장음표시 사용
221쪽
Ia uerba , ad significandum , & ostendendum locum illum singularem , ad quem nota illa reseren
Homilia denique nihil aliud est, quam discursus ad populum in quo assumpto prius textu aliquo Scri-Pturae , Oratorie declaratnr , quidquid exinde pro fide , ct moribus deservire PoteSt.
222쪽
Sectio I. cap. V. ariCAΡ UT RDe diuerso Sensu, s Usu saerae Ser*tiarae . quid nomine sensus alicujus scripti, vel dicti, notius est, quam ut explicari debeat i nimbrum nomine sensus generatim intelligitur ipsa vocum significatio, quam verba ex intentione, vel loquentis, vel scribentis ingenerant in animo audientis, vel Iegentis: ex quibus intelligitur, quod ad verum,& germanum verborum Sensum assequendum necesse sit attendere non solum ad verba , sed etiam, imo vero potissimum ad mentem , & intentionem
illius, qui aliquid vel loquitur, vel scribit i .
Sensus sacrae Scripturae alius est Gammaticalis, alius vero Theologietis . Grammattealis est, quem 1ὶ Nimirum Verba de se
nihil nos docent; sed vel commemorant ea , quae scimus , vel admonent tantum quaereres quae nescimus; ut ostendit S. P. Augustinus in lib. de Magistro cap. II. ubi inquit: is me autem aliquid docet, qui vel oculis . veι ulli eo oris sensu , vel Usi etiam menti praebet ea ,
quae estgnoscere volo . Uerbis latear, nisi verba non diuimus et imo sonitum strepitumque veraborum a nam si ea quα signa non sunt, υerba esse non possunt , quamυis jam auditum verisbum , nescio tamen Urebum esse , donee quid sun fere seiam . Rebus ergo cognitis , Uerborum quoque eunitio perge tu υ-bis υero auditis , nee seria di reuntur I non enim ea verba quae noυimus diseimul et aut quae non noυimus , didicisse nos pos sumuν confiteri, nisi eorum si animatione percepta , quae nomauditione voeum emissarum sed rerum signifleataνum eognitione eontingite verissima quipp. ratio est , is verissime dicitur eam ureba proferuntur , aut te ire nos quid significent , a nescire I si seimus , commemorari potius , quam dii rere et σε
rari quidem ; sed fortasse ad quarendum admoneri. Diuitiam by Corale
223쪽
verba grammaticaliter, & prout jacent accepta ingerunt . Theologicus Vero , quem Spiritus Sanctus, qui Scripturam auctoribus sacris inspiravit. verbis ipsis subesse Voluit: utriusque autem hujus sensus habemus singulare eXemplum in verbis Caiphae Joan. cap. II. V. SO. ad Judaeos dicentis: Vos nescitis quidquam , nec eogitiatis, quia e edit vobis, ut unus moriatur homo Pro Postum , O non tota gens Perent . Quibus ut notat S. Ambrosius in psal. Ii 8.serm. Is . Aliud dicere solebcit, aliud. sisnificabat . Sensus Theologicus, qui etiam simpliciter sensus sacrae Scripturae appellatur, est vel liter alis, & e
ternus; vel Syiritualis , R internus ; literatis, qui
etiam historicus nominatur , est quem verba comparate ad res immediate , & proxime significatas exhi-hent N Spiritualis Vero, qui etiam mysticus vocatur, est quem non Verba, Sed res per verba significatae tanquam figurae aliarum rerum significant: Sic V. g. . dum Gen. cap. I 6. V. 4. narratur Abrahamum duxisse in uxorem ancillam suam Agar, & cx ea genuisse Ismaelem ibid, v, I s. Factum istud per se , &. immediate exhibet sensum lite ratem , Seu externum, .& historicum : . at vero prout sactum istud significa-hat Synagogam, quae in servitutem generat ex Apostolo ad Galatas cap. 4. V. 24. habet sensum Spiritualem, internum , & mysticum. . Rursus sensus litern lis alius est simplex, & pro 'Prius, alius vero figuratus , & improprius; prior est, quem Verba in propria eorum significatione accepta immediate producunt e posterior vero: quem, verba improprie , sive figurate accepta pariunt; V. g.
