장음표시 사용
171쪽
Aristoteles,& itidem quandoque Cicero & Quintilianu , probationes inartificiales dixerunt0 Locus Aristotelis est lib.a. Rhetoricorum, Ciceronis in Topicis, Quintiliani Institutionum libr. s. capit. I. Porro non sine causa ait,& itidem quadoque Cicero. Is en inx& si in Topicis hunes ocum este ait expertem artis , tamen 2. lib. Rhetoricorum diuersam est iecutus sentetit quo in loco sic habet: Accedunt autem ad coniecturam saepe quae itiones, testimonia, rumoreS, quae contra Omnia uterque simili uia praeceptorum torquere ad tua caulae commodum debebit Nam & ex quae itione suspitiones,& ex testimonio & runiore aliquo, pari raxione ut ex c usa, aut ex persona & ex facto duci oportebat . Quare nobis & ii uidentur errare,qui hoc gelsus suspitionum artificii non putant indigere , & ij qui aliter hoc de genere,ac de omni coniectura praecipiendu pnritant. Si quia igitur testimonia. Hoc dicit te itimonia si ue pronunciata bifariam considerari posse, primum, quatenus ab illis ipsis, quorum sunt, in rem' praesen tem dicuntur, hactenus ea arte carere. Deinde quatenus Ora xor ea aliunde sumptMsuo . accommodat proposito ,quaxatione utiq; & ista sub artem cadere. Id quod & Quintilianum sensisse uerba eius plane ostendunt. Libro enim quinto,capite de exemplis, sic habet: Nonnunquam contingit iudicis quoque,aut aduersirit, aut ei uxqvj ex diuerso agi dictum aliquod, aut factum allii mere, ad eorum,quq intendimus fidem. Propter quod fuerunt, qui exempla & has autoritates probationii ina tificialium esse albitrarentur, quod ea no inueniret Orator, sed acciperet. Plurimum autem refert. Natestis, α quaessio,& his similia,de ipsa re, quae in iudicio est pro nucians. Extra petita, nisi ad aliquam praesentis dist
i tationis utilitatem ingenio applicatur,nihi l per he u ent. Sic Cherographa b Ad hunc modu ubiq; a Rodol-
172쪽
'Oiὸ scriptum reperitur per uocalem secundam, non p rimam,potest enim diphthongus vi modo in secundam uocalem,modo in tertiam uerti,ueluti in γωος,& Ἀλα- st: dicuntur enim Latine platea & Darius uocali utrobiq: existente longa. Sic siquis diducta ueste silens demonstret.) Historia haec eleganter explicatur apud Fab.lib.6.cap. 2.Simile extat apud Iustinum de Pisistro tolitiz.qui hoc pacto tyrannidem inuasit. Quin etiam tradita sunt ab autoribus. Cicero lib. 2. Rhetoricorum; Quintilianus lib. s.cap 7. Nisi sine arte credimus dixisse Lucanii Quis ius ius induat armo difficile iudicatu est inquit Lucanus primo Pharsaliae libro . uter iustius adgerendu ciuile bellum arma induerit, Caesar ne an Pompeius, cum magno uterque iudice causam suam tue tur. Caesaris enim causam nisi probassent dij ips,nunquaillorum benignitate uicisset. Contra Pompeius,non modo approbatorem,sed adiutorem etia habuit causae suae Catonem Vticensem,hominem tam integrum, prudentemq; , ut haud scias,huic ne an dijs ipsis credendum sit. Simile quiddam apud Ciceronem eii pro Q. Ligarior Principum,inquit,dignitas erat pene par, non par fortasse eorum, qui sequenantur,causatum dubia, quod crae aliquid in utraque parte , quod probari posset. nuno melior certe ea iudicanda est, quam etiam dij adiuu runt. Sunt ergo pronunciata omnia, aut diuina,aut humana.) Vide Ciceronem in Partitionibus, atque ite in in Topicis, & quae Fabius Quintilianus habet deautoiaritate lib. s. Vel in oratione,eaq; uel libera. Liberam orationem hic eam intelligit,quae libere ac citra coactionem omne profertur. Expressam sed quam ui atq; 'coactione quadatompelli mur. Fitq; haec expressio duobus modis religio ae M tormentis. Religione,cum quis iureiurando ad diendam lieritatem adigitur. Tormentis, quoties dolo- C ac cria Ciatu ueritas exprimitur . Iuratam deniq; oratoriem Mocat,quae a iurato dicitur. Quaesitam, quae perit aestiones ac tormenta .licitur. De quibus omnibus L multa
173쪽
