장음표시 사용
131쪽
quom enim ex verborum disserentia , nemPe pree t va,
ac' impera liva , varia fieret codicillarum ratio, ut d monstra imus , ea subtala coxit inuo recessit, quicquid ex huiusmodi discrimine proficisceretur. Itaque de UuO- quoque immutationis capite ita hic sermonem institu mus , ut , quum sigillatim utrumque exposuerimus , facile perspici valeat, quid ex veteri iure manserit , quid novo iure statuatur, ac quemadmodum liceat cum
veteri novum componere , veterumque sententias ad novum ius transferre
S. I. Ius novum codiciliorum quantum ad solamnem
I. ia estationes, in quibus veteres solemnem quidem ritum desiderarunt , ad testamentorum tantum tabulas reserebantur , veluti lege admissas. Et quamquam di verso ritu utebantur in testamentis de iure civili, atque Praetorio, tamen utcumque is fieret , actos solemnitas omnino intercedere debuerat. Contra in codicillis, tamquam moribus magis constitutis , nullo idcirco ritu voluntas declarari oportebat ; atque , ut superiori capite ostendimus , etsi codicilli legitimis etiam constabant prohationibus , ut certa haberetur defuncti voluntas , hoc tamen haud constituerat actum solemnem; quum nublum adesset legis praescriptum , secundum quod voluntas exprimi deberet ; qua de caussa ios eodicillorum , ut vidimus, potissimcim a testamentis distingoebatur. Stetit quidem hoc ius constantissime ab Augusto ad Constantinum usque , sive Constantium eius filium ,
ut suspicatur Iacobus Gotholredus a ; quando res quo a Comment. ad i. r. c. Thoodosiano de testamentis, et eodicillis.
132쪽
dammodo immutari coepit. Etenim imperator quisquis revera illorum suerit, quod parum refert hic definire statuit numerum vel septem , vel quinque testium in iis dumtaxat codicillis , qui fierent ab intestato a : in codicillis , inquit, quos testamentum non Praecedit, sicut in Doluntatibus testamenti SEPTEM TESTIUM , FEL QUINQUE intementum non deesse Dyortet i sic enim
fiet , ut testantium successiones sine aliqua cutione sese ventur. Si quando igitur testium numerus defecerit , instrumentum codicilli habeatur in mum. Quod et in ceteris voluntatibus placuit observari. Caussam sane huic novo iuri in codicillis praebuerunt frequentissimae quaestiones de falsis ; scriptura enim non solemnis facilius subest salsariorum fraudibus; quibus imperator occurrere volens , ait: sic enim flet, ut testantium successiones
sine aliqua captione Sementur.
II. Praescribitur autem hac lege solemnis testium nu. meros in iis codicillis, quos testamentum non praecedit; sive , Ut interpres exponit, qui ad Dicem testamenti fiunt. Plane quoniam codicilli ab intestato vicem testamenti e hibere videntor, illiusque ius quodammodo imitantur , ut diximus , credidit imperator , nil magis consentaneum esse, quam ut parem Utriusque faceret caussam eodem testium numero praescripto in codicillis ah intastato , qui et testamentis adhibebatur. Hinc primum diis stingui coeperunt quantum ad sormam codicilli ah in testato a ceteris ad testamentum pertinentibus; nam ibli quidem solemni ritu peragi debuerant, testamenti exemplo i hi t men manserunt secundum veterem Observationem. Etenim in novo iure constituendo raro solet ius vetus semel omnino abrogavi; sed potius initium ducitur ab iis , quae sunt immutationi proximi ra ; deinde temporis progressu eo pervenitur, unde in cipere durum fortasse videri potest. Sed quid est, quod imperator statueus eumdem testium numerum in eodbsa L. a. c. Theodosiano de testamentis, et codicillio.
