장음표시 사용
71쪽
RODOLPHUAGRI . animi nostri. Quu aut omnes doctrinae aut ficish snt circa universalia; necesse est universalia aliri quid esse extra animam ,si qua tradantur ablus, siunt extra animam aliquid. .Praeterea decreetia legum, philosiophorum praecepta , iussa, medico rum omnia, uniuersalia ct communia sum: ea emgo necesse aut ad nullos pertinere si nihil commmi ne es in rebus; aut ad unum tantum pertinere' cum cuiuis , uel proprietate , uel singularitate , commune . illud conueniat; aut si ad omnes per tinent , necesse es in omnibus Ope commune illud , quo posito , omnia comprehenduntur; quod
si in omnibus en, ct necesse est extra gnimam aliquid esse. Ad haec ,si sint uniuersalia tantum in
anima , utrum dicemus aliquid eis eatra animam
in re respondere , aut nihil f Si nihil , non dic mus , quicquam interesse inter conceptum Chy- mera , ct hominis , quum perinde uterque sit inanis , ct cui nihil in re solidi, aut certi sub st de quo formetur. At si dicimus subesse aliquid in re; illud aut dicamus tale ese qualeb conceptum est,aut alterius babitudiniss tale dicamus. quum sit imiuersale,conceptum erit miuersale Si alterius habitudinis, nihil intererit rursus inter. hominem oe Chymeram, quum enim sit quod concipitur . universale , unum, multa comprehendens
aut ambiens,et quaecunq; seunt in re singulariasunt nam esse aliquid uniuersale id in totrouersa GJ uid enim refert utrum mens nostra ea qui pro
72쪽
nE INVENT. LIB. I. π 33ρs disserunt, in nullo conueniunt,in uno communi coniungatiquum inter se penitus discrepent faupartes Comerae dioidentis, O quae in unam fommam cogi non possunt in unius corporis formas c actas esse confingat ' Quod si ergo inter Comera conceptum,ct hominis reliquorumq; uniuersalium multum intereri,ct quae a legibus, philosiopbis
medicis statuuntur in commune, complebuntur multa, ct traduntur multis communiter factu da, non solum de multis concipiuntur: artes scientiaq; . quae de rebus extra animam O de uniuersalibus idem disserunt uniuersaliaque tractant. Et Socrates, Plato, Crito,unam habent in se communem uel uniuersalem naturam humanitatis, quod uniuersale diximus vocari,omni etiam anima aut intellectus opere semoto; erit nimirum universale extra animum, qnod omnia inter se clausa habeat, nec per ullam exteriorum cognitionem , aut inquisitionem nec recte intelligi possit, nec com plecti quale, omni animi minisserio cessante undetur esse., Quod si eri uniuersale extra animam, uidebitur diuersum quiddam ὀ singularibus id esse oportere.
Neque enim uidetur fieri posse,ut duo aliqua in eodem quatenus idem est, conueniant oe dioerant. Sedsingularia iti uniuersali conueniunt, ut Socrates et Plato conueniunt, quatenus uterq; es bomo. Disserunt autem singularia,quatenus bιc es Socrates ille uerὐ Plato uterq; scilicet ab altero, notio-
73쪽
RODoLΡΠs AGR IC. ne uel proprietate addita humanitati, cuius simi hes in nullo alio inuenire. quam, qui Ioannis Scotisectam tuentur Adferentiam indiuidualem uocant. Muum ergo in uniuersali conueniant o dissi rant singularia,nepessariὸ uidetur aliud esse uniuersale, aliud particulare. Ad haec quaecunque prorsus eadem siunt inpossibile es alterum eorum cognosci, ut alterum ignoretur. Sed posiimus in Platone de longinquo prospecto,cognoscere hominent,ut ignoremus Platonem esse,ergo in eo diuersum quiddam Tlato ct homosunt.Praeterea impossibile es idem esse communicabile ct incommunicabile , sed uni uersale communicabile esse ostendimus , singulare
vero incommunicabile. uua in re siemper uelim in mentem redeat,quid communicabile,quid unum is
uniuersali,quid singulare uniuersali oppositum v cemus.Haud dissiciu erit uidere Aon posse idemsegulare esse 9 uniuersale.Ponrem) possemus multa testimonia maximorum in philosophia uirorum proferre,mesta ab antiquis scholis decantata,et uelut per manus tradita,colligere; nisi non tam piropositum esset nobis,qua quisque dixerit tueri, qudmquaerere,quicquid rectissime,et ad rerum naturam aptisimὰ dicatur. Hactenus Rodolphus. Quae diuidendi quam uaria sit ratio . di Caput VII.
