장음표시 사용
461쪽
et untihi lib. 2. Rheto. Et Boethius sic esse putauit,sic tra, didit, cuni in quarto libro Topicorum hanc ipsam tractaret quaestionem) Docet eo in loco Boethius, tris fiam differre dialecticen a R hetorica, materia, usu, & fine. Materia, quod Rhetorice circa hypotheses,d, alectica circa theses uersetur, Vsu,qubd dialecticus concisa orationen syllogismis integris; Rhetor oratione perpetua& enthymematis;hoc est, imperfectis syllogismis ut tur. Fine,quod Rhetoris finis sit,persuadere iudici,dial ctici, ab aduersario ipso, id quod uult,extorquere. Oue illius sentetia quatenus uera sit,patere ex iis potest,quae diximus huius libri capite quinto, octavo, & duodecimo. Quanquam quod addit de usu enthymematum, &syllogismorum,id neutro eorum intellectuum quos superius expressimus,satis uerum uidetiir.Quando & Rhetor ille rensis uel creberrime integris utitur syllo otiam is, neque quicquam obstare uidetur, quin in disputationibus etiam illis dialecticorum,enthymematum esse usus aliquis possit,quemadmodum dictum est supra capite decimo quarto. Et de dialectice quidem, quod credamus esse munus illius, satis multis superius executi sumus. Fuit. n.dictum ca.I.lib.huius, finem dialectici esse, probabiliter de re qua uis disserere. Oratorem uel Rhetora,eadem enim est nominis utriusque uis. Ut negari nopotest;eosdem planὲ fuisse, quos Graeci olim Rhetoras,& quos Romani oratores uocariit, ita hoc rursus uideo coietudine obtinuisse apud scriptores Latinos, ut Oratoris note significet eum, qui cas in foro agat, Rhetoris, qui Rhetorica doceat. mii de qualibet re pollet apte,o nate l, dicere Cic. I. de Ora. Quaobre si quis uniuersa S propria oratoris urin definire,coplectit uult, is orator erit, mea sentetia,hoc ta graui dignus nomine: qui , qctiq; res inciderit, que sit dictio e explicada prudeter,etc'posite,& ornate,& memoriter dicet,cu quada actiois
etia dignitate. Sed illis parum uisum fuit,spledide, ornateq, dicendi laudem per se amplissimam Oratori 'tribuere.)Neque. n. ut inquit apud Cicerone Crassiis, praesta
462쪽
bilius quicquam uidetur,quam posse dicendo tenere ho
inim: coetus, mentes allicere, uoluntates impellere. Quo uelit, unde autem uelit deducere. Haec una res, in Omni libro populo, maximeque in pacatis tranquillisq;. iiii Gitibus praecipue temper floruit, temperque domi nata est. Quid enim est aut tam admirabile,quam ex infinita hominii multitudine exi stere unum , qui id quod omnibus natura sit da Ium, uel solus,uel cum paucis facere nos i aut tam iucundu cognitu atque auditu, quam sanientibus sentetijs, grauibusque uerbis ornata oratio& merpopolita aut tam potens, atq; magnificum, quam populi motus,iudicum religiones, Senatus grauitatem unius oratione conuerti λ Quid tam porro regium, tam liberale, dam magnificum, quam opem ferre supplicibus citare a ictos,dare salutem,liberare periculi S,retinete homines in ciuitate λ Quid autem tam necessarium , quam tenere semper arma quib uel tectus ipse esse possis uel prouocare improbos, uel te ulcisci lacessitus: Age' b ne semper sorum, subsellia, rostra, curiamque meditere- uuid e se potest in octo aut racundius, aut magis
proprium humanitatis, quam sermo facetus, ac nulla: i qre rudi Sῖ&c.Et apud eundem Ciceronem Antonius. Natit usum,inquit,dicendi omittam, qui in omni pacata,ac libera cicitate dominatur. T a obiectatio est in ipsa facultate dicendi, ut mihi hominum aut auribus aut mentibus iucundius percipi possit . Quis enim cantus m derata proniiciatione dulcior in uenari potest Quod carmen artificiosa uerboraco structione aptius Qui Actor in imitanda,quam Orator in sulci plendauer ita te iucundior 3 Quid autem subtilius, qtiam crebrae accurataeque sententiae Quid aut admirabilius, quam res splendore illustrata uerboruὸ ii id plenius, quam omni rerum genere cumulata oratis λ Neque.D. ullano i propria oratoris est res, quae quidem ornate dici grauiterque debeat. Huius est in dando consilio de maximis rebus,cu dignitate explicata sententia. Eiusdem etiam languentis populi incitatio,effrenati moderatio. Eadem iacultare,dc