muIta Fab.ustintilianus lib. s. circa principium. Vt qui iinterrogatus,quat is esset hominu vita. Multa apud autores pastina leguntur de fragilitate uitae humanae, dum alis bullam alii fumi umbra, alii somni ui quoddam umbrae esse hominem dicunt,alij arbore foliis ac frondibus comparant. Elegans ea de re praefatio est apud Plinium. in libro 7. Id de Pythagora proditum est memoriae. Vide pro gymnasmata Aphtoni j,capite αερὶ κρεαι. Et Tarquinius Superbus. Historia est apud T. Liuium libro r.. ab Urbe condita. Di uerbia etiam. Quae & prouerbia, &
adagia, &parcem ias dicimus. Sed de his locupletissi
DE COMPA TIs, cap. XXIIII C omparatio sirequens est , ct magno usui elo
ribus locus I aratus enim fere Oad manu est. Et quoniam ex iis sumitur, quae non altὰ sunt eruenda, sed propemodum nota sunt,atq; conssicua, etiae editam proinde uim habet ad rudiores animos
permovendos. In nomine uero non usquequaq; con'
sentit usus. 2Xamq; apud poetas comparationem uocant Grammatici,quam nos similitudinem dicimus, qhale est: ψet ueluti magno in populo cum se a coorta es Seditio, quae sequuntur. ristus es enim apud Virgilium locus. At qEam Comparatio ηem nos Piplerunq; Exemplum dicunt, quo nomimne utitur O Arsoteles. Et es sanὰ Exemplum inter comparata,sed non omnibus comparatis come
niet hoc nomen. Quamuis enim illud apud Ciceropem: An uero uir amplisiimus, P. Scipio pontifex. Maximus, Sp. ΛIelium mediocriter labefactantem Llatum
174쪽
bDE IN VEN.ILIB. t. si ' Natum Dipalis e priuatus interfecit, L. vero tilinam, orbem terrarum caede ct incendiis uariario cupientem , nos Consules perferemus j quamuis enim Erud, inquam, excmplum sit, non tamen istini quod subjciemus diei poterit exemplum: Ego te -consulem putem , cum tu me non putes consula eremst Et apud Quintilianum in milite dissariano, Tu
s Tribunus esses, hoc fecisses similes, hoc tulissese
r comparationem fieri ccrtum est,probare enim uult,
quia aduersarius, nec si Tribunus sui et, hoc conari cnecs miles, hoc perpeti uolui et, ergo nec illum Tribunum, qui occisus ess, id debuisse tentare, nec -militem qui occidit,perpet exemplis uero Ulad esse inemo dixerit adium illud multo apertius apud Vir filium: Captiq; dolis lacb misy; coacti. Quos ne
: que Tytides , nec Larissaeus Achilles, non anni δε- Muire decem non mille carina. Indignitas rei cop : ration non exemplo costigitur. Hoc enim uult e
. cere poeta,indi simum fuisse, capi unius fraude artibus eos, quos nulla uires superare potuerurant. Explicemus ergo quid istierant comparatio ψ exemplum, quomodo item a comparationem
vilitudo discematur. Comparatione uocamus,cism duo aut plura in tertio aliquo conferuntur, quod
. commune sit eis, ut Catoni licuit sequi bellum ciuiale, ergo O Ciceroni licebit siequi. Commune es hic ambobus, sequi bellum ciuilet Exemplum es spe ira quaedam comparationis. Es enim uel aliquid maius,uelpa uel minus quod ad imitandum, vitav
175쪽
ROD PIII AGRI C. 'dumue sumitur. Esq; ea no solum huius loci,sed etiad specie ducitur,ut apud Lucanu:Omnisq, potestas
impatiens consiortis erit.Subjcit: Vec longὰ factoruexempla fetanturi. Fraterno primi maduerunt san guine muri. Romulus enim oe Remus primi ereges,ouendunt regnum non posse in consortia mi ti. Et a conit gatis etiam praediximus duci. Similia sunt,quando iunguntur aliqua,no in tertio,quod sit ambobus commune cquemadmodum sit in comparasione sed utrunq; in singulis,quorum quemadmora hoc in No c illud se habet in illo. ut si dica, quemadmodum uascula oris angusti superfusm humoris respuut copiam, sensim autem insistantibus replemtur,sic tenera puerorum ingenia,grandia non percipiunt,modica ct uiribus suis apta commodius addiscunt. Hic vascula oris arcthoe minora puerorum ingenia conferuntur,non in uno aliquo, sied illa in eo quod est,no admittere ea,quae impetu superfunduntur ue in eo,quod dissiciliora subito nequeunt amplecti. Ducitur omnis comparatio,aut ὰ maioribus, aut ὰ minoribus,aut ὰ paribus. maioribus, ut rex non potest, ergo nec miles: θ ausus es uulnerare, ergo maledicere. A minoribus, ut ἡ diuerso,miles potes, ergo rex potes,ct non es ausus mal dicere,ergo nec uulnerare en ausus. paribus: ut, fi potuit manes arcessere coniugis Orpheus:Si treTollux alterna morte redemit,quid Thesea magnust quid memorem LalcidemZEx his enim colligitneas, sibi quos ad inferos ius esse descendere, qu
