De incerto, fallaci, vrinarum iudicio, quo vromantes, ad perniciem multorum aegrotantium, vtuntur & qualia illi sint obseruanda, tum praestanda, qui rectè de vrinis sit iudicaturus, libri tres, per dialogismum contra vroscopos empiricos concinnati D.

151쪽

tam illam vulgi opinione ab omnibus optimis medicis execrandam, modo cum tuis praestigiatoribus in- fanire non velis, posthac ne sequaris, alioqui te stolidum, quotquot stant viri probi, iudicabunt. BRvae. Quanquam Empirici ac mulierculae hac in re a scopo aberrarunt, quidam ex iis pius tamen vera diuinarunt: imo non desunt, qui etiam mihi praedixerunt

num viri aut mulieris urina esset,& utrum praegnans& grauida soret: quare eorum iudicium non adeo contemnendum puto , ut vos existimatis. Evt. Dictum est prius quam dissicile hoc iudicari posset,licet , - - Vestri VrOscopi id promittant, non aliter ut nuper

in latis θι- medicastra quaedam squam nos nouimus puerpe- rium in urina spectare quibusdam persuadebat, cum tamen ipsa adeo annosa & visu orbata ob senium, ut

ne hominem sibi familiarem probE agnosceret, qui urinam ad illam deferret. Haec tamen monacha &religioni dicata, minimὸ irreligiosium putabat, eius modi mendacia proferre. Eadem quoque iactabat se

cistam, qua cadauera mortuorum recondita continentur, in urina fluctuantem videre, in iis qui mori turi erant. Neque haec solum 6 Brute vi omantes tui in urina speculantur oculatissimi, verum & aetates uniuscuiusque, ac annorum numerum, tempUs quoque quo aeger in morbum inciderit,& quam diu is quoque aegrotauerit,& quid ille comederit ac biberit, ex qua re morbum contraxerit, & quae apud eundem agantur, & prius acta sint, denique fere omnia exteriora squae apud Galenum infinita sim t) ut latratus

canum, rumores, clamores, luem Gallicam,& omnia vitia exteriora se poste praedicere gloriantur,cum eius -

modi persuasione. ut iis fides adhibeatur. BRVT. Qubd quaedam ex his praestare possunt. experientia

152쪽

ipsa docet ; cum etiam tui auctores ac medicorum Irincipes idem doceant, quibus modis lotium mu-ieris a viro distinguatur. Quod si Empirici mei idem praedicant,id adeo in contrarium trahere non debetis: Nam Avicenna vester medicorum princeps appellata tus,palam his verbis idem sciri posse profitetur. Mulierum urinae semper sunt maioris grossitiei&albedinis, & minoris pulchritudinis, quam virorum urinae. Et hoc quidem est,propter debilitatem digestiua earum,& propter superfluitatum ipsarum multitudi- nem, & propter amplitudinem canalium unde egrediuntur ea quae ab eis exeunt: & propter illud quod

ex earum resoluitur matricibus, &ad urinae instrumenta tendit. Masculorum vero urinas cUm moues,

turbantur, & declinat earum turbatio ad superiora:&est quod secundum plurimum turbidentur. Sed mulierum urinae sere turbidantur ex motione propter paucam separationem sui: & habent secundum plurimum si1pra summitate suam spumam rotundam,& s turbidae fuerint, earum turbatio pauca erit. EVL. Verum est quod Avicenna & alij auctores hoc scribunt: tamen ex iis verbis impossibile est discernere urinas virorum & mulierum: nam aeque bene urinae tenues ex alia causa& boni coloris in mulieribus apparere poterunt, quam in viris: & e conuerse crasth& albae & minoris pulchritudinis in viris aequὸ ac in mulieribus quandoque apparent,potissimum si mo bo aliquo assciantur. Et propterea medici excellentiores veritati magis addicti squos ne huius quidem pudetin palam profitentur,qubdeiusmodi coniecturae de sexu saepe incertae sint & minus fidae. Verum si imo scire desideres, quibus fallaciis Empirici vestrivromantes id sciant, facillime hoc tibi ostendero.

