장음표시 사용
501쪽
sita diximus uocari: an simu asit, O multiplex;
quaeque ex uaria ct flexuosa rerum oriatur feris,ut sunt conditionales quaeniones ct ciuiles pleraque, ad quas recte percipiendas longior narratio praece dat oportet. Deinde cum noηtram auditorumque personas, rerum de quibus simus dicturi,confer mus aestimationem : ct cogitamus, quas aures nobis auditores, quas eis qui contra nos dicent , si qui dicent contra ,sint adbibituri: quasque prius adbibuerint, si qui prius, quam nos dixerint: tum non erit di*cile iudicium nobis, an sit exordio parandus aditus ad animos eorum, cui uel occurrendum inco-
modo, uel spei incumbendum: cum uiderimus quid
sit nostrarum partium , quo uel premamur maximme, uel cui faueatur. Sico peroratione, an tam multiplex res tantaque fuerit argumentationum copia , ut sit auditoris memoria enumeratione res cienda ; an ea sit natura rerum, ut qlim de non conditione, mouere lachrymas: ira, odio, indignatione , misicere auditorum animos debeamus. Omnium nos rerum personarum lue conditio rectissime admonebit , si cuncta consideremus quemadmodum
diximus , clim loqueremur de his partibus orationis.Omnia ex eisdem ducenda locis erunt,ex quibus argumentationes ostendinyus duci: siue doceamus, siue beneuolentiam, iram, odium, mi fiericordiam, alios ue moueamus affectus; solis e cuncta haec q aesionum capitibus,quod inuentionis est,illant. Va
502쪽
RODOLPHI AGRI C. stioni quam argumentationi similior est, mouentre rape tamen O argumentatione ,ut alio docuimus loco. Colligendi tamen acumen, omnisque tenuior itila argumentandi subtilitas uitanda est. Vt quae βαmel dicam puritas illa docentis orationis, ct impeatus lectibus turbantis ,sicut inuentione nihil di-
distant, ita eloquendi propὰ extremis sunt finibus
di eis. Scholia in capud ultimum
V Y ergo demus omnia. ανακεφαλαιωσις est eorum ,
uae dicta sunt de locorum usu. Qia sit ratione in quae-ionis formam conijcienda,docuimus. Libri huius cap. xi. Ex omni illa quam supra explicuimus quaestionum uarietate.) Cap. 9. Io. & II. Quod cum hic locus nobis tractaretur. Cap. lib. huius et q. miales sunt, quas proposita uocari diximus . De propositis&causis,item de quaestionibus praedicatiuis & conditionalibus , lege caput huius lib. I o. Cum loqueremur de partibus orationis. Cap. 24. yx quibus argumentationes ostendimus Zduci Toto lib. I. Saepe tamen & argumentatione, ut alio docuimus loco. Libri huius partim cap. q.& s .partim eiusdem libri cap. 24. Ita eloquendi prope extremis. F. Quintilianus lib. 8. cap. 3. Hactenus in secu
503쪽
Cap. I. UONI ΑΜ, autem de affectibus dicere locus admonuit, O dicturum me de eis priore rerum traractatu pollicitus sum: paucis, quae
natura eorum, quae uis sit dicam ut cum cognitos eos teneat, qui uenire cupit , paratum habeat tanquam sicopum, uniuscuiusique naturam, ad quemsint omnia argumenta uelut tela dirigenda. Assectus autem mihi non aliud uidetur esse, quam impetus quidam an mi , quo ad appetendum auersandumue aliquid u hementius , quam pro quieto natu mentis impellimur. Omnis itaque affectus, uel ex appetendarum rerum , uel auersandarum nudio nascitur. petimusque quecunque , uel re vera, uel in speciem bona sunt; contra auersamur, qua noxia sunt, uel nocitura creduntur. Nec solum ass-G G a cimur
504쪽
. RO DOLPHI AGRI C. eimur eis, quae nobis bona putamus, aut mala,fel 'alienam quoque uicem dolemus , gaudemus, ira scimur, miseremur. In omni autem affectu duo sunt praecipud , quibus movemur': res quae accidit aut expectatur, ct persona ad quam res ea redit. maecunque ergo res digno contigerit , siue bona ea
sit , siue mala , gaudemns. Contia, si qua indiagno , ferimus molest). Et si quidem bona sit , intatiidemus, irasicimur: sin mala , misieremur , ct in doloris venimus societatem. At in his affectibus, qui in suam cuiusque ueniunt personam, res plerarunque s scit affectui, Oper quam breuiseri de persona cunctatio. Plemo enim fere non sibi fauet. uuicquid bene cesserit, id digno sibi: quicquid seocus, sibi indigno id euenisse perseuadet. Venit quandoque in partem rei persona , non quidem cui contigit, sed ὰ qua profecta res en . unde persaepe , non tam bene aut secus de re, quae facta est , existannamus ex re ipsa , quam ex animo , aut opinione
eius qui fecit. Vnde Ditὰ apud Comicum dictum est.
