장음표시 사용
41쪽
PIet qaari,poterat idcirco uideri, quod ad bas qua Iliones pertinet, satis esse accidentis tractatu expliaeatum. Esset haec aliqua ratios omnia quae ad osten dendum inesse aliquid accommodata sunt,recensuis 'setis, sotele cum de accidente loqueretur.Sed neque locos describit,neq; numerum ipsorum facit,aut nomina ,sed deducta ex locis argumenta quaestiora
tropositae applicat. Deinde pleraq; pro locis ponit, quae nullius propria sunt loci,ut cum dicit, inspiciem dum esse, quibus insit aliquid omnibus, uel quibus nullis ud est de quibus uniuersiliter aliquid affirmetur vel negetur. Ea de quibus Uirmatur, dicit esse species.Quid ergo' definitio, genus, proprium, non omnibus insint φ Iam pleraq; etiam accidentia si debemus accidens uocare quicquid non est aliquid trium illoruὰ insunt omnibus.2Nam quod de aliquiabus non negetur uniuersaliter, nihil propemodu em quicquid enim agirmatur de aliquo,de aliquo etiam diuerso natu suae negatur. Iam quod dici ρ scribendum esse disserenti, quas res oporteat vocare ut vulgus,quas contra sic etias proposita res sit tenuior ad dissereno, quo pacto ad buberiorem aliquam elabendum c pleraq; alia,quae non res nobis Abib ciunt unde possimus deducere argumentumsed diserentis latum astu artesq; cotinen haud uideo,quo
pacto ista possint loci uocari. Quid ergo'no utiliter praecipiuntur istac Utilissime cert8. Quis neget'Sed non rame quicquid dissereti utile eIt,locus erit. N Go didicisse multa , O diligenter id quod in disic plationem
42쪽
DE INVENT. LIB. I. is stationem uenit perspexisse, ct contentiosius ali' qua do aliquid affirmare docos credere uelimus, cum sine prioribus illis nemo commode disserere queat, o constans asseveratio persepe argumenti impleat fidem. Adde quod uidetur nimis arctos dedisse sines Dialecticae, qui iis quatuor quaestionibus terminauiς
eam. Cum doceat enim rationem argumentandi, vel
quod idem eno probabiliter disserendi dialectice,
uidetur tam late distentos habere terminos, quam
sunt omnia de quibus ratione atq; uia aliqua disseri possit, neque ullam certam sibi praefinire materiam, sed arma tantum dare, quibus parati, infructique simus in omne certamen. Sed de his quisq; ut uidebitur,stituat,illud res ipsa conuincit,magni ct immese laboris esse iuusos ab illis quaestionibus,quas ipse instituit, locos, in alium aliquem disierendi usi traducere.Quiqui itaque Philosiophiae hodie nomeri usurpant, cupiunt ; paulo uideri doctiores, libro illos legunt quidem, cumq; Peripateticos o haberi se, dici uelint,quae praecipua semper Peripateticorum fuit laus,de qualibet reproposita in utraq; partem apte, expediteq; disierendi,eam tamen ut praesent,multum utiq; abest, Dictata potius cui inquit cicero in scholis multis iam seculis per manus Iradita decantant. Qua id causa credam fieri, nisi quod cuiuου di*cillimum est,maximiq; negocst,
ex instituta Aristotelis locorum ratione acultatem
prompte,copiosi ; disserendi expedires Secuti ergo alij,certos,definitosq; in omnem usum dis utandi fe
43쪽
RO1H,LΡ 1 AGRI C. Eere locos.E quibus Cicero, ct in lib. quem ad aulatum fratrem de Oratore scripsit,et in Partitionibus ad filium enumerare eos satis putauit. Trebatium autem, libro uni huic rei destinato, copiosius
omnia executus e t. Sed uir ut multarum, magnarumq; artium,ita iuris etiamperitus,habita praesemita Trebatui ratione,ad quem scribebat, qui ct irae
inter primos ius profitebatur, omnia ex iure ciuili exempla deduxit. Quo sit,ut nonnulla paulo obscuriora sint,non assuetis auribus. Quintilianus deinde in quinto Institutionum,tradidit eos, magis Ava tum uidetur ut obseruatum aliis stequeretur morem quam quia putaret ad institutum fluum magnopere pertinere. Itaque est uidere ab Dialecticis, Rhetoribusq; acceptos locos,permixtos ab eo,ct in unu confusios aceruum.Themistiuspost hos ct Boethius,eandem rem tractauerunt. Boethius non aliud san/uidetur egisse, quam ut relatum Ciceronem ct Theminium,quemque per se primum deinde conferret: e singulos utriusique locos,alterum alteri hinc inde co