ET quia diuisionis locus nos admonet, quid sit
ipsa is quo pacto tractanda exequamur.Tre
74쪽
DI INVENT. LIB. I. 3rquam utilis enim est diuideri ratio, ad rei qua diuiditur naturam demonstrandam cproximum π.est, ut cum quid sit unumquodque dixeris, deinde qμomplex is ostentas tum ad definiendum;definire nanque non aliud uidetur, quam ex genere per disserentias diuisio in speciem ascendere:Praecipuὰ uero ad disserendi orationisq; copiam, ut si μnum aliquid quod multa ambitu suo coplectiturun par
tes spargas;latὰ enim funditur quod in parteis spargitur;quemadmodum multa si in unum colligas usingustum aguntur. Diuisio igitur est,generis in sp ries per disserentias diductio.Placuits omnem diauisionem duabus d ferentiis e diuerso positis debere perfici. Deinde,ut repugnent ea disterentis, hoe est,ut nequaquam in idem conuenire posint. To-srem),ut quicquid in genere continetur, id totum disserentiae explicent. equa quidem is ed dis ritis obseruatio . Et corpus sane per animatum Oinanimatum diuidi hoc pacto uidetur Animal et om per rationale irrationale. Sed contingis, ut uideantur sub uno genere multae esse species.ubi ergo diuidere id uolumus,capimus unius alicuius θωriei disserentiam: deinde aliarum specierum, quia
unam aliquam communem disserentiam non inu nimus,circuimus ipsam disserentiae alterius negation quemadmodum in diuisione animalis videmus fieri. Irrationale enim non nisi negationem rati natis explicat,quamobrem uera differetia esse non
potes cum omniislecies ex diserentia constitua
75쪽
ω sita autem eonstituitur ex negatione. Labase iscit ergo continuo uera illa diuidendi lex , Dei de cuius felicitatis ess,ut uesprior disserentia uera sit , quando uel paucas, uel plane nullas esseneras in confesso esse Ergo cthrecundecunque datur arcessimus , is ut altera non sit uera, altera nullo modo differentia sit , iuppareatque mu re ista dici speciosius, quam rectius posse obseruari. Accedit istis , quod cum unam fortasse diseferentiam aliquo modo eloquamur: ut sit uerbi causa, uolatile: σθeciem quoque inueniemus; quae est auis. E diuerso quorundam rum disserentiam aliquam inueniamus, desit speciei nomen: ut
bipes es, e , animalis sit disserentia fortasse, nu Iam tamen ei speciem tribuere posiis. Sic O p scis nota est species', in reddenda disserentia fomlasse laboretur. 2Vobis sicut primum esset, ct uoto forsan optandum, ut legitimis duabus disseren-rijs diuia eremus , ita proximum erit, ut qualibuscunque, duabus tamen: si minus poterimus duabus,at quotcunque poterimus diuidamus dummo d)uniuersam eius quod diuiditur, complectamur latitudinem. Quamobrem non per ea modo , qua
in substantia eius sunt, quod diuiditur,sed per omnes locos qui circa, quiq; extra substantiam fiunt , ducitur diuisio . Sanὰ eorum quae in substantia sunt,aptissima per quam diuidatur est forma,quod ea perfecta disserentiae origo est .d am corporum aliud animatum es, aliud expers anima Phac ex.
