장음표시 사용
491쪽
O philosephum tanquam substantiam accipimus)
non habet. Cause efficiens est: consensiis coniunctioque matrimonis. Finis est, procreatio liberorum , consieruatioque. Desinata sunt: opes, quibus ali positi reliquarumque rerum ad toleranda matrimonis onera apparatus. Connexa, mari tus, opes, dos , nobilitas, ipsum etiam uxoris nomen ad connexa pertinet: ct earum rerum generis est,qua ad aliquid uocantur. Uxor enim mariti en uxor, maritus uxoris est maritus. 2Vos autem in prasentia uxorem non tanquam pro qualitate uxoria,
sed pro substantia , qice ab ea denominatur, accipiramus. Locus oe tempus in generalibus bis quaestionibus, hoc es, quae proposita alio loco diximus uomcari , per conditionem inferuntur: ut dicamus,quid
si peregrina sit j quid si iuuenis quid si feneas Per
se enim nihil horum en in uxoris persona accipere , sed per conditionem potius adducuntur: siuntq; eorum quae supra memorauimus , ct in philomsopbi ct uxoris persona , plenaque huius generaris. Quia tamen crebro insunt eis, ct in alterutram partem propensiora sunt , uelut pro certis O non conditionalibus accipiuntur . Accidenratium loci qui siequuntur, eadem ratione se habent in uxoris nomine, quemadmodum in philosophi O hominis habere praediximus. Verum hi loci,qui ex conditioe inferuntur,non incomodὰ ad contingeliu referentur natura .Quanquam.α iuuene esse uel
sene ion sit contingens uxori,cui inent iuventa uel
492쪽
RODOLPHI AGRI C. senectus: huic tamen quod est,pb stosiophum habere
uxorem,contingens est iuuenem habere uxorem,uel
habere senem. Sicut e isti in uxore ad philosophurelata contingentia sun sic in philosiopho haec eadem,relata ad uxorem fiunt contingentia. In eis aut
rebus,quibus de certo aliquo singularique facto differitur, hic locus aptius excutitur, plusiue confert antecedentibus, adiunctis consequentibus inlectis ;quae omnia priore lib. unt explicata. Similiter iam inspicimus nomen philosiophi, nomen uxoris,quid eorum uis proposito nostro afferat. Sic pronunciata de hac re, quid quisique magni nominis autor hac de re in hanc uel illam partem dixerit. Si comparata sunt ex philosophi persona,ecquid Imperatori in exercitu agenti, anseruo, an rectori ciuitatis habenda sit uxor j Ex uxoris persona, an philosopho h bendus sit amicus firmior, an seruus, an concubiana . Similia c ut suo loco diximus nisi simul eae utrisique subiecto, praedicato summi non posisunt. Ergo ea continuo, aut affirmatiu/, aut nemgatiue ' pronunciare, de proposito oportebit, ut doceamus similitudine accepta , philosophum uel habere debere uxorem, vel non habere. Oppomtorum diuersiorum nisi in negativis, nullus st- νὰ est usus. Cum fuerint ergo, quae describenda, sumpsimus , hoc more per locos deducta , tum conferendi sunt ut diximus θ loci locis: ct undendum, qui quibus conueniant. Ex his enim affirmative de proposito Itatuemus. Qui discrepa- bunt,
493쪽
DE IN VEN. LIB. ΙΙ. rastbunt,bi propositum subuertent.Primumque per omnes locos constentanea scrutemur, ut sumpta definiistione philosophi,qui scrutatur diuinas ct humanas res cum cura virtutis, conferamus huic ordine ea, qua ex nomine uxoris sunt ducta. Desinitio uxoris non multum dabit,nisi ea parte, qua ponitur in desinitione Philosophi, cura uirtutis, ct in definitione uxoris,causis liberorum quaerendorum . maerendi enim liberi,cum cura uirtutis videntur conuenire; quoniam officium uirtutis videtur liberos procream re. Deinde genus in ris,mulier parum videtur conuenire definitioni philosophi, nisi in ea intelli