Vnum hocscito , contumelie non me fecisse causa ;sed amoris. Et item alio; Abs quiuis homine cum opus est beneficium accipere gaudeas.Verum enim
uero id demum iuuat , si quem riuum es benefa-core , is facit. Sed in tractatu re persona haec ad efficientium locum redigetur. Quandoque persona etiam ad subiecti locum pertinet is ut si quis propter uirtutes amet quempiam , uel propter decorem; si literque oderit in eo uitia Hel deformitatem; res quia
505쪽
quidesunt uirtus,uel uictu reliqua ue quibus spectatis , animus precipue mouetur; persona uero uelut rerum quedam fit accessio; quoniam rebus etiam mne persona moueremur, persionam si ne rebus nihil ad nos putaremus pertinere. Et quoniam rerum subiectum est persona, cum tractabuntur res, in eum laeum ponenda erit. Quia timen assectus complecti
persona uidetur, ct nomen affectus ilii cipui tribuitur,tametsi prior sit nobis uirtutis uel decoris cura, sine quibus personam n gligeremus,i a tamen persona est, quae amari dicitur,quam odimis, vi inuidemus; idcirco in his pro re saepe accipimm persorinam, O rem inter locos persons collocamus. irahit autem refert in sectibus, aut sic esse rem, aut sic uideri. Temerarius est enim assectus omnis, O
preceps , rapio mentem , ct plerunque alius ex alio nascitur. Vndefit, ut de rebus omnibus ; nouexuero flatuat Ged bonas eas, malasque putet ex
opinione , quam indidit ellerius affectus error ;vel quam leuiore quacunque , ct inani persuasio ne secutus est. Simi ct affectuum diuturniores alis , qui longo sunt usu firmati; ut amor, odium, invidia , luctus metus; ct in fismma, omnis quicunque maioris alicuius causi per uasione animos obsedit. Ali' breuiores O subditi magis o ut qui cum aliis ,
ex causis, tum orationis uento, tanquam in Rip
ta ignis concitantur. Hique sicut de improuiso propemodum prorumpunt, sic celeriter quoque perms e, quamuis leui leui causa resiuiunt. Quan-
506쪽
quam sit autem capaxomnium affectuum oratio , O nullus non locum aliquando sibi uendicet in dicendo, duo tamen uel maxime Oratoribus laude tulerunt, odium ct misericordia. Sanὸ Aristoteles in eis libris quos de Rhetorice conscripsit, multos en merat,o quid sit quissi, quibusq; rebus oriatur,extinguaturque rursus, copiosi md pro equitur: ut fuit uir ille ingeniosissimus omnique rerum copia instructissimus. Quae qui quisscire uolet, ex illo paaratum erit inquirere. diribi uidetur , quisquis communis sensus planὸ non erit expers,cum rem de qua dicturus si cum auditoris contulerit animo, cuque peliciat, quid dicendo uelit escere, non latiti rum eum,in quod assectus genus sit rapiendus audiator. Deinde quum res cum personis c quemadmodumodo praediximus o coniunxerit, facilὰ ex re,quod bona ea,mala uesit facilὰ expersona,quod ea re illa digna si ut indigna,deducet. sobolia in caput I.
oh AM autem de affectibus. Tria potissimum
hoc libro explicantur, qua ratione mouendus auditor, quomodo delectandus, quo ordine,quaq; dispontione quavis in re utendum sit. Quid autem de permissione a lactuum,& quatenus his uti liceret, constitutu sit apud ueteres,lege Quintilianum libro 6.cap. I. Item lib.2.ca. et .& i8. Et dicturum me de eis priore rerum tractatu poli citus sum. Libro Σ. cap.et . Et rursus libro I.cap. I.
Porro de affectibus multa 6. Institutionu libro Fabius. quae
507쪽
quae natura eorum quae uis. culintilianus lib. cap.ru& a. Nihil aliud uidetur affectus.)Affectus est animi motus,quo sensus aut uoluntas prosequitur, aut sugit rem oblatam Sunt autem capita quatuor,duo malorum , ε totidem bonorum, dolor,metus, spes,gaudium. Altera praesentis, alterum imminentis, ex his fluunt reliqui. Vnum hoc scito,contumeliae me n5 fecisse causa. Chaerea in Eunucho excusaturus se Thaidi, quod uirginem uici allet,inter alia multa dicit & haec. Imo,ita quaeso, unum hoc scito,contumeliae Me non fecisse causa,sed amoris,&c. Et item alio loco: Abs quiuis homine. In Adelphis. Sunt &affectuum alii diuturniores. 3 Lege lib. I .cap. H.de adiacentibus. Multos enumerant. Maxime lib. Rhetoricorum.
ctentur assectus. Cap. II. TRactantur autem affectus triplici ratione. Pr
ma eri ut exprimamus oratione affectum, hoc est,ut irati metuentis,amantis,dolentis, nobis assumamus uerba. avalis fere es omnis in Comoedia, Tragoediaque oratio. Sed haec ardetiores habet moratus,puoniam persona habet magis insignes O res grandiores. Illa quietos magis O propius ὰ tranquillitate distantes , quia res, persionasque de re dio sumit.Qua in parte necesse es cogitatiora,vota,
quaeretas,dsularia,preces,contenti5es oes, pro natura cuiusiq; assectus exprimat oratio. Ante ora uero
elocutionis genere Ulud conficitur, ut ipsa dictio,iu, multu, perturbationemque cocitatae metis imitetur.