cum Christus dicitur : homo , vel stius hominis , sensus est simplex , S proprius, figuratus autem Cum dicitur : Agnus , Leo , Vitis : sic enim ut inquit S. P. Augustinus tract. 8O. in Joan. Dieitur Vilia peri
224쪽
Seetio I. CaP. V. similitudinem , non ProPrietatem , quemadmodum dicitur Opis , Leo , Lastis angularis, S caetera hujusmodi , qua' magis Sunt uera, ex quibus du-euntur istae similitudines non ProPrietates . Hujus sensus improprij, & figurati multiplex est genus in sacra Scriptura , pro multiplici figurarum genere in ea occurrentium; & dividitur in metam ricum , metonymicum , ironicum Sc. Ρrout verba Scripturae aliquid significant, vel per metaphoram , vel per metonymiam, vel per ironiam &c., de quare monet S. P. Augustinus in lib. 3. de Doctr. Christiana cap. 29, dicens : Sciant autem liberati modis omnibus locutionis , quoy grammatici trucis Oocant,
Quia vero maxime interest probe discernere, quando verba sacrae Scripturae accipi debeant in sensu
simplici , & proprio, quando autem in sensu figurato , & improprio ; propterea diversi diversas in hac re statuunt regulas , & prae alijs omnibus easdem diligentissime describit, & longo ordine perspicue deducit S. P. Augustinus in lib. 3. de Doctr.
Christ. cap. IO. usque ad libri finem: interim tamen brevitatis gratia quantum ad universalia principia pertinet , haec una sufficere posse Videtur, nimirum , tamdiu verba sacrae Scripturae accipi debent in sensu literati simplici, & proprio, quamdiu in illis sic
acceptis, nulla invenitur repugnantia, nullumque inde sequitur, vel absurdum, vel inconveniens : Secontra in sensu figurato , & literati improprio , quotiescumque in verbis proprie acceptis , vel invenitur aliqua repugnantia, vel etiam exinde Consequitur, Vel absurdum aliquod , vel inconveniens. Porro autem in praesenti materia repugnantia eSt, quando ex verbis tu sensu proprio acceptis lusertur
aliquid, vel evidenti naturali rationi, vel principiis
225쪽
fidei aliunde iam cognitis manifeste contrarium: absurdum vero quando ex Verbis sic acceptis sequitur aliquid , quod communi hominum, maxime vero theologorum opinioni oppositum est, & a Christianae prudentiae regulis dissentaneum : ac tandem inconveniens ; quando sequitur aliquid, quod bonis moribus non congruit, aut Omnino impietatem Spirat. sic cum de Deo dicitur Genes. cap. 6. V. 6. Poenituit eum , quod hominem fecisset in terra, ct tactus dolore eordis intrinsecus , delebo inquit hominem a facie errae . Figurata locutio est , quia repugnat Deumens simplicissimum, & Summe persectum, vel cordis , vel animi motibus quoquo modo mutari: unde lib. I. Conses. cap. . S. P. Augustinus Deum alloquens inquit: Poenitet te, 9 non doles: irasceris, s tranquillus es: OPera mutaS , nec mutas consilium cet . Sic etiam dum Christus JO . capit. IO. ver. I 6. dicit: Alios oves habeo, quae non sunt de hoc
odili : intelligi debet de ovibus, & de ovili fi
gurate acceptis; scilicet, de gentibus ad Ecclesiam adducendis ; quia absurdum est Christum pastoritiam
vitam in terris egisse , vel acturum fore : sic etiam illud Math. cap. s. v. 29. Si oculus tuus dexter Scandalizat te, erue eum, S Proice abs te: non pro
prie , sed figurate accipiendum est, & per similitu-
aὶ S. Ambrosius exponens, ideo hae legantur , ut evri
quo sensu universim , di qua matur Pecentorum nostrorum Latione . humanae passiones , acerbios , Foe divinam merum quae in sacra Scriptura Deo tri- rit offensam , tanquam eo usque buuntur, intelligi debent, lo- inereυerit culpa , ut etiam Deus, quens de Noe & Arca cap. q. qui naturaliter non moυetur aut inquit neque enim Deus cogitat ira , aut odio , aue passionetat homines, ne aIiqua ei mo- ulla , promotalus videatur ad va succedat sententia et neque iracu iam .iraseitar, quari mut bili a 4e. . i
226쪽
dinem: nempe de rebus, quae animabus nostris nocumento esse possunt; quia maxime inconveniens est , imo vero etiam repugnat ut homo seipsum mutilet.
