장음표시 사용
91쪽
Ea: ut en sub sapientia sapiens Osapere,ct sub iusitia iunus iusta fristoteles istis addidit quae casus uocauit. Vt sint νerbi causa; coniugata ea,quacum eo conferuntur, ex quo primum denomina tur, quemadmodum diximm: casus uero ea, qua
a primo illo decidentia, deriuataque, cum eo ipso componutur,ut sapiens, sapienter, iustusque, iuste, fortis fortiter. Nos Ciceronem secuti,quando tenui admodum limite discreta sunt ista, Coniugata in commune dicemus;quod non incommode eriposse rinoteles ipse etiam uidetur sensisse. Sunt autem nonnulla, quorum coniugata facilius in re intelligas, quam inuenias in nomine; ut Nirtutis, ut
Ucij, ut somni; quemadmodum, enim ὰ calore calidum, O ab industria industrium dicimus; Oin quocunque calor en, ct industria hunc calidum, est industrium vocamus; sic a uirtute quod deducas nomen non facilὰ sit inuenire. namque ut a somnρ somniculosum, ab osscio viciosum,sica uirtute virtuosum dici, latin/ loquendi ratio fortasie non
permisierit, utque etiam ita loquare, non tamen coueniunt nomina illa nostro institutor nec enim in quocunqu e stomus en ,somniculosum; nec qui oscium quodvis faciat,osciosum, nec uirtuosum diαxeris,qui unam aliquam habet uirtutem. Itaque , quod ad argumenti inueniendi rationem pertinet, quaerendum in talibus es nomen,quod non idem Ionei,sed ide significet,cta uirtute quidem uocesprobum, a somno dormientem, ab ostio industrium.
92쪽
SatDE INVENT. LIB. I osane loci istius non tam creber ect ad argumen tandum:quam aliorum plerumque usus: quando.noa proximo distant Coniugata, ct non re modo ,sed nomine plerunque arctissime iunguntur,ex aequo fer8 uel nota sunt utraque, net ignota. Fit que ut frusti a altero Coniugatorum coneris aduersus eu quialterum auersetur; aut quisquis alterum det, de altero non dubitet. Qui enim negat, quisquis bonus uir en,eum Desicem esie : dissiculter illi persuastris haec uia,quod in bonita sit posita foeticitas, iatundem. n.laboris in utroκis borum sibi approbando sumes aut quantum asentia tu r huic parti, consistere in bonitate faelicitatem,tantum etiam eadem opera de eo,quod omnis uir bonus foelix sit contentionis remittat. Vbi tamen res dederit ut eo utι possimus nonegligendus erit. Quandoq; .n.acuminis,quandoq; tiirium multum,quandoq; utrunq; habebit. eleganter itaq; apud Terentium est bomo sum, humani nihil alienum,ὰ me puto. I iciendus tu locus oepertractandus est. Aliquid forte uel ex se se,uel quod ad alios locos pertineat,dabit: quod in altero Coniugatorum quaerentes non inueni Iemus, illius in a tero nos admonebit. νt qui potetiae uel bona,vel mala,uelsi qra alia insunt erquirere uolet acilius in nomine potentiu ct magis ad manum posita consequetur,eoru cum pericula,cautionem,beneuolentia
inuidiam, uirtutes , scelera honestos fedo A; exitus, aliaque huius conditionis in utraq; partem θectauerit. Ad definiendii quoq; nonHilprofuerit. Apertitu
93쪽
n ODOLPHI AGRI C. entin utcunque ex sapientis persona, ct actionibus inclisque peruideas , est eruas quid sit sapientia ,
quam ex ino sapientiae nomine. Sic amicita, qu id si ex amiciMet anima quid sit,ex animatis,et contra etia, si qua uia altera hori, cognita tibisuerint, facile ad altera definienda regrediare. Eors
cutem argumentorum, qua exempla uocant Rhetores, nonnullorum uis ex hoc pendet loco. 2Xam
cum dicat quis, virtutem susscere ad tuendam β' ιicitatem, idque probet , quod in paupertate Curius, in exilio Rutilius, in tormentis Regulas ,
seri non fuerint ; isa non solkm ex eo capiunt uim docendi, quod in omnibus iis virtus fuerit, quodque uiri boni sint habiti :sic si quis regnare malum
esse confirmet, doceatque exitu Cyri, Cambsis, Alexandri, Tyrrhi, in promptu eri uidere, hic dregnandi nomine, ad reges orationem esse deflexa. Sibolia in caput IO.