508쪽
RODOLPHI AGRI C. Et en quidem in bac assectuu imitatione praecipue
posita ea uis, quam nonnunquam colorem vocamus dictionis. Vt cum eandem rem multi dicant, siue exponant quidem, siue argumententur: alius tamen monentis solum, alius irati, alius querentis. alius miserantis tueatur colorem. In Satyra uiderimus , idem tribus illis, qui adhuc extant, Horatio , Persio, ct Iuvenali institutum esse, eandemque rem tractari . Ea es, ut mores, uitamque emudent, ct reprehendant uicia. Suum tamen quisiquis secutus est colorem. Horatius ridentis speciem,
ingenuo cut ipso alto culpam defigere ludo affectauit. Persius seueriorem prope philosophi persorinam acc ipit. Docendo itaque reprehendit, ct r prehendendo docet. Iuvenalis indignantis o irati plerunque presertJeciem. Quare erectior paulo , est pro uentior carminis compositio, magis decu rit eum, sicut sal amarior plerunque' solutior orationis libertas. 2Vec ulla alia in re magis positu esse decorum orationis illud crediderim quod tantopere in Oratore seuolaudauit Cicero, tantaque ubique Aecutus est obseruationeo quam in eo, qui sit ex bac imitatione desumptus color, isque dicentis personae, ex sua, auditoris, rerumque collata exiuimatione, apte ct diligenter accommodatus . sed plura de his dicere,ad eloquendi magis, quam
inueniendi pertinet rationem . Secunda , tractandorum assecivum ratio est, cum aliquem lectu aliquo concitum describimus; σ quae fecerit,
509쪽
D E INVENT EI B. III. rarq dixerit,sic explicamus , ut ex omnibus affecidispositi deprehendi. Cuius rei cum multis in locis χηulta sunt apud autores exempla, tum egregium apud Tragicum nos trum in Oedipode : Tradicta postquafata ct infandum genus deprehendit, quaeq; sicquuntur. lotus.n. est locus. Huius etiam generis est,cum
uel nos uel alium quempiam esse,autfuisse aliqua affectione permotos docemus,quae utrolibet modo, O argumentatione ct expositione possimi explicari. Multum autem interest inter hanc rationem et priorem illam.quoniam ex priore soli color assumi. tur,que possumus etia aliud agentespraeferre. Sicut n. qui obiurgat,plerunq; iratispecie babet: stapossumus amantis personamgerentes obiurgare, o indignari, queri, reprehendere. Quemadmodum apud Virgilium Dido queritur primum.
Disimulare etiam sperant perfide tantum Posse nefas. Deinde iam flagrat ira :
Nec tibi diva parens, generis nec Dardanus auto, Ora tamen inminae, uretis amore colorem habent. In hac aute parte,no color orationis,fied res ipsa quae agitu hoc est,qua docere conamur,continetur. Iuhoc.n.dictio impeditur, ut hoc aut illo pacto adfectsi quempiam esse doceamus.Tertia uia, qua tractatur fectus, est,csim auditoris animu tractare nitimur: cumq; non quaerit oratio assectum docere nostrum, sed eruere,excitaret cupit alienum. Hoc ; est quod Aecundo numerant loco,qui tria uolunt Oratoris es sic mu -
510쪽
Ro D LPHI AGRI C. se munera ocere,mouere , delectare. Quia nasci- mr autem omnis affectus ut diximus siquide pro aliena suscipitur perforao rei specie,qrus uel euenit,uel expectatur,proinde ut ea bona, malaeue creditur,ct existimatione persona,quia uel dignam ea uel indignam eo casu putamus: tertium per ἡ a cedit,persona quae rem opera,consilioue explicuit .auibus uero affectibus pro nobis movemur,sufficit quidem res leocientis tamen etiam persona sepe adjungitur, spe etiam O nostra persona, quod ad dignitatem,indignitatem ue pertinet; in his ipsis ut mur affectibus,si quid ea alterutram in partem b beat notabile. Ex his ergo,uel omnibus, uel singulis
argumenta ducentur,pro rerum conditione , ct affectus quem conamur excitare natura. Cicero quidem quandoque ex persona solum ducit,ut pro Placio,pro olla. andoque ex re, ut in T anarchorirum casu deplorando,contra Verrem. Quandoque ex utrisque ut pro Quintio. Pro Milone vero, cum
personam Milonis indignam eo caseu docuisset is prore cui alio loco pluribus diximus suam subiecitpersionam, uis lacbomis, tanquam iustis maximeq;
fauorabilibus causam commendauit. Non sunt auritem eo ducenio argumentationes, ut colligere nitamur miserendum,inuidendum, irascendum,fauen radum esse. Satis est de re, personaque demonstrare id quod natura affectus postulat ut res bona uel mala ersona digna uel indigna sit.Quod si recte et ex sententia falsique auditoris animus, qui ora αtione