장음표시 사용
181쪽
tantos uiros licet θ pronunciata appellare malu mus,quoniam reliqua nomina adductiora erant; Oab arte quatenus ad nostrum utique institutu pertinet non credidimussemouenda. Pronunciata autem dicimus,quae qN quam ulla de re,ut Gyrmaret aut negaret,est elocutus. Ea quidem cui modo diximus Arinoteles,qusque ipsiumsecuti sunt Cicero
O Quintilianus,remota dixerunt ab arte, Gemem rantque numero locorum. Quapropter ne cui negligentius uideamus uel imperitius fecisse,qui constriamus illa in hunc locum, facti nostri paucis reddemia nobis es ratio. Si quis igitur testimonia, id es , quacunque aliquis ea de re,de qua disperimus, dixit
sic accipiat,ut inter disserendum tractatitur a nobis deique parandae sunt instrumentum: non uideo qui minus ista contineantur arte,quam reliqua cundia,quae uel effecta sunt rerum, uel contingentia, ἐquibus argumenta sumuntur. Cumque ea, ct quarta dicentibus, ct inueniri uideamus, atius alio melius ct commodius eis utatur;constanter ψ a ct artis, huius esse loci,contenderim Aristotelem uero,quique alis autores ista tradidire, credo equidesensisse arte carere tentimonia, non quatenus d dif- strente confirmandis adferuntur rebus,sied ut ab eis ipsis quorum siunt testimonia, praesentem in rem discuntur. Foro namque ct ciuilibus attribuerunt ea certaminibus.Et testis sane oratio,in quantum pro'
batur ab ipso res , nihil ad disserentis rationem pertinet , nec iam ut inueniendi argumenti lo-
182쪽
ris expectant uocem,sed ipsi sibi iudices oculis, auribusque faciunt fidem. on magis sunt itaque dissearendi artis ista, quam si quis cum multa sie pro Re publica pertulisse dicat, idq; probare uelit, diductu ueste, silens demonstret in aduerso pectore cicatrices, ct con iciendum concionis oculis, id quod erat animis probaturus, o tendat, Quando ueris
in orationem sibi assumit ista, qui dicit, tum artis esse declarat eorum, qui uel in sibolis eruditionem tradunt, uel in publico de ciuilibus negochis di*utant , labor quem sumunt: quo uel confutent eos, qui diuersa dixerunte uel eorum, qui secum sensi re, uerba confirment. Quinetiam tradita sunt ab autoribus praecepta testium interrogandorum, O astruendae testimoniu infirmandaeq; fidei, prout res poposcerit, ratio monstrata : O testium quoq; aedita sieorsum interrogationes, ct confutationes ipsoarum, asseverationes perpetuarii orationum monumentis comprehensae. Qu i potest ergo fieri, quod arte sit traditum, quod praehripto tractetur artis, ut id esse possit ab arte siemotum P si sine arte
credimus dixisse Lucanum ; Quis iuItius indu αat arma, Scire nephas, magno sie iudice quisque tuetur. Victrix causa D ijspla it , sed uicta Catoni,cum diuinum humatium tesimoni um pariter
183쪽
en futura. Quo facili pelicitur, Oposse rem
sine oratione, ct orationem sine re esse , O pronuntiata refra inter accidentia numerari. Ita que sint etiam , O antecedentia pronuntiata, ut praedictiones uatum famae expectatio. Et coue quentia , ut rumor opinioque de rebus adposteritatem diffusa. Et adiuncta, ut laus uituperatioque, extantium , O iacta in omnem partem de praesentibus uerba. Possisnt etiam inter pronuntiata n
Merari quaedam, qua non in oratione, sed in re sunt posita, qua quid dicere quis uelit, significat. Vt qui inter rogatus, qualis esset hominum uita, cum parum per sie ostendisset subito abscondit, quod solum in eius locum fecit, quo uolebat breuem esse ipsam pronuntiare. Et Tarquinius Superbus, cum eminentiora pauperum Lapita baculo decuteret, non dixit quidem, sitasigno quocunque potuit pro- nunclauit, primores Gabiorum a Sexto filio auferri debere. Nobilitas quoque huius loci esse poterit, quandoquidem non aliud esse uidetur, quam uel maior uirtus, uel opes, uel resgesta, fama hominum celebrata. Diuerbia etiam, ut:. Vsquid nimis. Nodus optimus. Tempori struiendum;quaeque alia huius generis publico hominum iudicio firmata sunto locum habent testimoniorum, non intoria qui numerauerit in Pronuntiatis.