176쪽
. DI INVENT. LIB. I. t Nampar uti inmibi, inquit, genus a summes. in Aueniendis autem iItis ad ea praecipuὰ respiciendum est,qus eiusdemsunt generis, cum eo quo nostri es propositi. Neq; enim quicquid quomodomlibet maius erit: nec si qηid par aut minus,-hunc locum pertinebi uis de eruditione quaeratur ino tu hac parte rex maior erit plebeio ,sed Magister discipulo, exercitatus rudi. Sic si quaretur de regauiribus,non qui maius saxum tollere,aut graviorem proferre poterit laborem, maior erit , sed cui opes ampliores,cui numerosior popularium manus. Cum dixerim autem comparationem in uno feri,quod sit comparatis commune,nolo quenqua id falla quod nonnunquam eis quae comparantur ,sua singulis tribuuntur propria,ut si Didone decet habitare Astiacam, cebit O Aeneam petere ualiam. suanquaautem non in uno proximo conferuntur la,non tamen argumentandi uis in singulis est posita,*d in comuni quod isa coniungit. NXque enim boc nititur Aeneas, quod Mel Dido in Astica habitet,vel ipse Italia petat,sed eo quod subi citur apud poetam. Et vos fas extera quarere regna.ut sit argumentarinnis huius se uelut neruus. Didonem decuit pertar na regna quarere,ergo Aeneam itidem decebit.Sie etiam Iuno, Pallas ne exurere classim . GV lim po
una cum gente tot annos Bella gero. Commune.a-bobus quo Iuno nititur,eri ulcisti Pu
177쪽
RODOLPHI AGRI C. νum alterum a caudicibus ,hoc est, tabulis ducturueri: alterum arboris significat corticem; quod bis primum materijs rudis uetuitas ad inscribet idas literas uteretur. Quamobrem cum ex bis liquere uideatur, nequaquam nomen inter ea quae sunt insub Rantia numerari posse, non inueni quem ibi locum putarem vertils magisq; e natura sua conuenire. usus eius non simplex es; si seandoque enim exima u i , aut interpretatione nominis; Vt qui dicat, animam consare ex aere, quem inspirando haurimus; quoniam anima, quod uentum significat, sit uocata .Sic pecuniam in instrumento domenico e se, quia ipsa instruatur domus. Alius ea
'nsus, clim ducImus ex O μή id est, agnomi natione,uel ut uulgo loquimur ex aequiuocatione argumentum. Vt expetendas eJe humanitatis artes,quia nihil tam propriam sit hominis qνοm ipsa
humanitas. Elpsime facere quam plebi m c0ntra patres concitent, quoniam nullum in terris nomen venerandum magis sit, quam patrum.Et Uocrates in Helcnes laude , pulchritudinem inquit admirandum maxime, laudandamq; ine ; eiusq;
inter reliqua signum facit, quod uirtutem maximὰ probamus,quoniam pulcherrima rerum sit omniu . Facile est perspectu, quomodo humanitatis , patrum, o pulchritudinis nιmen in diuersas fit motursignificationes .Quod si occultius fiat,aut rebus in idem tendentibus,captiosa sit argumentatio. Sinvisertius,in ridichium perjape evadit . VI certam
178쪽
Dg I N v E N. LIB. L esse progeniem Meneae Neronem , quoniam patrem Aeneas seustulerit, et ero matrem. Sic O in eis quae paulo ante diximus, in quibus coleri O familiae nominum ambiguitas c quemadmodum hic quod sustulisse dicitur 9 causam ridiculo praebent.
Alius praeterea eri bi ius loci usus, cum translato nomine deinde ducimus ex re, non quam in loco,
kd quam proprie significat, argumentum. Quale es apud Ovidium: ad is enim celaverit ignem, Lumine qui siemper proditur ipsa suos Ignem pro amore posuit; deinde ex lumine argumentatur, tanquam de uero igne loqueretur. Sic apud Terentiaxm Phormio; Hisce ego diciis illam tibi tam incensam dabo, Vt ne restinguas achrymis si ea tillaueris incensam pro irata dixit; deinde reliqua subieririt,uelut uere ardentem crederet .Ergo prost er eas
quas dixi causas, nomen ab eis quae in 'b Ilantia sunt remoui rotulique iudicium meum, quorum diuersia si quis putabit accedere propius uero,nihil obsabit , quo minus non me, sed qua credat optima , sequatur. scholia in caput 21.