153쪽

BRvT. Quomodo igitur hoc sciunt 3 numquid aliter illi hoc cognoscunt, quam ex verbis illis, quae tui

ta Doctores ipsimet scripserunt 3 E v L. Ex iis procul

pix rielia dubio nunquam scirent,neque ad unguem id semper: T. diuinarent. Verum quando tu vel alius quilibet sim-mu is unx. plex idiota,lotium illis spectandum praebet: tunc rogant subdola quadam cautione, quando persona lo-nusvid Mur. tium emiserit vel aliud huic simile,& ex responsione

generis masculini vel sceminini, ille vel illa, probe

intelligunt viri ne an mulieris urina sit. Vbi aute ex inprudentiori sermone scum nihil no elicere norunt, dum verba aucupantur, quibus sexus discrimens-gnificatur) intellexerint mulieris urinam esse, tunc latissimum campum diuinandi haiantes, ulterius cum quadam admiratione procedunt, & uterutri incusent, omnesque morbos, tum dolores ex eo origianem sumpsisse praedicant,& tamquam ex tripode diuinant. BRvT. Forte & eodem modo vestri medici. qui etiam urinas inspiciunt, eadem eliciunt. Evt. Fatemur quide: interim non adeo temerarie iactant hoc se posse ex latio diuinare aut cognoscere , quod vestri palam mentiri non erubescunt, tum & chartulas suas impressas portis urbium assigunt, vel in cuiusuis aedes & cellas vinarias ac alias apothecas ultro

iaciant; in quibus pollicentur ac promittunt,quod ex lolio de omnibus morbis a capite ad calcem pedis, optimum & verum iudicium laturi sint, & qubdsexum simul distinguere norunt, & quod certo diuinabunt, nunquid urina mulieris aut viri sit, quae ad eos deseretur quod quide optimi quique medici nec pollicentur,& ingenue fatentur quod id nequaquam sciri posset, nisi ex subdola cautela, de quare etiam, eos qui ad consilium veniunt admonent,ne eiusmodi

strophis

154쪽

strophis decipiantur. BRvT. Non desunt tamE Err nes qui sexum ex lolio siepius praedixere. EvL. Non aliter sorse, quam nuper quidam Empiricus Gron-nigae vii aliquando a fide dignis accepimus) a pharmacopoeo hospitio acceptus, ea lege ut illum docerer, 'qua ratione ac arte quid certi de sexu ex lolio pronunciare posset. Quum vero longo tempore laute vixis.

st Empiricus apud pharmacopoeum, & uxorceptus

maritum adhortaretur & admoneret,ut Erronem a se

dimitteret: tandem cum diu apud pharmacopoeum haesisset, uroscopus ut suis pollicitis staret, pharmacopolae inhianti ut sexum ex lolio diuinare posset,wspondit. Diligenter, inquit, animaduertas, dum lotium ad te adfertur, nam dextro pede si cubiculum intret, tunc viri urina erit: si sinistro, mulieris. Ita delusus pharmacopola ab Errone, merito etiam ab uxore obiurgaba ur,quod tam diu impostorem domi suae aluisset. Hoc modo, si velint, tui uromantes de sexu diuinare poterunt. Et quemadmodum certo non possimus praedicere de sexu, ita quoque nec mulierem impraegnatam esse. BRur. Aliud tamen sentit de urinis praegnantium & vester Avicenna, loco citato sic inquiens. Vrinae praegnantium sunt clarae & et se a supra earum superficiem est nebula, & quandoque a

trahunt ad colorem aquae cicerum;aut aquae pedum,

in qua coquuntur pedes animalium, & in ipsa est color irinus ; & supra sinamitatem earum est nebula: sed quocumque modo fuerit, in medio videtur sicut

coitum carminatum, & est cum in eis sunt veluti grana, quae astendunt & destendunt. Cumque irinus color manifestior fuerit,erit impraegnationis princi pium: & cum loco illius fuerit rubedo, erit in fine impraegnationis,& proprie si turbantur cum moue

155쪽

i 18 DE INCERT. v RIN. IV D.

