De auctoritate Sacræ Scripturæ, et numero librorum canonicorum veteris testamenti contra pontificios exercitatio sub praesidio Georgii Calixti respondit Stephanus Kenckel Flensburgensis

81쪽

ulaiasi hae

mior bello Trojano, quod Homerus Graecorum χ φεων vetustissimus descripsit,trecenti minimum an nis Israelitis quidem potissimum scripsit non tamen mansit ignotus Graecis, quorum aliquo ejus mentionem facientes, nostrae notitiae per aevi longinctuitatem sub trictos, me morat Eusebitis αμης ἐυαάελιψs libro nono. Ex iis, qui hodie supersunt, ossis meminerunt Diodorus Siculus libro primo;& Strabo Geographia libro xv I &Dionysius Longinus libello Inter Latinos Trogus Pompejus,&ex eo Iustinus libro xxxv ta Tacitus etiam Historiae quincto meminerunt, sed addunt plane absurda, 4 vero aliena Rectius Strabo, Moses, inquit, Aeraptios non recte Fntire, qui bestiarum acfecorum imagines Deo tribuerent, ιems Afros, o Graecos, qui aetas hominumcturam affingerent, Errat autem, quum addit, juxta Mosis doctrinam, id lumes Deum, quod nos o terram ac mare continet quod car-lumo mundum is rerum omnium naturam appetiamus Vero Propiora, quae subjicit: Lm armorum fora es Deu --rendebat, u se dicebatsedem quaerere, es eiu nodi cultum lacrificia traditurumsollicebatur, qua nec impensa nec furoribus, neque reulia absurda cultores perturbarent. - Successores aliquamdiu in idem in iturispermansere ,λψμ αγ- nis; εο cεις ως ἀληθῶς δ- , iusto vere religis. Hoc elogium doctrinae Mosaicae sectatoribus tribuit homo ethnicus. Rectissime autem iudicat Dionysius Longinus, Homerum, qui tamen a Graecis non modo antiquissimus , sed sapientissimus, imo sapientia quidam sive fons sive oceanus habitus semper fuit, de numine per-Per in ta abje te commentari. Videtur mihi est,qvum

trauit vulnera fortun, amones, vindictas, tacrymas, vinc '

82쪽

go interfuere, pro mirili deo acere, econtra eos homines voluisse . In eandem sententiam disertissimus Romuli, nepotum Fingebat Homerus, erhumana ad deos transfreebat'. divina madem adnos. Sicut autem Homerum dedivinis inepte, ita econtrario Mosen apte ex dignitate

γε νε- Oco Iudaeorum legislator, vir non vulgaris, quandoquidem Num potentiampro dignitate notam fecit declaravit'statim initio prooemii legum suarumscribens; DIMIT DE-vs uit; quid FIAT LUX, ET FAcTA EST: FIAT TERRA, ET

pturae Mosaica intelligered adsequi potuit homo gentiliS. VI Non autem e sola sua struetura, sive ex concinnitate verborum quibus utitur,&dignitate rerum quas tractat, sanctitate doctrinaris praeceptorum quae proponit, animadverti potest, Scripturam esse opus eximium,&neutiquam vulgare sed divina gratia, quam verbo suo Deum ungere diximus, animum desiderio cognoscendae veritatis&cura salutis sua accensum, elevat&illuminat, ut quum legit, audit, perpendit, intelligat huiusmodi Scripturam a meris hominibus non profectam, sed εα μυ- Deoque tamquam

Primario auctori imputandam esse. Haec autem intemna divina illuminatio testificatio etiamsi,ut Scriptura Dei verbum esse fide Christiana, certa cimmota credatur, omnino sit necelsaria: non tamen est idonea, ut peream, quatenus in me estin operatur, alter, qui forte ad buc ignorat vel dubitat, convincatur. Nemini enim,

83쪽

uiai

enim .pr, ter Ipsum habentem', nota est atqtie adeo L

eri ob oculos poni non potest. Sive itaque de verita te religionis Christianae, live de dignitateis auctoritate Scripturae agatur, nempe ubi divinam vel a Deo profectam esse probari oporteta utendum erit argumentis inducentibus, vel quae vocari solent, motivis externis, alibi expositis. His ubi effectum fuerit, ut ad fidei do, Orinam, vel Scripturam , qua haec nititur, cognoscendam considerandam animum is, cum quo agitur,adjiciat, ipsa porro illuminationein gratia Sancti spiritus, quam conjunctam secum adfert, fidem quidem talem, qualis Christianis habetur, nisi praefracte homo obnitatur, sibi faciet. Doctrina quidem ipsa vel Scriptura est objectum, quod cognoscitur sed ut cognosci recte possit, voluit Deus cum ea conjungi exhiberi gratiam, qua facultas cognoscens sive intellectus illuminetur, perquam eo usque, quo alias pertingere non posset, elevetur. Sed haec, ut diximus, intrinsecus in habente operaturi extrinsecus alterum non movet aut convincit. Ita in iis, quae per lumen naturae

