장음표시 사용
561쪽
bitrarium dixi cordinem ,sed ad res planesio
lutum, omnis prorsus ordinis expertem.Ut apud Ouid.in Metamorph. qui insumma quidem rerum deductione,temporum quandam seruat imaginem;
verum in fabularum ordine, quando diuersisima sunt,nec facil/ in ordinem redigi possunt, libertate ille, ut ita dicam poetico lusu figurarum omnium,utitur quibuscunque transitio ad connecte das res fieri potest, quo commissuram quandam rerum nequaquam inter sie cohaerentium assequatur. Dispositionis itaque loco in istis es rerum conteritus,nexasq; eas, quidem diligent ime, ordinatas autem dicere non possis.Similiter Cornelius Tacitus in descriptione morum Germania, cum dixis' sie non esse Germanis aurum argentum, rudem. subi cit;ne ferrum quidemseuper en, sicut Ggenere telorum colligitur. cuius uerbi, hoc est, telorum mentione,ad arma institutionemq; rei militari,quae apud Germanos est, labitur. Deinde cum in foeminarum mentionem uenit,quὐd by θectatrices etia, testesque pugnantibus adhibeantur, pom; dicat uenerationem haberi plerisque earum non adulatione,nec tanquam faciant deaAbine continuo siubdit,
decorum maxime Mercurium colunt,moremque religionum binc sumpta occasione prostqMitur. Abra
rumpit tamen nonnum quam hanc texturam, ne nimia, proinde leuior assectatio deprehendi positi. quidem hoc ordinis genus accommodati imum historiae,cuius narrationem uolubilem ct nusquam
562쪽
RODOLPHI AG ΕΙ . insistentem esse conuenit,quod non fieret, si certissimbus dintincta concisaque esset , Osingula partes, suis essent distreta lyacifununc adeo sunt nexa omnia,utsemel propemodum incipere semel desinere
videatur.Quod si eadem haec tractentur,non ab his soricosed uel de laudatore,uel qui alias quomodo
libet disputatis praest specie erat, is ea distinguat
digeratque per species;dicatque primumquae natura regionis,quae forma hominum,deinde,quis cultus erga diuina,quales bello, quales pace, cum publicὰtumpriuatim stugalitate uita,seueritate matrimoniorum,cultu liberorum: qua erga principesveneratione,erga populares aequabilitate,erga hospites beneuolentia,erga omnes fide,reliquaque uel ad hune modum,uel alium quemlibet, dum tamen appareae ordinem certum sequi eum, dicereque,unamGuans
rem non eo loco quo sit oblata, fled quo sit ab initio disposita,atque destinata Libera tamen o haec ipsa di oneri ratio est,uelpropter hoc, quod ad nullam unam ordinis legem potest alligari. Qui que enim ordinem,qui sibi uisus es innituit;nec rerum naturam,fied animum suum siequitur.Libera fere es etiaoratoria expositio ea,quam diximus alterius rei docendae gratia parari olere hactenus tamen libera , ut ordo eius non ex dicentis uoluptate,sied cause utilitate nasicatur. Quoties tamen res ipsa non obnabit,teporum ordo fuerit aptisimus. Quod si primai narrationis partes asperiores fuerint, fauorabili
res reliqua,non ab re fortasse sit, eis qua benignim
563쪽
DE IN VEN. LIB. III. 26 aecipientur, occupare animos, ct ad priora deinde figura aliqua reuerti. Aut si forte festinabit
auditor, quo languenti adhuc animo eius morem
geramus, optimum fuerit ab eis incipere, quibus
