장음표시 사용
551쪽
DE INVENT LIB. III. prius aliquid tempore; ut dies besternus ante hodiernum, hodiernus ante crastinu. En oe aliud prius existendi necessitate,uel cui aliter loquimno prius 'natura. Id est autem huiusmodi, ut si hoc sit, non ideo necesse sit aliud existere; si autem existat aliud nece se sit hoc utique existere. Hoc ergo prius est, ut si sit animal , non oportet idcirco hominem esse; sedsi homo est, con sequens utique est O animal esse. Trius ergo animal es homine. Hoc pacto prius ea genus speciebus , partes toto, cause euentis ,subi ctum adiacentibus fluis. Dicuntur oe alia alijspriora positione, ut perstetum Gaditanum in orientem nauiganti, prior en Hispania quam Gallia; haee prior , quam Italia, postquam Peloponesius sequitur . Sic contrarium dirigenti cursum, prior quam Italia Peloponesius erit; ct deinceps, ut antea quodque fuit prius, ita nunc fiet posterius. Sic, o per hominis eunti membra, primum, si deinsiendamus,caput erit,postremi pedes: sic astendenti
primi pedes erunt, caput ultimum; mediorum uer3 sic unumquodq; prim erit,ut huius uel illius ordinis
primo fuerit propius. Postremὸ dicitur prius, quod es dignatione pisantius. Sic prior es Consul p urore,ct Tribuno P tor, auru prius argeto,ctiargentu orichalco dicimus. Conuertimus in interim, O ab infimo ordinem ducimus rimumque no quod
optimumsed quod uilissimum facimus; sic in magistratibus quasuram primam, postremam dcturamoin metallis plumbum primum,aurum postremism
552쪽
eramus. Nisi tamen hunc ordinem malimus no
autem fit,ut id quod alia ratione prius dicitur , alia sit nosterius. Vt tempore quidem pueritia prior es tam iuuenta,animatione tamen O dignitate puevitiam iuuenta praecedit. Fieri itaq; polin,ut ordo, qui alia ratione non naturalis esset,alio tamen ca
ptusecundum naturam sit inRitutus. Scholia in caput 8.
I M octauo Topicorum perpauca tradidit. Aristot Iog Topicorum lib. 8. non in uniuersum de ordine add1- Dositione tractat orationis cuiusque.sed de ea sola,quae conuenit certaminibus ac coflictibus istis scholasticis, aut ubi alioqui uiua uoce disceptatio fit. Nec multo dilura Cicero & Quintilianus.) Quintilianus de dispoi1 ne astit i. . Quo in loco inter alia multa dicit & haec. ouapropter totus hic liber seruiat dispositioni, quae quidem si certa aliqua uia tradi in omnes materias ullo modo posset,non tam paucis contigisset.Et paulo post;Sed meminerimus,inquit,ipsam dispositionem,plerunq; utilitate mutari, nec eandem semper primam quaestionem ex utraq: parte tractanda. De disponendi deinde arte. Hic locus Quintiliani est institutionum lib. 7. Cum sit autem dispositio, ut Cicer g nquit,distributio rerum. Sic ferme & Quintilianus:Dispositio est uti Is rerum ac partium in loco distributio. Et alio quod loco Dispositio est rerum quam optimo ordine collocatio. In rhetoricis ad Herennium finitur hoc modo, Dispositio est, per quam illa quae inuenimus, in ordine redigimus,ut certo quicq; loco pronuncietur Pale est apud Liuium,cum de Papyrio Cursore dicit. Locus is
quem designat Rodolphus, est primae decados lib. 9.
553쪽
Prout aliud alio prius posterius ue quadrupliciter dicitur.)Haec eadem fere Aristoteles in ijs,quae uocat post praedicamenta.χyanquam is quintum significatum addit,quo id prius dicitur,quod tametsi simul est tempo-m,tamen alterius causa est. Verbi gratia. Tempore non praecedit diem solis ortus,tamen quia causa diei est,idcirco prior esse dicitur. Fretu Gaditani m. ustodiuxta
Gades est in Hispania. Postqua Peloponesius.) De hac libri secundi capite decimo.
