장음표시 사용
931쪽
DE RE pvBLICA, LIB. V. ITequum esse re precariam libertatem , apud Romanos etiam imperium esse. Non aliam ob causam Samnites aduersus Romanos bellum tam diuturnum gesserunt,quam quod societatis specie Romani imperare Samnitibus vellent. Superius sociale bellum omnium fere sociarum ciuitatum inde ortnm esse diximus, quod Romani socioruarmis, pecunia, ef ionibus, sanguine tantum imperium ac tantis opibus auctum peperissent'; ex quo tamen ni p., ' hil ad socios utilitatis, nulla imperia, nulli honores per misitari Ro-
uenirent. Certe Romani aduersus socios quama periose se gesserint, testis est illa vox Appii Consillis ad Achaeorum imperatorem cum de Lacedaemoniorum libertato agere tui. Dum liceret voluntate suasacere, gratiam inirent, inemox inuit is coacti facerent. Et cum Stolis sociale foedus his legibus percusserunt, IMPE RivM maiestatemque populi Romgens Etolorum conseruato me dola malo. ostes eosdem habeto quos poplitus Romanus,armaque in eosserto; cst bellum pariter gerito obsides arbitrio Consulis . O talenta quingenta dato Liberum quidem imperium stolis reliquerui, sed iis conditionibus , ut paulo minus quam Romano imperio subditi viderentur. Haec autem verba foederis MAIESTATEM Romanorum conseruato, iniquum foedus es.se, nec legibus aequis contractum declarant, ut superius diximus. Cum vero fractis Persei regis opibus Macedoniam suis imperiis subiicere possent de in prouincia for*mam redisere,ut postea fecerunt,placuit tamen eos pompulos suis Iegibus ac magistratibus uti; sed ea conditione ut dimidiam vectigalium ac tributorum partem in Romanum aerarium quotannis inferrent: aciae ulla rebel- landi occasio daresur, omnes belli duces, legatos pro uiliciarum,praesectos, senatores principis domesticos de familiares; quiseruire rogibus humiliter, aliissuperbe imperare consueuerunt , in Italiam transmitti placuit postremo regnum Macedoniae in quatuor regiones diuiserunt,m dicta capitali poena, si qui ex una religione in aliam co-
932쪽
merciaye haberent. Quibus rebri spei spicuumst precariam quidem libertatem Macedoniae populis tributam imperium vero penes Romanos fuisse. iisdem fere, πη-r artibus Mummius h Consul Achaeis victis, quo minus
rebellarent, coetibus ac societatibus interdixit; Corinthum quae duo maria breui terrarum interuallo iungebat, disturbauit liberos tamen populos suis legibus ac magistratibus uti permisit tributorum ac vestigalium parce leuauit, quibus artibus Romani libertate populis
omni b.proposita, tyranos incredibili metu terruerunt; cum Intelligerent aequitate ac iustitia temperandas esse leges, aut de imperio deducendum.ItaRomani triti pulcerrimarimi via tutum, Iustitia inquam, fortitudinis ac prudentia laudibus imperatoriisque artibus cumulati,
popul C somnes in sui admirationem conuel torunt.
Tyrannidis igitur& iniustitiae metu sublato,princeps iniuria violatur, cum subditi sese ab eius obedientia diuellul,Vt patrocinii specie Spolita libertate adipiscatur; eoq; magis si cliens nullo iduciarii praedii iure teneatur. Itaq; cum Carolus Lotharingus Melesium Pontifex imperii Germani patrocinium ne verbo quid ea rege Carolo IX. violatus, sed summis honoribus opib. cumulatus stabire conareturn tabulasq; fiduciae, quos nostriΡ- curat amitte appellant,ab Imperatore acceptas,pmul Sari vellet; Praeses puinciae Metelis intercessit; cum ista IationePontifex sui principis obsequium eiurare, achum ius imperii maiestate in dubiuma uocare videretur. Periculosum est igitur alterius principis clientelam si scipereri periculosius etiam 1 ne ius Lissima causas ibire cum praecipua sit bellorum fere Omnium materia,
ex qua ciuitatum imperiorum conuersiones , ac δε-