noticia causa continetur. At ubi excitatus fuerit , incaluerintque aures eius oratione, tum si qua fuerint altius repetenda, ut saepe solent; praecedunt enim pleraque causam longius , quibus precipuus fauor maximaque eius continentur momenta, ea cum quaesiones explicabimus, quibus aptissimὸ iungi poterunt, tum erunt inferenda. uuam quidem rem utilem esse facilius es ratione colligere,qua autorum exemplis. Quoniam rectus ille melior utique es ordo, quam iste necinitate deto tus. Qui mandat autem literis actionem; quae punt optima,ea scribendo maxime cupit exprimere,ne si aliter faciat, non auditoris importunitas, quae exscriptis cognosci non potest,defendenda in ea, sed sua ipsius inscitia culpanda uideatur. Iam uero partimur interim narrationem, id quod alio loco utilius dici poterit, reseruamus: ut in declamatione , qua Gemini languentes inscribitur , Quintilia
nus facit. Cum enim ordo mortis, quo alter ex g
minis in alterius salutem occisus dicitur , plurimum invidiae, reo mouere potuisset, ad epilogum maluit disserre eum quod uehemetiori lectui hie aptior esset locus.Cicero item pro Cluetio,cum prioris causae narrationi, quae iudi j corrupti erat, continuo mortem Oppianici, O quantoηes de eo habM
564쪽
RODOLΡΗk AGRIC. habitas subiungere potuisset , maluit disserre ad
proprium causae suae tractatum, quae ea de re peragebatur. Contra uero matris odium quod proprium illius erat causae, cuin nihil negoci, cum causa comrupti iudicis erat, id tamen primum putauit narraudum. Eratq; alioqui temporis ordine primum: quod quanquam nonfuisset primum,tame narrandu's
se contenderim;quoniam matris,qua tota causa ma. xime premebatur,detrabeia ante omnia fuit autoritas. Itaq; quanquam pars narrationis videri po
res,queadmodu ct es utiq; narratio,usum tame assectum propemodu eius partis exordis, praebet,qua
aduersarioru odio nobis benevolentiam conciliamus. Eiusdem etiam prudentiae , consi*q; es, quod
non nudu rerum ordinem continua narratione com
plectitu ed subinde erupit in affectus: quibusdauelut digressionibus uel indignationis eam uentis conturbat. Cuiu odi est 2 principio statim: di imSUia mater huius Habiti mriter enim ὰ me nominis causa ,tametsi in hunc hostili odio ct crudelitate est,mater inquam appellabitur o quae sequuntur. Deinde non ita multo posi: O mulieris 1celus incredibile: ct reliqua item . Tum in fine huius partis est sius: Iam initium quod huic cum matre fuerit simultatis,audistis. Sic ct in Oppianici criminibus recensiendis, post nuptias Sasiae ct Oppianici, Senistio,inquit,iudices uospro i Gra humanitate his tantis sceleribus breuiter a me demonstratis,uebementer esse commotos. Et paulo post iterum de Auria
565쪽
DE INVENT. LIB. III. 26ς fratris uxore prunante sublata. Drsus maiori coae pia post Scamandri, Fabriti ue condemnationem de ratione iudici, corrupti um uelut aditum aperit ut id non a Cluentio ed Oppianico doceat esse corruptum. Videmus itaque hac narrandi diligentia an scioque sic iaci ab eo fundamenta cavi, ut si etiam nullas deinde subjceret probationes,nihil tamen f ri plus iudex desideraturus uideretur. Quod autem ordinis eIi, temporum rem hac tota narratione seruatus es decursus; quod autem artis hic eri indi*onendo, id in eo eu quoniam subinde contextus eius interrumpitur ; quod quidem sepius, quam ut temporum ordo turbetur , in genere narrandi contingerebolet .
in1 historiam animalium.J Vt Aristoteles. Aut planearum. Vt Theophrastus. Qui facta , dictaue clarorum
.uirorum.J Ut Valerius Maximus, & in Apophthegna eis Plutarchus, ac nuper Erasmus Roterodamus longe copiosissime. Ex partibu humani corporis.J Qua de re elegantissimum est caput apud Plinium in historia Naturae , partium animalium historia inscriptum,lib. ircap. 37. Scriptorunt& Cicero de natura Deorum lib. z.& Lactantius de opificio Dei. Ambrosius lib. . coων cap. t t. lib. 6. & passim scriptores ανατομωὶ.