463쪽
- fraus hominu ad perniciem,& integritas ad salutem uocatur. Quis cohortari ad uirtute ardentius 3 quis a uicijs acrius reuocareῖquis uituperar improbos asperius quis laudare bonos ornatibusλ quis cupiditate uehementius frangere acculando pol quis moerore leuare multis consolando Cum tractatu locorum. Uide lib. huius cap. 2. Vbi hoc pollicetur se postea traditu fit,id quod hic absoluit tandem. Nisi reliquaru artium cumulum pro p immensum iuri illius ditionique subdidissent.) Hoc facie Quintil. lib. i. cap. I 2. Et apud Cice. Crassus: Nostra est inquit,omnis ista prudeliae doctrinaeque professio, in qua
homines quasi caducam atque uacuam, abundates octo nobis occupatis innotauerunt. Atque etia aut derident
Oratore, ut ille in Gorgia Socra. cauillator, aut aliquid de oratoris arte paucis praecipi ut libellis,eosque Rhetoricos inscribunt. Quasi non illa sint propria Rhetorum, quae ab ijsdem de iusticia,de officio,de ciuitatibus instituendis & regendis,de omni uiue di, denique de naturaretiam oratione dicuntur. Et rursus in eodem uolumine. Quare omnes istos me autore inquit) deridere atq; cotemnite, tui se horii qui nunc appellantur Rhetoru praeceptis, omnem Oratoris uim complexos esse arbitrant neque adhuc qua personam teneant, aut quid profiteantur, intelligere potueriit.verb. n. Oratori, quae sunt in hominum uita, quandoquidem in ea uersatur Orator, atq; ea est ei subiecta materies, omnia quaesita, audita, lecta, disputata,tractata esse debet. Idem &in Oratore ad Brutum, uniuersam philosophiam particulam quanda uult esse rethorices,& in primo rursus de Orato. Mea quide, inquit sententia, nemo poterit esse omni laude cumulatus Orator, nisi erit omnium rerum, magnarumque artium scientiam consecutus. Fingamusque tam felicis ingeni j mortale aliquod esse pectus De hoc Fabius lib.
duodecimo, capite ultimo. Fatendum tamen erit, situm de Oratoris officio quaeratur, non quaesitum iri de eo, tanquam de discretae alicuius certaeque artis , & c. His plane consentanea sunt ea, quae apud Cicer. pri. lib.
464쪽
ile oratose disserit M. Antonius. Sed cum no donemus Rhetoris nomine eum. Hoc sol una,inquit, pertinet ad officium rhetoricet, a quo loto Rhetor habet,uti Rhetor dicatur haec autem est ratio eloquendi circa ciuiles causas, quamobrem solum hoc Rhetoris officium esse dice mus, appblite commodeq; dicere posse de causis ciuil1bus AristoteIes ergo ciuilis scientiae partem rhetoricen uocat. Hoc ipsum facit & in Rhetoricis Cicer. Ciuilia quaedam,inquiens, ratio est,quae multis & magnis ex rebus constat. Eius quaedam magna & ampla pars est, artificiosa eloquentia,quam Rhetoricam uocant. Et quae lequuntur. Hermogenes etiam de citi ilibus solum qumstionibus dicere Rhetoris censet esse.) Idipsum his uesbis praecipitur in Rhetoricis ad Herennium; oratoristissicium est ide his rebus posse dicere, quae res ad usum ciuilem moribus ac legibus constitutae sunt, cum assei sione auditorum,quod ad eius fieri potuit. Et sicut Cicero ait Gallum dicere solitum. Munc Ciceronis locustitioimus libro superiore,capite i7. Itaque apud Grae- hos erant, quos uocabant.):Cralius primo de Oratore. Quod ad nomen attinet, Πα μ' negocium ac causam significat. Inde , qui in negociis havsisque uersatur,quem haud scio, an nos dicere possimus causidicum,& tabulam quendam forentem. tu dicenti res,ut Quinti .inquit,uelut telam tegenti ministrabat. Sensum Fabi j magis refert, quam uerba, quae apuden auto reli. I 2.sic habent. Neque ego sum nostri morision artis,oblitus ile' eorum, qui uelut ad arculas sedent,& tela agentibus subministrant. Neque enim Graecos quoque nescio factitasse,unde nomen i j Spragmaticorudatum est. Cui quidem Rhetorices etiam uocabulum
consentit. Verbum Graecum est 'ia, quod etsi hodie id quod quo signiscat,tamen ueteribus etiam id fuisse qd dico, apparere uel hinc potest, quod inde uerbii, descedit,&ab Hesiodo in principio operis, is Oiρα inscripti, ρητοι V dicuntur , quos Latine dictos indictosque,laudatos & illaudatos, celebres & ignobi.