aptaret. Themistium qui post Boeotum scripsierunt,
maluerunt sequi. Omnes tamen satis crediderunt,to eos uel nominare,uel paucissimissignare quid essent uerbis. Credo,quod arbitrati sint, altiorem locorum notitiam,ex penitiore Philosiophia petendam. anodlaud dubie uerum est: sed longum id en, nec omnibus uacat. θ breuius , aptioreque compendio , quantum ad praesientem rem necessarium est , id
confici potest, ut dicatur bic quid O eis modiρο-
44쪽
esl,qresve proprietas uniuscuiusique sit loci. Ego sit qui in nutilius iurauerim uerba,ut quisique placuit autor , aut sicubi nemo satis, pro autore rationem sumsecutus.Non equidem, quod melius aliquid effecturum me hperem, quim maximi illi, docti resque uiri qui possem enim j o sed ut crassius effusiusque ista ut praedixi tradam: assequάrque, ut si minus haec subtiliter dijutata esse , saltem c quod uoto meo sufficit apertim explicata use
Cerberum ab inseris extrahere. Id Herculem secisse scribunt Poetae Tragici , qui cum ab Eurystheo abducendi canis gratia missus esset ad inferos, Palladis beneficio id quod iussus erat perfecit Suemadmodum apud Homerum. Octauo lib. Iliados refert Pallas ipsa. Vide Plinium libr. vigesimo septimo. capite secundo. Enarrantur , & reliqui, eius labores apud Senecam in Hercule furente , & Isocratem in En Comio Helenes et post temo apud Boethium in consulatu philosophico . Non dicere modo ista , sed uel pingere'. ) Vt qui aurium sensu capere haec non possent , saltem uisu perciperent. Ad numeros. Hi fuerunt Pythagorici , de quibus in placitis Philosophorum , ita Plutarchus libro primo. sectione tertia . Rursus ab alterius auspieatu philosophiae Pythago ras Mnesarchi , Samius , qui primus philosophiam hoc nomine appellauit, principia rerum numeros esse cenm fuit, ex eorum symmetrias , idest accommodatas pro portiones. Ad figuras. Ab hac sententia non ita l onge uidentur
45쪽
uidentur distare ea quae disserit apud Platon. Thimaeus, Aristoteles certe tale quiddam Platoni ascribit libr. de coelo. I.c. Io. aduersus illum ut uideri uult doces, corpora ex planiciebus constare non posse. Qui omnia inuolucris atque ambagibus. Mirum ni ad Pythagorica illa alludit simbola. Ac vetustissimi quidem illi philosophi sacratiora esse Philosophiae mysteria arbitrabantur,quam quae temere proserenda essent in v ulgum. Qui obscuritatem indicendo. Horum ex numero tantum non primus sit Heraclius ille Ephesius,qui & cognomen i
de uenti,dictus ιαοτεινος apud Graecos,hoc eu, tenebricosus. Quod discipulos, si quid dixissent apertius, iubebat
obscurare,id uoce - - expediebat,autor Laertius.
Hunc omnes artes. Quae enim ars hodie ita docetur, ut non crebro infulciantur placita Aristotelis . Quan- quain hac in re longe primas tenent quidam concion tores,qui ita demum egregie institui credunt rupe plebeculam,si quam saepissime eis in ore obambulet gentilis ille ut uocant ipsi magister. Horum ineptias mire depingit Erasmus in Moria& Ecclesiaste. Velut oraculi. Oracula enim inuolucris quibusdam obscurari solebat,& per hunc modum multis imponere. Notissima est responsio data Epirotarum regi Pyrrho . Dico te Aelacida Romanos uincere posse. Vide Chero. lib. 1.de Diuinatione.Quo pacto & Alexadrum illum Molosum ,& Annibalem Carthaginiesem deceptos fuisse,reserunt Appianus &Liuius. Adriano quoque Imperatori Deum consulenti de euentu belli aduersus Parthos,quam inuoluere responsum sit, explicat Macrobius lib Saturnaliorum l.capite. xxiii. Quadaad Alexandrum epistola. Ea epistola est eiusmodi ,
sententiam ita reddidit Gellius', Ak αμ-ούι libros, quos aeditos quereris, non perinde ut arcana abicon- . ditos,
46쪽
ditos'neque aeditos scito esse, neq; non aeditos, quoniatis solis quinos audiui, cognobiles erut. Ac si quis ni omere. Couellere,arguere, minus probare. Trasuersum qa at sit, culmum. Id est,uel minimum, tantillum. Si- anilia sunt, latum culmum, latum pedem, transuersum digitum discedere. Non aliter,atq; qui secantur, ut unturque. Clamamus inquit, prae indignatione haud se
cus ac solent ri,quos medici secat aut cauterio adurui.
