장음표시 사용
221쪽
ng INVENT: LIB /Ι. 99 pater o filius , nisi de altero dicatur alterum, aut
ambo de tertio aliquo, nequaquam repugnant,qui pe'quorum alterum altero conriat, neque sine alte
ro uel fieri possit, uel esse, cum uero quis dicat exempli causa9 irambile in anima partem esse ipsius, alius disicretam per se distinctamq; esse animam,certum es repugnare, ina, quod idem totum esseDeiant oepartem. Sic album et nigrum quibus tu una
evarata, non contraria sunt,sied adiacentia. sic currere non currere, non contradicunt, sic quiescere
ρο moueri , non priuatiuὰ repugnant, si de homine illa , ista de lapide dicantur es Illud tamen praeter-
undum nou es, contradicentium priuatorumque partes eas , qua negant, nonposse in alium conferri locum. Cum enim negatio, non significari, nouisitelligi sine asmatione possit ,semper repugnautilam eius quod negat, prae se ferat necesse est. 2 lancurrere nanq;sime cursu,nec caecitas sine uisu, intellectu comprehendi nequit. Cumq; negationem significent semper iti eis O negatio O Girsus ususq; i telligitur: babentq; velut innatam quandam in sie repugnantia ad i cui contradicunt,aut cui priuatiuὰ repugnant. Habent aute hi loci proprium hoc, quod non potest ex ipsis quicquam confirmari directe,sede diuersio , ut si in uno neges, in altero a mandum es,contras alterius virmatione negandum es alterum, ut si dicas, Utepater en ,sequitur non esse blium: ct filius est, certum es , patrem non esse sic, caecus es, ergo non uidet, contra quoq; , uidet,
222쪽
RODOLPHI AGRIQigitur caecus non es . Complectimur tamen non in nunquam binc inde repugnantia , atque directd probamus. Vt si lucrum es tabere, damnum essperdere: Si utile es positi re, inutile es amitteore. Illud vero argumentani genus: An perdereposim quaeris ' Seruare potui : , Cui totum d deram , isti negarem partem ' non ex repugnantis busent, sed a maiori, neque enim ut repugnantia hἱc sumuntur, stil consentanea ad id, quod instituis confirmare: ut sit alterum altero maius O dissicilius essenta. 2 teque enim quia seruare repugnat ei, quod es perdere, probaturam sie putat Medea ,
perditum ire se posse Iasionem:sed quia di ilius
maiorisque negocij est, seruare, quam perdere 4 Sic etiam, quia maius es totum donare,quam par tem , probabit non se cunctaturum in parte , cumdederit totum.
Q V APROPTER 'neque colores quos medios uocant. Recte illud, colores medios non esse inter sese contrarios. Uerum illud interim male habet animum meum, quod non uideo, quomodo his non conueniat contrariolum finitio. Contraria, inquit Rodolphus, sunt repugnantia, quorum utrunq; potest simul existere , & alterum sine altero bile. Iam repugnare inter se medios colores uerbi causa) rubrum & uiride est manifestuin, cum ita inter sese dissideant,uti neutrum poΩ
223쪽
DE, INVENTO LI B. I. i Ioost dies idipsum esse quod alterum, neq; est cur negemus posse ea simul & separatim elle; quo fit, ut coloribus mediis tota conueniat contrarioruni finitio;qiiod si demus, iam ne contrarios quidem eos esse inficiari po
Disterunt autem omnia . ) Dicit id quod hodia
longe decantatissimum est aphd omnes, nempe trisa riam aliqua eadem, aut disse otia siue diuersa dici, genere, specie, & numero . Generς eadem sunt, quae sub eodemi genere continentur; ut temperantia & fortitudo , quorum. genus est uirtus. Diuersa genere dicuntur, quae sub unum genus non cadunt v ut equuS , uelocitas. Specie eadem sunt, quae eadem specie continentur, ut Virgilius, Cicero. Diuersa, quae eade' specie mon coptinentur, ut haec ii 'lpes, hic leo . Numerp eadem dici solent, quorum inter numerandum alia ab alijs non discernuntur. Atque id rursum qu uor fit modis, nomine, s nitione , pxoprio & accidente . Sed cum horum plena sint omnia , nos eis missis pergamus ad alia . Quae praedicamentis disse