184쪽
Aristoteles,& itidem quandoque Cicero & Quintitianus,probationes inartificiales dixerunt0 Locus Aristotelis est lib.a. Rhetoricorum, Ciceronis in Topicis, inintiliani Institutionum libr. s. capit. I. Porro non sine causa ait,& itidem quadoque Cicero. Is enim S li in Topicis hunc locum esse ait expertem. artis , tamen 2. lib. Rhetoricorum diuersam est secutus sentetit quo in loco sic habet: Accedunt autem ad coniecturam saepe quaestiones, stimonia,rumoreS, quae contra Omnia uterque simili uia praeceptorum torquere ad lumea uis commodum debebit Nam& ex quaestione suspitiones,& ex testimonio & rumore aliquo,pati raxione ut ex causa,aut ex persona & ex facto duci oportebat . Quare nobis & ii uidentur errare,qui hoc gelius suspitionum artificii non putant indigere , & ij qui aliter hoc de genere,ac de omni coniectura praecipiendu puritant. Si qui igitur testimonia. Hoc dicit testimonia i-ue pronunciata bifariam considerari poste, primunt, quatenus ab illis ipsis, quorum sunt,in rer praesentem dicuntur,hactenus ea arte carere. Deinde quatenus Ora xor ea aliunde sumpt inuo Accommodat proposito Ru ratione utiq; S ista sub artem cadere. Id quod& Quintilianum lenti ite uerba e ius plane ostendunt. Libro enim quinto,capite de exemplis, sic habet: Nonnim- quam contingit iudicis quoque,aut aduersarii, aut ei unqui ex diuerso agit,dictum aliquod, aut factum allumere, ad eorum,quq intendimus fidem. Propter quod fuerunt, qui exempla & has autoritates probationii ina tisicialium esse albitrarentur,quod ea no inueniret Orator, sed acciperet. Plurimum autem resert. Natestis, α quaestio,& his similia,de ipsa re, quae In iudicio cit pro nucians. Extra petita, nisi ad aliquam praesentis dis c litationis utilitatem ingenio applicatur,nihi l per se ii
ent. Sic Cherographa Rd hunc modii ubiq; a Rodol-
185쪽
pho id scriptum reperitur per uocalem secundam, non p rimam,potest enim diphthongus iamodo in secundam uocalem,modo in tertiam uerti,ueluti αλα--α sit: dicuntur enim Latine platea & Darius uocali utrobiq: existente longa. Sic si quis diducta ueste silens demon uret.) Hisboria haec eleganter explicatur apud Fab.lib.6.cap. 2. Simile extat apud Iustinum de Pisistrato lib.2. qui hoc pacto tyrannidem inuasit. Quin etiam tradita sunt ab autoribus. Cicero lib. 2. Rhetoricorum; Quintilianus lib. s.cap. 7. Nisi sine arte credimus dixisse Lucanu: Quis iustius induat armaῖ)difficile iudicatu est inquit Lucanus primo Pharsaliae libro.)uter iustius adgerendu ciuile bellum arma induerit, Caesar ne an Pompeius, cum magno uterque iudice causam suam tue tur. Caesaris enim caulam nisi probassent dij ipsi,nunquaillorum benignitate uicisset. Contra Pompeius,non modo approbatorem, sed adiutorem etia habuit causae suae Catonem Uticensem,hominem tam integrum, prudentemq; , ut haud scias,huic ne an dijs ipsis credendum sit. Simile quiddam apud Ciceronem est pro Q. Ligarior Principum,inquit,dignitas erat pene par, non par fortasse eorum, qui sequebantur,cautatum dubia, quod crae aliquid in iitraque parte , quod probari possiet. nuni melior certe ea iudicanda est, quam etiam dij ad iuuerunt. Sunt ergo pronunciata omnia, aut diuina,aut humana. ide Ciceronem in Partitionibus, atque itein in Topicis, & quae Fabius Quintilianus habet deautoiaritate lib. s. . . Oratione,eaq; uel libera. Liberam orationem hic eam intelligit, quae libere ac citra coactionem omne profertur. ExpresLam,ad quam ui atq; 'coactione quadaeompellimur. Fitq; haec expressio duobus modis,religione S tormentis. Religione,cum quis iureiurando ad dicendam ueritatem adigitur. Tormentis, quoties dolore ac cruciatu ueritas exprimitur . Iuratam deniq; oration In uocat,quae a iurato dicitur. Quaesitam, quae pee quaestiones ac tormenta elicitur. De quibus omnibus L . . 1 L multa