133쪽
cillis ab intestato, ac in testamentis, ait, illum esse de here vel quinque, vel septem Θ Recte Gothoiredus arbitratur a , hoc quidem referri ad variam testament O-ruin sormam , quae adhuc obtinebat sub Costantino . nimirum ex iure civili, id est per mancipationem , et ex praetorio. Nondum quidem obsoleverat testandi ratio fier aes , et libram , adhibitis nempe quinque testibus , ibripende, familiaeque emptore; sed, uti quisque maulet , vel testari poterat per mancipationem ad lith tione quinque testium, vel septem testium ex iure praetorio. Itaque perduxit Imperator ad huiusmodi codicillos eamdem formam , quae testamentis servabaturi quibus quemadmodum permittebatur numerus , Vel qUinque , vel νeptem testium secundum soro an , vel civilis, vel prae torii iuris , ita varius ille numerus praescriptus est in codicillis ab intestato ; quos solemnes omnino haberi iusait ; atque , ut apertius significaret, idem velle inquavis suprema voluntate sine testamento relicta , si vh
codicilli appellarentur, sive epistolae, addidit ea ultima verba : Quod et in ceteris Domnialibus placuit o
III. Quantum vero ad codicillos , vel epistolas ad testamentum pertinentes, etsi ius vetus adhuc perdurasset, Thedosius magnus tamen illud postea turbare quodammodo instituit. Cavit hic humanissimus imperator, se numquam admissurum relicta sibi , vel suis non solemnibus scriptoris, utpot quae lacile essent fraudibus obnoxiae , tantum sibi permittens , quod cautum haheretur solemni testamento. Ceteris tamen haud improbat illarum usum , sed hoc addit: ut si quaestio sit de earum fide , tum statuit , onus probationis ei incum-
here, qui seripturam proserat , sive qui ex illa lucrum quaerit : Quae codicillis , inquit h , aut epistolis nobis,
necessitudinibusqiae nostris relinquuntur , non admitti-
4 Loco est. b) L a. C. Theodosiano de testamentis, et codicillis:
134쪽
mus : sit ille usus inter privatos ratus. Et sane hoc lo-xo straebemus licentiam , ut ciDiliter , Sirae criminaliter , ut actor elegerit , super Prolata epistola requiratiar ;
ET INCUMBAT PROBATIO EI PRIMITUS, QUI
SCRIPTURAM OBTULERIT quae sequuntur, habentur in codice Iustinianeo a . , Uti hanc legem transcripsit Tribonianus deinde ei, qui stricta instantia fal-Fum arguere paratus sit. Et quidem nota est iuris r gula , ut qui salsum arguit , probationem praestare teneator b); alioqui pro scriptura praesumitur. At qUoad codicillos non solemnes voluit Theodosius MagnUs satis esse , scripturam dici suspectam , Ut qui ex illa vult ca-Pere relicta , eius comprobet Voritatem. IV. Ucrum gliscente in dies falsariorum insolentia in supremis, placuit tandem Theodosio Arcadii filio unam solemnem iuris observationem statuere in quibuscumque codicillis , tum ab intestato , tum ad testamentum factis , sive scriptis , sive nuncupatis ; ita tamen , Ut quoad testium numerum distinguerentur testamenta a
codicillis; atque in illis septem omnino praescripsit c); in his vero quinque. Huius Imperatoris constitutio prostat in codice Iustinianeo his verbis d) : In omni autem ultima Doliantate, Eaecepto testamento, quinque teStes vel rogati , Dei qui fortiatio Denerint in iano eodemquo tempore debent adhiberi, siDe in scriptis , siDe sine Scrotis Noluntas conficiatur testibus Didelicet, quando in scrotis
Iunias componitur, Subnotationem suam accommodanti bus. ItaqUe statUit, quamcumque supremam voluntatem praeter testamentUm , Sive scriptam , sive nrancupatam , non Secus Valere, qUam quinque testibus solemniter adhibitis ; qui, si scriptis fieret, subscriptionem suam quo-- a L. ult. C. ad legem Corneliam de salsis. b) L. a . C. de probationibus, et t.aa. C. ad Iegem Corinneliam de falsis. 6 L. ai. C. de testamentis.
d) L. ult. S. ult. C. de codicillis.
