장음표시 사용
61쪽
2. cap. 7. Verum utcunque res cadat, nihil est quod imputetur Agricolae,quando non ipse, sed A stoteles hu. ius autor est sinitionis,apud quem primobro sic legis , νοοι δι επι , το κατα πλεονων καὶ διαφεροντων πω τί ἔτι κατηγορουμενον. Id est , genus uero
est id, quod de pluribus R differentibus specie , in quid
est praedicatur. Cicero r. lib.de Oratore genus finit hoc modo: Genus autem id est, quod sui similes communione quadam, specie autem differentes, duas aut pix res complectitur partes. Quae sinitio cum prima fronte uideatur obscurior,breui est explananda exemplo, Ut tus est genus quoddam , complectitur enim plures pamtes,hoc est,species, nempe prudentiam,iustitiam, sortitudinem & temperantiam, quae partes quu communi ne quadam generis sui, id est, inter se similes sint, i i men specie disserunt Rursum, genus est animal, duas enim partes complectitur,hominem & brutti, quae parte .etsi specie sunt differentes, tamen comunione qua di ipsius generis, nulla inter eas est dissimilitudo, quoniam ipsa animalis ratio ex aequo conuenit utrisq;.Haec uel idcirco asscribenda putaui, ne quis parum prudens, fidem habeat commentarijs ijs, qui hodie in hunc Ciceronis librum circumferuntur, qui uix dici queat, amineptae hunc explicent locum. Differentia est propria rei nota. Id est, indicium , signum. Methaphora ducta, opinor a pecudibus, quibus inuri aut etiam incidi solet notae quaedam, quo. facilius aliae ad alis s dignoscantur. Quidam hanc definiendi formam ) Horum exin umeroci Themistius fuit, & post eum Boethius, id quod ex
Topicis Boethianis liquere potest. Aristoteles si exempla eius, quae in quinto sunt Topicorum libro,consideres, proprii uocabulo hoc definiendi genus comprehendisse uidetur. Nisi quid credas obstare illud, quod eodein loco,quidditatem rei, proprio explicari negat. D scriptio enim. Hac de re ita Laurentius ualla. Quippe descriptio est qualitatum omni ii, quae alicui rei adsunt,ia eiusdem actionum explicatio. Quam sententiam αCicea
62쪽
Ciceronis uerba confirmant in Partitionibus , ubi non dubium inquit, est id quidem, quin definitio genere decliaretur & proprietate quadam,aut etiam communium
frequentia, ex quibus proprium quid sit eluceat. Sed quoniam de proprijs oritur quandoq; magna dissensio, definiendii est saepe ex cotrariis, sepe etia ex dissimi ib. Iaepe ex partibus. Quamobrem descriptio es quoq; stini in hoE genere saepe aptae, & enumeratio consequentium, inprimisi commoliet explicatio uocabuli & nominis. Vides hic finitionis uocabulum sumi tam late, ii complectatur & eam definiendi ratione,cui descriptio nomen dedi Boethius:& propterea descriptione uelut diuersum quiddam adiungi, quod in Topicis facit. Idem tamen alijs quibusdam in locis nomen descriptionis aperte pro des nitione posuit,ut primo libro de Oratore,ubi hunc in modum loquitur Antonius : Philosophi deniq; ipsius,qui de sua ui ac sapientia, unus omnia pene profitetur,est tamen quaedam descriptio, &c. io in loco descriptionem pro finitione poni,nemo negabit nisi qui locum ipsum nunquam uiderit.Tradere ulla inueniendae definitionis praecepta. Quam rationem. colligendae definitionis affert Rodolphus, eam est mutua iugex Topicis Ciceronis: Cuius equidem uerba non grauatus fuisse Hidi ci ibe re, ni li liber vulgo es et in manibus. Ius est decretum. A Celso iureconsulto ius definitur hoc modo: Ius est ars boni & qtii. T. de Iiistitia & iure.