186쪽
inu Ita Fab. Qiintilianus lib. s. circa principium. Vt qai interrogatus,qualis esset hominu vita. Multa apud auistores passim leguntur de fragilitate uitae humanae, dum alia bullam alii fumi umbra, alii somnisi quoddam um-.hrae essu hominem dicunt,alij arbore folias ac frondibus comparant. Elegans ea de re praefatio est apud Plinium. in libro 7. Id de Pythagora proditum est memoriae. Vide pro gymnasmata Aphtonij,capite virvι, Et Tarquinius Superbus. Historia est apud T. Livium libro r.. ab Urbe condita. Diuerbia etiam. miae & prouerbia, &
adagia, &pa emias dicini . sed de his locupletis
DE COMPAR TIs, cap. XXII tu C. omparatio serequens est, ct magno usui Meto
ribus locus Iparatus enim feta Oad manu est. Et quoniam ex ijs sumitur, quae non altὰ seunt eruenda, sed propemodum nota sunt,atq; conssicua, etiaexpeditam proinde uim habet ad rudiores animos permouendos. In nomine uero non usiquequas conuesentit usus. Namq; apudpoetas comparationem uocant Grammatici,quam nos similitudinem dicimus, quale eri: At ueluti magno in populo cum dcoorta es Seditio, quae sequuntur. ristus es enim apud Virgilium locus. At qEam Comparatis. ηem nos stiplerunq; Exemplum dicunt, quo nomiane utitur risoteles. Et es sanὰ Exemplum in-.ter comparata,sed non omnibus comparatis conue
niet hoc nomen. Quamuis exim illud apud Cicerovem: An uero uir amplisimus, P. Scipio pontis . Maximus, Sp. melium mediocriter labefactantem natum
187쪽
D E IN VEN.9LIB. t. ristatum Reipublicae priuatus interfecit, L. vero C tilinam, orbem terrarum caede ct incendiis ua lario cupientem , nos Consules perferemus j quamuis enim illud, inquam, excmplum sit, non tamen φω quod subjciemus dici poterit exemplum: Ego te -consulem putem , cum tu me non putes consulan rem8 Et apud mintilianum in milite Mariano, Tu
si Tribunus esses, hoc fecisses P similes, hoc tuta eff
r comparationem fieri certum est,probare enim uult,iquia aduersarius, nec si Tribunus suisset, hoc conaα Mnecs miles, hoc perpeti uolui1set, ergo nec illum:Tribunum, qui occisus est, id debuisse tentare, nec -militem qui occissi perpeti, emptu uero Hud esse nemo dixerit .Ham iliud multo apertius apud Vir filium: Captiq; dolis lais miss coacti. Quos ne
:que Tytides, nec Larissaeus Achillas, non anni δε- ulre decem,non mille carinae.Indignitas rei cop ration non exemplo colligitur. Hoc enim uult e . cere poeta,indigni simum fuisse, capi unius fraude artibus eos, quos nulla uires superare potuerurunt. Explicemus ergo quid disserant comparatio. exemplum, quomodo item a comparationem litudo discernatur. Comparatione vocamus, cum duo aut plura in tertio aliquo conferuntur, quod
. commune sit eis, ut Catoni licuit sequi bellum citi D, ergo O Ciceroni licebit siequi. Commune est hi e ambobus, sequi bellum ciuile Exemplum es spe tries quaedam comparationis. Es enim uel aliquid maius,uel par,uelmimu quod ad imitandum, uitass
188쪽
a specie ducitur,ut apud LucanQ.Omnisq; potenas impatiens consiortis erit.Subjcim re longὰ factoruexempla fetantur: Fraterno primi maduerunt famguine muri. Romulus enim oe Remus primi Roma reges,ouendunt regnum non posse in consortia mi ti. Et a coniugatis etiam praediximus duci. Similias ni,quando ivnguntur aliqua,no in tertio,quod sit ambobus commune cquemadmodum fit in comparatione sed utrunq; in singulis,quorum quemadmodii hoc in No sic illud se habet in illo. ut si dica, quemadmodum uascula oris angusti Derfusam humorisrsuut copiam, sensim autem insistantibus