장음표시 사용
361쪽
L ELA DIVISIO O FLA TIO VIS, σquid sit Expositio,quid Argumentatio. C. XVI. AZteram orationis diuisionem ab orationis effectu diximus accipi. Is es, docere quoad eius fieri poterit. Qui docetur autem , aut paratus es credere, aut en orationis ui cogendus. Sic Ooratio, aut satis habet explicare rem,de qua dicit, cuiusmodi sit, secura fidei opinionisq; eius qui audit: aut talem esse peruincere etiam retinente a ditore conatur . Illud expositionesit, istud argu mentatione: Omnis igitur oratio, o prorsus omne quicquid dicitur, aut expositio erit, aut argumen ratio . Expositionem priore libra diximus esse ora. tionem, quae solam dicentis mentem explicat, nullo quo fides audienti fiat adhibito. aargumentationem uero orationem, qua quis rei de qua dicit, fi
dem facere conatur. Inter narrationem O expositionem, item argumentationem ct confirmati
nem, nulla sanὸ est disserentia, nisi quod narrationem O confirmationem duas orationis partes facimus, quibus certus es in causis locus , expoli'tio autem O argumentatiogeneralia sunt nomina, O in prooemio sepe exponimus, s e,argument
. mur; in narratione interim argumentamur, σin confirmatione exponimus, ct iu perfratione it dem utrunque nonnunquam facimus. Itaq; ut quaminimum confunderemus nomina ikta cum illis,plac thac siclot imum nominare,quanquam sit es
362쪽
n DoLΡΗΙ AGRI C. nonnunquam apud autores invenire confusa. p sitio ergo quemadmodum dicimus en, quae rem recenset solis talem aliquam esse, uelut credenti
auditori. Argumentatio,quae talem esse rem,ratione peruincere nititur. Vt fit expositio; Urbs antiqua fuit, Tyrii tenuere coloni, carthago; quaeq;s quuntur. usas enim propter quas oderat Aenea Iuno,recensit poeta .Easq; si sic accepisset, ut dubiufaceret,an odisset Aeneam Iuno, harumq; commemoratione causarum vellet id docere ; argumeηω- tio esset. Nunc quia odium Iunonis uelat certum indubitatumq; sumitur, cui causae subduntur,non ut ostendatur odisse Aeneam Iuno, quippe pro certo
id en, quemadmodum diximus : sed propter quas odium ipsum prouenerit, expositio est. Quod si iam
conuertamus orationem, dicamusq:,non dubium est quin oderit Aeneam Iuno , quoniam Carthaginem amabat, cui exitium ab Aeneae polieritate ventuavum erat, o quia contra Troianos fleterat pro Argivis suis in bello, ct reliqua quae poeta subdidit,
argumentatio fiet. Vt obiter admoneamus, idem quandoq; expositionem ct argumentationem, muratata tantum orationis forma, feri posse; cum possit idipsum ct causa rei esse, O ratio . Rarionem in praesentia dico, per quam res cognoscitur; causam, per quam est. Ergo si quis, cum uideat deficere im' nam, disseratq; id euenire, quoniam terra interpore
sita sit inter siolam ct lunam; excludatq; radios solis, ne misi ad luηam, illustrare posmi eam. fulgo- ,
363쪽
DE INVENT. LIB. II. I tresivo eausam dicit, expositioque erit. Si quis autem cum uideat lunam deficientem, probet terram interpositam esse inter solem ct lunamquonia aliter deficere luna non possit: rationem tantum res det. At si cras defeeIum ire lunam praedices, idque Onendas,quas doceas terram inter solem ct lunam interuenturam; idem iam, hoc est, interuentus terrae inter solem lunam, causa erit desectus luna, quia per eam eueniet: ct ratio quoque et, quia per
eam euentura esse cognoscetur. A limentatio at
tem est, quod paulo post subieeit poeta , Mene i
cepto desistere uictam: Uec posse Italia Teucrorum auertere regem e Et reliqua; noli enim sunt
loci. PDn dicit Iuno sibi ipsi tanquam credenti , nolle se desistere proposiro: sed addita ratione, docet ipsa se , quare in dignum sit ut desistat; horta
turque , ut in sententia permaneat. Huius autem admonendum uidetur, nonnunquam in expositione uenire argumentationem, saepius in argumentationem expositionem uenire. Eaq; si per se accipiantur, quicque poterit uocari id ipsum,quod est . Amgumentatio erit itaque; insensere omnes , ct quae sibi quisque timebat. Unius in milieri exitium conuersa tulere. Quo magis enim potuisset probare , omnes assensisse, quam quod gaudebant securitate sua e Ita apud Ciceronem pro Milone. Seruos ex Appennino deduxerat, quos uidebatis ; res enim erat minimὰ obscura. Et paulo post iterum. Mam uocem eius ad hunc M. Catonem flatim