Cice.de Ora. Ius, inquit,est legitimae atq; usitatae in rebus. causisq; ciuium aequalitatis co seruatio. Sunt aut in summa. Qua cunque definiendi leges traduntur, hi csp ectant, ut conuertatur dcfin itio cu eo quod des nitur,& naturam eius' como de explicet.Eam 'legem quὶ'u sno uiolarit,hyiae securum esse iussero legum reliquarii. N
GEnus,spmes, disserentia,quid sint, praediximus. Istud quod ad omnem generis o speciei peri
63쪽
RODOLPMI A GRI C.' net,non abs re fuerit annotasse,eos, qui examus i paesa distinguunt,addere sis individuum.o'genus
quod in quid de pluribus 'ecie disseretibus Oecies,
quae de pluribus numero disserentibus, individuum, quod desolo uno dicatur. Ut animal de homine , de boue,de leone dicitur. Homo de Scipione, Cicerone, Catone, Cato de sie solo Catone. Quanquam autemo Censorius Cato Uticensis,uterq; Catones dicantur : Illud tamen non fit propter communem in ipsi speciem: propter hanc enim homines dicuntur, non Catones, sed ob solam nominum similitudinem.
Res quidem hoc pacto se habe sed quod ad speciem
attinet,ea indiuiduis comparata, hoc nomine forid parum apte notatur. Speciei nanq; nomen sudoriti comparatione ad genus uidetur inditum,dictamque speciem esse, vel cui Cicero maluito formam , quod confusum ct informe genus expoliret, speciendum c sic enim ueteres loquebantur nobis erihiberet. Indiuiduis autem comparata, non iam spe ciet retine sed generis potius accipit faciem. gd argumentandi rationem, nihil propemodum disserrenidentur, genus ct species, species ct individuum. Quemadmodum enim si omne animal currit, homirinem necesse es currere: ct si homo non currit, alimquod animal non currit,sic etiam,si omnis homo curri Ciceronem necesse est currere, Osi Cicero , ne cesse es ct aliquem hominem currere. Nobis ergo, ne inter dicendum cogamur subinde sine usio usu perturbare nomina, uocentur promiscuὸ in recenαsendis
64쪽
pndis locis r genus, quicquid de pluribus praedicari tur in quid: D sepecies ista e quibus id praedicatur. sed genus quemadmodum de sipeciebus dicitur, sic
etiam diuiditur in eas. Diuiditur autem adiectione
disserentiae. Animal enim rationali in irrationali assumpto,diuiditur in hominem O brutum.Et difffetentiarum uerarum c ut superius diximus θ quia propemodum egeni sumus, consilium' quod in mori pia fieri soleta oportet ex necessitate sumamus, ut quemadmodum in definiendo ,sic in diuidendo, alia
quid quod locum ipsarum expleat, mutuemur. ves diuidere brutum uelimus,dicamus aliud in terra, aliud in aere, aliud in aqua uitam ducere . vel item dicamus, bruta omnia avt natare, aut uolare, aut ingredi, aut repere.
Genus, species, differentia. Quae hoc capite dicuntur,huc tendunt, uocabulo generis hic utendum effeta late, ut quicquid de pluribus, siue specie siue numero solo diuersis, in quid praedicatur, generis nomen recipiat , speciem uero dici,de quocunque genus sit sumptu praedicatur, siue illud re uera species sit, siue etiam in diuiduum. Sed quod ad specie attinet. Species,inquit, tum demum species dicenda est,cum resertur ad genus, nam indiuiduis collata rationem speciei amittit, R faelem ac sinii litudinena quandam induit generis. Vel ut Cicero maluit forma. Ciceronis hac de re uerba inuenies libri huius eap.9. ubi agitur de discrimine totius &seneris, formaru & partiti. Subiecimus hic quae Rodolphus Agricola de uniuersalibus reliquit, tractatu utile D 1 sane
65쪽
sanδ huic loco,praeposita Alardi Aemsteire mi docti;
simi uiri in eandem rem commendatione.