pilii me eu erisiones sequuntur cum subditi a sitorum principum fide ac obe clientia, ut alienis imperiis pareat, distrahuntur: qui etiarnsi nullius imperio teneantur,seipi talinen suaq; Omnia potriatiorum arbitrio subiungere vi dentur,ur eosdem quos illi hostis habear&am,
cos; proq; eorum dignitatest existimatione necesse ha-.beant
933쪽
DE RE PUBLICA, LIB. V. 9I, beant aeque ac pro seipsis propugnare,&eadem quae illi pericula ac detrimenta subire; victoriarum tamen tilitates nullas omnino adipisci. Quo fit ut qui melius Tibi
cauent, huiusmodi clit ni clam, nili armis coacti aut potentium iniuriis opprelli adire noli tu sed aut neutraru Neutrius partium esse malint; aut omnium amicitiam S gratiam iuri .hil . ex aequo me cuiusquam offensione tueri, eos i ad arma, concurrentes modis omnibus ad concordia in mutuam reuocare. Nam si Omnes Omnium hostes sunt. aut socialis ordore colu nicti quis arbiter lilli liorum futurus est 3 Illud etiam pleris i , tutis limum videtirr, Vicinos ac fias timos mutuis bellis alteri: cum in vicinori principum casu ac ruina Rei chii usq; publicae salus incrementum consisteretvideatur. Quamobrem T. Flaininus Attilio Consuli stolorum captas urbes vastare cupienti restitit cum diceret Eloioru calamitates Plii lippo regi Ma-
,, In commoda cocionicae incrementum allaturas neutrarum
Harc igitur comoda consequuntur eos qui se neutro P ritum. qua holles aut socios esse maluerunt. Sed grauiorib in-co modis bligari videntur; cum tuendae ciuitatis aduersiis hostium impetus praeceptum sere nullum maius sit, qua au potentillimum csse,aut cum potenti stimis cietatem δί amicitia coire: siue eiusde imperii ciues,liue plurium ciuitatum principes bellis mutuis confli tentur Guius piaecepti tanta vis, tanta sententia est, ut qui ineutrarum partium duces sequatur , victoribus quasi certili ima praeda cessurus sit: vi Legati Romanorii per a Lini iusi . u. sitaserunt Achivis, quos Antiochus a Romana societate diuellere cupiebat, ut neutra in parte inclinarent. Qua-
diu Ludovicus XL nullius principis aut populi secieta- tib .implicari voluit, hostium incursioni b. saepe opples
ius est cum vero b cietatem cum Helvetiorum populis contraxiliet, nulli deinceps in eius imperii fines inuaserunt ipsique clustii vicissim tutius beatiusque vixerunt Media via neque amisosparat, neque inimicos tollit, Ut Praetor' ille Samnitum non oratione modo, sed re ba Mulci . ipsa comprobauit. Eadem oratione usus est Aristaenus M mira Upe-
934쪽
Imperator in concilio Eloiortura, cum diceret Romanos auismos habere aut hostes oportere; mediam riam nudam esse. Ferdinandus rex Aragonum ut Petrum regem Nauairae
imperio spoliaret, nihil prius habuit quam ut illum a
Francorum secietate seiungeret, ut tandem ab omni b. desertus facile opprimeretur. Ipsi quoque Iabent, cum Israelitas bellis implicatis sequi noluissent, parta victoria omnes ad unum internecione deleti sunt. In eadem pericula Thebani pene inciderunt clam bello Porsico b- domis se continuissent'. item ciues Omnes Laidarum repentino bello ac feruitute oppressi fuerunt,propterea
quod nec principem , nec ullam cum finitimis amiciti-h M 'ς m a1n aut societatem contraxissent λ. Ac sit periori aetate Florentini cum a Fiancorum societate desciui sient,nec principes in Francorum regem coniuratos sequerentur, tandem potentiorum arbitrio ac libidini seruierunt. Ar,
inquis , iniquum fuisse se Francorum hostes, quibus cum amicitia coniuncti fuerant, profiteri: assentior illud ego quidem sed nec ab eorum amicitia diuellio-
portuit quia non tantum societas violatum,si iocios meos Tutissima pro hostibus habeas, aut cum holibus te coniungas verumetias*ψxyο 0 si premente metu socios abs te deseri patiare, si ex foede '
Dur neutra iii, Vrum partium re auxilla deo eantur.