364쪽
RODOLPHI AGRI C. contradictione Thebanorum oriuntur. Communi ter tamen utrique parti disputandae sunt. Neque enim poten quissuam satis constanter siua confrinmasse, nisi quae dicuntur ab aduersario, diligenter eonfutaverit. Sunt autem aliae quaestiones alijs f cundiores , ct quae in plures spargi quaesitiones possunt. Aliae tenuiores sunt, minus c ut ita diacam o sinuo e. magni autem en, acris que in primmis iudicol , uidere quas ex primis uaestionibus d ductas d putandas accipiamus . Pleraque ei αmodi sunt , ut nihil aut minimum summae rerum afferant, exequique eas fastidium potius, quam fidem paret . A lia contra sunt , quae totum propὸ euentum intra st uictoriae continent: circa quas d ligentissimus incumbit disserenti labor. Cicero in quinque Tusculanarum disputationum libris, cum solum quantum mihi uidetur id oecere uoluisset, solam ad bene beateque uiuendum sit cere uirium rem; uidebat plurimum ad id docendum adiumenti sibi collaturum, si docuisset animorum immortalitatem. Quia tamen id di*cile probatu uidebat, subiecit homo ingenio sit imus in locum eius i quod
proximum erat,nihil mali esse in morte: ex quo u lut excursu quodam delatus es eo, ut tentaret escere,quod praecipue cupiebat, non interire animos.
uuod iam si minus posset obtinere, ne nihil tamen egisset, id peruincebat utique malum non esie mori. Hinc iam tribus sequentibus librissubdidit, non cadere dolorem in sapiente non aegritudine,non per
365쪽
- Ds INVENΤ. LIB. II. 16ς turbationem. Quae cum probata fiunt, quis non uidet facilimum permanere ad probandum,si mors non es mala, se reliqua quae mala putantur, non cadunt in sapientem,ei cui haec mala non sunt, uirtutem sumamum esse bonum' Sic si quis quaerat,an manes nocturnis molesti apparitionibus,possint carminibus coemeeri.Primum utique fuisset in bac quaestione excutiendum priscae philosiophia, quod totius disputationis discil um fuisset, an sint ulli manes . at nobis religio hanc quaesione superuacuam fecit,quando fide certum est, animas non interire. Deinde essia,quod nobis nunc es primum,an appareant. Xam Ohoc multi non putauerunt, sed uanam ex no ira cogitatione uel metu imaginem, simulachrumq; capere . Post haec, an noctu possunt apparere, cum etiam ea, qua natura conspicua sunt, delitescant.
Iam si manes sunt,quomodo pinint esse molesti s Videtur enim si quid noxium babuerint in natura, id δeorporibus fuisse , rus deposuisse cum corporibus. Hinc iam sequitur,an possint ulla ope humana coerceri, an posint quicquam carmina, an postini eos
coercere carmina. Hae autem quaention es omnes, in
ipsis primae quaestionis sunt positi ue rbis: quod ipsa
res indicat . ia i in priore Ciceronis quaestione, quatuor illae quatuor librorum quaeritones includuntur in uno eo uerbo csolamo in questione posito . Si mnim sola uirtutem sufficere ad beate uiuendu docendum est, prius oriendatur oportet, mortem malum
non esse. Si enim ea mala sit, opus erit ad beatam
366쪽
uitam immortalitate. Deinde, dol orsi malus cadatq; in sapietem deerit rursus aliquid uoto ipse
us. Cicero igitur conatus eni docere , no cadere eum:
in sapientem quod ut splendidius emi, ita impetrabilius forte fuisset, propiusq; fidem, non esse malum
dolorem: ggritudinem autem oe perturbationem, si non ueniunt in sapietem,nihil omniu extra se σα,
petendum esse sapienti , propter que ista suscipiun
tur, oriendunt. Ergo nudus iam sapiens, nuo relis quetur uirtuti. Sed de questione quomplex sit, O qao ita tres qugstionum, quo etiam non nun -
quam ipsa qussio inuenienda sit, et una in plures diducenda qussiones, hoc pacio nobis sit ζδplicatum . Scholia in capus I .