465쪽
tes dicere possumus . Similiter apud Aratum in principio τω, ψαινομήνων ο, οὐδε π τί- ρη τον , id est, quem homines nunquam silentio praetereunt. Hinc ergo derivantur, & haec,ρπτωρ, ρη τορο ἰ, τορευω. Id quod secundo Oratoriarum Institutionum lib. testatur, & Fabius.Et Cicero in Oratore ad Brutum; Sed iam,inquit, . filius persecti Oratoris, &summae eloquentiae species
exprimenda est, quem hoc uno excellere. l. oratione, caetera in eo latere,indicat nomen ipsum. Non enim inuentor,aut compositor, aut actor haec.complexus est omnia,sed & Graece ab eloquendo Rhetor, & Latine eloquens dictus est. Cum sint autem,ut alio loco diximus)Libri huius ca. a. Cum & sua poetis; su a historiae danda sit.) Hanc eloquendi diuersitatem attingit in libris de Oratore,& Cic. Maximumque discrimen est apud poetas.) Cuius praeter alios meminit in libello de Arte Pqetica Horat. Sola eloquendi ratio semper fuit. In hanc
sententiam multa Cic. lib. i.de Orat. ad Q ratrem. Civilis itero ratio,quoniam coepit in Graecia in quaestu esse Fabij lib. 3.de origine Rhetorices uerba haec sunt; initiuergo dicendi dedit natura, incrementum artis obseruatio.Homines enim, sicut in medicina cum uiderent alia salubria,alia insalubria, ex obseruatione eorum effecerunt artem,ita cum in dicendo, alia utilia , alia inutilia deprehenderent, notarunt ea ad imitandum uitandumque,& quedam secundum rationem eorum adiecerunt
ipsi quoque. Haec confirmata sunt usu, tum quae sciebat quisque docuit. Sed multo post secutus est Arist. qui primus eam tu artis formam cogere adorsus est , Gloria tur ipse Arist.in fine libit de Elenchis sophisticis caeteraS quidem artes omneis paulatim coepisse , & ab aliis quidem earii esse inuenta principia, ab aliis auctas esse: ab alijs tandem aliquando absolutas, quae autem a se tra' dita sint de ratione syllogismorum,ea omnia a se uno Scinuenta&perfecta absolutaque esse. Quod sit autem dialectice post caeteras artes inuenta.obiter apud Ciceronem docet his uerbis Crassus; Nam uetus quidem
466쪽
inquit illa doctrina eade uidetur,&recte uiuedi & be. nedocendi magistra. Neque disiuncti doctores, sed i)de erant uiuendi praeceptores atque dicendi, ut ille apud Homerum Phoenix,qui se a Peleo patre , Achilli iuueni comitem esse datum dicit ad bellum, ut illum efficeret oratorem uerborum, actoremq; rem. Sed ut homines labori assiduo& quotidiano assueti,cum tempestatis causa opere prohibentur,ad pilam se,aut ad talos, aut ad telseras conserunt, aut etiam nouum sibijpsi aliquem excogitant in octo ludum, sic illi a negociis publicis tanquam ab Opere, aut temporibus exclusi, aut uoluntate sua feriati,totos se, alii ad poetas,alii ad geometras, alii ad musicos contulerit ut,alu etiam,ut dialectici,nouum sibi ipsi studium ludumq; pepererunt. Et quae sequutur. Tandemq; longi temporis possessione, uelut usucapione,uerterunt in rem suam ista. Vsucapionem uocant Iureconsulti,quam hodie sere dicimus praescriptionem.