135쪽
que adiiciant. Ac quidem , Ut scite animadvertit Iaco-hus Gotho laedus a , Theodosii aevo prorsus exolevit
testandi modus per aes , et libram ; atque tum primum varia testamenti forma ex iure civili , et praetorio in unam consonantiam coaluit ; quo factum est , ut se ptem testium numerus cx iure praetorio descendens testamento adscriptus est , veluti tabulis solemnioribUs rnumerus vero quinque testium , iure civili adhibitus in testamentis per mancipationem , tributus est codicillis : ideoque in testamentis petentus est testium numeros ex iure praetorio , in codicillis vero ex iure civili. Atque ubi Constantinus dederat codicillis dumtaxat ab intestato eumdem testium numerum vel Septem , Vel quinque, prout servabatur in testamentis, quum adhuc perstahat varius testandi usus vel per mancipationem , vel siue mancipatione ex praetoris beneficio , Theodo sius contra quum iam in desuetudinem abiisset testandi ratio per mancipationem, lanam fecit Omni iam codicillorum caussam, a testamentis tamen distinctam quam in m ad testium D Umeriam.
v. Litem hic moverunt interpretes , an hoc iras mo- Um de solemni In inque testin m numero in codicillis Theodosio revera tribuendum sit, an magis Iustiniano poccasionem qDidem huic diabitationi praebet, quod licet huiusmodi constitutio nomen Theodosii praeseserat , quUm tamen Tribonianus eam adiecisset craidam alteri Theodosii constitutioni , quae prostat in codice Thoodosiano , atque in eo non extet, quod in Iustinianeo P sertur de codicillorum solemnitate , colligunt idcirco
ter quos etiam Bochmerus d) , Tribonianum hoc qui- a Comment. ad cit. l. 6. C. Theodosiano de testam mentis , et codicillis. b Inst. lib. I. tit . ult. c) In codice ad i. Dit. S. Di t. de codicillis. d) Cap. r. S. 26. suae disput. , qDisitigod by Corale
136쪽
dem Theodosio appinxisse , quum revera Iustinianum habeat auctorem ; hancque coniecturam verisimilem res dere conantur, quod non videtrae a Instiniano alienus Ilic numerus quinque testium , quum in sePvorram manumissione per epistolam , aut inter amicos oramdem numerum praescribat se : ac proptestea haud immerito eum auctorem quoque seceris eiusdem testium numeri
in codicillis. vI. Fateor equidem, nullibi, quam hoc loco. Tribonianum falso accusari ; nam tantum abest, Theodosio constitutionem negari , Ut nullo pacto ea Iustiniano tribuenda videatur . Ac primo non quod in codice Theodosiano non legatur eadem constitutio , quae in Iustinianeo apparet, indicio esse potest, Theodosium id revera non cavisse ; etenim si ita argumentari liceat , consequeretur, tot constitutiones transcriptas quidem in codice Iustinianeo sub Theodosii , aliorumque imperatorum nomine , quae tamen desunt in collectione codicis Theodosiani , uni Iustiniano lare necessario adscribendas ; quo certe nil ineptius dici poterit. Quis autem ignorat , codicem Theodosianum , uti ad nos pervenit , mutilum omnino esse, atque imperfectum, Ut
iam pridem vidi eruditi , Gotholaedus praesertim sex centis animadverterunt 8 Quid ergo est , legem ideo Theodosio negare, propterea quod haec absit a codico Theodosiano p Sed urgent, illa legis verba, Tribonianum quidem attexuisse alteri Theodosii constitutioni , quac
