinere ac regione uniuersa potiri velitit; quam populatis agris ac direpta suppellectile, si nullae stiperunt
arces, deserere cogantur. Quamobrem Maria Ruerus
Vrbinatum Dux,sitae ditionis arces diruit,ac Venetias se recepit, cumse hostium copiis imparem esse exploratu haberet; nec dubitaret Valentinum Borgiam capitalib. odiis apud bonos omnes laborare, nec se mortuo Pontifice Alexandro tueri posse,sibi vero saluum ad suos re-Arx muni ditum fore,nec spes illum fefellit:nam Alexandro Pon- si tifice veneno, quod ipse miscuerat sublato,Dux Vrbi
beneuolea na laluus cancolum1s domum rediit caeteri principes
ecclesiae Romanae fiduciarii in suis propugnaculis capti ac caesi filerunt.Nec tiam ob causam Genuenses fligato ad Papiam Gallorum exercitu, ab hoc imperio defecerunt arcem obsederunt, obsessos diuturna fame ad deditionem compulerunt;arcemq; captam funditus euerterunt:ut Genuae fruendae spes Francis omnib arce sublata praecideretur: Ita quoq; populus Mediolanensis arcem Iouiam, quae ante exstructa fuerat quam S fortiadae imperio potirentur, diruere non dubitarunt, ut seipses a tyrannide vindicarent. Ita veteres Syracusani A claradinam; Romani Corinthum,Numantia,Carthaginem deleue-
887쪽
deleueriint numquam id se sturi, nisi ineriterni ne vel tyranni domestici, vel hostes propugnaculis potiti, regione tota Romanos excluderent. 49. Iinobrem T. .1-mininus prudenter,qui ut Graeciam tyia nidis metu sublato liberaret, tres arces, Acrocorinthuininquam,Demetriadem,S: Chalcidem, quas Philippus iunior Macedoniae rex Graecia compedes appellabat, solo exaequauit. Atque haec potillima rario, quamobrem propugna Arees prine,cula ciuitatibus bene constitutis ei nitiosa ebent vi py V 2
deri, ut tyrannidis Occatio principibu Impi OblS CLIPIa ctionis vero
uctiorum Praefectus ranam arcem, quam ipse exstrui iusserat, irring Vra, id est, rano tum iugum ac flagellum appellatat inde tyrannidis, inde quoq; defeci ionis Helvetiorum Origo. Et cum Salomo in urbe Hierosolymorum alcem Mellonem aedificari iusti siet, audacius subditos cogere nouis tributis ac vectigalibus urgere non dubitauit: ex quo secutae sunt ouantum ordinum querelae, deinde aperta defectio decem tribuum, quae nouum regem sibi depoposcerunt. Vrbes enim Z loca munita principibus aduersus populos, ac populis vicissim erga principes suspicionem ac dissidentiam ingenerare solent. Quamobrem nec reges Anglorum nec Moschouitarum rusticas domos ac Praetoria turribus aut propugnaculis, ac ne vix quidem vallo fossave muniri patiuntur, ne sit occasio rebellandi nam cum Telesi urbis ciues moenium excelsorum altitudine ac latitudine confiderent, hunetani regis Praefectos complures occiderant: nec imperia cuiusquam ferre poterant, quo ad regis exercitus urbem obsedit, expugnatam ferro famaq; vastauit ' Sic Annibal Saguntum,Sulla Romanus a Lo Athenas, Seuerus Byzantium , Vespasianus Hierosolymam Dago bertus Pich. iuium, arte ac natura minutillimas urbes diuturna oblidione tandem expugnaue Iunt,&crudelissime trucidatis ciuibus to exaequauerunt; quae nisi murorum subitructionibus confiderent, aequis
888쪽
8 IOANN1, RODINI conditionibus pacisci non dubitarent. Nam sere sive oppida quo debiliora sunt in Otacilius accitius sine ullo
metu ignominia paciscantur , quae ignominia sequitur eos qui locorum propugnaculis tecti obsidionem se re recusant. Iam enim mille ac ducentos Lutetia Parisio-mmopibus ac populis stlorenti itima , post Caesaris expugnationem centies obsessa semper hos es aequis conditionibus admisit, aut pecunia repulit: ci impotenti ili-rnae quaeque Urbes aut crudeliter duoptae hostium vim ac lib3dinem perferre cogerentur. Quamquam nullae urbes adeo munitae sunt quae diuturnam oblidione te re pollini, his potissi inum lcmporibus quibus tormentoriam bellicorum vi impetu non urbes modo solidae sed montes quoq; ipsi concus sis fundamentis subruuntur;ita ut si pati ei ob suleatur, hostium vi maiore; simulti, fame cito interituri int. Cum igitur loca munitissima vel principes ad tyrannidem, vel populos ad defecti nem , vel hostes ad obsidionem, vel ciues ad ignauiam inuitare soleant , quis ciuitatibus ac populis pernitiosa