A Modestino Iureconsulto finitur hoc modo; Vluc pio est acquisitio uel adiectio dominii per continuationem possessonis temporis lege definiti.E de usu cap. &usurpationibus. L.Vsucapio. Cum non esset eorum alius assertor. Vindicator,qui ea sibi assereret, uindicare Que ac sua diceret. Est autem Rhoc uerbum Iuresconsultorum, quis diligenter ab Rodolpho lectos apparet. Qui quaerit enim,an possit ciuitate Romana donari is , cuius populus fundus factus non fuisset,id est cuius populus Romanis legibus non uteretur . Cicero nis hanc in rem uerba, ut quidem hodie in exemplar bus leguntur,sic habent. Nascitur iudicis causa Cornelii ex ea lege,quam l.Gellius;Gn. Cornelius,ex senatus sententia tulerunt, qua lege uideamus satis esse sancti , uti ciues Romani sint ii. quos C. Popeius de concilii len' tentia, sigillatim ciuitate donauerit. Donatum esse L. cornelii praesens Pompeius dicit', indicant publicae t bulae,accusator latetur. Sed negat ex foederato populo , quenquam potuisse,nisi is populus fundus factus esset,
in hanc ciuitatem uenire. O praeclarum interpretem
467쪽
iuris,autorem antiquitatis,correctorem , atque emcndatorem nostrae ciuitatis qui hanc poenam foederibus asscribat,ut omnium piaemiorum beneficiorumq; nostrorum expertes faciat foederatos. Quid enim' potuit dici imperitius, quam foederatos populo seri fundos opo tere Nam id non magis est proprium foederationem quam omnium liberorum. Sed totum hoc iudices in ea fuit positum semper ratione atque sententia, ut ςum ius silet praetor aliquid si id acciuissent socio populi ac Latini , & si ea lex quam nos haberemus , eadem in populo aliquo, tanquam in fundo resedisset, ut tum lege eadem is populus teneretur, non ut de nostro iure aliquid minueretur, sed ut illi populi, aut iure eo . quod a nobis esset constitutum , aut aliquo commodo , aut beneficio uterentur. Tulit apud maiores nostros legem C. Furius de testamentis, tulit.Voconius de mulierum haereditatibus, innumerabiles aliae leges de ciuili iure sunt latae, quas Latini uoluerunt, acciuerunt,ipsa denique Iulia, qua lege ciuitas est sociis & Latinis data,qui fundi populi facti non essent. ciuitatem non haberent, In quo magna contentio Heracliensium,& Neapolitanorum fuit cum magna pars in iis cillitatibus,turis sui libertatem ciuitati anteferret . Postremo haec uis est istius & iuris,& uerbi, ut fundi populi beneficio nostro, non suo iure fiant. Cum aliquid populus Romanus iussit, id si est eiusmodi, ut quibusdam populis siue foederatis,sive liberis permittendum esse uideatur,ut statuant ipsi, non de nostris, sed de suis rebus, quo iure uti uelint, tum utrum landi facti sint, an non , quaerendum esse uideatur. De nostro uero imperio, de nostras bellis , deuictoria , de salute, fundos populos seri uoluerunt . Et an uis sit, metu armo rum deterrere a possessione quanquana. Extat, hodieq; pulcherrima de hac re Cic. oratio pro Aul. Cecinna , quem cum Sex. Ebutius armis ad fundum suum accedere prohibuisset , negauit tamen Piso aduocatus
Ebuth, vim esse factam, propterea quod nemo nem
468쪽
que occisus, neque uulneratus esset. Quam illius defendendi rationem, multis argumentis refellit Cice.
