장음표시 사용
541쪽
facili conspicitur, quale es in Phormione Terentii En parasitus quidam Phormio, o qua equuntur. Deinde subjcit. Ego te cognatum dicam,ct tibi Acribam dicama n dicit hoc dixisse Phormione,quod ipsum ex figura uerboru facila pelicitur. Sed hoe quidem prioris loci exemptu eLt.Quod aut huius est locisoInquam totum ordinem consilis recensuit,deinde rem ipsam,qua hoc pactogesta est,cum posset binc cognosci ,solum dixit: Persuasit homini,sadisi
est,uentum est,uincimur, dixit. Argumentationum
breuitas in eo posita es, si primum uel recidamus multitudinem quaesionum, uel quae sifusius tendeo
rentur,quaestiones'turbe erant , eae breuiter argummentationum specie colligantur . Tum si quis sumio
mus quaestiones, quam paucissimis argumentation bus confirmemus Ged ne argumentationes quidem late 'seque colligamus, uerum nonnunquam pro tota argumentatione solam ponamus propositionem. vi. Quid repetam exustas Ericino in littore Clasafris Quid tempestatum regem, uentosque furentes Aeolia excitos j Singula argumentationes singulis propositionibus explicatur.Quin una quandoq; propositione singulis prope uerbis densamus argumeta. t apud eundem autorem:Quin natam egregio genero,dignisq; menaeis Des pater, O pacem hancaterno foedere firmes. Pro eo quod dicere instituit,
ut natam daret Aeneae, inquit, natam egregio genero et argumentum es. Idcirco enim colligitur dandam eam esse Aenea, quoniam sit egregius gener.
542쪽
RODOLPHI AGRI C. iste quod subdidit: Dignisq; Θmen eis, qranquam id priori prope sit idem. Sic etiam: Des pater, O curam filiae, ct potestate uno nomine collegit. Sic quod postremum possit: Et pacem hanc aeterno 1-dere firmes . Breuius adhuc es, quod Dido inquit, cum causam, quare coniugium auersaretur dixis fetsubiecit: Huic uni forsan potui succumbere cuia pae. Cum uellet mollire facem amoris fui , huic uni dixit, quasi iustior esset sibi uenia hac in parte, quae nulli alteri delicto locum esset datura. Et cu pus dixit,non peccato. non crimini. 'b ec tamen d ait admissuram sie: sed potui, inquit, ct forsan, Osuccumbere:ut non ipsa factura inlud,sed amoris impetu uictum iri uideretur. Hoc itaq; pacto consequennur,ut quandoq; quantumuis multa,breuiter tameea dicamus. 2 ec enim fieri poterit,ut hac densitate sipemus argumenta, si uelimus singula eis,quos su perius dixi,modis dilatandi,id est, uel diuisione, uel partitionciuel dinumeratione diffundere . Breuitas igitur his rebus maxime connat.
Aeneas itaque apud Virgilium. Secundo Aeneid. punica regna uides. Verba sunt Veneris ad Aeneam,primo Aeneidos libro. Sic apud Terentium, Placuit despodi. Simonis illius Terentiani uerba sunt in Andria. Quid repetam exustas. Sic Venus Aeneidos libr.decimo. Quin natam egregio Senero. Drancis oratoris uerba sunt apud Virgilium lib. xj. od Dido aie) Aenei
543쪽
MVIS SIT OPTI)1VS I DICUNDO CO .pta, breuitatisq; modus. Caput VII. λ fgni est O uel praecipui in dicendo opus iudicis, quis sit orationis commodisiimus moridus , O quo sine sit breuitas copiaq; claudenda . 2Nec sane res en,quam facilὰ praeceptis comprehenderis, quoniam autores c quorum obseruatio pri mamadendorum praeceptorum uiam aperuit non eundem omnes in dicedo statuere modum:cis aliis
plena ct quodam affluentia impetu rapta probetur oratioralijs astricta ct arguta neruis magis qua carne commendata eloquentia laceat.Quoque difficilius sit hac in alteram partem uel damnare, uel laudare,duo maximi omnis sui in dicendo uiri efferire,Demosthenes et Cicero quorum uter fuerit eloquentis laude prior magna fuit siemper,eritq; contentio inter utriusq; doctos lingua , cum quisq; u lat patriam hanc laudem, non sine magnis atq; dijudicatu difficilibus asperat causis. Cum ergo Demosthenes breuitatis fue1it amantior,cicero copiae: cat Quintiliani iudicio huius 2 mesententiae repeialum inuidiam illi nihil pinit detrabi , huic nihil