LOCO RuM qui in substantia sunt, postremus, sunt coniugata) Boetiius Thopicarum diserentiarum lib. 2. Casus , inquit, est alicuius nominis principalis inflexio in adverbium, ut a iusticia inflectitur iuste. Casus igitur a iusticia, id quod dicimus iuste. Coniugata uero dictitur, quae ab eo de diuerso modo deducta fluxerunt ut a iusticia, iustu, iustus. Haec igitur inter se,& cu ipsa iusticia coniugata dicuntur, Aristotelis disputatio de coniugatis, etsi obscurissima est, tamen hyc spectare mihi ui, ut quaecunq; ab uno aliquo principali nomine
stiunt, ea omnia una cum nomine illo principali coniugata dicantur; ut sapientia, sapiens sapere, sapienter.
Casus uero, sola ea dicuntur adverbia, quaς a nQmine aliquo
94쪽
DA INVENT LIB. I. 1 4 equo principali descendunt, ut a sortitudine fortiter. I P μ 4ςη ςx- Et 'uial iis Rodolphi, quo
Aristotelis lentetiana recennet, inihi uidetur corruptior
ses L, h 'pT si ipsa Aristotelis uerba hue ad
,- - αγωως - Σ ri' λ a U- α παimis , L Muri is, . Hoc est, coniugata porro eiusmodi quaedam dicuntur, ut si iusta & iustus coniugata esse di te in & fortis ianitudini. Itide uero & quae utin habent efficiendae, aut conseruandae
rei cuiuspiam, coniugata sunt rerum earum, quas uel
nitatem efficiunt aut conseruant coniugata sunt sanitatis, & quae bonum corporis habitum, ii lius ipsius habitus coniugata dicunturis alijsque eodem modo, quare coniugata quidem ciusmodi dici solent. Casus autem , ut iu ste, sortiter sesa ibrater, cilectice , quaecunque ad eundem dicuntur, modum. Quanquam& casus ipsit coniugata esse uidentur, ut iuste ad iusticiam , ad fortitudinem fortiter;i siquidem coniugata dicuntur omnla ea, quaecunque sub eandem coniugationem cadunt ut rusticia , iustus, iustum, iuste. Nos Ciceronem se cuti JIs in Topicis scribit hoc modo,Coniugata dicii tur , quae sunt ex uerbis generis eiusdem . Eiusdem au tem generis uerba sunti, quae orta ab uno,uarie com nri tantur, ut sapiens, sapienter, sapientia. Naec uerborum coniugati συσυνία dicitur , ex qua huiusmodi est argumentum, Si eompascuus ager est, ius est compa-F scere
95쪽
there . sunt autem nonnulla) . Ait eiusmodi quoddam
discrimen esse coniugatorum, quale nostri hodie Di lectici afferunt inter ea, quae dicuntur denominativa, quorum alia significatione sola, alia sola voce, alia tam uoce, quam significatione denominatiua uocant. Sane loci istius.) Quam rarus sit usus loci h ius , facile perspici potest ex uerbis Quintiliani , apud quem quinto institutionum libro sic legis. His illud:
ad ijcere ridiculum putarem, nisi eo Cicero uteretur, quod coniugatum uocant, ut eos qui rem iustam faciant, iuste faceres: quod certe non eget probatione .
Vbi tamen rcs dederit, ut eo uti possimus.) Sic Cicero eo usus est quinto libro de Finibus Paupertas si in
luna est, mendicus non malus esse non potest quam-:ilis sit sapiens. Rursus , Dolere malum , in cruce , qui angitur beatu vesse non potest. Et secundo de Oratore. Si pietati summa tribuenda laus est, debetis moueri, cum Q. Metellum tam pie lugere uideatis. 1bidem , Lucii ij pecus hoc non est,' sed liberum, quae enim libet , pascitur. Quanquam postremum hoc
non inepte ducitu ideatur a nomine. Item uenuste apud Plautum in Amphytrione, Iustam rem,&faci- Iemoratum uolo . Nam iuste ab iustis, iustus sum oraetor datus . Nam iniusta a iussis impetrari non de cet. Iusta autem ab iniustis petere insipientia est . Et apud Euripidem; t, ως δέ eoi- Φρονεια, hoc
est , mortales cum simus, mortalia nos s apere conuenit. Eorum autem argumentorum: De his Fabius itis. cap. I l. Nam cum dicat quis uirtutem suti icere ad tuendam elicitatem. Vide iraeραδ ξον o. apud Ciceronem, quo haec δευσις tractatur. In paupertate Curius
Alludit ad locum Senecae in libro de prouidentia, ubi deserrima ille loqties. Cotumacissimu quenqi inquit &'rectissimum agredatur, aduersus quem suam uim intendat, ignemq; experitur in Mutio,paupertatem in F bricio,exilium in Rutilio,tormenta in Regulo,&c. De paupertate M.Curij lege Valerium Maximum,lib. 4. ca.
