장음표시 사용
81쪽
STA ME UTU M VOLO ESSE RATUM QUACUM-
0UE RAPIONE POTERIT, Dideri eum voluisse ,οmui
modo Dalere ea , quae reliqtiit, etiam si intestatias Hecessisset ἔ illud enim qtiacumqtie ratione poterit salis declarat , tes latorem de utra irae graccessione cogitasse , tum ex testamento, tum ex codicillis ab intestato. Alterum exhibet Scaevola de quodam testamento non iure iacto et in quo tamen testator ita declaraverat a) : Lucius Titius hoc meum testamentum scripsi sine tillo itiri erito, rationem animi mei potitis sequiastis, quam misc-ram diligentiam b); et si minus aliqti id legitime, minusquc perite fecero , pro iure legitimo haberi uehet hominis sani
voltintas. De lude heredes institnit. Qtiaesitiam est, intestati eitis honortim possessione petita , an Portiones ad-Mr tae eae catissa fideicommissi peti posstitit 7 Resyondi secundiam ea , quae servonerent tir, AOsse. Hoc quidem est amentiam ei si non iur sacliam dicebatur , tamen quoniam testa lor posthabita iuris scrupolosi tale ostenderat , ratam haberi velle voluntatem suam, licet minus legitime , minusque perite leslatias esset, recle Scaevola respondit ex caussa fidei commissi tamquam ex codicillis servari debere quicquid esset iniusto te flamento scriptum ita ut devoluta successione ad haeredes legitimos , ex horum fide praestarentur heredibus scriptis portiones sibi in testamento adscriptae c . Ultimum affert Papinianus in haec verba d et Filius matrem heredem acr*serat , et fideicommissa tabulis data cum iu-
a L. 88. S. 17. de legatis a. b) Solebant quidem iurisperiti testamenta dictare, iisque adesse ; quare Cicero lib. I. de oratore cap. 6. ita Scaevolao illudit: Si nulliam erit testamentiam ructo faetiam , nisi quod tu scripseris , Omnes ad te ciDes cum
tabulie Deniemus : omnium testamenta tia scribes iantis.
e Vide Culaetum Iib. S. respons. Scaevolae ad cit. l. 88. S. i 7. de legatis I. d) L. 77. S. ab. de legatis a.
82쪽
risiurandi religione praestari roga Derat. statam testa. mentia a niallo iure factum esset , nihilom trati, matrum legitimam heredem cogendam seraestare sideicommis, a
respondi ; nam EFIXAE VOLUNT A PιS PRECES AD OMNES SUCCESSIONIS SPECIEM P 9HRE
CTAE VIDEBANTUR. In hae specie quoque testa
mentum iure non consabiit , sed quoniam testator heredem obstrinxerat cum iurisiurandi religione ad praestationem fidei commissorum , idcirco du voluta saecessione ab intestato ad ipsam matrem heredem scriptam in testamento, Papinianus putavit, si dei commissa omni Do deberi quasi ex codicillis, ea eleganti talione , quod enixae preces testa loris, qui hus vel iureiurando matrem rogaverat, ut fidei commissa praestarentur, porrigi debuerant ad Omnem successiouis speciem tram nempe ex estamento , tum ab intestato; qui enim quid duri precatur enixae volaniatis significatione, is omni modo id valere velle ostendit , quod perinde habetur, ae si di xerit , voluntatem suam valere velle quacumqtis ratione
III. Ex addoclis autem iuris locis manifestissime apparet non aliter testamenta transforma ei in codie illos , nisi clausula vel expresse adiiciatur . vel tacito intelligator; quod tamen tum colligere licet, quum aliunda constiterit, eam revera fuissa testatoris mentem, ut cogitaverit nedum de successione ex testamenIo , sed ab intestato ex codicillis. Alioquin si nullam appareat voluntatis indicium , ita testatorem sensisse, nihil prorsus debetur ex iniusta testamenti seri plura, nee tabu-Iae perduci poterunt ad codicillos. Quod ita definit Ulpianus b) : Saepissime rescriptum , et constitutiam est, eum , qui testamentum facere opinatus est , NEC VO
LUI P 9UASI CODICILLOS ID VALERE , Dideri
a) Uide Cui acium lib. 8. respons. Papiniani ad cit. l. 77. S. AS. de legalis a. si, L. pr. de iure codicillorum.