essi velint, Vna tamen cautio est eoru qui se neutros esse velint, ut scilicet finitimoru principum mutua consensione imperiti per sese tueantur,ri a bellis sociorum abstineant. Qua quide ratione Lotharingi, Allobroges, Burgundia libera pace ac traquillitate floruerunt, quamdiu a bellisi finitimorum principu qui de eorum cosensiti abstinuerunt:at cuprimum ux Allobrogum Hispanis sese adiu-xisset, imperio ac potestate a Francis exutus est.Differti- igitur,distatq; plurimum is qui ncchostes habet nec
ci S ab eo qui utrarumq; partium communis est ami ctis, qdo id foederibus su comprehensum. Quodside consilium si ominibus ciuitatibus salutarc est ac laudabile, quanto laudabilius ei futurum qui cce Pero omneS vel potentia vel dignitate superat, ut controuersiarum quae
935쪽
DERE DUBLICA, LIB. V. 92Iquae prancipibus inter ipsos sopius intercedunt; aibiter
accipiatui Est enim ac semper filii in mole positum, ut populonina illi dia componantur amicorum ac sociorum conitarianium cntentiis lauctoritates eorum pocillimum qui opibus ac potentia caeteris praestant, ut quidem Romani Pontifices, qui maiorum nostrorum aetate principes ad concordiam cimicitiam colendam inuitare praeclatum S honestum ducebant: qua quidem ex re: populis alutem,S sibi securitatem cum summa sua laude pepererunt: qui vero partium duces elle quam arbitri praestabilius duxerunt,cum sus ciuitatis ruina cumulauerunt alienam.
Nouum Hispanis visum est,m Alexander VI. Potisex
foedus cu Ludovico XII rege Francorum aduersii SHispanos suos populares cotraxisset: cum vero Hispani superiores in Italia fui sient, Pontifex Ludovici legatu adimonuit se a Fracorum societate,ut patrem Omnium comunem, abstinere velle .sera fuit illa poenite tia, cum incendia cocepta, quae ipse inflammarat, restringuere nec
posset, nec si potuisset, velle videretur. Consimili errore Paulus Illi Pontis ex M. cum rege Henrico li. societate coluit, procuratore fiscali rogante ut Neapoleos ac Sicilia regna ecclesiae Romanae fisco vindicarentur. Ida ste-biitur ut His nanis ex Italia o pulsis, Pontifices censum utriusque regni recuperarent, ac Francis imperiosiusquam Hispanis dominarentur.aut quod Iulius lI. Pontifex dicere solebat, cum alteris societatem inirent,quo facilius viros' quasi barbaros ex Italia exterminarent. Dux Albanus Pontificem admonuit ut parens omnium communis quam Hispanorum hostis esse mallet non acquievit tamen; cum iam tota Italia Francorum Mispanorum exercitus dissiparentur. sed cum ad praelium
Hispanos de urbium latebris ac praesidiis detrahere Galli non potuissent nec obsidione arces expugna IC, Pontifex a societate Francorum abstinere coactus:& inpacis actioni b. exceptum, ne Pontifex Romanus deinceps Hispanos aut Francos tueretur, sed eadem virosq; ami-M-- citia
936쪽
set IOANNIs BOD IN Icitia comple steterur. Nullius umquam principis inimi
chiae tantas huic imperio calamitatos intulerunt, quantae ab illa Romani Ponti scis amicitia illatae fuerut moxennaa Sanquintinam cladem secuta pax est omni aquas accepimus, huic imperio pernitiosa stima: quae nobis omnia quae annis triginta parta fuerant, ademit. quoniam earum rerum commemoratio mentem mihi ex-11lcerat,ad ponti licem Thealmum redeo, qui Clementis Pontificis max consit ilibus peccatis ad ilicium reuocari debui: iet. Hunc enim Ludovicus Cano sale eatus apud regem Francorum studiosisti mea cim Onuerat, ut se patrem omnium principiam communem profiteretur, in eoque tuas opeS, fortunas ac dignita trim versari persualum haberet. Quae consilia cum repiadiaret, urbem prius ab Hispanis captam vidit quam obsessam,direptam quam expugnatam; seque in arce ipsius urbis ab hol ib.ante circumjestiam, quam hostes venturos sit spicaretur. Hic non qt itur a me viri pontificis gratiam
vel odium, Franci an Hispani promereri studuisient; sed
illud tantum, omni principum ac ciuitatum generi turpe esse, ut qui communeSamici aliorum controuersias componere possint, suse duces partium profiteantur, etiam ut nulla ex eo detrimenta sequantur, quanto ma-
his declinadum illi id est, si anceps ac dubia victoria rui iam tibi sit allatura Nec desunt qui suis ciuibus publice interdicunt ne pro finitimis inter se dissidentit, quibus