gamus, quod is uirsit. Vir enim ct mulier naturae ordine iuncta uidetur.Species uxoris sumamus clari nois foeminas quarum pudicitiact uirtutu inisclyta memoria est,etiam non discrepabunt digna eanim consuetudo earum, talibus uiris erit. Poterimus hoc pacto definitionem philosiopbi per omnes
locos uxoris circumferre, ct tentare omnia. De inde reliquos ex ordine locos, qui tu philosophi nose sunt,eade ratione queadmota de definitione dixi mus,cu omnibus locis uxoris coniungere, experiari,qui conuenian eos uero qui non conueniunt,intactos relinquere. Hi enim cum postea dissentanea eodem ordine quaeremus,quo cinentanea quaesiuimus, materia inuetioni nostrae dabunt. Quod si etiam co-traria sint aliqua inter se,quae ex altera parte ducetur , inuenienda tamen utrisq; consentanea erunt. Guemadmodum Stoicus oe Epicureus repitanant, quo
494쪽
RODOLPHI'AGRI C. quoniam hic uirtutem expetit , illa a*ernatur ; gego huic, voluptas tori genialis, ct blanditis, beniagna ue uxoris consuetudo, oe gratia firmae conasentanea erunt. Stoico uero, cura procreando
rum liberorum, D studium coercendae libidinis, ne alia quam qua permissum en,rapiat. Hinc erimam nocuntur argumentationes illae, quae proprid , Rhetores uoluerunt: dici: cum diui - D una re per duo opposita , utrunque deinde affirmamus , uel negamus , quod in enumeratione supra comprehendimus . Cicero complexionem
uoluit id uocari . Quale est, uxor uel decora essuel deformis . Videtur quidem primo aspectu is altera sit ducenda , alteram ducendam non esse. Qui tamen uolet utrisique consentanea qua-rere, dicet decoram ducendam esse , in spem pulchritudinis liberorum ; deformem , ut exerceat continentiam mariti . Sic qui dissentanea quaret , dicet decoram suspectam esse , deformem inunsam . 2Vec uero primo statim conatu, desissendum en , si consentanea quaerenti, prima duo rum locorum collatio, parum respondeat . Sed eo erendi iterum , adhibendique ad eos erunt alij loci, quibus consentanea esse peruincantur . Qualia sunt Thucydidis nonnulla , contra communem siensum opinionemn dicta: quae tamen adbibi ista probatione , confirmat. Agitandumq; hac ratione ingenium, nec acquiescendum solum eis , qua
ultro sie proferunt: sied erunt etiam qua latent, eruenda
495쪽
DE INVENT. LI B. 11. 23 enda. Sic enim paulatim facultas illa parabitur magna ex parte, quam tribuit orationi Cicero, ut nihil tam improbabile sit quod non hac uia proba
bile uideatur . Vsus autem horum exercitamentorum hic praecipuus est . Descriptionis quidem, quod per eam facilem assequimur omnium locorum in qualibet re, uelut uno sub aspectu , intuitum. 23 ec enim satis eIn scire locos , ct in omni re inue anire posse: sed oportebit promptos esse , uelut nutum nostrum expectantes. Praeterea , qui nequibis rem propositam per locos describere, nihil es, quod
inuenturum ex locis certa se ratione confidat. Hoeenim primum en totius inuentionis caput ex quo commodὰ tractato , omnia copiosissmὸ proferun istur. Comparatio uero inter sie duarum rerum de scriptarum persinglos locos, hanc praefiat utilitatem , ut quicquid inuenerimus , facile aptemus in situm nonro , ct in usum argumenti traduca mus; ct uideamus etiam qAod inuentum nostrum
aptum sit argumento, quod ineptum , quid in hane illam uὰ partem magis prosit nobis; ct siquid conatui nostro repugnat, ut id ne attingamus quidem . Si dicam enim , cuicunque est curira uirtutis , ducet uxorem, ergo pbilosiophus dueet uxorem ;si neget aduersarius id , quod propo tum est , hoc est, ducendam esse uxore cuicunque sit cura uirtutis, iam bac inuetione quae ex philosophinore ducta es habere curam uirtutis, nihil egeri
496쪽