Fgo Aristotelem. Summus nimirum, inquit, uir suis
Aristo reles, at non is tamen,cui oporteat adhaerere per omnia. Cuius rei triplicem asseri causam. Primit, quod quemadmodum multa nouit, ita quaedam etiam uerisimile est ipsum nescisse. Deinde,quod non omnia quae anuenisset, putarit esse proferenda in lucem. Postremo, quod maior ei cura interim fuerit contradicendi ali a uam ueri inueniendi. Tanquam scopulo. Allusum ad uerba Gellij libro io. capit. 8. Tanquam ad Sireneos scopulos consenescas. Usquequaq:, adhaerescendum.)Plutarchus in commentario. Quo pacto iuuenibus audienda poemata: Non quemadmodum omnia religi se metuimus ac reueremur in sacris, ita oportet in autoribus omnia uenerari, sed audacter actibito iudicio probare quaedam, quaedam improbare. Parendum poetis aut philosophis quemadmodum 4 eri ob temperant paedagogis . Sed quemadmodum Cato puer Parebat quidem paedagogo iubenti, sed rogabat qua ob causam id iuberet: Ita fides habenda est autoribus si cau
sam idoneam reddiderint. Verum ut de re nostra dic mus. SexI Iumma causas enumera, propter quas Topica Aristotelis minus uideantur satisfacere studiosis . Primam,qubd materiam eorum librorum angustis nimium sepserit terminis. Alteram, quod non omnia ea numerat Aristoteles, quibus ineste aliquid aud non inesse ostenditur. Tertiam, quod locos neque describat,saeq; in certum aliquem cogat numerum, ac ne nominet quidem. Quartam, quod quaedam pro locis ponat, quae nullius proprie sunt loci. Quintam, quod totius C etiam
47쪽
etIam Dialecticae,nedum horum librorum arctos nimisi terminos esse uoluerit.Postremam, quod nam inuoluta obscuraq;sint apud illum omnia, uti summaedmcultatis sit , ex ipsius quaestionibus ac locis, differendi usum, copiamq; parare. Ex his secunda,lertia & quarta, no ponuntur a Rodolpho,ut principales causae, sed ut particulae
dilucionis cuiusda, qua occurrente dimouet obiectione.
Voluit enim cuncta &c. Fuit qui hunc locum ita acciperet, quasi Rodolphus plura uelit esse praedicata ut uocant dialecticam, quam quatuor. Uerum longe aliud agit Rodolphus, quod ut intelligatur, nosse debemus tria esse genera, questionum. Vnum quo quaeritur an sit res , ut sint ne Antipodes, sint ne aliqui Manes & subterranea regna . Alterum quo quaeritur numhoc illi insit; ut, sic nec ne Deus omnipotens, noceat,
an prosit plus eloquentia. Hic enim illud in dubium uertitur,ecquid omnipotentia insit in Deo, & in eloquentia plus ne inquit commodi an incommodi . Tertium, quo ambigitur, quo modo num insit, num ut finitio, ut genus,ut proprium, ut accidens. Quod genus sunt illa, num animal rationale sit definitio hominis, sit ne virtus genus iusticiar. Iam Aristoteles in Topicis italoqiu videtur, quasi ad dielecticum pertineat solum postremuhoc quostionum genus,non eti am duo illa priora. A que hoc est quod conuellit Rodolphus, putans Omnia haec questionum genera ex aequo ad dialectici munus pertinere, qua de re plenies lib. 2. ea. 7. Pleraqne pro locis ponit. Quae hic recenset Rodolphus, apud Aristotelem in secundo libro sunt Topicoru. Constans asseueratio. Hoc ipsum & Quintilianus docet lib. Ir .vim persuadendi constare asseveratione,quae interim plus ipsis. valeat probationibus. Adde quod videtur nimis arctos Vide tib a. cap. s. in utranque partem apte,expeditequae disserendi . Cicero in secunda Tusculan. Itaque mihi
semper inquit Peripateticorum, Academiaeque consu rudo,de omnibus rebus in contrarias partes disserendi,
non Bb eam causam solum placuit, quod aliter non pos
48쪽
set,quicquid in unaquaque re uerisimile est et, inueniri; sed etiam,quod esse ea maxima dicendi exercitatio; qua princeps usus est Aristo t. deinde qui eum secuti sunt. Eadem ferme sentcntia apud eundem Ciceronem est
lib.definibus. Dicta potius,ut inquit Cicero Verba Ciceronis q. lib.de bonorum ac malorum Finibus sic habent . Cunque duae sint partes , quibus perfecte ratio & oratio compleantur, una inueniendi, altera disserendi hanc posteriorem, & Stoici & Peripatetici, priorem autem illi egregie tradiderunt. Stoici omnino Iae attigerunt quidem. Nana e quibus locis quasi thesauris, argumenta depromerentur, uestri ne suspicati quidem sunt,superiores autem artificio & uia tradiderunt. Quae quidem res efficit,ne necesse sit ijsdem de rebus semper quali dictata decantare, neque a commentariolis suis discedere,&c. Ad Trebatium autem) De his Topicis Cicero ipse lib. Familiarum epistolarum septimo ad Trebatium scribens. Itaque ut primum inquit, Velia
.rrauigare earpi,institui Topica Aristot. conscribere, ab ipsa urbe commonitus amantissima tui. Eum librum tibi nisi Rhegii scriptum, quam planissime res illa sci ibi
potuit. Sin tibi quaedam uidebuntur obscuriora, cogitare debebis, nullam artem literis sine interprete, α sine aliqua exercitatione percipi posse. Fabius quoque libro. s. Institutionum de Ciceronis Topicis loriquens. Et ille quidem inquit, non his exemplis utitur, quia ad Trebatium scribens, ex iure ea ducere maluit ego apertiora posui. Magis, quantum uidetur, ut obseruatum aliis sequeretur morem Haec uerba quid sibi uelint, planius intelligi potest ex i8. cap. lib. 2. Quo in loco docet Rodolph tractatu de locis ad solum dialecticu,non etiam pertinere ad Rhetore. Ego ut qui in nullius. Sic Hora.nullius adstitus iurare in uerba magistri.