cum amicitia coniunguntur, arma capiant:nihilominus tamen factum probant,aut distimulant, ac 1aepe clam iubent imbecilliori b. succurri ut Liuius de stolis, Ilium- ratem, inquitoaduersussuossocios, publica tantum auctoritate demta,militaremunt, ct contrariasse acies in utraqueparte AEtolica auxilia habent. Diligentius ab his quam ab hostibus cauendum. Hic occurret alius, periculossem esse unia alique ps
putu caeteris omni b. eminere,&ex aliena ruina suam ci
nitate sic augere,ut si velit, sub imperiit caeteras tibiicere possit.Illud quide assentior; nec ulla causa iubabilior est
937쪽
quamobrem qui neutrum profiteatur imbecillioria casib is succurrere debeat. Etenim principum ac ciuitatum imperia stabiliora sunt,&ab innuia finitim rum tutiora, cum societates ac foedera sic contrahuntUI,Vt aequabilis quaedam ex omnibus potentia ex iis at Cum enimaduersus Perseum Macedoniae regem Romani bellum gererent,aliae quidem ciuitates rogi aliae Romanis finiebant Tertia pars, iri qui Liuius, o una eadem prudenti Onia si utique optio domini potioris darettir, stibi omaIris quamisi rege esse malebat filii rum inde arbitri asset, netstram
partem vellent altera oppressa eri potentiorem: it. tui ritro conditionem ciIutatum optimam ore protegente semper altero inopem ab alterius mitria, ct illι balsi tria que partis vir Ibin
parem esse.Sed hoc Liuius pia termitit, quod qui ita ic ciuitatum statu iudicarent, neutri parti sese adiunae lectat, cum tamen triusque obligarentur. At illis bene cellit: quia non si ex alieno casu detrimenti aliquid ad te peruenturum ell, propterea societatem violare Ocbes, ut imbecilliori opem feras Honestum est igitur S eum,acae teris dignitate ac potentia superior sit, etiamsi non conuenerit inter principcsin imbecilliorem, si ita conuenerit, neutrarum partium csse.
Hoc etiam communi omnium gentium saluti necessarium ut si controuersiae intersectos fuerint, si bella suscepta sociorum de amicorum communi consensit finiantur quae alioqui nullum exitum reperirent. Sed Vnum genus est eorum qui neutrarum partium se esse Verbo declarant te tamen faces utrisque ad bellum inflammandum clam suppeditant: ferendum illud quidequodammodo, si suς saluti aliter consulere non pollint: vix est tamen ut ea fraus latere diu pollit: revero plane
cognita ac percepta, pernicies imminet abit isque mutua concordia conciliatis. Etenim cum maiorum 1aostrorum aetate Veneti ter anitimos principes occulte iurgia sererent . ac turbatis rebus in alienas polles siones clam inuaderent, Ludovicus XLI. rex Franco
938쪽
Maximiliano Imperatore, cumqa erdinando Hispaniis nim rege contracta, Venetos triplici praelio fuses aestigatos ad earum urbium quas ipsi fraude occuparant, re titutionem compulit ac primum per sese Cremam Cremonam,Brixiam, Bergo mum, Guiaraddam Mediolanensium municipia; Pontifex Romanus Favetitiam, Ariminum, Rauennam, Cerviam, urbes Romanae ditionis Maximilianus Patauium, Vincentiam. Veronam Imperii nomineri suo vero Treuisam ac Forum Iulium; Fercinandus arces ac portus Neapolitani regni, quae Oppignerationis iure tenebantur,recepit cum tamen ante
bellum sitis Pontifici fieri potu ille unius oppidi restitutione: sed Dominicus Treuisanus Reipublicae Venetorum procurator intercessit, clam dICeret a Venetis qui-
deni arces oppida capi sic inper; semel ademta restitui nouum absurdum este. Tutius est igitur eos qui neutrarum sunt partium,abiis fraudib.abstinere,ac potius bellis implicatos ad pace reuocareri aut certe simulare, si aliena bella tuae ciuitati utilia sunt; pax aute detrimento futura; quamquam nec simulare,nec personam diu ferre quisqua potest. Quod
si res ad pace inclinat id est, si apparet eos qui diu besta
inter se gesserunt,acceptarum calamitatum taedio teneri,ium maxime conniti oportet,ac modis omnib.esticere vite auctore ac sua re pax inita videatur: imitantem
Athenienses,a cumRhodios ac Demetri u graui diuturnoq; bello fitigatos desiderio pacis quam petore puduisset, teneri intelligerent, legatos de pace ad virosq; miserunt, ac summa cum sua laude Reique publicae securitate, ut ab armis discederetur, obtinuerunt: tametsi nul- Io foedere cum illis sociarentur. quanto praeclarius est igitur pacem conciliari ab eo qui communis socius est eorum quibuscum bellum intercedit nam si alterutri tantu a socius erit, pacem conciliare necesse habet, aut