RODOLΡΗΙ AGRI C. mus, nisi habeamus aliud ex persona uxoris inventum,cui hoc sit consentaneum,ut dicamus, cuicunq; est cura uirtutis, uolet liberos procreare,ergo cuicisique est cura uirtutis, ducet uxorem. Similiter quod in philosiophi descriptione positum est, contempt rem esse eum uoluptatum dolorum,cuicunque inuentorum ex uxoris persona adhibeas, frigidum θ' segne argumentum conficies. Id uero quodsequitur in philolisphi descriptione, in curia rerum humanarum,dissentaneum feri uidetur omnibus eis, quae ex persona uxoris ducentur. Ergo in his danda erit opera,ut si non prosint,obsint quam minimum. Vt dicamus bilosiopbum non uxoris molesta, non orbitate liberorum a coniugio deterritum iri: quoniam contemptor sit uoluptatum ct dolorum. Sιc etiam, eum non amore filiorum,curaque parenda eis bar ditatis amplioris,aut uxoris desiderio,in uicia cupiaditatis aut avaritiae prolapsiurum, quoniam sit sibi in curia rerum humanarum, solum ergo philosophia innoxie bona matrimonii malaque toleraturum.Sic quae per se quandoque obstare uidentur , contra obstantia alia munimento sunt. Et quemadmoradum reliquis in rebus , sic bic fit, ut quae per se
in malis numerentur , alijs comparata malis, in remediorum habeantur loco . Haec quidem fundamenta siunt omnis inuentionis, quae quisiquis r fle firmiterque iecerit, exiguus in reliquis renabit labor, parataque en his omnis dicendi materia,
497쪽
DE INVENT LIB. ILeolligitur . Sola deinceps opim est ratione , q uap senti rerum usui aptet i Ita, ct ordinet ea illonatq; velut in acicm producat. sobolia in caput 29.
Adiacentia,assectus matrimonialis, amor uxorius,curae alendae eius Amorem uxorium hic dicit amorem
uxoris erga maritum. Curam autem uxoris alendar, ego
putem mariti potius quam uxo i is adiacens esse. Negligentia tori. Animus ad alterius, quam mariti torum 2ppensior.Quae proposita alio loco diximus. Huius ti .ca. η. Antecedentibus,adiunctis,consequentibus inspectis. De his lib. i. cap. 2i .Quoniam hic uirtutem expetit, ille aspernatur. Hic Stoicus, ille Epicureus. Ne cui imponat religio illorum,qui putant pronomen hic, semper ad propinquius antecedens referri oportere. Connexa sunt opes eius qualescunque. Lucianus in Timone ,
τήν - ραν φρονε ν, hoc est,oportet enim philosophii paucis contentum ac frugalem esse, neque quicquam ultra pera quaerere. Quae proprie enthymemata Rhetores
uoluerunt dici Enthymema quid sit explicatu est supra
lib.huius cap. i . Quanquam hoc argumentandi genus
de quo hic loquitur Rodolphus,ipsi enumeratio, siue inductio potius, quam enthymema est , id quod nec ipse
hoc loco dissimulat. Cicero complexionem uoluit id uocari. Complexio inquit Cicero primo Rhetoricorum,) est in qua utrum concesseris , reprehenditur, ad hunc modum. Si improbus est, cur uteris, si probus, cur accusas3Alii id argumentandi genus dilemma uocant, diuus Hieronymus syllogismum cornutum. Quat' est , Uxor uel decora est,uel deformis. Responsum hoc est Biantis, qui interrogatus a quodam, ecquid sibi duceda
esset uxor Aut formosam, inquit, habebis, aut de-
498쪽
Drme si formosam,ea cum pluribus tibi erit cois, sin deformem,ea crux tibi erit,& dolo Horum utrunque malum,non est ergo ducenda uxor. Lege Gellio libri quinti caput undecimum. Quam Cicero tribuit orationi. In paradoxis Cicero;Sed nihil ,inquit, est tam incredibile, quod non dicendo fiat probabile, nihil est tam hordidu, tam incultum, quod non splendescat oratione, & tanquam excolatur. Velut nutum nostrum expectantes. Ductum a ministris ac famulis diligentioribus, qui eorum, quibus famulantur,etiam nutus spectare solent, nedum auscultare uerbis.