566쪽
tium orationis faciendus est ordo . cap. XI. f A t iam diximus rationem esse disponeti oratis 'nis eius , quae constat argumentatione, qliales sunt scholasticae contentiones ciuiliumq; reru controuersiae,ct quaecunque demum repugnanti audiatori sunt approbandae. In quibus videndum erit,
quis sit ordo quaenionum inter sie, quis item in singulis quaestionibus argumentationum,tum quis pamtium argumentationis cuiusque. Erit fortasse , qui partium orationis dissonendarum oblitum me putet,credatq; hanc ante alia explicandam fuisse rationem . Vec id sane me latebat nec praeteri em ulla huius rei crederem tradenda esse praecepta,aut esset alius ordo earum,quam quo numerari solent, quiq; ex usu earum colligitur , ct quem ipsis pendpraeferunt nominibus:hoc si, ut primum silproa mirem,hinc narratio , tum confirmatio , post mus epilogus. Nam quoties id est orationis genus,ut aliquae partium Ularum sint ei superuacuae, tum cum desint,nihil est quod de earum ordine dicatur. Illud uero nece itatis potius,qlia praecepti fuerit , quoties uel occupatio auditoris uel temporis angustia cogit nos,ut specie festinationis fasidium audienis itis fallamus,incipiamusq; a narratione: tum uelut digresione quadam , qua fueramus ante narrati nem dicturi,dicamus ante cormationem Jubjciaomu q
567쪽
, DE INU E N. LIB. III. Σωmus i narrationi prooemium. Vt tamen non inutitaliter huius loci tractatum attigerimus illud interim admoneamus,non solum in initio dictionis,prooemisinsum uenire ,sed in medio quoq; orationis decur*: sicubi uel noua quessio traisetur,uel loci s alperior, praemuniri ea, aliquo quod prooemj uice habeat, solere aures placari. Quemadmodum in oratione pro Cluentio,cuius modo sum usus exemplis, Ciceraro de censoria nota dicturus: O paulo pori , cum Cluentium lege defendere uellet, ct ostendere lege corrupti iudicij tantum iudicem,no etiam eum,qui ad corrumpendum coisset, teneri. Sic pro Murena Catoni responsurras, plurimis uerbis contendit ὰ ii
dicibus, ut Catonis autoritatem aduersus reum,
pro praeiudicio ne accipiant. Scio illud a rhetoribus tum , id est, praesumptionem,tum prymunitionem uocarisenumerariq; a quibusdam inter figuras sententiarum. Quod siue hoc , siue prooeαMj nomine uocetur,non magni referre crediderim, dummodo connet tamen eundem esse usum eius, es m duci rebus, ex quibus prooemium petitur. suod tamen cur non ita uocent,non uideo quid sit cause.Nam cum oe narrationem praecedere argummentatio pigit , cuiusmodi sunt quae Riones, quae
pro Milone tractantur ante narrationemrct epilogus in media dictione fiat, ut in Verrem, de 'Philodami supplicio,ct deri auarchorum item, Ciceronem uidemus fecisse: cur non etiam ct prooemium o nouum quoddam principium Medium instra mi I. Lia tur
568쪽
RODOLPHI, AGRIC. tur dictionis praesertim noua tractatur quaestio.uer locus aliquis qui curam eam postula ct in quo marigna cau1ὰ momenta versentur'Id autem quod selet
de narratione pracipi,ut ea confirmationem praecedat,sic accipiendum est,ut eius quaestionis,cuius narratio est,p cedat confirmationem. Quod si quaenionem eam,alias necesse sit quasiones praecedere Oimirum necesse erit priores quoq; confirmationes earum explicari. Quemadmodum eo in loco, de quo iam diximus, pro Milone factu videmus. Cum enim narratio quaestionis eius esset propria , qua insidias struxisse Clodiit probare uolui quid attinebat nam rari , nisi probatum ante foret, insidiatorem O lautronem iuste occidi; ct nihil neq; a Senatu, neq; ὀcn. Pompeio contra Milonem esse praeiudicatum Similiter pro Cluentio in quaestione ueneficij, nullo Uu ea quae ad exitium pertinebant Oppianici,siv riori narrationi subnectebantur, quanqnam rerum continuus esset ordo, ergo ad proprium quaestionis suae tractatum illam reseruauit Orator. Quin etiam in hac ipsa quasione, cum ex priore orationis parte notae iam essent Oppianici Cluenti , persionae,argumentationes qua ex causis, pesnisq; ducebantur, praeposuit narrationi. At cum ex re ipsa ct tormentorum ordine, quibus aduersarj contra Cluentium utebantur,confutandi essentitum demum, quoniam ea continebantur narratione, subiecit istam, uiniudicum conssuluit taedis,qui longam iam orationem
audiendo des ibi rursus narrare fuisset orsus,quo
569쪽
DE INVENT. LIB. ΙΙΙ. 26 niam longius adbuc dicturum credere poterant, in fensiores fuissent. At cum in media rerum uelut pacta, sos argumentando rapuisset,quaquam tum narraret Apparebat tame eum rem paucis id quod
fecito esse absoluturum. Sed de partibus orationis haec obiter admonuisse si sciat, nunc ergo quod iustituimus prose Mamur.