tamen reperitur, tum in codice Theodosiano, tum Iustinianeo: quo fit, ut quod Tribonianus postremo loco adiecerit, revera illius pars esse non videatur. Libented hoc admiserim; sed male hinc insertur, Iustiniano magis , quam Theodosio eam esse tribuendam; non enim quod haberi nequeat , tanquam pars illius constitutio nis , cui subnectitur, consequitur , eam Proinde Theodosii non esse. Perspicuum quidem est, ut Gotholae , a) L. Unica S. . et a. de latina libertate tollenda. Tom. V. 38
137쪽
dus monet a , Tribonianum saepe plures, tum uniu stum diversorum imperatorum constitutiones una lege comprehendisse, quod pluribus exemplis demonstrat : at nil mirum , si quae duabus ipsius Theodosii Iegi bus continerentur, Tribonianus simul complexus esset. Potuit ergo duas Theodosii constitutiones una lege comprehendere , quod pluries fecisse comperimus ; sed Dustra inde conliciunt , Theodosium illius non videri auctorem. Atque perporam plerique non accurati tuter Pr tes , quos inter Boeli merus sententiam suam com P hare conantur auctoritate Iacobi Gotholaedi ; is namque etsi lateatur, Tribonianum attexuisse illi legi Theodo- sit , quod eius non esset , nusquam tamen admittit, Irastiniano magis , quam Theodosio adscribi debere; ita
enim loquitur b Subilait hoe loco Tribonianus , et
huic legi attexit , quae eius non sunt, de numero , et quaIitate testium in codicillis , omnique alia Dolantate
VII. Praeterea quod Theodosius hoc loco expresse cavit de solemni testium numero in codicillis, obiter quo-δue repetit in alia lege , quam tulit de testamentorum Orma I ait enim , prius testamentum non rumpi per pO- sterius , nisi novissimum persectum sit. Quod si in pri ri scriptus sit extraneus heres , in posteriori vero legitimus , eo casu , inquit c) , licet i erfecta Dideaturreriptura posterior , infirmato priore testamento, Secun dam eius voluntatem, non quasi testamentum, Sed qua si Doluntatem ultimam intestati Dalere sancimus; IN QUA
VOLUNTATE QUINQUE TESTIUM IURATORUM DEPOSITIONES SUFFICIUNT; quo non facto valebit sense
mum testamentum , licet in eo scripti Dideantur miranei. Igitur in codicillis ab intestato, sive , ut loquitur, a In protegomenis ad codicem Theodosianum, cap. . b) In notis ad I. . C. Theodosiano de testamentis, et eodicillis. e Cit. l. dii. S. S. C. de testamentis. Diuiti co by Cooste
138쪽
li, intestati voliant a te mitra erum quinque testium hae ipsa lege Theodosius praescribit. Et quamvis hie tantum mentio fiat de codicillis ah intestato, non item da pertinentibus ad testamentum , ad quos sermonis ratio reserri non poterat, satis tamen liquet, Theodosium quidem distinxisse numero ira testium in testamentis, ac in codicillis; ideoque ait : in qua υoluntate qHinque testitim iuratoriam depositiones sussciunt ; quiam contra principio legis numerum septem testium iussisset in testamentis. Neqne cavilla veris, hunc testium numerum in codicil lis ab inἰestato a Constantino magis repetendum. Etenim constitutio illius imperatoris, Di vidimus, longo diversa est ab hoc novo i ui e Theodosii: ille qMidem, quum antea codicilli non essent solemnes , satis habuit perdia' cere codicillos ab intestato ad eamdem testamentoriam Solem nitatem ; nimirum vel adhibitione septem testium, si fierent seeundum formam iure praetorio Cous litutam.
