장음표시 사용
891쪽
tus Spartanorum mulctai debuisset, quod urbe nudata moenibus ciuium caput,vitam,fortunas hostibus si1biecisset, nudosq; pugnare coegisset; quae ciuitas nisi fossa valloque septa millet, in Thebanorum potestatem erat proculdubio ventura.Si vallum tunc profuit ad sal uena ciuium, quis dubitet muros etiam pronituros fuisset in muris armata ciuitas , succincta propugnaculis ciues ignavos, rebelles , seditiosos esticit, cur non fossas vrbis repleri iusserant i Sed ex duobus utrum utilius estet.
exitus comprobauit: nam Cleomenes rex Lacedaemo
niorum post cladem Selassiam hi sus ac piostratus in urbem se recepit cum tamen hostium aduentum audisset. in . Eguptum auffiigit,ac urbem ipsam Vnam una cum ci viui jus hostium libidini ac direptioni reliquit. Cotravero Lysander Atheniensib in deditionem acceptis,muros urbis lol exaequauit, quorum Ope tota ciuitas o- - .mnium Graeciae urbium clarissima ac foretissima omni hostium generi acerrime restiterat. At line moenib hostes regione retinere non poterunt: demus hoc sane: sed quis illos ab urbiu direptione, civi caede, captiuitate pueroru,a stupris forminarum phibere poterit haec n.iura belli antiquissimis gentium omnium morib. pdita sunt. At ciues suae propugnaculis hostem pecuniis arcebunt, nec pertinaciter obsidionem ferentesimo vero facilis ad urbe aditus non ad pactione, sed ad direptione inuitat hostes qui fortissimas arces nu- quam obsessuri fuissent; quoties oppidum Vnum, arx,-na ingentes exeicitus repulit Z quoties ita Obsidione vr-- , bem cinxerant, fame,peste,frigore, morbis omni b. ob . sisti fuerunt Constantinopolis Turcarum obsidionem annos oecto pertulit, quoad Tameriane duce Tartarorulegiones Palugetem ab obsidione reuocarunt. Nec ita pridem Fessarum rex obsidionem exercitus Marochi regis septem annos passus est, ac hostium se circumsidentium interitum summa securitate spectauit; nec multo. ost Mecna urbs Africae diutius etiam circumsella, ho- a M., is, ibus ipsis exitium,attulit ac dedecus sempiternum ne ' μις
892쪽
tamen longius exempla petantunctim nostri homines arcem Metensium Caroli V. Imp.legionib. opposuisset, non modo illum ad se speratione fluenda urbis adegerunt, verum etiam hostium fame ac frigore percuntium stragem incredibilem tuto spectauerunt; δ eo veluti clypeo Galliam uniuersam protexerunt. Quis item nescit Tyrum urbem Alexandrix agni obsidionem sex integros meses pertulisse, dcxiuifurorem retardaste,dum interim Darius exercitum ingentem conscripsit. Nec vero credibile est 1i arces ignauiam hominib.in- generarent, Romanos Vrbem S arcem munitissimam
sabituros fuisse, cu populos omnes animi robore ac D titudine superarent alioqui Tarquinius Superb', Martius Cariolanus, Pyrrhus, Annibal, momento Urbem deleuissent, ac nisi post Alliensem cladem Vrbe capta m- censa ciues in arcem se recepissent, ut Galloruin impe sustinerent, Romanum nomen d imperiuna a stirpe excisum uill et ut patium nostrorum memoria post Urbe Carolo Burbonio duce captam Pontifex maximus una cum principib. ciuiratis ab arce Angelica, quasi ab extrema ancora suae salutis praesidium opportune quaesierui. Quae autem regiones munitis oppidis destituuntur,vno vel altero praelio in homum potestatem veniunt,ac
saepius inopinantes de ex improuis paucissimi quam-.4 plurimos imbelles fortistimos adoriuntur. Anglia quide
Anali aeter Anglosaxonibus concessit pulsis Blitannis; eadem Da- amissa; ες victis Anulis dominos recepit postea Normanos
duce Gulielmo. Et cum bellis ciuilibus prIncipes Psyor- chorum ac Lancastrensium exa sissent, non amplius semestri spatio ter amissum ac recuperatum regnum fuisse legimus. Ac tametsi Eduardus IIII.regno potitus esset, eo tamen mortuo Richardus parricidio partum imperium Henrico VII exsule cum leui exercitu redeunte, momento amisit; quae regionibus arces praesidiis firmatas habentibus non con igerunt. At etiam Romani arcis imperatoriae peritissimi non
urbes modo , sed etia exercitus locis omnib.vallo ac fose
893쪽
sa munire docuerunt, nec sine castris proelia gessisse leguntur quorum quanta fueritu talitas Paulus Emilius imperator optimus graui ad milites oratione a cum dis 'ν sereret; Maiores, inquit, n lira castra linitaportum ad omnos casus exercitin ducebant essesnde adpugnam extrent,quo Iactari pugnae receptum haberent, qui castras exutu erat,etiamsi pugnando acie ui siet pro victo/-bsbatur. Ipsa denique populorum pene omnium, Persarum inquam,Roman O-rum; AEgyptiorum Graeco lum, Turcarum Celtarunx consuetudo muniendarum urbium ad holtium perniciem ac salutem cuilum rem maxmae necessariam esse comprobauit. Ad quam opportunitatem Tartari sese tandem suaque oppida accommodarunt cum adim-pi ouisos hostium impetus lapissmae imparati ostenderentur: qua ratione fortissma Os quosque ab ignavissimis superari videmus. Quae cinita sint, haut dubie ciues militaribus etiam disciplitus instructos elle oportet; quia non tantum armatus aduersarius repellendus est,sed etiam felicia ius.