adjci , non erit utique facile inter dissentientia tantorum uirorum iudicia,utrum sit potius, inu nire.Si quis tamen certam aliquam, uelut praemnitam postulet legem , haud inuenio quid rectius ei respondeatur, quam medium illud , quod inter nita um,parumq; est , quod modum uocant, id , ut in omni
544쪽
RoDoLPHI AGRI C. omni re, sic in hac etiam optimum esse . quo liquis alterutra in partem aberabit minus quide erit mea sententia culpandus , qui in id, quod plus, quam quod minus est, deflexerit. 2Vam qui minus dicet, aut non intelligetur satis,aut non satis probabit, aut utrunque pariter: dicentis B culpa, rei danino, de qua dicitur, luetur. At si plus dicat, quanquam dicenti forte sit quod obiici possit, uulla tameid rerum uel intelligentiae uel fidei detrimento costabit. Satius itaque fuerit semper,uel fastidiri potius
dicentem,quam rem parum probari. RIodus autem quem dicimus sequendum esse, ex instituto dicentis maxime definiendus erit. Pro cui que enim destinatione, ut uel docere, uel mouere, uel delectare cupit, optimus putandus erit esse modus,quo poterit quiduis horum consequi, qui dicit. Ergo in re rum auditorumq; discrimine, tota huius rei positae t ratio.Partem tamen nonnullam sibi uendicabit, qui dicet. In bis itaq; rebus,in quibus credentem fugimns auditorem, docendiq; tantum dicimus cau se,ut in rebus genis explicandis, tradenda rerum natura, artium p ceptis docendis , reliquisq; id genus ,quae propὸ expositione traduntur, breuitas si re gratissima est,quoniam id quaeritur solum,ut intelligat qui audit. At cum res es cum aduersario , qui peruincendus es oratione,uiribus est opus, quae plerunque mora plus, quam impetu ualent. Quousque non probauerimus ergo quod sumus aggressprobare , quaιenus tamen rei natura probatio,
545쪽
DE INVENT. LIB. ΙΙΙ. 2sς rem accipiet, non videbimur legitimam dictionis impleuisse mensuram. Quicquid autem superabit, id huic instituto putabimus supervacuum . Moranendi quoniam,ut saepe iam diximus,non eri aliud motus,qliam uebemens quaedam probatio idem modus est,qui docendi. Delectationi latius plerunque indulgetu r.Vnde fit, ut qua poterant per saepe paucissimis absolui,poItquam occupauit aures audiendi uolupta nostrae oblectationi largi sima demus , atque expetamus tempora, cu rebus alioquin qua- uis anguila sufficerent. Ex e isdem causis,quas diximus uenit,ut doctis prudentibus grauibus, seueris auditoribus breuior oratio paretur. Facilius enim docentur,uel uolunt uideri discere. minusq; assectimius, dicendi illecebris obnoxios se praebent.Populus,atque omnis promiscua multitudo, omni copiari impetu, plendoreq; dicendi est demulcendus. Idcirisco ad illos cuncti panduntur eloquentiae sinus. P ecsane en ulla maior eloquentiae fax, qusue acriores subjciat dicenti simulos, quam lati sima audiemtium corona. Eis autem qui dicunt magnanimis quidem, acribus, indoctis iuesint tales iue assectent uideri tales, tior e s brenis dictio. Quoniam magnanimi natura seunt imperiosi, demque no tamqrationi , quam personae deberi putant. Et principes singula uerba sua uelut legem accipi volunt , ut quos saepe, quamuis pauca grauent uerba , velsolis nutibus suis deberi obsequium credant. Vndeo in Graeco prouerbio est, dominos seruis suis
546쪽
no DO L P III AGRI C. monosyllabos esse Acres,magis urgere videntur brevitate. indocti non habent unde copiam parent . Ergo quamuis persaepe multa sint eis dicenda mgulis tamen breuitas magis convenerit, ut quanquam longa', accelerata tamen dictio uideatur .