His positis breviter hic observare libet, nihil omnino repugnare, quod in una eademque litera sacrae Scripturae absconditi sint subinde plures, & diversi sensus literales, non solum improprij, quod omnes facile concedunt, Sed etiam proprij , sicuti contra Estium defendunt complures etiam graves Theolo
gi 3 . Sane enim S. Hieronymus imprimis, & cum
eo multi interpretes intelligunt litterati ter verba Oseae cap. II. v. l. Piaer Israel, O dilexi eum , O ex Aegypto uoeaui filiam meum. De Israelitis vocatis ex servitute AEgyptiaca, & inde eductis per Moysem, quae tamen literaliter etiam intelligi debent impleta suisse in Christo post obitum Herodis, ex Math. cap. 2. V. I s. Praeterea praeclarum quoque exemplum, hujus rei producit S. Ρ. Augustinus in lib. I 2. Conses. cap. 2Ο. ubi prima Geneseos verba: In principio ereavit Deus caelum, S terram , quinque diversis mo
dis intelligi posse ostendit, qui Omnes literales, &proprii esse videntur . Postremo etiam Paulus acin
3 In hane sententiam Pr pendere videtur etiam Doctor Angelicus divus Thomas, praesertim in Artic. 1 o. quaest. I. ubi inquit et quia vero sensus literatis est , quem auetor inintendit et auctor autem sacra Scriptura Deus est, qui omnia fiamul suo intellectu eo rebeniniuit , non est inconveniens ἰ ut
dicit Augustinus in libro duodecimo confertionum, etiam 1e eundum literatim sensum an unalitera scriptura plures sine
videtur L Thomas superiori nota laudatus z porro autem Uerba Sanctissimi Praeceptoris no stri sunt , quae sequuntur ἰ nem pe . Ex his omnibus veris de quibus non dubitant , quorum inteνiori oculo talia υidere donaiti, c ita Deum alloquitur
227쪽
2o8 De laeis Theologielacipit verba illa psalmi a. v. 7. Ego hodie genui te,
primo quidem de aeterna generatione , qua Pater filium genuit, ad Hebr. cap. I. v. s. Deinde de illius natali in carne humana ibid. cap. s. v. s. & in actis Apost. cap. IS. V. 39. accipiuntur proprie etiam de gloriosa Christi re urretione a mortuis. Ex his autem intelligitur, quod licet necesse sit omnem sententiam Sacrae Scripturae habere suum sensum literalem proprium a Spiritu Sancto principaliter , & primario intentum, dum ea quae scribenda erant, sacris auctoribus inspiravit, attamen nisi
sensus iste irrefragabili judicio Ecclesiae jam fuerit determinatus , dubium Semper esse posSit, quisnam in illis locis, qui plures sensus literales admittunt,
is eorporalis i aliud qui dicit in principio feeit Deus ea lumi, terram, idest in υerbo suo sibi eoaeterno fecit Deus infor
ralis , ubi ronfusum adhue erate eιμm di terro , quιe nunc iam distincta atque formata in istius mundi mole sentimus t aliud qui dicit , in principio seu Deus caelum terram , idere in ipso exordio faetendi atque operandῆfecie Deus informem materiam confuse habentem eaelum et ter. νam , unde formata nune eminent et apparent eum omnibus ,
quae in eis sunt ; in quibus prosecto omnia proprie acci pluntur , nihilque elucet quod figuratam locutionem sapiat. ut per se patet
Musem famulum tuum in spiritu veritatis iecutum esse im mobiliter eredunt et ex his ergo