Neq; vero abillis magistoris accepimus aut didicim
sed ab ipsa natura hau limus S ex preisimus, ut caedes,in- 'cedia, rapirias, libidine, a vita fore uniS, OrpOIIo. alcea-
mus ac Deus ipse iubet a toplis sacrilegia,ab oppidis cli ,
reptionem, ab agris vallitate depclli,cu omni ra. iones lutem n Oltiam expediit neq; id tantum, sed etia holles ac latrones conlectari ac perdere. quae naturae dIsciplina
omni b diuinis humanis legibus confirmatur Ex quo illud consequens est, non modo clypeos oppida praesidiis omnibus ad bonorum tutela de salute ob vallata; verum etia ad improborum datronum olfensionem ac
exitium tela,gladios,hasi as comparari oportere. Ego latrones non tantum appello eos qui latcra tyi annorum aut viatorum oblident, quos propterea Latini Lauro bris ini nesh,dixerunt; sed etia eos qui scelerata consentionisii Hob A aede conscriptis legionibus vagantur: qui alienis imperi latronea is ac ciuitatibus inlidiantur qui nulla iniuria lacessiti '
894쪽
sint, hominum tamen innocentium perniciem moliuntur; etiamsi regalia sceptra teneant,&rezali pompa cir- ... cumterantur. eque enim Verum est quod 'M. Tullius
scripsit, bellum iustum non essen quod aut rebus repetitisΠ-ratur,aut quod ante denuntiatumst 94κdictum quia de nu-tiatio non facit ut iuste bellum sulcipiatur; sed belli causam non modo probabilem veru metiam necessariam subesse oportet. Iusta vero causa nulla est quam pro sua, deinde pro innocentium vita tuenda. Etenim paulo minus peccat, qui hominum innocentium vitam, put, fortunas non tuetur; aut si potesst,illatam aliis iniuriam
non propulsat, quana si ipse ultro ferat. quod de singulis dictum latissime patet ad uniuersos, ut etiam copiis ac legionibus, cum aliter non possumus,iniuria violatos ulciscamur. Id aute sine arte militari ac imperatoria feri non potest, cuius alia sunt quaplurimae praeter eas quas diximus utilitates; ut scilicet pace domi ac tranquillitate fruamur, bellis externis implicari oportet. Bellum 'o Hoc unum aduersus improborum ciuium coniura-I ' tiones ac seditiosos coetus remedium salutare, Romani bella fallita no modo utile, sed etiam necessarium este duxerunt: qui vi minimii ab externis bellis conquieuissent ciuilib.premebantur Cii. n.aliquando in ipsius Vrbis viscerib P tres cum plebe capitalib. odiis inter se cotenderent,ho- - stis in Capitolium inuasit: repente ciues ad concordiam
dialis h. adducti hostem repulerunt 'rursus parta pace cum ci-' uiles discordias relapsos intuerentur Veientes, Roma nos agros vastare coeperunt; repente ciuilis motus co quieuit,ut hostes propulsarent.Quamobre cumLatinorum ac Hetruscorum nationi b. perceptum: plane cognitum esset populum Romanorum no nisi a seipse vinci posse simultates odia in ciuitate clam seri oportere ii decreuerunt. Sic enim Liuius scribit' Principes Hetruria libpopulorum fremebant aternas esse opes Romanorum,ns interse rimetipsos evianis id unum renenum,eam labem ciuitatib. opu- Ientis repertant,ut magna imperia mortalia essent. i. Nec vero motus ciuiles Hispanorum aliter sedari po
895쪽
DE RE PUBLICA, LIB. V. tituerunt, cum absente Carolo V. Imperatore nouum sibi
regem creavissent, quam Gallorum exercitum Cantabra amet Nauarram irruente, quas regiones Galli occupauerant: sed Hispani repente conciliatis animis hostiles impetus represserunt,&amilla recuperarunt. Quid Anglitnum portu totius Normaniae prouInciae munitis. simila opulentissimum occupauerant, totamque prouinciam crudelillime populabantur φ,hnitimas luinci- - η