replemtur,sic tenera puerorum ingenia,grandia non percipiunt,modica ct uiribus suis apta commodius addiscunt. Hic vascula oris arcthoe minora puerorum ingenia conferuntur,non in uno aliquo, ed illa in eo quod est,no admittere ea, quae impetu superfunduntur ue in eo,quod di ciliora subito nequeunt amplecti. Ducitur omnis comparatio,aut ὰ maioribus, aut ὰ minoribus,aut ὰ paribus. maioribus, ut rex non potest, ergo nec miles : ct ausus es uulnerare, ergo ct maledicere. A minoribus, ut ἡ diuerso,mialas potes, ergo rex potes,ct non es ausus maledicere,ergo nec vulnerare en ausus. paribus: ut, spotuit manes arcessere coniugis Orpbeus:Si fratro Pollux alterna morte redemi quid Thesea magnust quιd memorem Alcidem'Ex his enim colligit A
neas, sibi quos ad inferos ius esse desiendere, quom niam
189쪽
. DE INVENT. LIB. I. t piam par illis, O mihi, inqui genus a Ioue summes. In inueniendis autem iItis ad ea praecipuὰ respiciendxm est,quae eiusdemsunt generis, cum eo quo nostri est propositi. Neq; enim quicquid quomodo libet maius erit: nec si quid par aut minus, ad hunc locum pertinebit,utsi de eruditione quaeratur,no is hac parte rex maior erit plebeio ,sed Magister discipulo, exercitatus rudi. Sic si quaretur de regu
uiribus,non qui maius saxum tollere,aut graviorem proferre poterit laborem, maior erit ,sed cui opes ampliores,cui numerosior popularium manus. Cum dixerim autem comparationem in uno fieri,quod sit comparatis commune,nolo quenqua id fallat,quod nonnunquam eis quae comparantur ,sua singulis tribuuntur propria,ut si Didone decet habitare Asriacam,decebit O Aeneam petere ualiam. Quanquaautem non in uno proximo conferuntur sa,non tamen argumentandi uis in singulis es posita,sied in comuni quod ista coniungit. 2Neque enim boc nititur Aeneas, quod vel Dido in o Fic habitet,vel ipse Italia petat,sed eo quod subiicitur apudIoetam. Et
vos fas extera quaerere regna.ut sit argumentariq-nis huius se uelut neruus. Didonem decuit peregri na regna quaerere,ergo Aeneam itidem decebit.Sie etiam Iuno,Pallas ne exurere classem Argireum poturi, o quae sequantur. Deinde obiecit: Ast ego
una cum gente tot annos Bella gero. Comue nc.a-
bobus quo Iuno nititur,en uleisici thimicos,ut si Pulas potuit ulcisti nimim Aos, braho poterim
190쪽
quam comise iri utrisy; ponatur, non es negligen da nobis. Quanquam in nonnullis ad eloquendi ma, gis,quam inueniendi ratione pertineat,in plerisique
tamen praecipua es ct acris in istis inuentio. Prima quod latius ct minus dialectic/,hoc est oerplexe spi, nostq; dicuntur ista: latitudine ais diuersitate decorem quendam accipiunt,quod solumfer ectantus Aidetur virgilius in exemplo,quὀd priore posuimus loco. Deinde,quod ea,qua poterant alioqui pa-Via fortasse uideri,explicatione quid in singulis ii tersit ingens plerunque in alteram partem capiunt incrementum.ut in secundo exemplo, cum posuisset primum Pallada, nihil adiecit Iuno, quo minorem illam monstraret, quasi turpe putaret quaereremiorem se alterius Deae conuicio feri. et cum adpe sonam sua uenisset,non solum opposivit se Palladi,udidiceret: es ego,bed adiecit,quae diuum incedo regiana,nec id satisputaui addidit etiam,Iouis et soror O colunx, ut uel ex hac magnitudine sua admone-Tet,minoris numinis, uelut priuatam deam esse Pallada.PORea siubiecit:Pallada exurere potuisse hoc est,funditus euertere classem Argivoru quodq;
plus sit, id unius solum Aiacis iniuria permotam se cisse, deq; ipsio graui mas sumpsi epoenas, se uero
'non unumodissee, sed gentem, neq; tamen evertere rotuissee, aut poenas sumere ,sed etiam bellum cum ' ntumaci genere, O quidem tot annos. Sic tu