76쪽
forma ducta eri diu isio. Deinae proxima, qua ex materia ducitur:nt,arboru aliae ex semine sunt, alia sponte nascuntur. Hinc iam ab adiacentibus adcespitum.ut animalium aliud mansuetum,aliud fesum. Et contra quoque diuiduntur adiacentia in ea, quibus adiacent: ut feritas, alia fierpenti alia auis, alia reliquarum beluarum est. Et per actus si diuisio: ut hominum alius studio, alius lucro, alius uoluptati operam dat.Et per efficietia:ut animalium aliud parentis enicacia, illud calore solis, uliud putrefactione gignitur. Et per essem ; Ut animalium aliud foetum ,
aliud ovum, aliud uermen parit. Et ex me; Ut rerum domesticarum aliae ad necesitatem, aliae aduoluptatem , aliae ad usum pertinent. Contra quoque ex iis, quae ad finem pertinent: Ut opum parandarum causa alij iustam operam nouant, iij foenerantur, alij ui rapiunt , alij fraude siubdu eunt. Iam uero, animalium aliud terra, aliud mari degit: ex loco est. Et, fores aut Dberni sunt,aut
uerni,aut aestiui,aut autumnales: ex tempore est.
Et, homines alijstrui sunt, alij domini, alij neutrum, ex connexis siremitur. Contingentia etiam
diuisioni conneniunt : ut musicorum quidam sit rassciunt , quidam ignorant: Et pronuntiata Ptit quidam hominum laudati sunt, quidam vituperati, quidam lentio latent. Attulerit etiam aliquid comparatio: ut populares quidam infra re
Se uni opibus,rii qui pare nonnulli si eriores.
77쪽
RODoLPHIOh Ita pagi a sensibus diuisionem expresserimus, ut alio intuta propositum,inonria formicam imitatur,aliorqm siegnicies suaris esMusicis. - Opposita dissorentia prorsus i dividendi ratione abhorTent. 2 cesse est enim, ut quicquid diuiditur deH praedis tur in qua diuisum est et hil autem de his, qua rex pugnant sibi raedicatur Huost, ut ne diuidi qui' dem positi per ea, quae sibi repugnant.. Nommpraeterj,quoniam parum accommodatum crediti diuisioni.uuanquam fuerunt riui facerent diuisionem eius in res significatas, ut taurum diuiderentis domesticum animal, Musis montem. Quod qua ratione diuisionem appellent inoη uadeo , cum id uel ratio loquendi coarguat. Nec enim qMisiqua tam ineptus si,ut dicat: taurorum alius animal, aettius dνs,alius mons es. Similiter longi minus uisio est rei in Mimna.Vt,non patiar, nonferam ,
non mam.2 is quis diuisionem etiam putet esse ,
Anna soror, oror . ηηM o cum hic quemadmodum et illicii em diuersio sono cluamquam non uerboris, constructiouis tamen repetatur. Diducitur tamen unum, O in multa explicatur . Dii citur quidem,sed non ita,ut id diuisio uocari positi. que enim ignorandum nobis est,posse tripliciter aliquid qμod unum sit, in plura diduci Diuisione,
quae quomodo fiat,diximus Partitione, quam mox dicemus is enumeratione. Ea fit, quoties multa , quae uni alicui insiunt,recensemus,ut cum dicimus
cicero eloquens fuit, prudens, ct uindex appo
78쪽
DE INvENT. LI B. I. 33titae dominationis: reliqua,quae in immensum e tendi possisnt. Certum est non diuidi in ista Cicero nem, quoniam Cicero indiuidum est,necpartes et esse Ciceronis ista. Enumeratio ergo es multorum, qua ad unum aliquod rediguntur. Hoc pacto multa unius uerbisignificata, ct unius rei nomina , non diuidendo diducimus, sed enumerando recensieramus. Vonnulli arctis admodum finibus clauserunt totam banc rationem diuidendi, ut omnem diu .
sionem,q non fit per ea quae in substantia sunt, diri
cerent,aut subiecti este in accidentia, aut accidentis insubiecta,aut accidentis in accidetia . Liberum en e suum cuiq; iudicium mihi uisum es quam copio si imὸ possem,aperire rem istam,quoniam usus eius latὸ patet.2Nec ignoro,posse eis, quorum aures non sint ijs audiendis imbuta, uideri rem perplexiorem esse,quod tamen quavis exigua animi intentio mo liet, modo non pigeat tantver 'bsidium petere 4 communi studiorum artifice labore, ctus certὰ laborum,quod Urmare ausim,non paenitebit.