as ac regnum ipsum appetentes, niti arma ciuilia Galli incommunem hostem conuertissent mox. n. iiii ac fugati domum se receperunt nec prius in Galliam se redituros decreuerunt, quam ciuilibus seditioni b. quassata Gallia faciles aditus ad se inuadendum aperuisse videretur. Ad externa redeo atque utinam domest icis exemplis carvissemus is planum sit Rempubi Romanorun , , nulla re magis floruis quam arte militari; sine qua non modo imperii fines augeri, sed ne stare quidem potuis sent Pleni sunt Graecorum ac Latinorii libri, qui b.pe spicitur Senatui populoq; Romano id unum proposituruisse ut perpetuis bellis cum host ib. ciues implicarent. sed quoniam nec iniuria bellum inferre cuiqua fas esse putabant, nec stibactis finitimis,&auctis opib. quisqua Romanos lacesseret impune tu credibili virtute&ani , mi fortitudine sociis ac foederatis illatas iniurias ulcisci, ac tyrannide oppressos liberare proposuerunt ut nec materia belli honesta deesset, nec inertia ciues ac desidia divitierent,aut sibi ipsis bellum inferrent. Itaque&pro imperii dignitate, iro gloria, cuius auidi praeter ,
caeteras genteS fuerunt,&non modo pro iure sociorum .
sibi dimicandum es. statuerunt, sed etia pro iis qui nul-ha sibi societate Giuncti fuissent, si a potentiori b. violarentur ubi enim melius sanguis spargi potest ubi hono stius vita deponi' ubi verior ac solidior gloria coparari ''saepe quoq; mercatoribus ac nauiculariis iniuriolius tractatis bella gesserunt, aut cum fatus tenuium in pericula ac discrimen vocaretur, maximeq; sociorum,pro qui b.
studio inflammato ad ultionem reposcenda sic rapieba-
896쪽
tur, ut eorum metit qui per animos gentium barbararum de crudelium tyrannorum peruaserat,potetissimos quosq; ab inferenda iniuria prohiberet, ac bonos inofficio contineret: Quippe virtutum omniti decus in fortitudine posuerant, quam etiam eleganti Virtutis nomi, ne appellabant: nam Caesar inseditione militum malo, inquit, modestiam in milite, quam pirtutem Agitur ad artes imperatorias ac militares adipiscendas a pueritia ludo exercebatur extrema pueritia mili res; ineunte adolesce-tia Centuriones,appetente iuuentute Tribuni militum; aetate maturaImperatores fiebant; nec scientia militarei alienis piae ceptis aut literis sed suis imperiis,non offensionibus belli sed victoriis, non stiga sed triumphis quaesierunt ut mirii videri debeat nemini si plura bella Romani gessierunt Q ceteri legerint plures prouincias confecerunt quam alii concupierint. Ergo prolatis usque eo
imperii finibus, ut iam nulli hostes quos contra bellunt
gererent, supereste viderentur, mutuis armis c animis
conflixerunt ac potis Simum Caesar Ompeius uter viri imperaret quod bellum Ciceroni pium ac necessarium visum est, ciuib. tamen exitiabile nisi Pompeius victilet, calamitosum etiamsi vicisset. Crudelior tamen Trivia tu iratus, postremo copiis omni b. opib.impelli maximis cum ad Actium pugnatum estet, Augustus adepta victoria, cum populis omnit, pace pacta, tametsi exercitu nihil amplius egere videretur, nihilominus tam quadraginta legiones in prouincias imperii, ac potissimum in fines ferocissimarum gentium dispei sit, ut assidue militata disciplina ciues exerceret, belli i ciuilis materiam quam longissime ab Vrbe remoueret . qua di-
.HLόθ' sciplina tamdiu letit imperium Romanum quoad Co-
stantinus Chrisidianorum Pontificum oratione persu sus legiones illas ac robur imperii plane sustulisset. mox n. sublata militari disciplina, barbarae gentes prouincias
omnes Romanorum populari ac vastare coeperunt.