96쪽
3.In exilio Rutilius. Hic etsi uir erat innocentiae summae,tamen cum a publicanorum iniuria Asiam desedisset,inuisus equestri ordini,penes que tum iudicia erant, Smyrnam in exilium missus est. Unde cum reuocaretur postea a uictore Sylla, maluit in exilio innocens mori, quam eo unde iniq; eiectus erat reuerti. Meminit eius rei praeter alios Cice. libr. de Oratore primo & tertio libro de Natuta deorum . Item Fabius Quintilianus libro ti.& in epitome Liuiana L. Florus. In tormentis Regulus. Haec historia elegantissime explicatur apud Gellium, libri sexti capite quarto. Cyri. Hunc quomodo Sarmatae uicerint occideri iam, & caput eius Regina Thomiris in utrem humano sanguine plenum immerse rit, primo historiarum libro narrat Herodotus. Cambysis. Hic quemadmodum regno a Magis occupato, Ecbatanis Syriae urbe decesserit, idem Herodotus refert libro quarto. Alexandri. Hunc post euersum regnum persarum Babylone diem extremum obiisse scribunt historiographi, dato ueneno ab Iolla Antipatri silio, qui mortuo regi successit, autore Quinto Curtio . Fuerunt qui tradiderunt Aristotelem Antipatro id consilium dedisse, ut Alexandrum ueneno de medio tolleret, idque uenenum fuisse Aristotelis ingenio dignum, nempe aquam quandam gelidissimam ex N Macriae petra sudantem , quae prae nimio fragore, nulla alia re,quam equina ungula potuerit contineri. Sed de his plura apud Plutarchum. Pyrrhi. is Argitiorum ur-
hem incautius cum exercitu ingressus , cum recipere
sese in castra uellet, muliercula quaedam superiori e loco tegula capiti eius ita impegit,ut tenebris ante oculos obortis ex equo delaberetur,continuoque a milite quodam Antigoni , cui Zophyro nomen erat, occissus est, autor Plutarchus.
97쪽
RODOLPHI AGRIC iE ADIACEN IBVS. Cap. X DCIrcasubnantiam diximus esse Adiacentia ct
Actus. Adiacens vocamus modum rei inexistentem, quo aliquid aliud, quam fecundum suobstantia siuae denominationem uocatur, ut prudentia eri modus quidam hominis: chm enim interrorages, cuiusmodi uirsit Cato: rectὰ re*ondeas , prudens. Itaque capit ex prudentia nomen aliud quoddam , quam substantia suae : neq; enim Cato a suribsantia sua prudens , sed homo uocatur. Multimplex en hic Iocus, uariosq; flexus habet. Insumma quidem omnia quae adiacent rebus, aut siensibus comprehenduntur, aut cognoscuntur intelleactu. Sh i u comprehenduntur, primum communia illa plurium sensuum. Multitudo, id en, n meri omnes. Magnitudo, quae tribus in rebus poα ita es, in longitudine, utitudine, oe crasstudiisne. Figura, cuiuimodi est planum, iniquum, rectum, curtium, tria relum, quadrangulum, cirriculare, oe reliqua id ginus, Comprebenditur Omotus Osed hic alterius loci est, ad actus enim pem tinet . Deinde quae stingulorum sensuum punt propria,ut uisus licidum,obstrerum, pelicuum,opa cum, c9loratum,auditiis onus, Iusui, sapor olfactus:odor, tactus, calidum, frigidum, humidum, siccum, durum, molle, serum, leue , ct rei qua quae tactu percipiuntur. Haecsunt femina omnii nostra scientia:hac omnis humanoru ingenioru
98쪽
DE INVENT. LIB. 1. 4 iactatio .Ex iis uaru coiuuctis coagmentatis ; omnium rerum species, multitudinem, uarietatem ; d screvimus. dubitet quis , querela ne digniam sit, in arcto humani ingenii uim esse con- elusam, an potius admiratione, quod tam exiguis initiis, ad tantam rerum inueHigationem, licet dubiam, licὸt incertam, ad inuectigationem tamen potuerit perueniri. Intellectu uero comprehenduntur, quaecunq; ex inis animus agitatione mentis colligit atq; decerpit. Vt in magnete colorem
quidem ct figuram videmus: uim qua ad se ferrum
rapit, intellectu deprehendimus .lSic in haemati-te ,sic in Daragdo, alterius ruborem, alterius uia rorem oculis eis cognoscere i causam autem qua
hic impudicitiae impatiens est, illesanguinem it, mens siola periperit. Velocem esse cursum uisu qui
dem diiudices :uelocitatem in qui escente non nisi intellectu , uel ex cursu quem uidisti,uel ex membrorum argutia agilitateque colligas. Sic robur etiam in ro qui nihil fera sic reliqua. . ε diacensium quaedam natiua sunt quaedam parantur ct accedunt.