contra humilioribus , sedatis , prudentibus, ctactis, sectanda magis αὶ bubertas. 'Hisunt enim 'qui uidentur O uelis posse rem quamlibet examducere: θ non solum quid sit unumquodq; orien dere oed rationem quare ita sit asterre debere. Stexebus etiam perplexis, Obtiis, numerosis, grandi bus, adhibeta est copia.Tenues uero, nullius momenti apertaeq: ct simplices, breuiter dicentur. Breuiter enim possunt doceri. In partibus orationis siquidem argumentatione constet oratio longior
expediet dictio,ut qua fide sit maiori laborefactura.
Expositioni in uniuersum breuitas est aptioriquanquam expediant nonnunquam etiam in suogenere narrationes h uberiores, ut sicubi res repetenda altius, uel praefertim si sit inferendus acrior asesectus, siue quemadmodum solet, retinendus uoluptate sit auditor . Omnis tamen insuo genere ex positio, debet argumentatione breuior esse. De e ordio ct conclusione cum re deliberandum est cum orationis etia magnitudine cui meminerimus partes eas, ct velut acciniones orationis esse , nec rei docenda , sed auditoris conciliandi cauta para ias. Facilius itaq, quis copia in eis,quam breuitate peccauerit. is tamen praesens rerum conditio, latiorem
547쪽
DE INVENT. LIB. 1 ILtiorem etiam in his partibus dictionem poposteriletum utilitati nimirum cedent praecepta, quae in hoc praecipiuntur solum, quoniam creduntur utilia .uuod si contrarium res ipsa tulerit tui in omi uita solemus,sic in oratione, non quod alias,quaquὰm spe, laudatum: sed quod nunc quamuis in praesentia Llum fuerit optimum quemur. Scholia in caput T.
Demosthenes & Cicero. De his Fabius Quintilianus lib. io. Oratores uerb,uel praecipue, inquit, Latina eloquentiam parem facere Graecae possunt. Nam Cic ronem cuicunque eorum fortiter opposuerim. Nec ignoro,quantam mihi concitem pugnam, cum prae se tim id non sit propositi,ut eum Demostheni compare hoc tempore. Neque enim attinet, cum Demosthenem in primis legendum , vel ediscendum potius putem . Quorum ego uirtutes plerasque arbitror simiales,consilium,ordinem,diuidendi,praeparandi, probandi rationem,omnia denique quae sunt inuentionis. In
eloquendo est aliqua diuersitas, densior ille , hic co- olior : ille concludit astrictius, hic latius pugnat, bile acumine semper, hic frequenter & pondere; illi nihil detrahi posset, huic nihil ad ijci, curae plus
in illo , in hoc naturae. Salibus certe & commiser tione, qui duo plurimum affectus ualent, uincimus. Et quae sequuntur . Quod modum uocant. Notum est illud Hesiodi , Ouro ηαν τος , & Horatius, Est modus in renus, sunt certi denique fines. Quos ultra citraque nequit consistere rectum . Item
sententia culpadus . His plane cosona sunt, quq het Quinti .li. 4.c.de narratione. Et rursus lib. t 2. Non. n.ta obest,inquit,audire supuacua, qua ignorare nece si ara a. Cic.tame in Ora.In omnibusq; rebus, insit uidedu est,
548쪽
quatenus.Etsi.n.suus cuiq; modus e,in magis ostedit nimiu,qua parii. Nec sane est ulla maior eloquεtiar fax. Quanta uim habeat in excitando oratore corona astatium,de ea re nonnihil attigimus li. r. Dominos seruis suis monosyllabos esse.J Solent enim domini imperi sores rem indignam censere,si pluribus uerbis sit utendum ad seruos. Atque adeo dimidiatis interim semiplenisque uerbis sat habent,si quid actum uelint, signiscare. Quod si quis paulo hebetior,non uel ex nutu,uel ex duabus ad summa syllabis, quid sibi Chremes ille suus uelit, statim intelligat,hui,quae tum ibi obiurgationes quae fulmina quae tonitruaλ& quid non Coelum ruere credas,& Iouem ipsum cum omni strepitu suo inde decidere.Tum utilitati cedent praecepta.J Quid enim stultius,quid ineptius, quam cum dispendio causae adhaer re uelle praecepris quae in hoc modo sunt inuenta, ut sint,non etiam ut offician Porro ad exactam totius huius capitis intelligentiam plurimum momenti attulerint libri Erasini de Copia ,& quae de narrandi breuit te praecipiunt rhetores.