v v M multae res in philosophia nequaquam satis adhuc explicatae sint,tu perdifficilis & subobscura quaestio est de uniuersalibus, circa quae inexplicabilis & di lecticis ipsis pugna est,proinde non abs re fuerit hic referre censuram Rodolphr Agricolae de uniuersalibus, lim
et no in hoc conscriptam, ut aederetur unqua . Vt enunqui parant statuam facere,prius rude quoddam simulachrum fingunt e trunco, postea dolant ac poliunt, ita cit
Rodolphus Agricola librum aliquem de uitiuersalibus instituisset conscribere, hanc futuri operis silvulam de-bniauit. Vtinam hanc simul & αρ-hoi, absoluisset , ut
utriusq; ceu gustulum quendam praebuit. Iam uero cuΙoannes Uiues Valentinus & Iacobus. Volcardus Bergensis praeter philosophiae professionem undecunq: doctissimi, non minimo nobis adiumento suerint, ut hano censuram plane deprauatam, imo mutit ira utcunq; restitueremus, illisq; uiris acerrimi sane iudicii non indigna uisa sit, quae in apertum proserretur, S huic loco in sarcixetur, libens admodum obsequutus sum, uel hoc nomine potissim ii, quod nihil sit eius uiri plane diuini, quavis ex x empore, quamuis alieno stomacho scriptu,quod non diiij nitatem quandana prae se serat. Quod si cui ui deatur parum convenire inuentioni dialecticae censura de uniuersalibus, et hoc ego re t pol una uelim, quod mea quidem senteti longa secus res habet, & quod magnopere adiuvabit cum ad alia permulta, tum ad hunc in xime locum de genere,specie,& indiuiduis,quo fere loco quaestio haec impeditior, neq; proruis adhuc a quo quam satis explicata tractatur: constatq; magnum esset huius apud dialecticos usum , ac proinde non inutilem uitam fuisse,cuius nos pervelligatio hic angeret. Quotiens dialectici Aristotelici Porphirianam auspicantur Isagogen, mox in ista statim operis fronte: Exi stit aut,
66쪽
lia,Sit ne dialectica scientia speculativa, an practica&c. Quasi sui obliti, uidentur pro pernodum iuYta Graecum
ctionem in diuersiculo consuimpsisse, i uanquam ista quaestio quantula tandem est portio portentissimarum quaestionum,quas plenis plaustris, alias super alias traia uersisn ingerunt, quarum uel sola recordatio nauseam moueat,rem'rδmq; faciat generosis ac bene natis ingenias. Nestio,si uel Crallus ipse,quena semel tantum resisse memoranti continere se posset a risii, quotiens harurecordaretur affamarum. Etenim dum ostentandae eruditionis suae studio,in ipso statim operis limine perplexa quaedam infulciunt,quae post erant tradenda, nimirurudes discipulos retundunt & alienat,quos allici, inescamq; potius oportuit commoda breuitate, luce , ordine, simplicitate, aliasq; id genus illecebris. Porro dialectici, ut nectunt nodqm, ita non satas i plὶςant, uerum hunctantum aliqui nodum Plusquam Herculanum. Rodolphus non aliter expedit atque dissoluit, quam Alexander ille Magnust ense dissecat. vetus admodum quaestio haes est iam inde a Parmenidae, Zenone, Cleantς in naςdsum adducta. Plato uniuersales quaiadam posuit Ideas. Anthillenes Cinicaefectae ante signa nus uniuersalia dixit esse a singularibus seiuncta. Atque hq sunt qu*s iones iIlar a quibus Porphi rius ille in ini tio sese scribit uelle supersedere. Extat ac manet etiam' num circa uni qersalia ine' tricabili dias ecticis inter ipsos pugna, simul & diuersitas, nec adhuc seu inuenerunt Oedipodem , quae tamen haud magnio negociis bonam partem ex hac censura redigi potest in concordiam.
67쪽
E uniuersalibus haec in primissiolent quaeri,sint ne aliquid extra
animam, id ent, extra cogitationem , figmentumque mentis nota
n . Deinde, si sint, an distinis grantur a singularibus. Qua hi
in re ut dicamus quantum nobis coniectura consi qui licet , quodque uerisimisimum videtur; an in te omnia dicendum arbitror quid sit uniuersa iala. Dicimus ergo uniuersale esse, quod unum exi flens per essentiam, en communicabile multis, udi animal unum esse genus dicimus, quod es in equo, in asino , boue , in homine. Sanὰ unum non αpliciter dicimus: nam, et unum dicitur collectione, tit multi lapides unus cumulus dicuntur. Et dicitur unum coniunctione, ut corpus est anima coniuncta unus homo dicitur: se unum abnegatione, id en , quia non en multa; sic unam dicimus esse pa1gionementis propriam,o omne quod es unum esse, ct id esse dictu,bominem ct unum hominem. Dicitur praeterea unum asimulatione,vel communitat uel ratione ; sic alba dicimus habere unum colorem,