Nativa sunt,ut in igne calor,in aqua humor,in terra siccitas. Accedentia sunt, qualia in aqua calor , cum igni adbibetur. re or,ci m uehementiiss perfrixit:in cera liquor,cum funditur. Qua accedunt autem,eorum quaedum facila dimouentur ab eo in quo sunt. Vt ruborem ex pudore contractum : pastorem ex metu,continuo ubi causae desierint,etiam desic
re uideas. Quadam uero difficulter austrutur,quain
99쪽
di R. DOLPHI AGRIC lia sunt,qua uel in aliquod, quod natura capax sit
eoru veniunt,ut additus no nullis rebus uel color uel sapor, o in nonnullis animis pavor semel acceptus uel amor,vel odiu, no nisi morte finitur; qualia etiaquae longo usu exercitioqi firmata uerterunt in consuetudinem, ut sunt studia oe artes humana: ut animι motus,qui crebro repetiti,propὰ in naturam traseunt. Sed natiuorum,cum in omnib.rebus, tu praecipuus es in eis quae sensus sunt expertia locus. Qualis est uis quadam tuendi conseruandiq; sui, tum a taliquid simile sibi essectendi: ut ignis calore, aqua se
frigore tuetur,terra, duritie resistit aer liquiditate elabitur. Iam cuncta aliquid gignere simile nitutur, Mi ignis ignem, aqua aquam,in herbis arboribus ;fruges sunt Ofrunius producendaru aliaru semina. Iam in lapidibusgemm*q; , iam in reliquis omnib.
quacunq; terra marique nascuntur uaria potestas, noxia reliquis rebus,uel salutaris,pro cuiusq; naturae diuersitate.Sic in animalibus,alia ad corpus pertinent,alia ad anima. . Ad corpus,ut foecunditas,ut prosperior naturae ualetudo,robur uelocitas, pulchritudo:contraricique istis. gd animam, sentiendi memorandique uis feritas,mansuetudo,docilitas, iudocilitas astus ocordia stisque similia. 2Vatiua M.
est quaedam haec omnibus adiacens uis, qua cuncta indesinatum debitumque naturae seruntur Opus . Neque enim autor ille rerum segne quicquam, aut
sine usu esse uoluitsed tanquam in prudentis patris familias domo,cu Ia ut essent in officio effecit. μ ξ Vi cedant
100쪽
DE INUENT LIB. I. ς redunt ct eis quae sensuum expertia Diit multa, lura tamen animalibus; quoniam naturae uigore in plures se conatus attolientia,in plura incurrat opoν ret. Ergo in corpore est aegritudo osanitas, o m lior deth riorque habitudo, fames,sitis, utietas, omnus,uigilia O meditatione parata uelocizas, u robur irmatum, cultu decor additur. In anima , ut in equo,insitutio formandi gradus ad certii numerumIn cane venatio, ct in reliquis animalibus , quaecunque uelhomine monstrante, uel rerum usu
percipiunt. 20m ct esseratiora quaedam fiat usu,
quaedam contra mansiuescunt, uitare pericula,et initidias struere conssuetudine addiscunt. Homo, quoniam maximὰ ut dici soleo animus est, maximὰ
quoqueΘac parte conspiciturriergo prima feta in eo peruidentur animi assentione ira,amor,metus pes gaudium olor,inuidia,misericordia, reliqua. Et tria quidem nonnunquam sic intelligi possunt , ut sint nativa. Quoniam plerique alius ad aliud in rum,maturae injlinctusunt propensiores. Quandoq; ut sint usu parata. icunque enim istorum irequen. tius regendum sie quis auferendumque permiserit, id totum demum occupat hominem,iurisque sui facit, O sequitur ista, quam rei, Graci, nostrorum, non nulli uerbum ἡ uerbo,babitum; qui optimὰ fortasse,c5suetudinem dicunt.Tum etiam accipiunturiim,ut sint tempora rea ueloces quaedam animi affetiiones. Vt dicimus permotione aliqua effemi buisse quom ira , metu trepidasse, amore eaar