quot lex ordo rerum. Cap. VI IL
DE ratione inueniendi, quam comori mam crediderim,sit nobis hactenus dictum. 2Xec solum, quibus ex locis facienda esset ,sed qua facilimὰ uia
nos ad inuentionem eius qAid quaque de re quaereraretur perduceret,quam potui conatus sum apertifisime tradere:dixique,quscunque utilia huic instituto pro captu meo putaui,ut no optimo forsitan eue
tu, optima certe fide. Reliquum est,ut de dispositione pauca subjciamus. Et sunt quidem pauca,qus de ipsa dicantur. Xec enim res es,qua costet ita mulo
549쪽
DE INVENT. LIB. ἹII. as' tis praeceptis. Artoteles in rhetoricis ne attigit quidem hanc partem,in octauo Topicorum perpauca tradidit. Nec multo plura Cicero O Quintiliuaenus , quique alij de ea re dixere. Quo excusatius nobis fuerit, si breuius eam perstringamus. Quam quidem si praeterissemus in totum, poteramusfortasse Muintiliani autoritate culpam hanc tueri: qui cum de diuisione, ides,de ratione controuersiarum in singula qussionum capita diducendarum dixisset, coaepiovimeque esset hanc locum executus; de dispoαnendi deinde arte,nustis perpetuis legibus natui credidit posse ,sed consilium sumi ex praesenti rerum
conditione. Ego quemadmodum inueniendi uiam , ita collocandi qua inuenta punt,fomam etiam quandam esse puto. Qua quidem ut varia mκltiplexques neque in uniuersum demonstrari queat dicentur
tamen ea, quae creberriis conueniet facere. Extra
quasi quid res ferat,quod faciendum sit, idq; ab his
qua dicta sunt discrepet, eorum tamen collatione , quae plurimum obseruauimus , praesenti quoque usui aliquod succurret consilium . Utque inter sana nuis merantur morborum remedia, qua sanitatis tempore alioquin per πὰ essent mala; sic inter praecepta putabitur, si quid si quod legem p ceptorum furigiat, in eo ordinem quoquepraeceptorum uitasset.
Ac dissicile erit inuenire, quod Quintilianus cremdidit inueniri non posse. Erit quidem di ite poterit tamen fortasse. Utque a nobis non possit, uel in
hoc tamen conandum, ut nostro errore alijs causam L demus
550쪽
RODOLPHI AGRI C. ldenim 'licius ista tentandi. Cum sit autem disso- isitio cui Cicero inquit ordo ct distributio rerum, quae demonstrat,quid quibus locis conueniat ct cotilocandum sit: non abs re fuerit fortasse uidere in prignis , quotuplex sit ordo rerum quem in disponendo
sequamur. Is mihi triplex maxime uidetur. Aliae sunt enim res qua flatutum quendam ct certum ex se habent ordinem; ut annus prior ad unum sequentem. Aliae uero sunt res, quae uel non habent ordianem ; vel quanquὰm posset earum certus ese ordo
aliquis; nos tamen nosium siequimur; sed solum utcunque alia alij aptissime ex dicendi occasione su texi potes, proinde subiungitur. Quale est apud Liuium cum de Panrio Cursore dicit , q&od omnes; hunc maxim/ ,si Alexander arma in Ialliam ne t et , illi parem desinasent: hinc flumpta occasi ne,quarit, quis fuerit euentus futurus , si bellum Romanis glexEder intulisiet.Tertio loco est,cum rem ordinem consulto turbamus; ct quae priores sunt, posteriore loco ponimus. Vt cum prius eset dicere, quomodo capta fiserit Troia, deinde quomodo ex Ionga nauigatione aeneas ut tempestatum tandem sit in Africam eiectus; quod postremum t. Vim
gilius primo libro narrat; deinde priora illa sequentibus duobus exequitur. Primus ordo naturalis en .