Perquam utilis est enim ) Ad tria ait inj, primis conducere diuisionem, ad plane cognoscenda ini, rem eam quae diuiditur,ad apte definiendum ad disserenidi orationisq; copiam. Refert huc Quintiliani locu lib. .cap.I.&rursus libro i i .cap. r. Vt unum aliquid. .i Τametsi uel exemplum. Wαφον ita habet, non dubia, ; quin desit si , ut sic legas, ut si unum aliquid Sc. cui reis iudicio est uerbum spargas. Diuisio igitur est generi
Quo pacto tractanda um lib.3.eap. s
79쪽
in species. Astrictius capit nomen diuisionis,quam alis solent. Qua de re plura cap. 9. quem locum legas Opor-itet, modo lipnc uelis plene intelligere. Placuitq; omne diuisionem. Tres affert causas, qu obrem no temper duabus inter se pugnantibus differentijs diuisio possit absolui. Prima,quoa nullius penὸ g neris utraq; nobis differentia sit cognita, sed altera negatione sere exprimamus,altera, quod inplerisq; ne altera quidem illa, qui affirmatione assertur, uera est differentia,postrema,quod saepe disserentia inuenta, ignota adhuc est species,& rursum nota specie, disseretia tamemanet incognita. Deinde cuius seelicitatis est.) Rarata anquit, & maximae cuiusdam scelicitatis est, si uel prior alia, quam affirmatione exprimemus,uera sit disseretia propterea quod uel paucas uel nullas potius ueras esse
constat,tantu abest,ut cognita habeamus utranque. Sic Cicero in Antoniu, Et quidem cuius temperantiae fuit, de M. Antonio quaerente,abstinere maledicto. Circum imus ipsam disserentiam. Vide Laure. Uall.lib. 2.cap. 32. Vt arborum aliae. Plinius lib. l6. cap. 33. ArboreS, inquit, quas naturae debeamus,tribus modis irascuntur, sponte,
semine, aut ab radice. Animaliu aliud mansuetum.) Aristoteles V lib.de Animalibus. Aliud foetum, aliud o uti. De Animalibus lib. 1. Aliud terra, aliud mari degit.
Rursum 1 .lib.de Natura animalium. Nomen rei praete-
iij.) Hanc hodie uocant diuisione uocis in significata, cuius sententiae autorem laudant Boethium . Eius ego hac de re uerba subieci, Est enim, inquit, diuisio generis ,ri species,est rursus diuisio, cum totum in proprias diuiditur partes,est alia,cum uox significans multa, in significationes proprias recipit sectionem. Ex his tribus diducendi generibus Rodolphus solum ptimum illud diatiisionem appellat, alterum partitionem , enumerationem tertium. Georgius TrapeTuntius postremum hoc distinctionem uocat,reliqua duorum,non sinam. Uerba sunt Ciceronis in Catilinam. Anna soror. Dido apud Virgilium, . i
80쪽
Anna soro r, quae me suspensam insomnia terrent Partitione,qua mox dicemus. Capite 9. Vide Quintilianum lib. .cap.2.
DEP RN PRIO cap. VIII. . Ristoteles proprium uocauit,quicquid omni Oa soli semper.Ut sit homini proprium,
natum esse ridere. Omni enim ines homini, soli inest, semper homo natus es ridere.Diuisitque indefinitionem,ct id quod communi nomine c quonia aliud nonsuppetebat proprium dixit. Eodemque proprii nomine complexus es ct differentiam.Sand differentia , quod ipsum nomen p Jefert, dicetur commodius , quoties generi quod diuidit comparata tur. Rationali enim O irrationali animal ab antis mali dissert. Aut quoties species cui dis iendae adhibetur reliquis confertur speciebus ab ulla disse-τentibus. Suae enim jeciei comparata,cuius substantiae pars est,rectius proprium dicitur, quam disserentia. ec ego istudsic accipi uelim, tanquam putem idem esse disserentiam id quod propriam uoca
mus pastonem Duae quid sit, quo pacto a disseis
rentia distet , persequi non noriri eli insituti, nec enim satis de eo conuenit omnibuo sed ut ostendam placere mihi in praesentia dici proprium, quo pacto Aristoteles uolui quicqvd de eo, cui id proprium esse uolumus,conuersim dicitur,ut queadmodum dico,omnis homo es capax disciplinae, is dicam, omne capax discipuna es homo, o sicut omnis virtus en