Mummis, tur. PMiL. Verum quid dicit Sationaresa sipra hunc textu Avicennae in libro sit De urinis 3 quod videris omittere aut locum illum non legisse. Admonet enim nos ne iis signis solum insistamus, cum etiam apparere possint in muliere non grauida,ut in iis,quae menses consuetos retentos habent, vel mola asscian-3θη--- tur: ita ut aliquando doctissimi ac celebres medici ex urina in tali casu decepti fuerint, ac infamiam in tam currerint, quemadmodum suo tempore in celeberrima Academia Papiensi euenit doctissimo medico Marsilio de sancta Sophia & Petro Tusignano suo tempore medico clarissimo & egregio practico, qui viti alioqui ingenio excellentes, quod & scripta e

rum in medicinis declarant edita, in hac re nimium considentes urinae iudicio, a vero scopo cum ignominia aberrarunt. Horum admonitionc docemur

quod soli urinae signo adeo fallaci non insis emus,sed reliqua signa impraegnationis considerabimus a m dicis variis in propriis locis descripta, & praecipue illud signum celebre quod Hippoc. lib. V. Aphor. Aphor. i. descripsit. tu si velis perlegere poteris. Atque haec praecipua est causa quod hoc signum impraegnationis ex sola urina desumptum, non tanti faciunt optimi medici,ut Empirici vestri, qui sese efferunt & confidenter ex solo latio iactant grauida mulierem posse cognoscere: quamquam in hac re longe Filiis Ad i a veritate aberrant, ut nuper Delphis filio Iudaei ci

Giari, M. nia cum roranei contigit Vrinam grauidae mulieris rusticae .

- , spectanti, qui cum ex lolio illam strauida esse videre

non poterat,neque animaduerteret illa impraegnatam

esse, medicamentu, proh dolor,sortiter infra stupraq. ventrem deiiciens,cu propinasset, abortum excitauit, ita ut ab exhausto pharmaco, non solum pepererit mulier

156쪽

mulier gemellos mortuos, sed & ipse paulo post extincta fuit. Haec sunt tuorum Empiricorum praeclara iudicia, adeo ab insiliis hominibus decantata, licet ad perniciem hominum inuenta sint,& quocumque

modo videant se sepius in urinae iudicio & quod

magis dolendum in in remediis adhibendis errasse: t men animo adeo obstinato nunquam ab illa iactastione desistent,dum isti praestigiatores hominibus ii 'cantis persuadent nihil sibi deesse, quod ad urinas

spectandas attinet,licet callida impostura viantur: &tempus est Philiatre ut hoc ipsum nobiscum demonstres. PMi L. Hoc ipsem proposiveram me nunc facturum. B R V T. Placet, quanquam nunc incipio horrere, ita ut cor mihi palpitet, mihique metuam, ante belli exitum, tamquam praesagium suturi interitus , quod victoria penes vos futura sit. Evt. Niliit est Brute quod metuas, quin te rursum ad bellum praepares, atque tuos Empiricos, ut hactenus secisti, defendas , & si quid habeas, acriter eorum partes tuearis. BRVT. Ne ita eos rideas, cum & illi experientia quada polleant, quos tam indignis vocabulis persequimini: valent inquam in praxi, licet illiterausint quidam ex iis,nec artium bonarum cyclopediam absoluerint, nec physicam didicerint,aut medicorum

volumina Latina euoluerint. Interea ne nimis pertia naciter meis urinarum speculatoribus adhaerere videar, libentissi me vobistum adhuc sermonem con seram, vestris quoque monitis, si rationibus veris me conuiceritis, acquiescam. Si id non demonstraueritis, meos medicos nolite cauillari, ut hactenus fecistis. Eu L. Ne quaeso praestigiatoribus hoc celebro nomen medici attribuas, antequam scias quid osseium boni medici ac exercitati & pij requirat,a qi

I bus

157쪽

bus alieni sunt,ut noster Philiatriis validis argumentis & docebit de demon strabit: quare ut is sermonem suum persequatur,admitte. BR vet. Id quod aequum est,libenter fero ac admitto.