omnibus aliud sibi tollit , qui dicit in prineipio fecit Deus
ereium c terram, idest in Uembo suo sibi eoaeterno fecit Deus intelligibilem , atque sensrbilem, vel spiritalem corporalemque creaturam et aliad qui dieit, in niveipio fulti Deus ealum σterram , idest , in Uerbo suo sibi eoaeterno feeit Deus universum istam molem eorporei mandi brius eum omnibus quoseontinet manifestis notisque maturis i aliud qui dicit in pri ripio feeit Deus caelum o te Tam , idest in Uerbo suo sibi eoaeterno feeit Deus informem materiam eνeaturae spiritualis
228쪽
Seelio I. cap. V. a 9 aliis iure praesurri debeat, tanquam solus, & a Spiritu Sancto primario , & principaliter intentus . Intclligitur etiam, quod neceSse non sit, ut Sensus iste a Spiritu Sancto primario intentus sempersit ille , qui proxime , & immediate per verba sacrae Scripturae innotescit; atque ideo quod fieri revera possit, ut sensus iste saepe lateat, non in obvia, sed in subtiliori quadam ipsius literae intelligentia : atque ideo jure merito S. P. Augustinus in libris praesertim de Genes. ad liter. vocat expositionem l ite-ralem illam. quam ipse expositione subtiliori: ut illam vocat S. Thomas in I. Senti diSt. I 2. quaest. I. art. 2. , ct quae ut ibi subjungit Doctor Angelicus magis ab irrisione infidelium scriρttiras defendere uidetur: tam in libris illis , quam in alijs de Civitate Dei instituit de diebus creationis Genesis capite primo commemoratis ; idest de Vespere, & mane , quibus dies temporarij decurrunt, non per corporeae , sed per spiritualis lucis absentiam, & praesentiam , seu per diversas angelorum cognitiones, quae absolvuntur irr unico instanti, & sine ulla temporis physici intercapedine . a qua interpretati ne , dependet recta intelligentia eorum . quae pertinent ad celeberrimam opinionem , quam in scholis nostris defendimus de simultanea rerum omnium
intelligatur , statuendum est primo , quod Angelica natura creata sit prima die creationis, tanquam spiritualis , quae sic ii dignitate , ita et Iam creati ne praecedere debuit omnem
eorporalem creaturam , quae se
quentibus diebus in genesi crea. ta narratur, ut distu se ostendIt S. P. Augustinus lib. D. de Civit. Dei cap. s. & quod propterea illius creatio a Moyseindicata intelligi debeat , dum
narrat Iucem a Deo ereatam fuisse , cum essent tenebrae su
per terram , & quando di,tie sat lux; ut ostendit ibidemo Disiligod by Cooste
229쪽
st II De loeis Theologicis Sed ut revertamur unde discessimus : dictum est, quod sensus Spiritualis sive mysticus sit ille, quem res ipsae per verba significatae tanquam figurae aliarum rerum significant : ex eo autem conSequitur,
quod attendi semper debeat non penes Verba, sed penes res ipsas per verba significatas , quatenus Se-
S. P. ubi etIam concludit dicens Angeli ipsi sunt lux illa,
quae diei nomen accepit, euius
ωnitas , ut commendaretur , non
est Aletur dies primus , sed dies s nas . Deinde notandum est ,
quod Angeli, statim ae saeti sunt iux procul dubio , ut ait S. P. in lib. 4. de Gen. ad
Iiter. cap. 14. universam erea.