Ex quo perspicue intellectum est, iura, iudicia,leges, religioneS, Omniumque crum publicatum opes
897쪽
ri. Nam ctim bello ali illo occupata ciuitas est , caeteras artes ac disciplinas latereri Uali nactu perterritas necesse est , de inter bibatum climgo em tympanorumq; strepitum nullum liati tam praebere, ted arti militari co
Illa quoque utilitas ouae ex militari disciplina exsistit. maxima cicbet videli, qhiod nulla tam lancta ciuitas cli, qtris hominum improborum multitudine vacane postit,
qui cum otiole tu ric nequeatar, fuit iS, tapinis au Xu, vo luptatibus, alam, stupris, Vitam rurpitertia ducunt, ac b6norum corcus labet. ictant nec tamen lcg b. vllis aut imperiis magist ratuum aut poenarum metu coerceri po1 1tint Lepedis enim Anachail: comparares Olcbar cum araneorum tela ibi , tali, q cum mulcas imbecilles irrEt ire pollit, ad best tartam maiorum impctus cel Errimcti angatur remedium igitur matris elle nullum potest, qua citis: ara odi homines qui Spter elidiam in otio vi utria tecira tua turpi mertia Voluptatib. disti uiat, e ciuitatς ad bellu ric mittere,ac veluti prauis&corrupti rhum lib. ple sol ivt liuinum corpus Vacuare. Atq; hoc potitii nati si celabat a d.' rolus V. rex, is qui Sapieraris laude ac nomen adeptus est , cum auxiliares Gallorii copias duce Verti anio Guel clino magista mih u in Hispania milit ut Ludovicus XL in conii mili causa Henrico Rica mundi Comiti exercitu ad egnum Angliae recuperandum dedit unde salus lauti imperio parta, cum sceleratis omni b. redundaret; d, rogib. Xaciis in sua regna reditus no sine Gallicino
minis sum a laude patueriit. Quam militaris disciplina
ROrnarorum inomimi comuni Dei se debet, ex ignavo cive forte eri in rem peia o moderatum; C desidioso stre- nuum; eluxuriosbfrugalem; et ibidmoso continente e Lal ficiebat. Neq; enim solum bellandi virtus in I Dperatore i ac milite qa eritur. sed mul ςfUnt artes eximiς huius ad ' ministrae comitesque virtutis: scilicet labor in negotiis, fortitudo in periculi ri temperantia in cupiditatibus industria in As endo celeritas inconiaciendo, consilium '
898쪽
Tantum abest igitur ut arte militari ciues ad luxu, ad libidines; ad scelus,ad inertia erudiantur, ut ex sceleratis&flagitiosis ad omne gen virtutum assuescant; si eam quam dixi Romanorum militarem disciplinam artis
Hostium in imperatoriae praecepta condiscant. Age Vero, quid ciues..hisis. θ' ad omnia vitae officia promtiores efficit quam hostium ac belli metus)nullis certe temporibus Romani virtuti-b 's omnibus tam claruerunt quam cum Pyrrhus primuaribbiso lis deinde Annibal Vrbem si iis legionib. terruerunt'. Vtroque ex Italia decedente, post etiam Persei ac Antiochiopibus fractis,cum Romani iam amplius quem metuerent haberent neminem, tunc primum vitiorum labes serpere , acciues luxu dissuere coeperunt O quam Scipio sapienter; qui Carthaginem deleri noluit, cum prospiceret aut futura bella ciuilia, aut Romanorum inertiam cum hostes quibuscum de Virtute certarent, Carthagine deleta nullos essent habituri Vt enim licentia homines ad vitia, sic metus ad virtutem reddit cliuiores. Nec dubium est quin antiquiissimus ille imperioru ac ciuitatum omnium temperator Deus non modo singula singulis cotraria, sed etiam populis quibusq; aduersarios excitarit, ut aliorum Opibus alios Vlciscatur,ac periculorum metu Omnes in ossicio contineat; ut quidemhsamuel. eam oratione graui Samuel hi concione populi testatus cst,
'o: - scilicet Deum praepotentem in populum selectum hostes undique concitauisse, Visios periculorum ac seruitutis metu quasi fraenis quibusdam in ossicio retineret. Ac vibreuissime concludam, si tot ac tantarii utilitatum nulla ratio habeatur, necessitati tamen ac Reipublicae saluti prospiciendum, ne hostium rapinis ac libidini desertam esse patiamur. Nam cum hostium copiae non longe absunt, etiamsi irruptio secta nulla sit, tamen pecora relinquuntur, agricultura deseritur, mercatorunauigatio conquiescit ac saepissime totius anni fructus uno rumore periculi, atque uno belli terrore amittuntur,
899쪽
DE RE PUBLICA, LIR. V. 88;tur. Quis igitur dubitet quin ciues in bellum incumbere
debeant, in quo no modo gloriae utilitas maxima, sed etiam quo uno latus ciuium, auxilia sociorum, fortunae 3 subditorum, securitas omnium continetur Quibus rebus perspicuum est eos errare ac decipi, qui fruendae pacis aut iniuria propuls uada causa bella suscipi putant oportere. tametsi nulla pacis ab hostib. consequendae via compendiosior ello, quam ut intelligant sibi cum strenu-ilsimis ac fortillimis legionibus negotium fore. Recce n. Manlius Capitoli laus, Ostendite, in qui , modo bellum,pace
habebitis utileant vos paratos ad PDu,tus ipsi remittent. Haec in utramque partem argumenta non modo
probabilia, sed etiam plerisque seorsum intuentibus ne- celi Lita videantur. Vt ruitur aliquid deliniamus, Re-Desinitio
tum publicarum genera ut Vari alunt,ita quoque Vari Os quaestionis.