Nimis quam ridiculi illi, qui somniant interesse ne scio quid inter differentia & diuersa , quasi diuersa ea sola dicantur, quae in diuersis insunt categorijs, re liqua differentia . Cuius farinae est & illud quod apud Petrum illud Hispaniensem, aliud esse aiunt praesen tare, aliud repraesentare. Praesentat, inquiunt, uox seipsam , repraesentat rem significatam. Erit sortasse cui uideatur Duas affert obiectiones aduersus ea,quae hoc capite dicta sunt. Eam prior hare est: Opposita omnia etiam sunt disserentia: ergo non fuit facien- dum Rodolpho , ut locum hunc repugnantium in opposita differentiaq; diduceret. Cui obiectiona hunc in modum occurrit ipse. Contradicentia,inquit, & priuatilia nullo modo differentia dici queunt, propterea quod ea tantu differre dicuntur,quae utraq; sunt:contradicen N tium
224쪽
tium uero & priuatorii alterii semper non est. Cotrariae aut & relativa, si non cu suis quaeq; oppositis ed cu aliis quibusdam conserantur,nihil utiq; uete dici ill diia ferentia ut si patrem nepoti,album rubro, maritu soc
ro aut socrui compares .Quoties aut cum suis comittu- eur oppositis,ut cis nigro album,pater cu filio, cu uxore rixaricus; iam & pollent fortasse disserentiu utcunque appellatione reciper eo quod uel genere uel speciei disserant;aprius tamen apposita dicuntur, propterea quod non quoquo modo, sed certa quaedam lege alterum ita contra altersi dirigitur,ut opponatur unu uni, quod nofit ita in disserentibus. Itaq;in summa hoc dicit; Si diffsrentium uocabulo intelligentur omnia ea, quae quomodocunq; ita inter se pugnat,uti neutrum queat dici esse idipsum quod altersi,dari posset & contraria quoq;& re
Iatiua differetia esse. Atqui nunc ea sola hoc nomine donamus, quae nullo certo ductu inter se pugnant,sed se stantiis modo dimota sunt,possuntque plura repugnare uni, cuiusmodi haud quaquam sunt cotraria & relativa, 'quoties ad sua ea referuntur opposita. At enim repugnantia,inquies, sparsa sunt diffusaq; per locos omnes; quocirca parum considerate Rodolphus, qui suum iu Iis locum descripsit. Hanc quoque cauillatiunculam itare sellit Rodolphus, ut dicat repugnantia bifariam considerari posse: principio,ita ut ipsa inter se conferantur, atq; hac ratione per alios ea locos dissula non esse, d inde,ut spectentur singula seorsum , ac sic certe, ut ne ipsoru inter se fiat coparatio; luo pacto repugnantiu ea nomen admittere,& per oes locos diffundi.Verbi causa; Dulcedo si conferatur cui amaritudine, ad solum huc opposito ru pertinuerit locum. Cosert eandem sapori, iam species erit ; confert cum dulcedine hac aut illa, & genus dicetur. Eade collata melli, est adiacens,albo continsens,&c. In adiacentibus. De his supra cap. t r. Inter connexa. Quoru natura explicata est cap. 2 o. Et partiu& totius sui loci. Quemadmodum dictu est supra. cap.
Ita homo di equus species sunt.) Porro quid species
225쪽
DE INVENT LIB. Ι. Ioati q d genus,id explicatum est libri huius capite s. α6. Animatum & inanimatum propria. De quibus est ea.s. Id quod ante in Boethio annotauimus.) G.2I. in ovo de accidentibus agitur. Qui meminerit eius quoadiximus etiam ante Ca. 22. Complectimur tamen non 'unquam hinc inde repugnantia.) Creberrimum est hoc genus argumentandi apud autores, ut mirum mihi uideatur eos, qui uulgo dialectica in Gymnasiis docet, nihil aliud in ore habere quam illa Hispaniensia, albus est;ergo niger hon est, caecus est,ergo non uidet,homo st, non sanus,proinde qget.Quam argumenir forma ut fion improbo ita illam alteram scio apud autores omnes longe esse frequentiorem, cuius aliquot subij ci
Si summum malum est uiuere cum doloribus; con-'sentaneum est, summum esse bonum uiuere cum uot etate; Ex Cicerone primo libro de Finibus. Ronum liberi, misera orbitas,bonum patria miserit , exilium,bona ualetudo,miserum morbus, bonum integritas corporis, misera debilitas; bonum incolumis acies, misera caecitas. Ex eiusdem operas.lib. quarto. Quintilianus tib in Age non ad pesserendos studiorum labores necessaria frugalitas λ quid ergo ex luxu-hia speipΙdem libro quinto, prugalitas bonum , luxuria enim
Si maiorum causa bellum est,erit emendatio pax3Si ueniam meretur qui imprudens nocui non meretur praemium,qui imprudens profuit Si isthaec quae calidiora sunt,dissicilius gelu coguntur,congruens est,ut quae frigidiora sunt lacile coga tur. Ex noctibus Gellianis lib. II. c. 8 Et stultitiam fugimus, sapientiam sequamur, & bo nitatem,si maliciam. Sic in Topicis Cicero. Si anima quae peccat; ea morietur,ergo quet non peccat,ea uiuet.Ex Hieronymo .