cognoscuntur, ubi de conclusione alias certa, sed homini incognita vel dubia agitur, monstramus principia a quibus pendet,&in quibus virtute continet uta&ascendimus eo usque, donec quae in cogenere haberi possunt maxime evidentia ob oculos ponantur. Quod sine haec quidem, forte ob defectum sive impedimentum luminis naturae4 connatum stuporem, capiat nos sane lumen nostrum, quo res illas penetram usin intelligimus, communicare ei non possumus. VII. Pari ratione, quum de numero librorum diVinae Scriptura agitur, vel num hic aut iste liber canonicuβ sit, quaeritur, exinterno meo testimonio ori H tas

84쪽

t is alteri, lud iussu erit, ostendi non potest; nec qui

Veritatem impugnaverit, convinci sed utendum erit testimonio externo illorum, quos rem compertam limbuiis constat : inter quos extra controveritam eminerit qui scriptioni per aetae propiores fuerunt, sive

tempus spe etetur, sive locus;&quorum illa scripta fuerunt quasi propria, ut sunt singulis fere gentibus suae leges, suae historiae quarumat se, o Y harum ipsa ruingentium, quarum sunt aut fuerunt propriar, testim nio: monumentis innotescere nullum est dubium. II X. Potest quidem fieri, ut ad eos etiam, qui extra coetum Deo peculiariter dicatum vixerant, de libris sacris fama pervenerit, atque adeo ignari non fuerint, quos vel olim Iudari, vel deinceps Christiani tamquam divinos venerarentur. Caeterum quoniam rem ad se parum pertinere arbitrati cura non habuerunt, testimonium quoque illorum de hac ipsa temere inveniri vel magni esse ponderis non potest. Testimonio igitur eorum, quibus rem certo cognitam citi agnae curae fuisse in confessso est, utendum erit. De libris videlicet veteris testamenti testimonio iam Iudaeorum sive synagogae, tum Christianorum sive ecclesiae,intuequo ab illa accepit, sedulo conservavit & ad posteritatem transmisit. IX. Primarium α ξωμα Iudaeorum est, qu)d eis credita inteloquia Dei, ut loquitur Sanectus Paulus Roman. r.., III, a quid 'alis hodiem ait Augustinus, gens ipsa, iniquaedam risiaria Christianorum, baiulans Legem es Propheta adiesrimonium assertionis Ecclesie Lubet ex eodem adhuc nonnulla subjungere Enarratione in psalmum x L Iudaei tamquam capsarii nobiseunt: sudentibus nobis coae

85쪽

erit

sive

emtat s

emum

in rabin prophetis C Hus praedicatu eΠ. - si μ η-srepit Mimitin is dicit, Vos vobisprophetia finximi; pros r-tur codices Ddaeorum. Rursus in psalmum Propterea adhuc Iudaei sint tu libros noseros portent ad confusonem m. Euando enim volumus ostendere paganis prophetatum riuum, proferiminpaganis is in literas mue i miserae, quibu Chri inprophetatus ea, apud Iudaeossent om cit u literas habent Iudaei. Proferimus codices ab inimicis, ut confundιροι alios inimicos Codicemportat Iudaeus, inde credat Chrisianus Librarii Osrifacti ni, usmodosolentserurdiis dominos codices ferro Libri itaq; , quos Iudaei non babent, ad literas, quibus prophetatus est Christus, sive ad sacrum canonicum volumen Veteris testamenti non pertinent. Fieri enim nulla ratione potest, ut sit canonicus liber Veteris testamenti, quem numquam habuerint, numquam talem agnoverint Iudei Nec fieri

potest, ut testetur primitiva ecclesia de libris a synago

ga p.er manum traditis Macceptis, quos tamen nec haec umquam tradiderit nec illa acceperit. Falsum enim testaretur. Et falsum quoq; diceret,si diceret fuisse sub vetere testamento canonicos illos libros, qui tamen in canonem eo tempore numquam admissi. X. De libris autem sub Veteretestamento canD-nicis luculentius aliud perhiberi non potest testim Onium, quam perhibet ipse ille sacer codex, ut Hebraris in usu fuit hodieque est,&ab illis ad ecclesiam Christianos transiit. Quem certum est alios, quam Hebraiec scriptos, Vel alios, qui q0os hodie complaca itur, numquam continuisse . proinde libros Tobiae, Iudith, Baruch, Sapientiae, Siracidae Maccabaeorum graecas ad Estherem lanielem additiones abfuisse , c Parcm cum Mose, Prophetis is almis locum v cI

86쪽

auctoritatem obtinuisse. Ita Homeri. Hero soti jhii cydidis libros Graecis graece scriptos, quos sub horum auctorum elogio a Graecis ad nos pervenisse constat, genuinos agnoscitnus si subitu dein nominibus venditarentur, nuc Graece scripti, nec a Graecis umquam auctoribus istis tributi, nobis omnino repudiarentur.