soriae,quis tradendis artibus conveniat. Cap. Min is ergo haec unt disicrimina. Dicamus iam, quis ordo,cui orationis generi couenia priusq; de ea quae expositione, deinde qua argumentatione contiat.Quae igitur expositionem habet, oratio, s quidem rerum genarum ordinem aliquem decumsumq; recenset,naturalem temporum sequitur ordinem. Idq; nedum seuerior fidem captans lectoris binoria ,sed laetius etiam liberiusq; poema, ut quod oblectandis solum auribus sit deninatum. Egltamen dijerentia poeticae dipositionis ab hinorica, uel maximal, quod poeta quantum ad ipsius, hoc es, ad narrantis personam pertinet, in Jeriem
tantum sequitur temporum ordinem: qnantum autῖen ex rerum gessarum natura, plerunq; perturbateas,atq; a medijs orditur rebus. Deinde quae primae fuerat,earum posterius personae colore alicuius,aut alio quouis commento infert mentionem.Sic Virgilius cui notisiimo utamur exemplo P ὰ nauigatione LS 3 Aeneae,
554쪽
Ro DoLPHI AGRI C. fenes,qua in Africam tempestatibus delatus est,
initium facit,qus fuit circa finem erroris eius: Oigeaptiuitatem O labores eos, quibus septimum ad
id annum circum maria iactatus, ipse Ae eas, si cundo deinde tertioque libro narrat. Quibus in rebus si sequamur colorem narrandi poeta, naturalis quidem in ordo, prius enim erat ut Aeneas tempestate appelleretur in Asticam, quam Troiae ericidium erroresque suos Didoni narraret. Sin uerὸ res ipsas respicimus, nonpersonas , quibus dat orationem poeta, iam videmus contrarium naturali,
id es, artificialem ordinem esse. Prius enim necesse fuit capi Troiam ct Aeneam labores longa nauigationis illius euoluisse,quam ex Sicilia in Africam
ueniret. Proinde quoq; artificialem hunc uocamus ordinem.Simile est in comoedia atque tragoedia. Si intuemur enim faciem rerum, quae deducuntur in actum, quaeque persionam imitatione exprimuntur, naturalis videtur ordo.At totum uero fabula complexum respicienti, cum persπὸ ab his quae circa finem eius sunt,incipiant striptores: O quae priora
sunt,personarum uerbis per occasionem explicenturiquaeque prima fiunt,ea ultimis quandoque iunαgantur: ut in Andria Terentij, simul naufragium Thanniae aperitur,oenuptiae Pamphili Glycerjque confunt. Hac qui uideat acile est cognitu,arte au
roris hunc ordinem,non rerum natura conRare. Fa
cilime autem hoc poemati contingit, in quo actus sunt Opersonae,quod Graeci uocant. Quoniam
555쪽
Dg'INvgNT. LIB. III. a mam paratum ferὰ en, quamlibet orationem dare periona. area commoditate sit, ut persep8 dialogi quoque lasciuian in quodvis undecunque tibuis deflectant,praesertim ij qui paulὸ laetiores sunt. Cuius rei apud Graecos quidem cum alios multos,tum in primis apud Lucianum en uidere expressa plurimas in formas exempla. Heroico carmini non entanta copia huius rei. Ergo ct persona quidem ordinem reuocant nonnunquam,iam pictura res exprimuntur:iam uates,manes,oracula, praeterita coinmemorant,ct longe poct uentura praedicunt. Da da tamen bis omnibus in hac libertate est opera, ut s non rerum, quomodo eagem sunt temporum tamen quibus suu alienis personis eas narrat, aluus sit ordo. Hictoria,cuius prima laus in veritas , naturalis tantum ordo conuenerit , nesi figmentis sis a
rium gratiam captet Idem perdat. Ergo si fores historico narrandae res essent Aenea, non ille incipiet , unde Virgilius en orsus. Sed si uolet utique Troia excidium narrationesiua complecti,ab ea faciet initium. Deinde sequentur errores enear haecque suis, non Aeneae uerbis erunt dicenda . Tum denique dicet, quopacto in Africae littora fieui tempestatis eiectus. Iam si qua mentio uerborum Didonis, quibus illa Troiae, Aeneaeque casus ab ipso percontata sit, satis erit dixisse: omnia geneam illi recensuisse , ct urbis ultιmam nomctem , O pericula quibus iactatus sit. Plec solum erit, bie ordo seruandus in ratione temporum , sied
556쪽
R DOLPHI AGRI C. etiam eo modo prioris, quo diximus causam pris rem esse euentis, ct reliquis etiam fere modis pri
turis sicubi insignium uirorum mentio interuene rit, desicribuntur natura more ς eorum, qIoniam .