euram , in qua ipsi principaliaeer sunt eonditi , in ipso verbo Dei prius noverunt, in quo sunt omnium , etiam qua temporaliter saeta sunt . aeterna rationes ἔ porro autem ista cognitio , qua Angelica natura novit in Verbo universam erea- ruram , considerari debet ex mente ejusdem S. Doetoris du.pliet modo , nimirum primo quatenus novit seipsam & caeis tera creata in propria natura , In qua non sunt quod est Deus S iterum, quatenus 1e , ali que creata ita cognita, refert ad Madandam lueem , quod V emus est, erius eo utemplatione
formatur ἔ ut ait S. P. in loco modo laudator si primo modo
gnitio Uespertina , quia veri tur e Irca obieetum creatum &mutabile ; si autem consideretur secundo modo , & quatenus tendit ad laudandum Deum ipsum , tune dicitur matutina r& ita intelligitur , quomodo eΚvespere & mane compositi sunt dies in Genesi memorati, nimirum ut ibidem inquit S. Pater quia creterae creatura , qua
infra ipsam Angelicam scilicet
sunt , sine eognitione Uus non
fiunt , propterea nimirum idem dies ubique repetitur , ut ejus repetitione fiant tot dies, quo
ties distinguuntur rerum gene ra creatarum , perfectione senarij numeri terminanda et ut
Vespera primi diei , sit etiam
sui eognitio , non se esse quod De 3 esst ; mane autem Post Mne vesperam , quo clauditur dies unas , et inchoatiar secundus , eonverrio sit eius , qu id quod Geata est , ad laudem referat Creatoris , et percipiatda Verbo Dei eognitionem creatura , qua post ipsam fit, hoe est firmamenti; quod in eius cognitione fit prius eam diei- ων , et sie est faetum; deinde in natura ipsius Irmamenti Disitigod by Cooste
230쪽
Seetio I. cap. V 2II eundum similitudinem, vel proprietatem aliquam res alias significant, nec confundi cum sensu figurato , sive literati improprio, qui ex verbis improprie aeceptis innotescit. Sensus autem iste est triplex nempe Allegorieus , Tropologicus , & Anagogicus. Allegoricus est quanis
quod eonditur , eum additur etiam portua iam dieto , et siefactum est, et feeit Deus simmamentum . Deinde fit Vespera illius Iuris , eum ipsum Arma
mentum non in Uerbo Dei sicut ante , sed in ipsa ejus natura eognoscit , qua cognitio , quoniam minor est , recte ve-Fera nomine significatur. Post qMam fit mane , quo conci ditur secundus dies , et incipit tertius et in quo iterum mane conυersio est iuris hujus , idest
cae naturae ad laudandum Deum quod operatus sit firmamentum , et percipiendam de Verbo ejus
cognitionem creaturae , qua co
denda est post Frmamentum . His autem positis universim
ac principii loco statuendum est , quod sex illi dies, qui
In Genesi numerantur, non sint dies materiales, successivi, &lnter se diversi, atque distincti per moras temporum , sed dies Spirituales , reales tamen, &inter se diversi, atque distincti , non per respectum ad tempus , quod physice decurrit, sed per respectum ad cognitionem Angelicam , quatenus uno eodemque temporis spatio serebatur ad diversa opera , α ad distinctas rerum productio nes et qui tamen etiam ipsi numerantur tanquam naturales . ut sex genera rerum , quae iaprima creatione Angelicis me
faeta sunt omnia et sine quo suetum est nihil, objiciebantur, ab infirmioribus etiam tanquam distincta cernerentur, sicut in
nuit S. P. in lib. imperfecto de Genes. ad liti. cap. 7. dicens
sumi morarum per intervalla factarum a Deo rerum disertunarratio est , ut ipsa dispoiserio , quae ab infirmioribus an mis eontemplatione stabili via deri non poterat, per huju/modi ordinem dispositionis, qua
Atque haec, quantum ad in telligentiam nostri systematis zquod autem Deus tam Angelicam , & spiritualem , quam
mundanam omnem, & corporalem creaturam , quae cCeliterraeque ambitu continetur simul , idest eodem temporis Pby Ω Σ