장음표시 사용
381쪽
DE INVENT LIB. II. I Isione. Rebus contingit fides , quam is qui audit, uelut tacita apud animum Dum argumentatione colligit : O ex persona eius qui dicit: quia uel uis puistatur, cui tuto positi credi, uel assectus aliquis, ut beneuolentia , ut ira, ut mistricordia, propensi rem facit animum audientis ad credendum. Et ex reliquis, ut sunt tempus, locus , res, ct ipsius etiaqui audit persaepe cupiditas, uel aequitas utcunque animi , cuius parvi refert, siue ita esse ,siue aliter credat, ct ipse dicendi modus. Unde Opersaepe dubitatio dicentis, nostram opinionem coormat, non quia id uerba inciant, sed quia credendum uidetur maxime ei, qui nihil improbius .rmet. Contras argumentosius, ct solicite dicenti, minus habetur interim Dei. Putamus enim non fuisse de fide n
sra dubitaturum , nisi fidem sibi ipse non haberet;
o quia sciret non dicerest uera, in eam persuasiorinem uenire, ut ne uerisimilia quidem nobis putarest uisum iri. Unde ductum etiam in prouerbium est . neminem satis credibiliter aliis mentiturum, nisi,
qui fuerit antea sibi mentitus . sinon ille Virgilianus, nihil habet in uerbis suis, quo fidem faciat eis, quae de casis suo, deque fabricatione equi confingit . Vnde ergo fides illi uenit ' Primum crederibatur auectos hostes ; unde dimoto metu libertas i n Troianis negligentius omnia securius audiendi , minusquesupina uerba Sinoni, accipiendi, ut quae nihil possent nocere . Deinde Sinonem res
sum bo Ilibus, non uideri nisi offensum suis O in
382쪽
--i R ODOLPII. AGRI Q cu esse pine. Ad haec praeseti pro uiro fauis,et fericordia ex periculis. Palamedes Troianis Vlisses iamulatione o uetandis bellis acceptior. Vidisses eou itia Troianis Uudolisique inuisιs.Troiani cupientes uera esse quae dicebantur , o paratiores ad crede dum, quia nullum uidebant esse praemium mendacio. Praeterea Palladium ὰ Graecis 8 Troia furto ab Iatum. Equus animal aptum bellis, o dea praesidi bellorum sacrum. Post Laocoon a draconibus peris emptus, qui equum uiolauerat. Quia narrantur omnia consentanea istis, quanquam nihil sit in oratione, quo uera qua dicuntur probentur ipse tamen, collectione collationeque rerum auditor, earum inter se ordine ct congruentia, sic sesibi persuadet. Ergo creduntur alia,quia uera esse certum est quale en quod primum narratur de Talamede . Quem falsa sub proditione Pelasgi . IInsontem infando indicio,quia bella uetabat. N. Demiscere neci. Et iterum.
. Omnis spes Danaum, ct coepti fiducia belli, 1 tPalladis avxslijs semper Retit. Allia creduntur,quia sunt per se probabilia,ut 'Saepe fugam Danai Troia cupitre relicta Moliri, longo fessi disicedere bello. Et . Eripui fateoro laeto me , ct uincula rupi. Et γ. sensere, omnes, ct qua sibi quisique timebat,
unius in miseri exitium conuersa tulἔre. Allia creduntur, quia aliis ueris similia sunt, ut Sanguine quarches reditus.