ct ipsi sicuti autoresgestoresq; reruminatura praera cedunt eas. Iam in locorum regionumq; situ descri bendo,diligenterpositionem eorum sequatur oportet : orationem uelut per loca circunferenti sunt primum quodq; occurrit, sic aptissime primum docetur. Quod si plures res, ct nullo inter se deuinctas ordine tractet hisoria, ut cum gesta eodem tempore plura describet bella , qua quamuis simul geruntur, simul tamen narrari nequeunt in bis fere scriptoris arbitrio steterit,quas res priores,quas deinde explicare uoleta. consuletque praecipue rerum noticis , O quo pacto poterunt illa comUod λὰ cognosci, cum tradendarum faciet ordinem. Sic Liuius,quum res fecundo bello Punico ct in Italia θHispania , alijsque etiam locis nonnunquam uno tempore gestas scribit ,si quando Hisspaniensis ressumat scribendas , longiore nonnunquam tractu prosiequitur eas ,sicubi uero uisum fuerit,quanqua interea aliae fuerint aliis gestae locis: quo minus
concisa interim interrupta metio rerum, altera cognitioni alterius ob Iet. Sic Cornelius Tacitus,
egregius inprimis si quid ego intelligo autor bisoriae, longiores in Batavis res gestas, ct alio item loco multorum annorum in Britannia belut coniuna
557쪽
DE INVENT LIB. IIL xcirit: tum rursus ad aliarum rerum, quas abruit , ον dinem reuertitur. In tradendis artibus quae maxia me conueniat dispositio, unus ex omnibus Aristot les libris suis exactissiis uidetur effinxisse, uir cum omni ingeni, laude multum, tum nescio an ordine rerum plurimum admirandus. Quoniam autem hoe est propositum cuiusque docentis, ut ex notiorum
contemplatione Iignotiora scrutetur qui Alus est'. ordo nobis discend0 horumque, ct aliorum ad alia collatione constantem quandam faciat de rebus fide; nequit autem fides ulla de re fieri, nisi si qua contrariast accepta mentibus persuasio, ea prius euellaturi: primum EIt ergo, ut si quis dixerit aliquid ea
de re , quam tractamus, aliter atque nobis uidetur, illius expugnemus sententiam; si modo is sit , cuius mentio iure habeatur. Nam temeraria cuiusquaassertione permoveri, ineptum eri . Ut autem siecuritatis hoc est, contemnere leuiora, ita modesta praebet Jeciem, dissimulasse eos, quorum usu enopinioneque cunctorum recepta autoritas; aut quibus alioqui debetur ea ueneratio , ut contradictione illorum magis simus irritaturi audientium animos , quam nobis adiuncturi. Sed haec iudicis fiunt magis. Quod ordinis es, hoc sufficiet dixisse, maximὰ naturale esse , ut antequam nostra confirme mus , amoliamur aduersa. Deinde cum nostra exinplicabimus , a generalioribus , quoniam notiora sunt ,semper ducendus erit ordo . Deinde per*ecies eundum. . Et ba ipse Pecies rursus fori se,
558쪽
χOD LPUI AGRI C. si tam latὸ pateant θ genera fient, in ue alias
erunt species diducenda . Singula ergo, ut primum quodque sumimus,sic erunt deinde tractanda, ut dicatur;quae fit substantia eorum, quod definiem do sis tamen eiusmodi res sit,ut sit definienda;n , tiores enim sunt nonnunquamquὰm ut hac indige--: ant cura.Tum qua partes sint rei,dicendum , si sintea natura ut possint aliquae earum fieri partes. Hinc ea,quae propriὰ naturae cuiusque adiacent, dicentur hoc est,uis ista,qua agit O patitur, ct ea ipsa quae agit quαque patitur,ct quae relliqua substantiam rei circunstant.Illud tamen meminerimus δαlum de re quaque dicendum,id quod eo loco,auo de .re dicimus,intra complexum rei ueniet , ea iratione qua ipsam tractamus. IVam qui de tuenda sanitate hominis,doctrinam instituet,dicet ille quidem de homine,non tamen utique dicenda sibi siumet omnia , quae tractari de homine possunt, nec quid sit mens hominis,nec qua sint ossicia uite ad uirtutem ducentia,nec quo pacto paretur homini eloquentia.Temtinent haec quidem ad hominem omnia ,sed non ea