proposita argumenta, ex quo ducta sint loco .l Cap. XXVI. Pr ergo dicamus id quod praesentis eri negocis: V tractatum locorum aperiamus, id en, doceamus, quo pacto sit omnis argumentorum facultas , ct copia ἡ locis eruenda rimum hoc praecipuum est,quod rerum ordo praecipiendum monet lut quifaquis inuenire uolet ex locis,diligenter o exacte locos habeat cognitos.SEIn aute locorum notitia fe-jὰ in his duobus possit: Prius est, ut numerum naesturamq; locoru quot sint,et qμα cuiusq; sit uis et proprietas, explorate planeq; teneat. Quod siue noαnra descriptione ,sive quouis alio consequatur autore, non multum refert. Aut inueniet enim optimum ducem: aist pro optimo erit, quem poterit eripediti hime sequi . 2 c uero memoria tenui elocos satis esse credidero : ed paratos, exercitos, ct uelut iii onspectu ad manum positos teneat uetalim . Sicut enim non pote in celeriter squis O in α fenso uerborum curseu, legere aliquiu, cui desin gulis literis eu in consilium eundum: sic neq; parate poterit inuenire ex locis , cui cu inueniendum essprius ipsi quaerendi sunt loci. Troximu in locorum notitia es, quodque difficilius es, traditas ab autoribus azumentationes suis locis reddere. . Idque
469쪽
DET INVENT. LIB. H. LI mn inhoesolum en utile, quod plurimum confert in intelligendis uirtutibus autorum, discernenda uaria apud eos argumentatione,ut quandoque tamquam crebris densisque imbus sic multis argumen' lationibus celeriter coagmentatis, feriant aduersarios:quandoque argumentatione latΘ copioseque fusa multarum impetum, unius pondere exequent: iam confodiant acumine, iam uiribus profiternant,
iam de re dican iam sicubi parum est in re fiduciae,
in aduersarium conuersa oratione , uelutflexu et
dant.Paratur hinc iudicium, O omne ferὰ artim cium perspicitur, non inuentionis modo, quod Oipsum nostri instituti est, ct uobis proinde maximmum: sed magna ex parte elocutionis, quae sicplerunque rebus afra es, ut uix possi inde diuelli: apud Demosthenem praefertim ct Ciceronem, ut quisquis est istis dicendi iudicio proximus: quorum
es ita rebus accommodata oratio, ut Ici videatur ex illis. verum non in idsolum cui diximus utile es cognoscere locos argumentationum apud autoressed quod hoc usu tractatuque rerum, cum ratio accesserit eis,copia quaedam ct thesaurus paratur, qui semper nobis in promptu sit, ut quoties ex locis quaeremus similibus in rebus ,similes nobis argumentationes occurrant. Sicut enim in omni uita ,sic in
hac quoq; inueniendi ratione rimum en scire quid sit faciendum, quo pacto. Facere uero quae recita sun et quatenus recta sunt,imitatione facilimὰ consequ:mur. Traeceptis enim aures fere imbuuntur: E E exemin
470쪽
D: RODOLPHI AGRI Q exempla docent oculos. Quanquam sint autem plra,quae audiendo possumus, quam uidendo discere, latiusque auriu pateat sensius: certiora sunt tamen, quorum ipsi nobis oculis tradimus fidem. unde scitὰ apud Comicum dictum est. Pluris est oculatus teststinus, quam auriti decem . Aures enim alijs, oculisbi credunt. 20n es aute facile, certam dare deprehendendoru locorum in argumentationibus legem, cum praesertim persaepe, nisi assuetis admodiu longo u lectioneque autorum,dissicile sit argumentationes explicare: ct conclusionem propositionemque
eary,ex orationis cumulo costigere. Teguntur enim
saepe,ct in ipsae dicendi copia delitesicunt, uel uariis dicendi figuris occuluntur. Quandoq; iunguntur, tanqua in unius propositionis speciem,conclusio ct propositio. Ouandoq; pro utrisiq;1ola propositio po. nitur. Et quod de Lysia legimus,cui siummae fuit ar-.tis loco,no uideri arte, id crebro in etia apud reli quos alitores videre,quo grauius ex insidijs incautRaduersarru petant. Viam igitur quanda ad ista,
cui dicitur manuductionem fortasse dare poteri reus,quo facilius in his loci cognoscatur. Vtilissimu fuerit igitur, incipiente primum ab his initiu facere,quae sunt apertissma perspectu: ct in quibus uel iam formatae sunt argumetationes, uel facilime poterant f mari. Eas ubi accepi uideat primis, quod. sit argumentu probationis, id es,quod sit futurum
medius cogatur informa ratiocinationis argumeratio. EII aute icquὐdsumptum in propositione u