di Euageliu est uirtus Dei in salute omni credenthergo in
226쪽
vo in perditionem omni non credenti . Ex epistolagi,
Qia Deus gratia mouetur,ergo & irascitur ξxinctantis libro de ira Dei. im: i Nam si Deus nun irascitur impijs atquς iniuitis, nec pios utique iusto sq: diligit. Ex eodem. Si eius qui male tacere cupiat, non facta solum , sed propositum odiise ulcisciq; oportet; gratia e con*rario habenda est bene faciendi cupido etiam si nequierit id quod uelit perficere.Ex libello Plutarchi de dilcerne do amico & adulatore. Cice. in quada Philipp. Cuius singulare prudentia admiramur,eius stultitia timemus cilian qua hic mVis simplex ilIud argum etandi genus subesse apparet, ac fidicat hoc mo. In Caesare Octauio singularis inest prudelia,ergo stultitia in eo no est. Cui no dissimile est il-lud pabis Quintiliani: Qui sapiens est, stultus non est. Illud uero argum eiadi genus, An Paere no possim qris, seruare potui. Verba sunt.11egere apud Ovid. qua de re ita Qui inti.li. 8. Na cu sit rectum,nucere iacile est prodesse difficile. Vehementius apud Ovid. Medea dicit,Seruare potui,perdere an possim rogas.
ad aliorum traditionem additorum,uel prae terra missorum. Cap. XXVIII. Vter hos autem quos hactenus executi sumus locos;alij quidem alio quam nos, quosdam feri cerunt,oe quosdam traditos a nobis praeterierunt, neque uel eisdem nominibus omnes,uel eodem disposuerunt ordine. Cicero quidem antecedentia,consie
quentia. repugnantia posuit, qMasi ita capiantur . . quemadmodum ille uoluit ea accipi,ostendimus in ter locos nequaquam posse poni. At ea quae nos propria i
227쪽
lria,qus finem,quae desinata,quque etiam in trudiuisa lacos applicita dicimus, in nustum Ciceronis locum poterunt includi. QSod quidem de fine et de Rinatis per omnes erati locos facit e s uidere; sed
propriy locus inter antecedentia ponetur fortabe , sed eo pam quo ostendimui omnes fere locos inter antecedentia posse numerari, O quo antecedenti non esse locum docuimus. Applicita autem, ut lo- eum ct tempus uoluit Cicero ut inter adiuncta ponerentur Aed Boethius ex tu credidit probabile βαlum duci argumentum;ut ex loco O tempore saepὰ
necessarium ducitur. Vt, quod non uiolauerit Clodius sacra Bonae Deae me,cum sacrorum tempore non ms fueritvied Interamnae. Simu l hic ex locoo tepore ductis est, ct quidem necessarium argumentu. Vsnpotent culpa male cosultortu ante Phocense bellu in Demosthene conferri, nondu. n.R.P. attigera ex tepore eLt. Non possunt odera ali bu more,nullus n. humor eo peruenire pot; ex loco μ-
mitur.Ita ex connexis,non es Imperator meus,quo
nia non sum miles tuus.Qus Osa argumenta cohsi rei rectὰ, necessario conficiunt; Ergo fortasse ia dicemus ea ex antecedentibus esse ducta;quodq; ine, pisimu est,cu locum ex quo inuenire debeas, co- gnitu ante esse oportea qua inuenire ex ipso queas os cotta,cu inuenerimus connituerimusq; necesti sariusit an probabile argumentu, tu demu ex qκον ducti sit loco cognoscemus. Adiacetia etia, actus,
η etsubiecta itide in adiunctis esse ceseqvtur; simili-
228쪽
j t 7 RGDULPHI AGRI C. ferict contingentia,bed loci in unum, hoc en,quari ampla facultas in quantas coacta anguntas ρ The misius forte hos inter communiter accidentia posuerit sitis mensubiectu admateriam maluerit re .