vel quinque per mancipationem ex iure civili; in qua
praeter testes aderat libri pens , samiliaeque emptor. At Theodosins, cuius aetate exoleverat testandi forma per mancipationem , ficium hoc loco praeceperit numerum quinque testium in codicillis ab intestato , haud intella. xit comprobare, qnod sanxerat Constantinus; nam quod hic commrine secetat testamentis, ac codicillis ab inte- tato , Theodosius, sublato iam mancipationis usu , di stinxit ; atque testamentis septem , codicillis vero quinque testes assignavit. Quare non video , qua fronte liceat hoc novum ius Theodosio negare ; quom manifestissime contrarium apparcat ex duabus constitutionibus, quae Theodosium praeserunt. VIII. Ceterum dicant, quaeso, Triboniani obtrectatores , qua de caussa celari debuerat Iustiniani nomen, si revera huius novi iuris auctor misset 3 Palam est ex libris inris , quanta gloria Iustinianus efferatur ; vel quum ius vetus abrogatur, vel novum Prosertur; quantoquν studio Tribonianus imperatorem scium ostentet , vel quom qia id minimum proponatur a veteri iure immutatum ; ut non immerito interdum a docti a viris note. t Tom. U. ii '
139쪽
tur, propterea quod Iuάt mano facile trihuat, quae mam
magis adscribere altentasse , quod esset Iustiniani An hic puduerit Iustinianum efferre , quum In tanta novi iuris intro doctione, quanta prostat ex hoc imperatore, Praesertim in re testamentaria , numquam Tribonianus Iustiniani nomen suppresserit 3IX. Demum quot asseront, ex Iustiniani nempe Constitutione de numero 'IO inque testium in mano missio i-hus per epistolam , vel inter amicos a) coniecturam duci , eumdem quoque imperatorem sanxisse Parem testium numerum in codicillis, non modo alienum prorsus esse crediderim , qain si constitutionis verba perpen dautur, magis est, ut dicamus, Iustinianum imitari voluisse in manumissionibus, quod Theodosius statuerat in codicillis. Et quidem postqDam caverat imperatur, non recte manumissionem clari per epistolam , nisi quinqVo testibus adhibitis, addit: Libertas seris competat, qua
si eae IMITATIONE CODICILLI delata; quod etiam re-
petit in manumissione inter amicos his verbis: quaSi eae codicillis libertatem adipiscentes. quid quaeso ex hoc loco colligi licet, nisi quod Iustinianus imitari volu rit in manumissioni hos , quod catalom esset de codicillis p Nonne aperte inquit , i mertatem datam videri φαimitatione codicilli Θ At, inquies , ideo hic fit mentio codicillorum , quod idem Iustinianus talem testicina numerum fortasse in codicillis praescripserat. Sed quid obstat, cur codicillos ideo nominasset ; qnia iam ille. t stium numerus ex Theodosio obtinuerat Θ Forsan rectius hoc dici nequit Z Itaque, ne in re tam levi longiores himus, satis ostendimus quot salsis argumentationibus ς0h- tendant ius novum de solemni quinque testium numero
a cit. l. unica S. i. et a. de latina libertate tollenda
140쪽
- .ix, Astat , IVSthmurim Usidem deamu3; quo au- .ctore perspisisti dum modo est, an quid novi reveratris ... ductoria sit quoad codicillorum larmam, qualem stat erat Theodosius. Is proiecto nedum init immutavit a Theodosiana costitutione; quin relatis donationibus causes a mortis inter species SV premue voluntatis, praecepit euin dem testium numerum in huiusmodi donationibus, qualem Theodosius praescripserat in qui brascumque ala pr mis voluntatibus praeter lestamentiam a) ; idemque cavit in mania missionibus servorum per epistolam , vel in ter amicos instar codicillorum. Unum protulit a Theo- .dosiana lege quodammodo alienum ; quod tamen peculiarem tantum speciem attingit. Cuique notram , qu madmodum Iustiniano auctore rana , eademque facta sit caussa legatorum, ac fideicommissorum , tum quantum ad actiones , tum quantum ad iuris potestatem , ut latius infra ostendemus. Quod autem spectat relicti pe halionem , placuit huic Imperatori, Ut magis prospiceretur voluntatibus .defunctorum , henigniorem facere relictorum caussam per fideicommissum; statuitque , ut at testator fideicommissa. quidem voςe pronunciasset yelbe redi ,. vcl.legatario , a quo illa praestari velit, licet nulli
omnino testes adstui, ea qDidem valere, quum satis ex stimaverit, relicti probationem exculi ab illi os fide, a quo fidei committator. Q od si ea is praestare recuset; nec fideicommissum proinde lateatur, iureiurando coεendus ad desuncti voluntatem aperiendam, sibique manifestatam: qno delato, vel negat, vel affirmat, vel iurare noluerit;
si negat, nihil debetur ; si umrmat, id omnimodo praestabit , licet nullus testis adfuerit; ac demum si iurare nolit , perinde eum haberi, ac si fideicommissum sateretur b . Itaque quantum ad fideicommissa relicta per a) L. i. et Dit. C. de donationibus ea ossa mortis. b) L. ult. C. de fideicommissis , et inn.. lib. a. tit. 35