Propositam iani quaestionem Rodblphus incommutario prologi declamationum Senecae hunc locum pulchre exemplis illustrat. Faciunt etia huc que sunt apud Pras posteriore commentario de Copia. Qgiae trahuntur. uel ex uerbis. Ex uerbis quaestiones ducuntur, quoties uerba ipsa quaestionis principalis,uel seortum singula iii spicinans,iiel quaedam eorum cum quibusdam conseri mus. Contineri uerbis dicuntur illa, quaecum rebus eis, quae uerbis significantur,certo quodam neXu cohaeret. An Cato recte tradiderit Martiam Hortensio. Huius facti mentionem fecimus cap.huius lib. 8. Nanaque no de suerunt Philosophi,&c. Ab hac sententia non ita muta tum abhorrent, quae in Symposio Platonis dicit Pausamnias. Cuius uerba Aul. Gel. hunc in modum Latina fecita .. omne,inquit,omnino factum sic se habet, Neque tu pe est quantum in eo est neque honestii, uel ut est, qua 'nunc facimus ipsi resibibere,cantare,disserere. Nihil na, quu
367쪽
horum ipsum ex sese honestum est, quale cum fieret modo factum est, tale extitit. Si recte, honesteq; factum est, tum honestum sit, sin parum recte,turpe st; Sic
amare, sic amor no honestus o is, neq; ois laude dignus ,1ed qui facit,nos ut honeste amemus. Vicerit 'ne Ana stones Hercules. Iust. lib. Σ.& Herodotus lib. : Strabo lib. t Σ. inter fabulas refert, quae de Amazonibus dicuntur. Nomen habet a priuatiua particula α& μαζος quod
mammillam significat, eo quod mamillam dextram inde a puericia usque adustam haberent, quo si quando
posceret usus, expeditius eo brachio uterentur. Quae loca tenuerint, non usquequaque inter autores couenit ,
neque in eisdem semper locis mansere. Aiunt fuisse genus mulierum , quae sine uiris atque adeo in contempta quendam uirorum,per se Rempu. administrarint, bella gesserua alis s etiam imperarint. Haru reginam quanda, inter caeteros labores suos fertur uicisse Hercules, balteumq; ei ablatum Eurystheo tradidisse, An pugnent cugruibus Pygmae id Plinius lib. 7.ca .r i. Super hos, inquit, extrema in parte montium Spithunaaei Pygmaei narrantur, ternas spithamas longitudine, hoc est, ternos dodrates non excedentes, salubri toelo, semperq; uernante, montibus ab Aquilone oppositis, quos a gruibus infestari, Homerus quoq; prodidit. Fama est insidentes arietum, caprarumq: dorsis armatis s/gittis , ueris tempore uniuerso agmine ad mare descendere, & oua pullos
que earum alitum consumeret, ternis eam expeditionem mensibus confici, aliter futuris gruibus non resisti, casas eorum luto pennisq; & ouorum putaminibus construi. Aristoteles in cauernis uiuere Pygmaeos tradit .
Vide Homerum I λι-., . in principio. Quod proposituantea. i. thesin diximus.) Lege cap. 8. Alexander subuersis Tbebis. Sumptum exemplum ex . s. lib. InstitutionuFabii.Traciat idem Erasinus in Copia, lecima ratione dilatandi,& in Pandectas scribens Budaeus. Item Trapezutius lib. Rhetori c. I. A Calsandro. Hic unus fuit ex ducibus Alexandri, qui illo mortuo Thebas restituit.