CVm cui diximus nihil ad faciendam de altero fidem possit assismi, quod non aliqAa parte
49쪽
VOD LPHI AGRI C. eum inosit cohaerens , illud in primis sciamus oportet, quaedam ita cohaerere rebus, ut ipsis sint infixa rebus, alia ut extra ipsas sint. In ipsis sunt rebus ,
ut si probem moriturum Ciceronem, quod homo est, quod ex corruptibilibus compositus en elementis , quod doloribus, morbisq; obnoxius est. Haeco nia planum est inesse Ciceroni. et si dicam, mortali patre , mortali ; matre natum , oe omnes ante ipsum homines mortuos esse , nihil ; nisi Deum diuina , esse immortale: haec omnia , pater, mater-q;,et cucti ante ipsum boles,et Deus diuinaq;,extra
Cicerone sunt. Hanc itaq; faciamus prima diuisione locorum, ut alii Interni sint,alii Externi. Rursus ea quae in rebus sunt , alia in sub Itantia earum, alia
circa fjubstantiam sunt. In substantia sunt ,ὸ quibus res idipsum quod sunt accipiunt , qualis es definitio : quanquam ea non tam in substantia uideatur , quam ipsamet rei esse substantia. Traeterea illa,qua complebitur definitio, ut es genus , O propria reι
notio , quam disserentiam vocamus. Atque ea quoniam uel idem est ei quod proprium dicimus,uelpro ea proprio maxime utimur , locum illius proprij quoq; significemus nomine. Partes etiam in substantia punt totius , quando nisi ex ipsis confici res non potest. Tum etiam quae coniugata dicuntur , id es , quae siolo nominis quodam deflexu di lant ut sunt sapiens sapientia , candidum s candor. Tametsi enim sapientia non sit in substantia sapientis,qisatenus homo esticum tamen de sapiente dioeritur,qua-
50쪽
DE INVENT. LIB. D 19eenus sapiens es,certum en esse in subnantia ipsius sapientiam, nec intelligi quidem, nedum et sine ipsa posse. Addamus etiam istis speciem O totum . E quibus species,quamuis non uideatur in substantia esse generis, tamen quia pars ipsius est , et genusquamuis sine singulis Jeciebus fortasse, sine omni-lus tamen esse non potes: O totum itidem quamuis possint sine ipso permanere partes nonnullis in rebus,hoc ipsum tamen quod partes sunt, sine toto
habere non possunt. Pleraeque etiam partes eius sunς conditionis, ut manere sine toto non pinint: neque enim desectam manum,neque evulsum oculum magis dixeris esse id, quod ante fuerunt, quam eadem vel picta,uel aere aut alia quavis materia expressa . Verum haec utcunque sin haud ita multum in praesentia retulerit nostra. Id quod suffici quando cognatissima sunt ista,iunctumque habent tractatum, nos in eundem ea ordinem redigamus. Circa substantiam sunt ea, qtiae cum rei insint, modum quendam
ipsi, ectionemque asserunt. Ea duplici es conditione accipere . Aut manent enim, quietisque habent faciem.ut sunt decor,robur, sanitas. Aut in agitatione axuque quodam sunt posita ut pugnare, r- mire , cnrrere. vocemusque illa adiacentia, baee actus. Iungamus istis illa,quibus haec insunt. Ea sunt qua o. πιλα Artoteles, nos usitato sane uerbo subiecta dicimus. Sic eloquentissubiectum dicimus Ciceronem,et seueritatis Catonem.et quamque rem
prout quodque adiacens aut actus in ipsa es. Inter c 3 norum