383쪽
D E INvENT. LI B. II. T creditur enim , quia simile illius est e Sanguine placastis uentos, uirgine caesa; quod
criminibus terrere nouis, hinc spargere uoces 3 Inuulgum ambiguas. Certum erat antea talia solitum illum facere .s uaedam uelut in numerum creduntur, quia nonen, cur falsa ea putemus . vi Illi me comitem o consanguinitate propinqua, Pauper in arma pater primis huc misit ab annis Et, Bis quinos silet ille dies, tectusque recusat. Prodere uoce sua qκenqua,aut opponere morti. Et, Limosoque lacu per nocten obscurus in ulna
. I Un enim ect, cur ista, nes sic, net potius non sic facta credamus. Quaedam etiam fidem ha αbent, quia inter duo prorsus uera uelut uia, uel transitus , quidam statuuntur : occupa ntque ea mentem, quia ad alia non respicimus, ut haec vera credamus. Vt Palamedem fraudibus visis occisum esse, pro confessio est, ct Sinonem reli lictum ὰ Graecis in patriam profectis, res ipsia indicat . Connectit haec duo capita Sinon, hinc sumpto fundamento fraudis, quod consanguineus esset Palamedis . Quod cum uideatur nihil summa rerum allaturum , ct uelut extra rem, ct nisbit ad rem pertinens,pro uero accipitur, originemqς fictipraebet omnibus illis, quae pontea dicuntur . ut
384쪽
RODOLPHI AGRI C. interim admoneamus, nulla parte illum qui contra nos disserit,acrius inspiciendum, quam ubi minimanetere nos,uel etiam ridiculus nobis, firmare partesnosras uidebitur. Ea nanque qua palam nos premunt,uelut aperta vis,ui repelluntur, ipsaq; uel imdormientes nos impetu suo excitant.Quae uero tana quam nolida, ct nonnunquam etiam ut pro futura
proferuntur,quo tectius plerunque,eo grauius disciliusque uitatu periculum ferunt. Postremo creditur dicenti ipsi,quia uel grauis uir uel benevolus putatur. ed id figurandum pertinet, quod dicit; Fas odisse uiros. Et, quod dii prius omen in ipsum conuertant. Quanquam sint autem by omnia in ipsa
oratione, non tamen altera adhibetur alteri, tanis
quam fidem facturased singuis per se positis, repura
tatione audientis apud animum suum comparantis eas arant fidem.Pleraque vera seipsis, sola rerum Uimatione,quia apes accommodateque omnia n turssus dicuntur,idcirco uidentur credibilia. Horaque fidei genus, cum omni orationi nonnunquam, tum es expositioni maxime necessarium, cum non habeat ea fidem nisi ex rebus. Fides autem qussit oratione en,qus conficitur argumentando, cum redubiam probabili colligimus argumento. Id ueris quo simul complectimur rem, quam probare uol mus, illud inuentum,quo probare.conamur eam, argumentationem esse dicimus. Sane quo pacto amgumentum rei probano argumentando adhibea-
rutila commune prioris libri initio, quam potuimus
385쪽
DI IN VEN. LIB. II. r raptissimὰ conati fumus explicare. In hoc loco,qugargumentationis,hoc es,orationissunt propria , dia
xx persona eius qui dicit.) Autoritas quomodo fide
conciliat, uide Ciceronem in Topicis sub fine, & Quintilianum Iib .cap.2. Unde& persaepe dubitatio dicetis Qua de re pleraque est uidere apud Erasmum in declamatione quae Lingua inscribitur. Accipere. Videtur legenὸum accipiendi. Non uideri nisi. Videri hoc plane redudat, si grammaticam consulimus. Qui nihil improbius
affirmet. Tribus maxime persuadetur, uita dicentis, uexitate rei.& sinplicitate elocutionis. Vide Aristotelem Iib. 2. cap. primo. Rhetoricorum. Neminem satis credibiliter aliis mentiturum. Quintilianus lib. duodecimo. Prodit enim se inquit, quamlibet custodiatur simulatio. Nec unquam tanta fuerit eloquendi facultas,ut non titubet ac haereat,quoties ab animo uerba dissentiunt. Sanon ille Virgilianus. secundo Aeneid. Similem narrationem est uidere apud Τeren .cαὐτὸν ei α.qua Syrus Cliniae suspicionem tollit. Id uero quo simul. Itaque argumentatio est oratio ea,quae & rem probandam, & argumentum quo probare rem eam uolumus,complectitur. Cicero in Partitionibus ait,agumentationem esse explicationem argumenti. Idem in Rhetoricis, nomine argamentationis duo significari dicit,argumentum ipsum,&artisciosam inuenti iam argumenti expositionem. Sana quo pacto argumentum rei probandae argumentando
adhibeatur. Lege lib.superioris cap.1.