De imposlura, dolo, fraude, cautelis, quibus in urina- ,. . . i. rum iudiciys Crocopi circumforanei utuntur. ΡΗit. Cum iam satis audieris o Brute, urinarum iudicia & incerta esse& minus srma, atque ex ijs diuinationes, quibus circumforanei utuntur, ploe-rumq. mera esso mendacia, quibus plebi imponunt, dum ea persuadeant, quae in rerum natura existere non pollunt: ita ut liquido constet eorum artem de raditii-at. vrinis diuinatoriam, nihil aliud esse, quam imposturam , qua callide plebeculam incautam circumue- alii est niunt, idque diuerso modo,& variis strophis utentes, dum urinas inspiciunt. De quibus nunc dicere instituimus, & horum impudentissimas fraudes, quas in iudiciis urinarum quotidie apud rudes homines minusque circumspectos exercent; quamuis etiam passim de his per transenna egerimus, fusiore tamen de iis tractationem in hoc caput reseruauimus idque in utilitatem proximi, non alia de causa quam ut quilibet etiam imperitissimus idiota, & hic quoque noster Brutus a nebulonum imposturis sibi tu posterum

Diues -- cauere possit. Quae cum variae sint acyenh infinitae. n. praecipuas attingemus: nam omnes factiones quas BEZiariae Q. smiarum instar, in iudicandis vrinis, adserunt, im- , R posῆbile esset eas omnes recensere , exceptis adhuCi iis technis, quibus prius plebem ad se alliciunt, tum hos ipsos praecipuE, qui ad eorum aedes, lotia aegrotantium

158쪽

LIBER sECUNDUS. I 3Itantium apportant: modo matulas ipsas, vel earundem thecas sportaceas vel stramineas sin quibus matulae custodiri solent) pro domibus suis suspendant, modo se ipses in tabulis depictos, modo matulas ipso lotio repletas, tabulis ligneis excavatis & ad hoc opus destinatis imponunt, idque in aedium primo ingressu,ut a transeuntibus spectari possint. Sed cum iam urina iudicaturi sint,nullibi magis eos in technis exercendis opulentiores inuenies quibus & circumforanei ita & medicastrae inter se certant, ut ne scias cui maior gloria in his debeatur.) aded ut nemo fere sit, qui eas omnes explicare posset. Nonnulli

enim ex his, ut nugatores maximi, urinas circa specula contemplantur , non alia de causa, quam ut ea nouitate, maior turba idiotarum ad ipsos confluat.

Alij ex annulo& fide cacodaemoni praestita, urinas necromantici ac magi pessimi iudicant,artemque nostram adeb praeclaram & diuinam , daemonum praestigiis commaculant, quae neque nostra religio serti magiam cum arte medica confundunt, multos in perniciem animae simul rapiunt, qui ad eos consultandum veniunt. Et ut maior fides illis adhibeatur, eiusmodi annulos Venetiis venales esse palam profitentur; hinc digitum tali annulo insignitum,dum urinas inspiciunt,auri admouent, tamquam Daemon in aurem susurrando prius de urinis praedictionem sese gerat, quam deinde aliis, qui urinam deferunt,quasi praedicit. BRur. Isti reliquos superant in diuinando. talem annulum Empiricum quenda chirurgum habuisse sertur, qui mira ex urina pronuntiabat,cum omnium mortalium admiratione, quem & ego aliquando accessi cum lotio atque morbum ipsum miro ordine recitabat,annulo ad aurem admoto. PHIL. Et

