장음표시 사용
81쪽
expeten sic omne expetendum est uirtus. Porphyxius in Isagoge , quadrupliciter dixit Proprium dici.uuatoq; enim quod oli ines ct non omni,ut nautam esse uel musicum, homini, nihil enim praeter hominem dici potest nauta uel musicus, nec omnis tammen homo nauta uel musicus dicitur . udandoque quod ines omni non soli,int uiuere omni ines hoα mini sied non soli. nam cor omnia animalia ct plan ta uiuere dicuntur. Tertio,quod ines omni, soli,sed non semper, ut calvescere homini,quod non nisis nio contingit. Quarto, quod omni, foli, semper inest, ut erudibilem esie homini, de solo enim homine oe de omni semper dicitur: idque uerὰ est Oexactὰ proprium, quomodo nos hoc loco accipi proprium uolumus. Quoniam autem cui praedixi muso in reddenda sua cuiq; rei disserentia laboraomus,propriam fere passonem, quam uulgo propiis significamus nomine, quoniam disserentia nomen usis proprio secreuit, eam in locum disserentia subdimus,ct eam quoque si pro arbitrio oe ubicunque res posceret, paratam ct ad manu baberemus,eset qualecunque quidem ed aliquid tamen,minus enim in definiendis,distinguendisq; fluctuaremus rebus. unc pro disserentia ponimus proprium, neq; id unum,aut satis firmum, aut certum, sed βρὰ ex multis collectum, tum quoque ambiguum,ct anceps.2 'tum est quid Platoni acciderit,qui cum dialigenter hominis proprium reddidisie uiaeretur, b
pedem esie impla em, et definiret hominem esse
82쪽
DE INVENT LIB. I. uanimal bipes implume, Diogenes Cynicus gallinaceum,cui dempsierat plumas,in anditoriu illius pro-i ciens lice se cinquio bomo Platonis.Ergo ut diaeimuo nobis proprium, cui hunc locum tribuimus, sit illud , quod quarta huius nominis significatione Porphrius posivit. Idq; siue disserentia sit tae passio,vel Disposita nominibus, uel dicendi circuitu explicata, non multum restri. Reliqua, quae aliis prompri' modis comprehensa sunt, inter diacentia aut
Todemq; proprij nomine complexus est &disserentiam.)Miru uideri possit, quo modo dicat Rodolphus, differentiam proprii nomine ab Aristotele comprehe'sam fu i ste, cum ille generi adiungendam esse confirme
stio,atq; omne problema,aut genus,aut proprium, aut accidens indicat. Etenim disserentia generalis cum sis cum genere collocari debebit. No me clam est,esse qui dicant Aristotelem de ea modo differentia loqui, quam nostri isti uocant generi eam, qui fortasse dicerent ali quid,si apud Aristotelem scriptum sic foret, καὶ την
eulus secerneret hanc ab ea qua specilla in nominant. Nunc illud propius ad rem nostram, ωι dira , plane indi at,nullam distinctione subesse in uerbis eius. Quanqualud interim uideo a quibusda uerti in dubiu, sit ne disserentia ulla,quae cu specie insina couertatur. Sane Boethius hac in re uarius est, ut qui in Isagogen Porphirianam scribens, ait diuerentiam nunquam de una solasse
83쪽
cie praedicari, contra in categoriis Arist. dicat quasdan esse differentias, quatnon nisi de una sola specie praedicetur. Quod autem in diffinitione differentiae dicitur,praedicari eam de pluribus disserentibus specie, id non ita accipiendum effe,quasi semper fiat, sed quod frequentius. Mihi posterior haec sententia magis arridet,quam & natura ipsa rerum ueriorem esse conuincit. Etenim si genus unu quodq; in species per differetias diuiditur, quis non uideat differentias generis eius, quod proximii in .mae speciei est, cum sua quasi , specie oportere consserti3 Sed haec Illud proprius ad rem nostram. Si Aristoteles eo quem citauimus loco, de generali tantum differentia locutus est, cui igitur praedicato subij cimus eam , quae specifica dicitur Alexander Aphrodi- Deus : Quare,inquit, differentia generica dicitur Quia in substantia eius est,de quo praedicatur, quemadmoduo genus, & quod ambo implent ac perficiunt essentiam