386쪽
' primum coepit despjtq; in mentem, in qua necesse es fidem omnem confinere. ut ipsa perse mens alterum ex altero res perceptas conferendo colligit. Prius est,ut quia uidimus Lunam iam plenilunio descere,et iterum,tertiὸ ,quartὸ itidem fieri, dicimus, Luna tunc θ tunc, alio item alioq; tempore planilunio defecit,nec unquam aliter es uisum: colligi mss ergo, Luna nu quam nisi plenilunio deficit.Priora enim illa sensu percepta fiunt singulatim posterius autem quod est,Lunam nuquam nisi plenilunis deficere,mente sola percipitur.Secundum,cum mesalterum colligit ex altero. Vt cum dicimus, Luna
nunquam deficit nisi plenilunio , ergo necesse s id
feri interuentu terrae lunam obumbrantis. Horum enim utrunque nisi mente,percipi nequit. Pro bacdiuersitate duae nata simi perfecta forma argumentandi,quarum alteram inductionem,alteram uulgo uocant Graeco nomine , Cicero apu c μ' omnia prope ad uerbum, ratiocinationem dixit.Λ1ihi recisimὰ uidetur inductio dici, enumeratio quemadmodum Cicero dixit, argumentationem quandam esse ex partium omnium enumeratione.
387쪽
DE INVENT. LIB. IL 1 ς Inductionis uero nomen magis convenit imperfecta enumerationi,cum duobus tribusue propositis induritur audito ut in omnibus ita credat esse. Es au rem inductio uel ut nos dicimus enumeratio, argumetatio qua ex pluribus uel partibus,uel Jeciebus, 1 num uel totum uel genus uniuersaliter colligitur. Genus in praebentia uoco,quod aliqua ratione in plura diuiditur.Species,in quas id diuiditur. Ex partiritus hoc modo. aries in meus, fundamentum meu, etectum meum, reliquaq; partes meae siunt: ergo do Mus mea eri. Et hoc item: Plebs Romana optimὰ de Milone sentit, equenerordo; ctsenatus; totus ergo Popu. Roman. timὰ sentit de Milone. θ ciebus hoc modo; Pompeius habet uirtutem, habet peritiam rei militaris,autoritatem, felicitatem habet ergo cuncta Pompeius insummo duce spectanda . Ratiocinatio' se Latino malumus uti nomine
est ut inquit Arist. oratio,in qua positis quibusdam, necesse est aliud p terea qua posita sunt euenire.
Vel es argumentatio,in qua positam duarum pro positionum duo termini sic iunguntur in tertio alia quo,ut necemsit eos eode modo inter se colu hoomnis insidiator iure occiditur,Clodius en insidiator, ergo Clodius iure occiditur. Hic in his duatabus propositionibus, iure occidi ct Clodius, iunguntur a*rmative; in eo quod eu insidiatorem esse , iungunturq; inter se etiam .rmative. Sic etiam negatiue, nullum qui fatetur ὰ se hominem occi
sum, fas est uiuere, Nilo hoc fatetur, ergo Milonit . . fas
388쪽
RODOLPHI AGRI C. fas non e ct uiuere. Hic Nilo ctfas esse uiuere ,disunguntur negatione, in eo quod in fateri homi nem a se occisum, disiunguntur ergo itidem inter . Sed quae fit loratiocinationum, quotq; sint earum figura exacti prosequi ad iudicandi pertinet rationem An praebentia,quoniam necesie es usu uenire nomina ista;ne sint ignorata, obiter quantum praesie tis reisufficit instituto,dicantur. Id ergo quod esscitur argumentation alii conclusionem alij intentionem uocant,quoniam sit id, quod intendimus argumentando conficere.Ea uerὀ,per quae conficimus coclusionem,propositiones dicuntur. Et in inductione quidem nullum inter se discrimen habent propositiones,nec numerum praefinitum. Pro multitudine .n.