huius qhi aestionis fines ad ea accommodare necesse est. Ego populares status ad militares&imperatorias artes exerceri oportere statuo, propter eas quas superius attulimus earum artium utilitates eoque magis si populi natura ipsa bellicosi sunt ac feroces, ut Scythae ac momtan, quos non modo bellis assueseere quam otio praestat, sed cum hostibus epillime confligere nec pacem petentibus, nisi optima conditione delatam suscipere
oportet, cum ciuitati pernitio a sit bellum vero, HeXrra fines imperii geratur, salutare parta pace ne sit otio sus exercitus , aut principum finitimorum mercede Glendus eri r aut certe in ipsis imperii finibus quasi in prς- sidiis collocandus. In quo genere Helvetii prudenter 2, quod maxime omnium ad bella gerenda idonei sunt, ad tuendam libertatem nati, cum a bellis domesticis conquieuissent, sub exteris principibu stipendia mereri ac militiae disciplinis exerceri quam inerti otio languere maluerunt: ne una cum militari disciplina popu-sire imperium ac libertatem amittant, Quantum Vero ad Reipublicae S ad priuatorum opes incrementi, Ua adiumenta ex bcietate cum regibus nostra contracta accellerint , omitto illud tantu,perniciem eius imperii
900쪽
terrent. Quamquam bella ipsa legibus diuinis non tantum probantur, veruinctiana tabentur, quae modo iusta sunt. Et certe Romani vel Ercs bellano nisi summa cuin religione decreuerunt. Ceta ἱtas Romana, inquit Lilli US,r
ligiosa hi principiis Maxime noli orim bellori et supplicationib. v,SEmi habitis edi obseecratione circa omnia puluinaria; acta. qu popula Arces auic ira preti diis obfilmatas habere Dericulosii
sedes est ij, et cliberta e populare amararum I praeter in eapsam in i soccin ova sedes ac domicilium opularis imperii collo citum rortet. II L. n qUl Si obli Um VCICrram Iunim ac dometticorum
imperandi cupiditate inflammatiis, arces occupare,easque praei diis obfirmare potui, unde popularis status co- Uerli aut etiam Reipui, Cuditio sequatur. Cum enim Dionysius Achradinam Syracusarum arce fraUd Coccupaslet, populia an ad seruit ut 1 adegit. Lac daemonii vici is Atheniensibus ac thebanis, cum muros soloeXa quasi erat,arces tame praesidio firmarunt; quia non aliter populare imperium euerti potest quam arce munitissima ad plebis impetus .furores coercendos exstructa, Vt Veteres quide tyranni semper, aetate vero noltra Cosmus Medices exemplo memorabili planum secit.At nc: Helvetii quide montani, qui status plane populares tu' elatur, Urani inquam,Vnderualdi, Glareses, Abbaticellani, oppida sua muris cinxerunt, ut caeteri qui iupiuS ab reste ab aristocratia videntur. Idem tamen inpuriore Ο-ptimatum statu quod in democraria, quantum ad arces attinet,relinquitur iudicandum quia non minus δ certe maius periculum optimatib impendet, ne unius imperandi cupiditas arce capta, dominatum arripiat; autitias opes ad potentioru exitium curn plebe coni Ungat. Quae vero in i peria regionibus ac prouinciis latissime patet, ut unius dominatu teneantur, nec urbes al- de munitaS, ne Carces a dilacare, pr aeterqua in in ipsius
regni finibus nec esse est; ut regnum aduersus hostes,&contra ciuiles ria otia facilius lucri possint. Hoc tes in natura ipsa nios docuit, qcum animantium CX trem