Etsicut posterius seculiam non potest essicere, ut secutrprioris, quod dudum praeteriit, leges fuerint, quae durante alo seculo vim legum non obtinuerunt ita quoque posterior ecclesia, Novi videlicet testamenti, noli potestem cere vel statuere, ut fuerint libri pertinentes ad lacrum canonem prioris ecclesiae, nempe eteris testamenti, quos haec ipsa ecclesia in suum canonem numquam recepit vel admisit.

l. sodex autem Hebraeus sacros Veteris eccle-1 xς monti libros complexus tres eorum statuit

classes. Prima continet libros Mosisi legis, numero

quinque unde Iudaeis r 'ri Graecis m--χ dicitur Moses propheta quidem fuit imo maximus propheta, ut etiam summi prophetae

Christi Domini typus peculiaris fuerit, Deut. XLIX, IR. rict.III, a VII,37. Sed quia maximus caeteris divinitus prae Iatus , cui internuncii sive mediatoris inter

Deum&populum Israeliticum, legi', promulgandae munus commissum fuit; ideo a caeteris secernitur. De eo videlicet ipse Dominus Num. ΣΠ, 6 Si eis propheta

ex Mori servisonem me notum ario ei aut per omnium aE Ioreum . non rvmm Mo sui eis in rota domo meae I eos: oreados sive coram Mocruoreum, uiseciem ill - me Domini intueatur, ac non seraenigmata. Et Deuter m o: Non urrexit ulterias propheta in IsraeopreM

quemnos Dominu Misa, ciem, id est, qui de T.

87쪽

duente Domini consuetudine uteretur,&ὰ5 Deo qua, si familiariter conversaretur colloqueretur.Secunda classis complectitur Prophetas priores posteriores, teta es in Maais et Tertiam a Pr

subintellige prin a libro scriptos per uir

tum sanctum quo intuitu αγιογραφα Graecis dicuntur. Discernuntur autem a Prophetis ideo, quia quam Vis spiritu&instinctu prophetico inde Davidem prophe tam vocat sanctus Petrus P sint scripti, ab aliis tamen , quam qui ossicio propheis essent&munere publico docendi ac prophetico fungcrentur, editi fuerunt:quales David&Salomo reges, Daniel e proceribus aulae Babylonic: unus: Iobus, auctor ut creditur sui libri, to-Parcha in terra HuZ, Mardochaeus, auctor , ut itidem creditur, libri Esthera , magnatum in regia Assueri unus, imo praecipuus, Hegra&Nehemia, alter sacerdos legis interpres, alter pincerna regis ArtaXerXiS,uterque dux populi erosolymam instaurantis.

XII. Hanc partitionem sacrorum canonicorum librorum, quum Servator in terris ageret , receptam,

imo ab ipso Servatore probatam fuisse, docemur ejus verbis apud Lucam XXI v,-: Oportet impleri omnia, ' scripta uni in lege Mossis, oe Prophetis, o Psalmis de me. Psalmos ponit pro Hagiographis, quod interea emineant, primo loco compareant. Per compendium aut&Hagiographa sub Prophetis comprehendit nam hec quoque, ut diximus, prophetico spiritu scripta quando

ait Lucae xvios Habent osno Prophetari Sic etiam dicitur sanctus Paulus suasisse Romae Iudaeis, defess rumunt, ex lege Mossct Prophetis, Adt.XX II x, 23 Psalmorum enim testimonia ab eo negligi vel omitti non potuerunt. Ad eam de partitionem respicit sine dubi φH a Siraci-

88쪽

Siracides, prologo sui libri, ubi memorat avuum suum deditum fuisse lectioni tam Legis Prophetam , quam alierum librorumpatriorum, sive a patribus acceptorum, peiquos agiographa intelligere videtur Auctores Ma- soraesepe his literis nari utuntur, indicium illis facientes, vocabulum in Lege, Prophetis Magiographis Occurrere nar P Thorali, ANebiim, Cethubi indosignat.