partium aut specierum,crescat is,necese est,et qua libet ex aquo adhibetur conclusioni conficiendae. In ratiocinatione autem duae tantum punt propositiones. Quarum altera plus uirium habet ad conficie dum,quia conclusionem fere intra sie complectitur, o idcirco ea uel maior propositio uel expositio uocatur. Altera minus habet uirium, quam vocant minorem propositionem , uel asiumptionem .' Et omnis quidem propositio duobus contineturi, uel eis tremis,uel terminis. Quorum hic subiectum dicitur, de quo dicitur aliquid. Hic veris p dicatu uod
dicitur de aliquo . ecesse est igitur in duabus propositionibus ratiocinationis quatuor esse terminos; interque hos quatuor, quia unus bisIemper accipi
tutiustu quidem miniserio quatuor sunt, reueratamen
389쪽
DE INVENT LIB. II. r7 tamen nonpluressunt tribus. Quorum qui bis su mitur , medium dicitur,quoniam in eo alij duo lanaeguntur. At qui cum medio sumitur in maiore, maius extremum, in assumptione vel minore extremuminus uocatur. in hac ergo ratiocinatione,omnis
insidiator iure occiditur, Clodius est insidiator,emgo Clodiusiure occidituri. Conclusio eri, Clodius iure occiditur,ea est enim quam probare uolumus.maior est omnis insidiator iure occiditur. minor, Cloridius es insidiator, medium est insidiator, quoniam in eo,iure occiditur, quod est maius extremum, O Clodius,quod es minus, iunguntur.P ter has duas
steries argumentandi perfectas, aliae sunt imperfecta duae:quae nisi captiosae set, non in Oeciem tantum,sed uere conficiantur, adi s semper redigi pinunt. Quarum quae ad ratiocinationem ducitur, Gibmema dicitur, id est, cui Quintilianus interm pretaturo coramentum. Quo quidem cum possintorenia mentis nos Ira signari cogitata, argumentationem significauerunt ex altera ratiocinationis propositione, hoc est, maiore uel minore, ct conclus ne compositam. Et maiore, ut insidiator iure. occiditur, ergo Clodius iure occiditur. Ex minore, ut Clodius es insidiator, iure ergo Clodius occidiatur . Qua vero naturam habet inductionis, Exemplum uocatur.Quid sit exemplum, superiore libro, cum comparata tractaremus,a nobis es dicitum. Sed Mo omne exemplum redigitur ad inductione,nec omnis imperfecta inductio est utique exemplum. Illud
390쪽
no DoLΡΗΙ AGRI C. enim. P. Scipio occidit iure Gracchum, ergo tacesro iure occidit Catilinam; nemo negauerit exemplum esse: I Un est inductio tamen ,sed ratiocinatatio. 2 c enim Scipio pars est Ciceronis, nec speri. cies illius. Sic ct quanquam sit exemplum haec immperfecta inductio: Omnis poterias impatiens con sortis erit, quoniam fraterno primi maduerunt sanguine muri: haec tamen argumentatio ; quid satis
eu , si Roma parum' quae si explicatio; Roma non .es satis, ergo nulla res est satis; inductionis quidem
similitudinem habet, nemo tamen dixerit eam eXαemplum. Aristoteles autem dixit exemplum rhetoricum ; inductionem , enthymema ratio ιnatioranem rhetoricam; definiuit ; enthymema esse ratiocinationem ex uerisimilibus oe signis. Sunt ita que, qui putent Aristotelem non disicreuitne for--a argumentandi a ratiocinatione enthymema sed certo tantum rerum genere enthymema conflare uoluisse. Plerique rhetores hoc nomen uelut di αgnatione quadam dederunt ei argumentationis ge- ineri, quod ex contrariis conficitur . Quale est; uem alienum fidem inuenies, si tuis hostis fueris q
Et id quod modo dixi; Quid satis es, si Roma
parum ' Et apud eundem autorem ei audes fulcire ruinam, Sub qua Roma iacete E Cum meretricis sit quod amator odi, cuius putatis esse,quod pauper adamavis' Sed haec plerunque magis constant eloquendi, quam inuemedi ratione uel argumentandi forma. -