Romulus post mortem dictus est Quirinus. Servius Grammaticus Romulum ait dictum esse Quirinum, lyhasta uti soleret, quae Sabinorum lingua curis diceretur, uel quia Groci κο regem uocent Plutarchus in uita Romuli alias quoque causas quasdam nominis hurias asserti. Sed longum sit referre hic 'omnia. :Video uidium Metamorphos. libr. xiij. Et apud poetas Hippolyt
179쪽
Hippolitus. Hunc ab equis discerptum Diana Aesculapi j opera in uitam restituit, ac deinde Virbiunt o si bis utrum iussit uocari. Autor Seruius super illud lepramo Aeneidos. 3Ιbat& Hippolyti proles pulcherrima bello,
Cicero quidem ab etymologia. Locus est apud Ci-eeronem in Topicis. Unde & multa in nomen Verris. Quem interim Verrem dici ait,quod omnia uertat. inqterim malum sacerdotem uocari a Siculis, qui tam nequam sibi Verrem reliquisse. Et in Chrysogonum pro Sexto Roscio. Verba Ciseronis in ea oratione haresunt;Venio nunc ad illud nomen aureum Chrysogoni; sub quo nomine tota societas statuitur, &c. Est autem Chrysogonus appellatus, quod aurum undecunq; pseriat. Nam χρυσοι aurum es ,γονη foetum Augustus de eo qui locum paternae sepulturie arabat. Hunc Vectium quendam fuisse author Macrobius libri Saturnaliorum secundo,capite de iocis ac responsis Augusti Caesaris. Et qui filios ex ancilla suscipiebat. Hic quisnam fuerit haud dum legisse memini, locus est in nomine Patris, etiam si Rodolphus, non in patris,sed in familiae nomine causam ridiculi inesse existimat. Quandoque enim ex ipsa ui nominis. Sic Cicero in Antonium,ex nomine ipso tumultus ostendit,tumultum sine bello esse noposse. Quoniam anima quod uentum si niscat sit uocata. Virgi .in 8. Quantum ignes animaeque ualent. Et
Horatius: impellunt animae lintea Traceae . Dixit MPlautus. Ne quid emittas animae. Id est, ne flatum ue tris. Porro Diogenes fuit,autore Aristotele, ut censeret animam esse aerem. Ex hona' num i a. Aristoteles in
Ca tegori i φησι, - εγεται,α ν ο νομα μονον κοινον, ὁ δ κατL του νομα της οὐσίας , id est, Homonyma
dicuntur quorum solum nomen commune est, ratio a atem essentiae quae secundum id nomedatur,diuersa.Est ergo ut apertius dicam honio numia, quotieS uno no
180쪽
Expetendas esse humanitatis artes Hae sunt illae i
sae, quas ingenuas,liberalesque vocamus. Nam humanitas interim Φιλαν ιοπίαν Interim eam quam Graeci uocanr,id est,eruditionem ac liberales disciplinas significat. Lege Gellium lib. II. cap. 36 Plebem contra patres, Patres qui fuerint apud Romanos explicat T. Liuius lib. ab urbe condita primo. Et Isocrates in Helenes laude. Extat hodieque hqc oratio Isocratis de laudibus Helenae. Fecit eam Latinam Ioannes Petrus Lucensis. Certam esse progeniem Aeneae Neronem. Suetonius auto, est,posteaquam iussu Neronis occisa esset Agrippina ipsius mater, tum hos in illum uersus euulgatos suisse: Quis neget A eneae magna de stirpe Neronem Sustulit hic matrem, sustulit ille patre. Aeneas patrem Anchisen sustulit, cum impositum humeris ex incensa iam urbe exportauit. Nero autem sustulit m trem, cum occidendi eius mandatum Auicero dedit.
Apud Ovidium. In epistola Paridis ad Helenen. Apud
Terentium. In Phormione, ubi minatur Phormio se Nausistratam uxorem Chremetis ita incensurum ira, ut a marito ne lachrymis,quidem ac fletu ea ira restingui possit. Perstat autem poeta pulchre in eadem me- eaphora uerbis incendere & extinguere.
caput XXIII. Ocum,qui siumitur ex eis, quae quisequam de re proposita,uel dixit,uel quod perinde em siens eum quidam ὰ iudicio, nonnulli ab autoritate , Cicero testimonia uocauit, Aristoteles, ct itidem quandoque Cicero ct Quintilianus probationes inis artificiales dixerunt. P os si quicquam nobis poss