ratione, qua sibi hoc eum assumpsit,id est qua sanitate tueri poteIt. Adeoque fortasse non defuerit Ar soteli,qui cauilletur, quod in libris,quos de phsico auditu inscripsi de loco dixerit ct vacuo. Quoniahis libris de eo quod mouetur in commune disseruerit;ad cuius tractatum,hcum,ctuacuum non uideripertinere i sed his potius libris debuisse de eo dici , quibus de eo quod ad locum mouetur dysserit, quae de coelo
559쪽
Dv INVENT. LIB. III. χει de caelo ct mundo uocantur. Sed datur stia iusta libertas haec magnis ingenij;, ut quemadmodum locupletes patres familias in domibus suis aliquid licentius citra reprehensionem instituant, ita O doctifi
smi uiri indulgeant quandoq; animis suis, satisq; mtionis sit, illis ita placuisse ,
Quae hoc capite citantur ex Virgilio & Terentio, ae omnia sunt nota uel pueris. Quae ex Liuio & Tacito a feruntur , ea quemadmodum hoc loco paucis explicari uerbis haudquaquam possunt,ita ab eo, qui illorum li-hros coeperit e uoluere,citra negocium intelligi que ut. Idq; nedum seuerior. Valla lib. 2. Elegantiarum. c. I 8. nedum postponi uult. Complexum respicienti. Datiuus ille est reserendus ad clausulam, facile est cognitu, id quod pluribus uerbis interpositis sequitur.Quod αματων uocant. J Vide Diomedem lib. 3. de' carminum generibus.Sicubi uero uisum suerit. J Fortasse ue-xh,dispungendum est. Aristoteles libris suis.J Budarus in annotationibus prioribus in Pandect. Est enim is Ariso teles,qui res omnes,ratione,ac uia cientifice tractare solet,eas etiam quae sui natura artificiose tractari noposse uidebantur. Vir cum omni ingenij laude.J Fab.
MQuintil. lib. I cap. o. Quid Aristotelem, quem dubito scientia rerum, an scriptorum copia,an eloquendi suauitate,an inuentionum acumine, an uarietate operum
elariorem putem. Ut primum quoque sumimus.j mi intilianus lib. quarto. cap. ultimo. Turpissimum quoque non ordine exequi , quo quidque proposueris. Adeoque fortasse non defuerit Aristo t. tui cauilletur.J Recte illud cauilletur. Nam Aristoteles huius ordinis ac disputationis suae causam non plane futile assert initio 3. lib.
Physicor. In ulgeant quom animis suis.J QIintilianus
560쪽
Iib. Io .cap. 3. Neque id statim legenti persuastim si omnia quae omnes autores dixerunt, utique esse perfecta. Nam & labant aliquando,& oneri cedunt, & indulgent ingeniorum suorum uoluptati, nec semper intendunt animum,nonnunquam satigantur. Cum Ciceronis interim dormitare Demosthenes,Horatio etiam Homerus ipse uideatur. Satisque rationis sit illis ita placuisse.) mi emadmodum dicere solebant auditores Pyth gorae, Gria ιι, ipse dixit.
tuendi facultas. Cap. X. R T cum uariae multiplicesque res in unu quodda ungentur corpus quale en,qui historiam an,
malium,autplantarum,aut totius etiam rerum n
tur quemadmodum Plinius complexi sunt,qua te quifacta dictaue clarorum uirorum memorabialia,quale qui multiplicem O non unius corporis rerum commemorationem contexunt; hi per specie rerum dispositio instituitur, reddunturque cundia suis generibus,quemadmodum Plinio a caelo ordieti, inde descendenti in terras , eiusq; naturam incommune reddenti,tum per partes regionesque omnesprosequenti,deinde animantia ct inanima omnia persuas diuisa species explicanti. Sic Valerius
Maximus res memorabiles per uirtutum officioru-que humanorum genera dispartiuit. Hocpacto medici, orborum faciunt ordinem ex partibus humani corporis, d capite ad pedes deducunt. Es etiain quibusdam non liberum modo uidere, M quemata