Αhi M diximus rationem. Libri huius eap. 9. Ci-tero de censoria nota dicturus.) Cn. Lentulus & L. Gellius censores,notarant Cluentium, quali is iudicium illud corrupisset, quo damnatus fuerat Oppianicus. Qua de re uerba facturus Cicero , primum aures placat, ac uelut aditum sibi munit ad aures iudicum, ut uidere est in ipsa pro Cluentio oratione. Cum Cluentium lege defendere uellet.) Lex erat,primum dicta. Sempronia, deinde Cornelia de sicariss & ueneficijs, quae lex praeter alia multa R de eius capite quaeri iubebat, qui cum aut senator effetaut magistratum gessisset, aut tribunus militum legionibus quatuor primus fuisset,lamen coisset, conueniti et,consensisset, salsurati ue testimonium dixi iaset,ut quis iudicio publico damnaretur. Hac ergo lege, Cicero defensurus equitem Romanum Cluent tu, qua si is ea lege non teneretur, mira quadam arte inuidiam huius defensio is,primum a Cluentio, deinde a se etiam ipse repellit. Cuius rei ansam ei praebuerat T. Accius accusator: qui inter accusandum delatus huc erat,ut diceret iniquissime acturum Ciceronem, si legis praesidio Cluentium defenderet: quando aequissimum foret,omnes iisdem teneri legibus,quod illius axioma, manibus quod aiunt) pedibusque rei)cit Cicero. Quod autem addit Rodolphus, lege corrupti iudicii solum teneri iudi cem,non etiam eum qui ad corrumpendum coisset,ei
570쪽
dicto plane refragantur ipsa legis uerba, id quod facit 3
animaduerteret is , quil quis ipsam legerit Ciceronis pro Cluentio orationem, cuius disputatio huc spectat, legem hanc Semproniam pertinere ad magistratus , senatores,&ad eos, qui primis quatuor legionibus suis. sent tribuni militum , ac Cluentium nihil horum omnium esse, sed tantum Romanum equitem, proinde hacile e postulari illum non posse. Plura qui uolet, legae iure conlultos Pandectar u libro duodequinquagesimo, ad legem Corneliam de sicariis & ueneficis. iniorum uerba aliquot adscripsimus libri superioris, capite de
Sic pro Murena Catoni responsurus. Murenam consulem designatum, lege Calphurnia de ambitu reum secerant Seruis Sulpitius & M. Cato,is qui Vticae ipse sibi mortem conscivit. Hunc ergo Murenam defensurus Cicero,posteaquam Seruio respondisset,deinde responsurus Catoni, Venio nunc, inquit,ad M. Catonen quod est firmamentum &.robur totius accusationis, qui tamen ita grauis est accusator& uehemens, ut multo magis eiu S autoritatem quam criminationem pertirimescam. In quo ego accusatore, iudices , primum illud deprecabor me quid L. Murenae dignitas illius, ne quid expectatio tribunatus , ne quid totius uitae splendor &grauitas noceat, denique ne ea soli huic obsint bona M. Catonis quae ille adeptus est, ut multis prodessc posset. Bis consul fuerat P. Africanus ,& duos terrores huius imperii Carthaginem, Numantiamq; deleverat, cuaccusauit L. Otta. Erat in eo sumina eloquentia, summa fides, sumina integritas : autoritas tanta, quantam Imperio Populi Romani, quod illius opera tenebatur, Saepe hoc maiores natu dicere audiui, hanc accusatoris eximiam dignitate plurimum L. Cottae profuisse. Noluerunt sapientissimi homines, qui tum rem illam iudi-dicabant, ita quenquam cadere in iudicio, ut nimiis aduersarii uiribus abiectus uideretur. Quid Sergium Galbam Znam traditum memoriae est, nonne proauo tuo