uniuscuiusque eorum, quorum sunt propria, tum etiam
quod in pluribus inest & ipsa,& de pluribus specie differentibus prodicatur, neque enim aliud quicquam interest inter genus & differentiam, nisi quod differentia mon praedicatur an quid est Hactenus illo. Ex his utique duae illae rationes,quae primo ponuntur loco, de quavis differentia intelligi possunt. Tertiam eo intellectu ego accipio, quo Boethius diste rentiae finitionem, quod si recipiatur, nihil obstabit, quo minus de omni differentia intes ligenda sint uerba Aristotelis. Sed quid haec ad Rodolphum, qui non generi, sed proprio differentiam
uitiunctam esse ab Aristotele uid dicemus p An hoc fortassis,quod continuo ipse,quanqua aliud agens,su iungit, duobus modis di Terentiam comparari posseῖprimum generi,atque hac ratione proprie dici differentia. cum genere coniungendam esse. Deinde speciei suae, quam cum genere sumpta constituit,quo pacto no tam differentiam,quam proprium appellari debere,ac proinde proprii quoq; appellatione coprehensam. Cui sentetiae suffragatur & ratio. Na au tore Aristotele ipso quic-
84쪽
quid conuersim de re praedicatur, id aut des nitio est, aut proprium; disserentia conuersim praedicatur de sua specie,& definitio eius non est, erit itaque proprium. Fabius tamen Quintilianus lib. s. eam modo disteren-
riam appellat,quae cum re non conuςrtitur, quae auten conuertuntur: ea propria uocat. Vt calueicere homi
ni Aristotcles s lib. de Generatione animalium, los uiros scribit calvescere,non etiam sceminas . Hic est,inquit, homo platonicus) Ridet Platonem Cynicus, magis ipse ridendus. Neque enim a Platone implumeanimal dicitur,quod utcunque plumis nudatum est, sed cui natura pluma s no dedit. Extat historia in uita Diogenis apud Laertium : quanquam is purum huic facto fidei habeat.
otum ct partes sequuntur, quorum nonum squam cam genere specie confunduntur,nomina,ut genus totum, species partes vocemus, ct diuisionem, partionemque inuicem alteram pro alterara accipiamus. Sed iam quid inter res intersit quaerenti, etiam ipsa dictinguenda sunt nomina. Et simile forta e quidam habent,quod quemadmodum genus species suas comprehendit,ita totu intra se parettes suas coplectitur. Sed hoc differunt, quemadmodugenus ad constituendam singularumspecierusubsantiam adsit oportet, si totum non singularum partium substantiam constituit. Pleraeq; enim, ut interierit totum, permanere tamen possunt. Et contia, quemadmodum ad conficiendam totius stubstantia una quamquepartium est adbiberi necem : Sic ad
85쪽
ris sunt panes tam coae vitem ara breuiter muriarata icta das u fruens Dialis ea plurimum rακα lapidas, metria, Inga ara in panes descrip Partim an et proinde tutas etiam non una es ratio.Quadam pertinent ad ab tantiam. 2 dam ex quaatitare nosen habent. Quaedam uiri tis sunt atq; escariae cris anet. Substantissunt, ut paries domus est pars, ligna nauis. Quantitatis, ut in i sdiva extensa sunt, date, bipedale, tripedale, dicimus enim decempedalis rei partes. Et in tempore rateritum,instans,futurum. Et in numeris, denaris sunt partes,unum uo,tria, quatuor. Virtutis autem sunt partes, quemadmodum dicimus plus rob
ris Achilli fuisse,quam Aiaci, O duplo plus tum vis Soli esse,quὰm Lunae. Sic quoq; anima qηatuor partes facimus,uiuificandi, sentiendi, mouendi, O intelligedi. Ea uero quae substantiae sunt partesialis de proximo stubstantiam consituunt, ut sunt materri forma, qualia sunt in homine corpus ct animus,in arbore uita lignum, quarum huiusmodi tonditio est,ut si qua partium desiit,non esse res, noui cri nomen suum posit. Asia ad inturitatem rei exple -
86쪽
DE INVENTOLI g. r. 3'explendam pertinent, quarum nonnullae deesse res
queant, ut non intercidat: ut pedes, manus, ca