elle non fateatur ZVtile est igitur : dicet aliquis: artib.ac praeceptismia litarib .informari,si urbes munitae ciues a virtute ad ignauitam auocare solent:ego iudiciori formulam N o Na1-ovΕΤ, in eo genereristionum usurpare soleo. Nasi beata Rempubl.iudicamus In qua princeps immortalis Dei ac natura legib.obsequitur; magistratus principi,priuati magistratibus; liberi parentibus; serui dominis; denique ciues mutua beneuolentia inter se& cum Repub. coniunguntur, Ut tranquilla pace&quiete suauissim ape frui possint profeci o eam felicitatem quietem animi bellicae res o pugnant; ac milites ipsi hoc vitae genus exsecrantur. Neq; vero fieri potest ut ciuitas religione, it stitia,pietate,integritate liberalibus disciplinis,anicia tura pecuaria, opificiorum varietate floreat nisi parta pace ac tranquillitate vitae: quam militares homines p- turbare,ppterea solent,q, pax inimica bello semper fit 1it,4 militu virtus pacata ciuitate cotemta iaceat.Quid im
889쪽
DE RE PUBLICA LIB. V. 87s enim furioso militi tam inimicum quam qui otium,qtu agi uni, qui philosophia qui virtutes colit Znam milites ''summae laudi ac voluptati ducunt agros vallare, agrico las spoliare, vicos incendere urbes Oblide ic,ob senas ex , , pugnare,expugnatas diripere, direptas inflamare stupiacaedib', caedes stii priscumulare; omnia den)q hm Dana diuina miscere. Hae sunt utilitates. hi militia fruct bonis omnibus detestabiles militib. tamen suaves oenicundi. in .excplis in re ta perspicua Op es , aut quis ea iecordari sine horrore, vel audire line gemitu pollit Z Quis et , ,
iamia uagricolaru vulnera nescia quisno id c calamitates Zqs querim Onias non audit ZCerte qui te omnes omnivagrOS,pecora,fuugeS, quid i piritu ducinuis hςcin- si omnia sunt in potestate militii,id est,ut pleriq; omnes ' interpretantur. pia donu; quos vel auaritia ab hostib. ad
praeda; vel libido ad volun ptate; vc crapula ad ingluuie;
vel furor ad crudelitatem reuocare consueti l unc. Quae cum ita lint, no video quamobrem ad hoc crudelis limum vitae genus ciues in tuere,autari nare, niti
ad extrema vitae pelicula debeanuis. Nam qui belli semina conquirunt ut strenui videantur, hi muscas imitari illident, qui non nisi scabris in locis consistere possissent, specula polita oderunt. Qui vero belli gerendi occasionem ad opes, ad copias,ad fines proferendos suscipiunt, nς illi vitam miserrimam ducunt; ltii habedicupiditatem quae modum nescit,laxatis habenis regere se posse conlidunt seruus enim vinctus id tantum postulat ut vincula distbluantur, lutus, libertatem petit; li ''ber factus, ciuitatem ciuitate adeptus, magistratu hinc
ad summos honorum gradus conscendere , quousq; re gnum consequatur; nec eo contentus,selum se Mona cham sole conlidit; postiemo humanae conditionis oblitus diuinos cultus&honores ambit. Quanto beatior
princeps aut ciuitas angustis imperii finibus quamquanihil angustum quod ita sorte contentum cst qui se
cura pace , ac tranquillitate procul a me tu , ab hosti
bus, ab inuidia fruatur imam Micblica bene constitutassees
890쪽
tur.ut Pompeius Parthorum regi respondisse fertur, cus uuium Euphratem utriusq; imperii, Romanorum inquam Parthorum,terminum esse vellet. H c quidem breuistime contra urbium propugnacula contraq; burbes muni litarem disciplinam.
M.. - Sed in cotrariam sententiam multa dici possunt:scilicet urbes sine moenibus omnmmdircinionibus ac latrociniis, libertatem vero ciuium vitamque hostium libidine patuiste semper.Quinetiam nudata moenibus ciuitas, eius inuadendi ac deripiendae illecebra quaedam est; qua sublata , nemo facile id ausurus est:nec si velit, possit modo reb. ad obsidionem necessariis muniatur, ut qui inermes iter ingrediuntur,ad se inuade dum ultro latrones inuitant, qui sese hostes voluntarios exarmatis drominib. profiteri non dubitabunt, quos si armati fuis
sent, contueri non auderent. At prima quide sociand rum hominum occasio inde nata est; ut non modo singulorum; sed etia uniuersorum fortunae, bona, Uxores,
liberi pecuniae, possessiones,ab hostium incursionibus
tutiores essent, ula sine moenibus fatua esse non possuri Quod autem ad ingenerandam audaciam aiunt muros ciuitatis in ciuium ipsorum corporib. consistere oporte- re magis ad pompam: speciem cicitur quam ad rei veritatem; cum pars ciuitatis miniina iit i armis se tuetur: nam imbelle foeminarum genus maximam ciuium parte sibi vindicar, partem p O,panem aegri,partem senesi
suorum salus in Frietibus urbium pene consistit. Quod si robur animis ingeneraret nudata moenibus nulloq; sepimento obvallata ciuitas, cur foedissimi quique casside, clypeo, lorica tegii tur: Isadas quidem Lacedaemonius irruentib in urbem Thebanis totum senudavit,abiecta etiat tunica interiore eoq; habitu altera manu hostile,altera ensem gestas,in cofertissimo hostes
irrupit, nuditate hostib. summa temeritate ostentans. c- a Pistare-- uasit tame, eiq; decreta est corona': scdio fine mulcta,