83쪽
nee eodicillas fecisse. Ideoque quod in illo testamento seriptum est , licet quasi in codicillis poterit Dalere , tamen non debetur. Etenim iuris ratio non patitur, destineti iudicium porrigi ad illam successionis speciem ,
de qua non cogitavit , nee benigna codicillorum caussa efficiet, ut ea Voluntas rata habeatur quaeumque ratione poterit, quum testator ita se velle non significa verit: hoc enim non esset sequi, sed adversari magis illius voluntati. Quod adeo in iure perspicuum est, ut vel si fideicommissa scripta sint in testamento impersecto sine clausolae adiectione vel expressa , vel tacita ,
negat Ulpianus ea deberi quasi ex codicillis a): Quotiens, inquit quis eoi Ium testamenti seraeparat , et prius decedat , quam teStetur , non ualent quasi eae codicillis , quae tu eaeemρla scripta sunt , licet verba μ- deicommissi scr*tiara habeat , quod et Paulus etiam comprobavit in ; quum tamen si clausula adiecta sit intestamento imperfecto, idem Ulpianus satetur deberi, quod in illo scriptum reperitur vice codicillorum sc).Fideicommissorum quidem caussa emeere nequit, Ut testamenta in codicillos converti valeant ; quum hoc tantum pendeat ex testatoris arbitrio , cuius iudicium omnino sequi oportet
IV. Sed quid dicemus de quadam imperiali sententia a Paulo relata, qua contrarium statui videtur Z Species est: Quidam in testamento, alumnae suae , quam summe dilexerat , libertatem dedit, ac fidei commissa quoque reliquit; quum autem testamentum esset imperfectum , nec testator cogitasset de successione quasi ex codicillis, quaerebatur, an delata hereditate ab intestato, alumna manumitti deberet, eique fidei commissa praestanda veluti ex codicillis 8 Et Imperator ai- a L, D, S. i. de legatis S. b) Cit. l. as. qui testamenta sacere possunt, et t. 7. C. Theodosian. de testamentis , et codicillis.
Iu) cit. l. b. de testamento militis
84쪽
firmavit a) : In testamento , ait Paulus, quod perfe-cium non erat alumnae suae libertatem , et fideicommissa dedit. Quum omnia , ut ab intestato egissent , quaesiit Imρerator , an ut eae caussa fideicommissi manumissa fuisset y et interloquia tus est : ETIAMSI NI
HIL AB INTESTATO PATER PETIISSET, PIOS TAMEN FILIOS DEBUISSE MAXUMITTERE
EAM , PUAM PATER DILEXISSET. Pronuncia-
Dit igitur, recte eam manumissam , et ideo fideicommissa etiam ei praestanda. Cuiacius arbitratur b), id quidem admissum in gratiam alumnae , quam testator dilexerat loco filiae , hic autem agi de testamento intepIiberos , in quibus lie et imperfectis constant tamen re
licta quantum ad portiones iisdem filiis adscriptas c .
Quamvis ergo clausulam paled non adiecerit , nihilo minus quantum v d alumnae personam a testatore dilectam , creditur, voluisse omni modo valere etiam ab intestato, quod alumnae reliquit; atque hine colligit Cui acius , relicta in testamento imperfecto sina clausulae adiectione recte valere, non modo quoad filios, sed et propinquos , uxorem , alumnos , ceterasque Personas, quibus verisimile est omni modo praestari testa- orem voluisse etiam ah intestato. Attamen meo iudicio a D sim affirmare , hoc referri debere ad specials imperatoris decretum pronuntiatum favore libertatis ingratiam alumnae a testatore dilectae, licet ex consequenti fideicommissa quoque praestari iussisset. Cousi inde ratio quidem benevolentiae testatoris erga alumnam effecit , ut savore libertatis manumissio transferretur ad quamcumque successionis speeiem , quando vel fidei -
a L. 58. de fideleommissariis libertatibus.
b) Ad cit. I. as. qui testamenta sacere Possunt. e) Hodie ex novella Io7. ex imperfecto testamen lointer liberos valent etiam legata , et fideicommissa extraneis relicta , si modo testamentum sit holographum, ac testibus ipsis palam fuerit nuncupatum. Diuiligod by Goosl
85쪽
commissa praestari oportebat, ait enim PauIus : ει nunciavit igitur, recte eam manti missam et ideo ἴdisiis commissa etiam ei praestanda ; si enim favore libertati. manumissio debebatur ab intestato, causoa non erat, cur fideicommissa quoque non praestarentur. Quara , quod in hac specie pronunciatum est in gratiam mann missionis altim nae , haud crediderim sine clausulae adiectione perduci potuisse ad celeras personas tamquam a. testatoribus dileuias.