put , hominis sunt partes: nam pedes aut manus deesse homini possunt, ut quanquam uel mutilus vel mancus, homo tamen sit oe dicatur . tq, ea quidem , ut breuiter dicatur, conni tutae rei sunt pa res : illae coustituendae. Ulct alia quaedam partiaum disserentia ,quod hae quidem eiusde unt gen
ris , quas υονινι ι Graeci uocant , nos cognatas diacere postumus. Vt partes ligni omnes sunt lignum partes lapidis, lapis. Ita rursus --, hoc es cui ita dicamus mutigenae, quae ne in idem g nus ueniunt: ut partes domus, ligna O lapides, non sunt domus: partes hominis, carnes, nerui sol, quaeq; sunt istis similes, non sunt homo. Sed de materia ct forma, quia hae uel maxim/ omnium praecipuae fiunt partes, exactius explicare adph icum pertinuerit: nos satis habebimus, quoniam crebro per os redit mentio earum quomodocunq; datur , pingui quod aiunt Minerua ipsas indicare . Materia ergo est siubiectum, ex quo aliquid
generatur primum , O in quod corrumpitur viarimum . Itaque ipsa nec generari pote It , nec commmpi . , Forma es modus quidam materia, quo si contingit, ut huius uel illius speciei capiat nomen. Volenti igitur stire cui modi res sit mat ria , hocpacto proximum fuerit rimari. Demus in exemplum hominem. Semoueamus intellectu
animam. Facile id quidem est, quod quotidia-
87쪽
vs RODOLPHI AGRI C. Tre nos mortis conspectus docet . Di*ciliora sunt
qua sequuntur. Separemus tamen inteli ciu om-mem colorem, deinde ometrem habitudinem corporis, ut e t calor , stigus, durum , molle ,-reliqua id genus. Deinde figuram, ut quod diductos haber alpedes quod disentus in brachia est,quod in capua
erectus. Postremo omnem magnitudinis modum ,
mensuramque demamus. Id quod iam religni h bemus , materia est. Dices fortasse, nihil uideo re' lictum,neque tale quicquam concipere possum animo,quod omnibus istispriuatum sit.Dabo ut conciali possit. M uidere in monumentis operosius exim Ais,in quibus conditum sit corpus aliquod ,sandem a poris diuturnitate nihilpraeter pulveres, tem ramque remanere: hoc idem quod homo fuit cui
loquimuro terra est. Certumque es quiddam ibi esse,quod ante humanitatis habuit in sie Jeciem: idq; ipsum terrae iam faciem habere,et posse ipsum possis
quandoque,uel igne excoctum in lapidem dur
stere,uel in herbas excultum uirescere, uel aliam quamuis naturae formam accipere . Vides item non colorem ionfiguram,non ullam habitudinem cor
poris, quae concipi tangrue possit, eandem, quam prius esse.Ergo perpetuum illud quod prius homo postea terra est,in aperto est , nihil esse eorum quae tangi,cerrisue possunt,cum hoc mansierit, illa cun dia interciderint. Solιdum itaque illud ct omnibus iactationibus, permutationibusque rerum natura expositum,ipsum immutatu mayentis Materia Aq
88쪽
IME INVENT. LIB. I. 38 va,et qua primam vocant.Quod uero carnem et i hominis vocamus materiam, lapides atqueeta domus imilitudine quadam dicimus. At fornes in 'ioc assumpto corpore , quemadmodum V homo fuit.anima ex ea enim habuit, quod hoerato ita iam cum mutatum es in terram, id di habent quod terra est.Sic si deinde solidetur idem is quo lapis Us in aquam diluatur, id aqua erit erit forma ipsius. Cerni illa non sent, concipi tamen posse, non quidem qualiat, sed quod aliquid sint inperspecto est, ct matem semper manere, formam uero aliam alia fu-um in morem continenter propelli, O nouam ab t rebus subinde faciem asserri. Dicitur O aliterteria,id quod negocio alicui propositum es circa d laboret; ut materiam infamiae dicimus im'icitia sic uirtutem materiam laudis: ct cum materiam, libri , oesudiorum dicimus ; nos quoque ne nimis longo materia tracta fastidio materiam praebeamus, pergemus ad