XJIL Celebris est sententia, ut videtur sat probabilis, post reditum e captivitate Babylonica libros sacros ab Hezra fuisse recensitos, in hunc ordinem hasque classes digestos Fabula vero est, quod memorat tir libro apocrypho, qui dicitur Quartus Hezrae, C p I i' legem totam exustam isse, neminem civ c quae a Deo - ' ctu esseni, selpraedicta ut fierent Hezram autem a Deo juses inari inspiratu, L dierum spaci cci libros dictasse. Videtur sane fabula nonnullos in fraude induxisse, ut existimarent sacros libros per excidium urbis ciem

pli, 'captivitatem populi deperditos ab Hegra vel Esdra ad istum modum restauratos fuisse. Caeterum

non est quare plane deperditos dicamus. Quin redin Nehem. s, tegrata urbe postulaVix populus ab Hegra, ut afferret librum legis Gnosiis, quem fraeceperat Dominio Lyraeli. Auferensitas legit in illos mane ins ad meridiem coram issso mulie- verss. ibin Similiter Levitae legerunt in libro legis Dei explanate. Opera igitur Heatae in eo posita fuit, ut Legem populo Praesegeret exponeret; non ut deperditam dictando restauraret, & quasi redivivam reduceret Tertullianus cap. 3. tamen libro de habitu muliebri Noe, inquit, librum Enoch abolefactum iolentia cataci fimi, inspiritu rursu reformare soluit, quema modum mer selymis Bastinua expugnatione deletis omne ins umentum Iudaicae fueraturae

89쪽

phis

satis

ulis

state.

mus sum

'Gram se ora rem. Irenaeus libro I , cap. XV mea captibilis e popuAqua facta eis a Nabuchodono r, corruptis Scripturis, o sola septuaginta annos Iudaeis sendent tu in regionem m, se os deinde temporibus Artaxerxta Permirum regi instravit Hesdraescerdoti tribm Levi frcphetarum νmnes rememoraresermones, o resiluere populo eam legem qκα aeata esset per of m. Imitatus est propemodum descripsin Clemens primo Stromatum. Verba Irenae Ante fiR. ipsa exhibet Eusebius historia quincta. γα τῖ'cta p, - πιευ ra εσθα τί in ι ν δ φυλ - , Π D πιν --- άνα- :α λογ- - ταῶ o τω λαργτα, sata. νομαὶ Em HieronymuS libro ad vel susHel siqp3vidium Esdram vocat in auratorem Ientateucht. Basilius opistola ad Chilonenia Pri,pe Carmelum est cum . ixς De in quem quum P rassere Uset ibros Scrip urae divinitu in

Id sane contor me prorsu narrationi apoclypnae in quarto Esdrae Chrysostomus homiliai in episto

lam ad Hebraeos radicen rant fibra: in fravit DEVJ iterum alium mirum, ut mirabiles, sicriptura repararet , Esdram dico; ex retiquiis iliarum o onere fecit Theo do retus

δα ὰιαλία uτων Βαίυλama: λ, cura, πιλα πις ρύσο ς. Mirab Q. Hasdυ aegrat Aeson usacros libroudes rimit, partimper Iudaeorum incuriam, parta per ab is Ustrom impietatem pri em depravatos Repetit pro Cemiosn Cantica, Omne silue veteris Scriptura libros restau rationi

90쪽

rationi per Esdram faeta imputat cim εοῦ, n ράφω sinquit, ἁ- ουλίου πιε το πλημης γέο λγ. Scribis usto adiutus exemptari sed ium,siritu a tat M. Auctor demirabilibus Scripturae inter opera Augusti-Li z. Π ni Tempore captititatis completo Epis s Dei acerdos combu- sum a Chaldae in Wchivis templi restituit legem nempe qui eodemsiritu, quo anteascripta uerat, plenu uit Plerique ab apocrypho auctore, ut apparet, seducti Esdrae plus, quta pareitct, tribuunt. Propius, similius vero, quod de Psalmis a firmavit Esdraeque tribuit Hilarius, idem de caeteris quoque antiqui foederis libris conce-rrologo dere. compositos eos, inquit, proauctorum ac temporum pli'i ἐυersitate sess, in volumen unum colligit se retunt. Eo-Oos. , dem sensu accipi possunt illa Isidori Hebraei Verus resa 'r mentum, Epis auctore, iuxta numerum literarum suarum Lginti duobus libris accipiunt, dividentes eos in tres ordines, Legi cilicet, se Prophetarum, es Hagiographorum, Et haec Raldia . . GMaiiri Omverbo Hebraicos obros E rapos incen sum legem a Chaldaeis,divino a latus stiris reparavit cunctas

prophetarum volomina, quae fuerant a gentibus corrupta, correxit, totumn te amentum in viginti duos libros constituit, ut tot libri essent in lege, quot habentur literae. Neque magistri Hebraeorum Esdrae ejusque sociis, ultimis videlicet prophetis & seniorib*i quos vocant 'uni di Wanviros concilii magni cui nempe caputo praesidem Esdratribuunt,aliam quam colligendi, recensendi digerendi operam adsignant. XIV. Code itaque sacrorum voluminum e teris testamenti, qualis 'uantus fuit mox post captivitatem Babylonicam seculo Esdrae, talis tantus a Iudaeis accurate conservatus ad tempora versati in terra Servatoris Aransiit, di inde ad Ecclesiam venit, sine