quia sunt similia colore, ct duos homines esse una speciem id est,habere similem instipeciem,uelform
68쪽
DE INVENT. LIB. I. 2gmamu es naturam humanitatis; hocque ultimo moribuniuersale es anum . Vihil.n. uidetur aliud esse uniuersiae, quam aliquid quod insubstantia aut inessentia alicuius es, ius simile potes in alterius itidem essentia reperiri.uqemadmodum. nsi duas eiusdem rationis aut speciei qualitates in duobus inuen i
mus subiectis, dicimus ea subiecta si lia; itidem si
duas quantitates,dicimus esse aequalia. Ssq; duas formas,uel naturas eiusdem rationis uiderimus in subiectis duobus esse.uocamus ea unum ratione. Id quod in utrisq; es eiusdem rationis exi sens, uniuersale dicimus;ulsit uniuersale nihil aliud, quam essentialis quaeda in multis,ut ita dicam, militudo. Singulare uero est,quod huic oponiturriuidetur etiamshoc notino modo dici:nam, singulare dicimus unitate. Sicut dicimus anusum iter esse,per quod nisi singulis pateat aditus, uni, non multis. Idq; singularees,quod unu, numero. i.no multa esse dicimus,quodq; hoc vocamus. Itaq; hac ratione O humanitate qua est in Platone perse acceptam, hanc humanitatem regularem, lunam numero humanitatem dicio Mus. Ergo b csingularitas,ctunitas naturalis, ef se boc,non uidetur esse ea quae opponitur uniuersali. O tan, tum esse ambitum horum quam es entis:
in omni ante eadem istorum inueniri rationem. Dicitur aliter singulare in causabilitate vel in com municabilitate; ita dicimus ngularem amorem ,
69쪽
bet.Sic Platone dicimus singulare homine , quonia proprietas illa subnantialis, qua Plato ab omnibus hominibus,qui seunt,fuerunt,erunt isseri iusmodi est,ut ei nulla alia positi similis inueniri, idcirco incommunicabilem eam dicimus. Nin enim communi
cubilitate aliud dicimus esse, quam esse eius naturae, aut generis, aut habitudinis, ut possit aliquid quod ei simila si reperiri,humanitas ergo quae est in Plantones agularis quidem eIi unitate,nequaquam veανδ incommunicabilitate. uuare tinitate e Quoniam ct haec est O nna per se.Quare non incommunicabilitate e quia elusidem rationis uel naturae inuenitur in Socrate,in Critone.Hoc ergo singulare est , quod arbitror opponi uniuersali. Singularia ergo prioris modi, alis est esse diuersa, secundi modi, nedum diasersa, sed .disserentia esse oportet. Sane modi di- singuendarum rerum tres uidentur esse. scunq; enim distinguuntur aut diuersa sunt, id eIt, quando verum ill dicere, hoc non est iliud. Aut disserentia sunt,hoc est uum non solum veru est cicere,boc noest illud,sed hoc habet certam proprietatΞ aut notionem adiunctam,qua ab illo discernitur . Tertius diasinguendi modus est, quando discreta sunt quae dim inguuntur id est,quod storsum perse,ab alio di uersum subnit.Sic duas si/bstantiariSocrate et Platone distingui dicimus, ct non Alum ita distinguuntur sed θ disserunt etiam, siunt diuersi. Quα quo
facilius accipiantur, paulo explanatius dicam. Est pannus unus totus candidus, huius quide du artes
70쪽
DE IN VE NT LIB. I. xs te idiae ambae sunt candidae. Et quamuis utraque candida sit,sunt tamen diuersae:quoniam hoc eandidum, non est illud: non tamen quantum ad candorem pertinet qferunt Mullum est enim in candore in eis disicrimen. At si dimidiam unam nigro tingamus,iam non diuersi siolum haec dimidia , sed Odisserentia erunt. Habentque utraque notam,qua
possint alterum ab altero discerni, quod si iam hae duo dimidia, qua adhuc coniuncta unus sunt pa nus,disicindantur,iam non solum diuersi, non fota mdisserentia fluntsed discreta. Haec dicta sunt no qui
sed nostra,hoc est, pingui minerva, quo non σι ctius distinguantur haecJed capiantur facilius. Esse ergo aliquid uniuersale extra animam quale nos βιpia definiuimus, ociosi uidetur esse quaerere,caeci negare.Quis.n.non uideat Socratem Platonem,
O Critonem,quemlibet horum homine esse,et quatenus homines fiunt, entialiter uel eiusde rationis uel ut ita dicam similes esse'Semota animi cogitatione aut mentis operatione san8 artes omnes, omnia doctrinarumgenera disinguuntur, perinde ut disincta sunt ea quae tractant:ea uero βnt res. 2 eque polus conceptus omnium generabilium, oecorruptibilium considerat aut perquirit, sed ea qua sunt uera generabilia ct corruptibilia, quaeq, sunt composita ex forma O materia. Eademq; aut elementa ut ex eleremtis commi sunt, qua nescio qua ratione quis uelit dicere figmentum , aut opusi animi