ORDO TOTIUS in summa breuiter uelut aspectui subiectus .
Cap. XXX. rr ergo demus omnia tanquὰm sub unum cona V siectum, totamque praeceptionis huius amplitudinem in unam summam colligamus, ubi materia disserendi fuerit oblata , siquidem sit formata quaestio nihil est, quod in hac parte laboremus. Sin madis cui ita dicamo materia dictionis proponatur, qua ratione sit in quaestionis conjcienda formam
docuimus, quantum tamen id praeceptione potuimus assequi . Cum habuerimus, autem formam tam quaestionem, tum diligenter en ea etiam, atinque etiam expendenda, cuius generis quaestionum
st,ex omni illa c quam seupri explicuimus o quae
sionum o uarietate. 2 ec enim facile quis inueniet,quo sint probationes omnes referendae, nisi re-
499쪽
DE INVENT. LIB. II. 272M naturam quaenionis cognitam habuerit. Deinde tum uidendum quo pacto haec quaerito,quae totius disputatiois est caput in plures diducatur qones, quod cu hic locus a nobis tractaretur,pro uiribus est explicatu. Ia iudicii nostri erit,quas qones inter primamqone comprehensas tractatas, putemus q, tu ex conditione reru ct utilitate nascatur oportet,cum; ea deliberandu es ante ola, quas qones credamus tramcttaas,quas remittedas,et an sola ea quae prima est sufficere arbitremur. Ut in qone qua modo pro exeplo posuimus,an philosopho duceta sit uxor, utrum in hac qone Dia dephilosophi persona de qua q - .ritur,disserere velimus , an prius generalem in hac inclusam qone explicare an cuiqua duce sit uxor. Sic etia,an optadi philosiopho liberi, q, ex hac etiapendet qone,utru id latius uelimvs fundere, et pro- pria quaestione tractare, an solum in simplicis argumentationis forma breviter colligere. Sic, an pera tendae philosopho diuitie,an philosopho cura rei fammiliaris obeunda , ct reliqua omnia argumenta ex locis ducta,quae latius arctius ue tractari pro dicentis arbitrio, suas qusniones accipere possunt. Cufuerit autem constituta nobis quaestio , siue unam , sue plures faciamus , eadem erit omnium , q cuiusque confirmandae ratio : ea quam proximo loco diximus, ut acceptis in quaestione omnibus, ex quibus argumenti aliquid duci poterit , cpoterit aute ferὰ ex omnibus, quae ponuntur in quaestione P describamus ealers locos omnes ducamus,et tu ex
500쪽
Ro DoLΡΗΙ AGRI C. ransientientium, aut discrepantium ratione, prout de qussione pronuntiauimus,in hanc uel illam par tem argumenta colligamus. Nam de quaestione qua expositione explicatur,minus suscipitur negocis praesertim cum de facto aliquo quaeritur, cuius tantum Ordo.i .initia, cursus; exitusque sunt recensendi.In eis uero ubi cause rersi quartitur, quia possunt unius rei quandoque se multa causa : aut habitudo qualitesve rei alicuius inuestigatur, ut qui quarat, quibus rebus, aut quo genere uiω Cato tantum uirtutis noreensit assecutus; non oportebit utique amgumentari eum , qui de hac quaestione disseret; sied Dium integr/ ,stuere, iustὰ , constanter,prudenter facta dictaque Catonis expositione colligere. Amgumenta tamen, ct semina omnia confirmandarum laudum Catonis ponentur, ex quibus si quer retur,an fuerit laudandus Cato, idem id colligi possit. Sed quia grans hoc quaestionis credentes habet auditores, non enim quaeritur, an fuerit laudanmdus Cato, sied quibus rebus tantum laudis sit sis cutus; idcirco expositione poterit ea quaestio absolui. Quod in omnibus his fere rectissime et , in quibus auditor non certantis, sed dicentis sustinet personam . Haec ubi fecerimus perviderimusque cuncta, quibus sit nobis opus ad id, quod ad Iomm dam orationem pertinet, an res ea, ex qua nascitur quaestio , quae per argumentatronem enexplicanda , simplex sit, O quae Νlum proposita quotione positi intelligi, quales sunt quas propo-