iisdem bellis implicari si vel bciis abs te, vel tibi a sociis
auxilia ex foedere debeantur: cuiusmodi sunt Helvetiorum foedera nobiscum. Quamobrem reges nostri saepe
939쪽
dissidentes Rhaetos cum Helvetiis,&in tetae Helvetios conciliarunt: tubppter necessitudinis amicitiae iura iii etiam ne sociorum auxiliis interim carere cogerentur Est etiam illud necessarium, cum bellorum pertaeli, quos pacem ab hostib. petere piget, clandestiniscosiliis finitimum aliquem excitant, qui bella componat:vicu Florentua Venetos ab auxilio Pisanis feredo illisadere vellent, idq; bellu Venetis ipsis molestum esse intelligerent, clam Ferrariae Ducem excitauerunt; qui quasi arbitor ab utrisq; receptus rem composuit. Nihil autem
principe dignius nihil magis optandum quam dissidiorum ac bellorum inter populos arbitrum ciere: ut olim S. P. QMomanus propter summam virtutis quam de se ipse concitarat opinionem, deinde Pontifices Romani, propteream qua caeteris praestare videbantur pietatis ac religionis ornionem. Cum enim Carolo v. Fracorum regi cum rege Nauarrae ec Richardo regi Anglorum ci
Philippo Augusto grauissima silla intercederent, ad
PolitificemRomanum,quasi ad arbitrum honorarium, belli summam detulerunt. Id autem ab omnibus fere Christianis principi b.fieri consueuerat, nisi pontificis ipsius causa ageretur. vicum Federico II. Imperatori cum Innocentio II id.Pontifice Romano graues controuersia intercellillent, Federicus ad Francorum Senatunna summam iustitiae laudem adeptus erat, arbitria detulit οῦ tametti Pontifex ad regem Francorum facram Pontificum Romanoruna ancoram confugisset. At nostrae artatis Pontifices cupidillime hunc honorem ambire videmus Clemens enim VII societate cum regib. Francorue Anglorum aduersus Carolum V. Imperatorem contracta, hino capite foederis excipi voluit, inpacem cum b- sua . Irinperatore intra con odius videretur,ipse arbiter esset.Paulus III. Pont Romanus idem caueri voluit in pace Massili
ensi ς ac Suessionensi Φ. 4 22 T.
Nihil autem aeque necessarium est in foederibus concipiendis, quam unum aliquem potentia vel autoritate praestantem populum Vel principem excipere, quisb-ciorum,
940쪽
ciorum ac foederatorum arbiter sit futurus ne aut bellum temere inferatur, aut illatum non facile exitum reperire possit. Et quidem utilii limum est: omnes inter se principes, qui societate vel amicitia coniuncti fuerint, conspirant: bus animis hoc agere ne cuiusquam opes ac
potentia tanta sit, ut si velit, Insam O armis ac imperio
Irangere possit. aut etiam tenuib illatum bellum modis omni b. antepartam victoriam componere oportebit, vel iustas conditiones recusanti bellum indicere. Vt rex AEgypti, Atheniens es, Rhodii Chii ac caeterie ciuitates Pliilippum iuniorem Macedoniae regem ad pacem cOpulerunt, ne statum stolorum rex potentillimus facile,c . ., c. . di ιturbaret, ac in pro Uinciae formam redigeret; quo facto uniuerta Graeciae imperio potiretur. Ita quoque Francorum rege ad Papiam capto, Veneti, Florentilai, Dux Ferrariensis cum omano Pon ifices cum rege Anglorum foedus percutierunt non quia Francorumam, hae fortunae ad misericordiam illos alliceret ut fere contingit regi b. qui b. regale nome sanctum videtur: sed ne Impeiazoris aquila, quq magnam Europς partem alis contexerat,insam Os ac ignues principes unguib.discerptos laceraret. At illi ipsi paucis ante annis cum Impe ore coniurati Francoru opes fregerant: quodFranci Italiae imperium adepturi, ac infimis libertatem erepturi viderentur;vt iam Ssortiadas imperio Mediolani, Marchionem Salussiarum principatu Genuenses libertate sipoliasse dicebantur. Eandem ob causam Mithrid
tes rex Ponti cum Roniano Vertice cςlum attingere videret, reges Parthorum, Egyptiorum armeniorum, unicii Graecorum ciuitatib. quibusdam,ad foedera contra RomanoS, quorum Opib.ac potentia perterriti fue rant,excitauit:&Vna die tota Asia, nonuntio, una literarum significatione, omnes ciues Romanos, qui non pauciores fuerunt quadraginta quinq; millibus, neca
dos trucidandos' denotauit. Sed illa coniciatio fera
fuit, nec eadem animi fortitudine a caeteris regibus qua