159쪽

tu homuncio non animaduertis haec in lege nostr prohibita esse, non solum iis, qui eiusmodi idola faciunt,verum & illis qui hoc modo ex urinis diuinant, ita & tibi & aliis omnibus,qui eos ac daemonum praestigias consulunt. An nescis poenam a Mose ex Dei voluntate,sub lege veteri ,eius farinae hominibus constitutam fuisse 3 Magis illis pythonis spiritu inflatis, qui artem illam diuinandi ex urinis hoc modo profitentur, atque in annulo vel vitro captiuum circumserunt daemonem, qui hoc modo diuinant morbos, res perditas, si quis furatus fuerit, aut ubi lateant &reconditae sint,&alia abdita,vel etiam dubia quaeque, Levitis. o. se manifestare posse iactant. BRvT. Non scio,qualis illa poena est. PMiL. Haec ipsa, ut eius verba sonant. ---- MO Vir & mulier in quibus pytho vel diuinationis fuerit ' i spiritus , morte moriantur , lapidibus Obruent eos, sanguis eorum sit sirper eos, vel capitali paena dignis int. Item anima quae declinauerit ad magos & ariolos, & fornicata suerit cum eis, ponam faciem meam contra illam,& excindam eam cle medio populi mei. Sic dc i8. Denteronomij. No inueniatur diuinus nec

Venςficus, nec maleficus, nec incantator, nec confir-lens pythonem, nec magus, nec a mortuis sitscitans.

Abominatur enim Dominus quicumque ist facit, &ob istas abominationes excindit eos Deus tuus ante te. Sic interiit Ochozias Rex Israel, quia infirmus spreto Deo vero& legitimis mediis, hoc est medicis veris, misit ad consulendum Beelzebub Deum A caron. Sic Diuus Hieronymus in Hieremiam cap. m. recte scribit. Non exaudit Deus in tempore necessitatis & angustiae, quia & illi vocem Domini audire noluerunt: quod &Saul passus est. Cum enim Pe-listhim agmina reformidans, verbum Domini non

meruis c

160쪽

metui stet accipere, est conuersus ad Pythonissam, ut ab idolis disceret,quod instantia orationis ac fetuum a Domino debuisset extorquere. Per quae discimus, etiam si Dominus non exaudierit, nequaquam ob id esse confugiendum ad daemones, qui cultores suos adiuuare non possunt, sed ad Domini auxilium. Pni L. Diabolus cum immundus spiritus existat, atq. mirus artifex sit, eiusmodi homines impuros eligit, & tamquam in seruos suos ac famulos recipit, ut commodius reliquis hominibus imponat: eiusmodi impios inquam & incredulos in suum se uitium allicit, ut Iudaeum perfidum, aut monachum

apostatam, aut omnium artium ignarum parochianum, agyrtas, circulatores, ardetionem, aut anus incantatrices, vel id genus hominum , qui nihil non

audent, quique etiam iactant annulum talem se habere,tantum φιλ τώς fumo inducti. ut aliquo saltem habeantur numero, sibi artem vendicant occultam,& scientiam , quam ignorant: vel propria compulsi malitia, ut fraudent: siue auaritiae illecti studio, ut 'quaestum fraudulenter faciant: qui nihil non audent; quo ab Astlictis aegris per fas & nefas pecunia emungant, etiam si interdum per satanae cooperationem nihil aut parum nouerint, glorientur nihilominus de diuinamsi cognitione, sue etia aliquibus exorcismis, execrationibus, votis & ceremuniis, quod pollicentur, peragant: Vtrique mendaciis & men laciorum auctori,velut testi certissimo innixi,confisique,quum etiam quidam ex iis pneter urinae inspectione, qiuam

furti aut alterius sceleris, ut veneficij quod ex urina etiam se speculari persuadent) inurant iis, qui his ut innocentissimi agnoscutur, ita dc illaesi nominis inter

vicinos antea semper vixerunt pacifice: at hoc notatii 3 caut