Iotum & partes sequuntur . Quo & hunc lo& superiorem liqum de specie , pimius intellius', adscribenda uidentur uerba Ciceronis , inicis . Ea sic habent, Partitionum autem & diuum Senus , quae esset osurulimus . Sed quid
89쪽
hiter se disserant, planius dicendum est, in partit;
ne quasi membra sunt,ut,corpus,caput, humeri, manus latera,crura, pedes,&c. in diuisione sormae, quas Graeci uocant,nostri,siqui forte haec tractant, species appellant,non pessime id quidem, sed inutiliter, ad muta diis casus in dicendo. Nolim enim , ne si latine quidem dici pol sit,specierum & speciebus dicere,& saepe his casibus utendum est, at formis & sormarunt uelim. Cum autem utroque uerbo idem signiscetur, commodit tem in dicendo non arbitror negligendam .Et in eodem rursus libro. Formas qui putat idem esse luod pastes hconfundit artem,& si litu driae quadam conturbat, dc non satis acute, quae sunt secernenda,distinguit.Haec in Topicis.Verum is ipse, qui hic ia solici efformas secet nit a partibus in libris de Oratore ipsas formas seu spericies, partes appellat. Acute itaque Quintilianus lib. . it igitur inquit)ut supra significaui,diviso reris in plarium in singulas, partitio singularum in partes discretus ordo,& recta quaedam collocatio ,ptioribus sequentia annectens. Et superius libr. quinto de Cicerone loquens: Diuisione autem adiuuari,in qsit, finitionem docet eamque differre a partitione, quod liqc si totius iapartes, illa generis in sormas. Et in tempore. Instans. praeteritum & suturum, mihi ad substantiam tempori magis, quam ad quantitatem pertinere uidentur. Mateaeia est subiectu . Sic in Physicis Aristoteles .porma est. Oppido quam eleganter sormam des ni t. Vt autem satatis fiat & rudioribus, explicationis causa truncus ille si
culnus apud Horatium in exemplum sumatur. Is ergo truncus, quamdiu rude & inutile erat lignum, neque scamni, neque Priapi nomen habebant ferat tamen utriusvis harum appellationum capax.Vnde ergo , ut Pri pus pollea diceretur, non scamnum nimirum ex deliniatione illa, quam a fabro acceperat. Atque haec delutriatio, haec expolitio,hic modus, ita a fabro ei trunco additus,sorma illius Priapi erat. Eundem in modum, is
tur ex eodem cotio ,uel peronem,uel sandalium, uel cothurnum
90쪽
hurnum potest efficere. Quod itaque ad materiam,oc est,ad corium attinet, nullum ei horum nominum ompetit, potest autem unum quod si is competere. uirgo fit, ut postea opere perfecto, unius tantum,n5 eti-m reliquorum nomen accipiat Mirum ni ex figura ac iodo eo, quem addidit ei corio sutor, tque hic ia mo-us, uel peronis, uel cothurni, uel fandalii forma dic uriItidem res habet in naturalibus. Quod lignum est, it carbo, sit deinde cinis. Materia eadem, sorma diuersa, suam & nomina diuersa sequuntur.Vides ergo, opinorormam esse,aqua res habet, uti huius aut illius speciei tomen accipiat. Quod uero carnem. Caro, ossa, lapi- es,ligna,serrum, urun), argentum,proprie an similituline quadam materiae nomen sortiantur,id iam non di-
puto.Hoc scio,usitati esse genus sermonis, ut argetea latinae materiam dicamu esse argentum,aureae, aureu, anneae, stannum, atque item in caeteris. Et quod ad intentionem pertinet argumentorum, probe in haec om- ita materiae uocabulum competit, quo circa hoc certet oco,quaecunque eius generis sunt,ea hoc nomine non
nepte significari possunt. At forma est. Quemadmotum hominis, inquit, forma est anima,quippe a qua ba
et ut homo esse dicatur,ita in hoc absumpto corpore,n puluere, inquam hoc,in quem transmutatum iam est orpus humanu, forma ee dicetur,idia quo habet quodi ut terra,aut puluis est. Quod si contingat eundem buc ulli erem solidari in lapidem, iam priori rursum forma ibiecta,illud eius materiae forma esse dicetur,cuius ad .pentu lapidis nomen acceperit.
DE CONIUGATIS. cap X. T scorum qui in Substantia fiunt, postremus