368쪽
' Apud Amphyctionas. Amphyctiones, inquit Buda
us,consessus quidam uir Graecus , apud Thermopilas couuenire solitus, ab Amphyctione Deucaleonis filio sic dictus,qui & ipse populos cum regnarer, ad conuentus conuocasse dicitur,&c. Lege Budet annotationes iii pandectas. Et Erasini Chiliadas, Ana ctionum confessus,solam ad bene beataeq; uiuedum sufficere uirtute.ὶ Hoc docet Cicero Tuscul. quinta . Nihil mali esse in morte. In prima Tusculana uariis argumentis ostenditur. Hinc iam Pribus libris sequentibus.)Id estausculana secunda,lertia,quarta. Disputationem. Cic. li. s.epistolaru ad Atticum Quod prima disputatio Tusculanate confirmat,sane gaudeo. An manes nocturnis molesti apparitionibus possint rminibus coerceri. De hac inanium apparitione nouum est miraculum in epistola quadam Plinii lib. I.de Athenodoro philosopho. Vide Augustinum lib.9. c. o.& Iuuen. Saty. 2. Quae autem &quantae sint uires carminum seu incantationum explicat in pharmace utri amVirgilius. Et apud Plin. de uerbis, & incantamentis carminum caput est lib. 28. Sed de quaestione quo tu plex sit. Epilogus est eorum quae de quaestione dixit. Quae quoniam multa sunt,&diffuse tractata,age nos quoq; uelut enumeratione quadam omnia in memoriam reuocemus. Quaestio est cum interrogatione elata oratio,ad quam ita esse,aut non esse responderi queat.
Ea quomodo ex sententia Rodolphi diuidatur, subiecta indicat descriptio.
369쪽
plici pronun ' Aut quo hoc si l finitio. ciato nascit, fillud, quod est x Aut g
suntque tres ei' differetiae Irim uec parte . , eti
tur trifariam opulatu,ut .uoluatur, neclium,& terra quiescat.
Compositu, quod est du- / Disiunctum G sit ne aue
TDic his et ob:linio sibi , nua ai i CAliae praedicatiuae dictitur,x ut sit ne homo bipes. Prior, quaa - sibi quaestionum. I Aliae eonditionales , an si quis currit,is & mouetur.
Atque shic du-- l . WAliae purae sunt, ut an se
im: plex oritur di uersitas anima immortalis.
t Altera , qua Aliae modales, in quibus
tingens, impossibile, ne- essarium
Postremo, pro diuersitate artium ad quas pertinent quo modo tanta quaestionum diuersitas sit oportet, quanta ipsarum est artium. Iam
370쪽
Mil Iam quisquis semit aut dicit, qone aliqua tractat Ea in altercationibus tum apparet,cum quod alter as.bui firmat,id alter negat In caeteris orationibus4nuenisisc potest, si persona ,so ru rem,& conatum invicem comparemus.
Praererea quaestio nes. eae,in quas prima quaestio didu-'g inciturέ parrimi ue bis apsis positae sunt, partim in iis,
.e' qua uerbis contine' tur.Verbi causa. CIqIUI ii . bi tricii κb: Prima quaestio est. l .mula An recte Cato Martiam Hortensio tradiderit. - L Iu . Quaestiones inclus in uerbis. l. Zndb . ' An fuerit Cato,an Martia,an Horten sius, an sit ali-e iii I . quid rectum,an Cato Martiam tradiderit, an tradiderit
et: imaestiones titillisagiijs, quae uerbis Lontinentur. Antio quisquam uxorε hurit,an recte huerit,anidi miserit, an recte dimiserit,an tradiderit alteri, an recte tiadiderit. . ur&2 Deinde,num Cato uxore habuerit,num recte buerit,nu. dimiserit,i mi recte dimiserit, num tradiderit alteri, nurecte tradiderit. Hinctiam,ςcquulcato habu rit Ma d ns . 2tiam,ecquid eam dimiserit, ecqujd eam tradiderio ait . uruis ri; ee quid Hartensio,& unum quidque is orum, recte an secus. Inde iam postremo loco sequuntur illa'; An ciuis Romanus, nator,philosophus,&'quidem St icus,ho-2ῖ ..t Imo se iterus habuerit,dimiserit,irassiderit, &ata recte haeibuerito in dimiseria , tradiderit uxorem atq; hanc qui dem nobilem , iudenem , pudican deniq; e Mamaudiuo etiam,homini alte i. iobiliori,liba ratius uiuenti,consulaxi Di: Ti,diuiti; gratioso,et quenti; idq; holc tempore hoc moda Iliedo, pyopter has eau s. Quae tam late diduxit Iodolph.