ferre. . Mos Deos exactisime distinguendos arbitror,ausiimque constanteτ virmare,nullos omnium erebrius aut expeditius usu uenire. Quod non sola qui poetas oratoresque reuoluet, uerum essesciet
sed ct qui philosophos eos excutiet, qui intimam et
in abdito positam sic rurantur rerum naturam,neda qui mores hominum tractant i quorum omnis circa
ista ex professo uersatur labor. 2 anque ex eis quuiusubstantia siunt,atque ex causis , ut certissma
indubitata eruuntur argumenta, ita rarae felicituri iis en,ut sit eorum nobis copia parata. Cumsint.n. arctissime coniuncta rebus Ierunque perinde sunt acres ipsae,aut cognita nobis,aut ignorata. Locum quem ex partium enumeratione Cic.et Themist. ex
diuisiione uocauit, Uon putam ponendiL Na si parrites oes cum collegero ad totu deinde progrediariipa fies ectussiundameta,quaeq; reliqua sunt,mea buntiora ergo domus mea est;apertu es id argumentu διoco quia partibus dicitur,duci.Sic si dica, habet iusicia,fortitudinem,modestia,prudentiam, ergo omnes uirtutes habet a Jecie est. Sin dixem,es uirtus O non prudentia unicia,temperantia,ergo forti ludo it etiam es pars domus, ct non tectu paries, tabulatum,ergo fundamentu,a disserentibus ducta
erunt hac argumentasuque non jit alius diuisionis
229쪽
DA INVENT LIB, Io Ioῖ partium enuntiationis apud autores ullos usus. mihi hau quaquam necessarius uidetur locus, qui
en sis descriptus est,cum proprie ct aptissime a
illorum quos dixi locorum naturam acco oden*tur.Tum locus qui Theminis es degenerantibus .i ab oecientibus nobis erit ton ea enim aliud genei rare rem,quam escere.Corrumpentia vero priua -l tia siun corrumpere uanque nihil en vicere, ed si tum id quod en ut non sit,enit L Vsum etiam interi locos posuit,eum recte dicemus a meiquantum . n. i ad utentem pertinet dem es finis rei qui usus. Dei scriptionem quam inter locos qui in substantia seunt illa numerauit,ego quia hoc siolum definiendi genus ι relictum nobis puto,ὰ definitione non discrevi,quod, cum definitione dicerem, pleηius sum pro iecutus i Tmerea quem locum Cicero a nomtione hemisti. 1 ab interpretatione,ego a noUine rei malui dicere. i auorita cui docuimus ηοῦ sola ex interpretatione, argumentμm nobis p bet nomen sed in plures pax tet usus.Quae I ero similia Cicero, quaeqne Themiai s ius similia itidem dixit , O esse in qualitate, Ol quantitate, O maiora etiam esse O minora , eali comparata dixi, qμemadmodum Cicero. 2 anq; a quem locum Cicero similium ficit , is in eum, quia in inter comparata i paribus recidit. At qua nos milia dicimus, Cicero ea non habet , Themisius, uocauit a propratione. auam formam autem dirili xit Cicero , cηm speciem maluisset, nisi quia specie. rum, speciebus credidit Latinὰ non posse dici ,
230쪽
eum, hunc locum omnes rect/'an fecuι speciem appellant . Iam contraria maluissem dicere ut Cicero) ea qua opposita uocant omnes , insi omnes ita uocarent .' Casus autem quoniam tenui mo stoniugatis discrimine secernuntur, estq; similis Oratus proinde usus ipsiorum, quoniam Cicero in comiugatis incluserit, ego excludenda non putaui. Trassumptionem , uel c ut nos P translationem, in rei nomine ad quod pertinet. rectiusposuisse videmur, quam ut proprium illi daremus locum . Urdo quoque non ideo apud Ciceronem locorum, qui apud Themistium,ne ego quidem sum utrumuis horum β.cutus.Utque paucis rationem ordinis mei reddam,
ita iudicaui primum quenque locorum ponendum, ut esset arct imὰ quisque cum reconiunctus , O proinde ut longius defluxit a subgantia rei, posteriorem posui;quo factum est, ut repugnantia ultrama ferent,quoniam non modo non arcte cum re cbhaereant ,sed di dentia etiam infectaque tollant ipsam atque subuertat.Quo facilius auit fit omnia uidere,disponam ordine uelut in tabula,Ciceronis Themistij,nostrosque locos: eritq; praescriptus omnibus numerus,quem in suo ordine haben deinde subiicietur alij numeri qui indicet ad que' usq; locis alioru unumquelibet conferri oportebit. msi quis apud quepia sit locus, qui uo sit apud alios, numerus proinde in alioru ordine apud quos no est, nomadscriptuss qui loci etia in plures alioru c5ueniat locos , planes numeros subscriptos habebunt.