V. Quam hactenus doctrinam exposuimus do cIausulaeodieiliari , sive de testamentis in codicillos transsue mandis ex limpida Romanorum iurisprudentia , non sine rei forensis pernicie conturbavit pragmaticorum inis solentia. Hi quidem quum , ut selent, non viderint, unde huiusmodi clausula derivasset, quove iuria principio sustentaretur, nec proinde perspectam habuere eius vim , atque potestatem ; ut nil mirum , si eam undique lacerarint excitatis tot sutilibus quaestionibus . quot.respicere poterant inutilem testame utorum caus-aam , quasi ubi testamenti ratio deficeret , Otalim dubitatio moveri liceat, an relicta saltem valere possent vice codicillorum ; atque ex ona in alteram quaestionem progredientes, eo tandem clausulae vim adduxere , ut inter tot opinionum dissentiones haud amplius agnoveris, quid eius nomine veniat, quo respiciat. cuiusque sit momenti in supremis voluntatibus. Sed nahic silentio praetereamus quod ad sori usum conducere possit, non verebimur in re tam perturbata manum quoque admovere , ut si liceat , ex solida iuris doctrina , quam attulimus, dignoscamns , quid reverastatuendum sit de huiusmodi pragmaticorum quaesti
VI. Ac primo antequam eas disputationes attingamus , quae in lare magis consistunt, praemittendum est, quod potissimum ad factum pertinet; nimirum quemadmodum usus clausulae eotesilaris locumvsibi vindicet in iis testamentis, in quibus eius adiectio dubitetur ex consueta magis notariorum formula 2 cces. m. F. I
86쪽
sisse, quam ex mente testatoria. IIuie quidem dubita- ioni facile respondeo cum Papiniano a , hane nempe
voluntatis esse quaestionem , an revera testator intellexerit utramque successionis speciem comprehendisse, an eo ignorante notario magis illam adiungere placuerit 3 perspicui namque ruris est , ut vidimus , hoc prorsus pendere ex testatoris arbitrio , cuius tantum est eligere vel unam, vel utramque successionis speciem b . Quod autem voluntatis spectat quaestionem , ridiculum esset sub certa regula complecti ; ex lacti enim circumstantiis consideratis etiam regionum moribus iudicis erit cognoscere secundum ea, quae Proponantur, quid revera testatorem sensisse dicatur: ideoque ex nota iuris regula, quod testamenta neqIeant transferri in codicillos, nisi .constitet erit , eam revera fuisse defuncti voluntatem, ut relicta in illis quacumque ratione Malerent, sacile intelligimus, quid respondendum yi- deatur in huiusmodi quaestionibus , quae spectant VO-Iuntatis interpretationem. VII. Utile simile est alterum quaestionum caput, quando nempe clausula, etsi non adiecta verbis expressis , tacite inesse intelligatur. Iam satis longo sermone ostendimus , quemadmodum iurisconsulti interpretati sint hanc tacitam clausulae intelligontiam : nimirum ut' non secus admittatur, quam si aliunde appareat, restatorem da utraque successione cogitasse , quod tamen
illustravimus pluribus exemplis ex iuris libris collectis e , quaeque lite iterum non licet repetere. Quoadutem autumant, an clausula inesse videatur in testamentis inter liberos . militum , ad pias caussas , ce terisve testationibus holus modi naturae , mirum quidem est ad clausulae vim referri , quod iis tribuitur ex a cit. l. i S. I. i. de iure codicillorum. b Cit. l. i. de iure codicillorum. c) Cit. l. S. I. qui testamenta sacere possunt. cit. l. 88. S. 37. et cit. l. 77. S. 25. de legatis a.
87쪽
speesali iiire. Etenim ubi necessaria est solemnis i uris observatio in supremis , ibi oportuit clausulam adiicere , ut ita, si non valerent relicta ex testamento, saltem constarent ex codicillis , tamquam non solemni hus, inque benigniorem caussam col lal is. At in illis au premis contestationibus, quae vagantur extra iuris solemnia, ae rigorem, Prorsus non video, qui sit es nu- aulae loeus. Ac sane quum miles vel nullum , vel ini persectum fecerit testament cim, an ideo dixeris voluntatem consistere, quod haec vi clausulae tacitae in te
lecthe habeatur vice codicillo rump Quid magis ineptius,
quam in militia testamento confugere velle ad codicillos ; quum quoquo modo miles testetur, nuda eius vo Iantas spectetur Z Sive ergo miles testamentum , sive codicillos see erit, unum idemque est testationis genus quoad iuris observationes , quae in paganis exiguntur ἔideoque tantum valent testamenta , quantum codicilli , ut proinde opus non sit ad codicillos convertere ea testamenta , quae sive imperfecta sint, sive iniusta , iure auo subsistunt. Idem quoque dicendum est de ceteris
estationibus , in quibus ex peeuliari privilegio nec iuris solemnia attenduntur , nec rigor, sed remissius con-ῶderantur. Atque in summa quibus permissum est testari extra rigidam testamentorum Ohservationem , sive existimet testator testamentum condere, sive codicillos , una semper habetur utriusque ratio: ideoque seu stra est clausulam codicillarem in scenam producera , quum non agitur de transformando ono in alterum testationis genus , quo illud sustentetur. Nec in testamento , Puta inter liberos , si imperfectum sit veli non rite factum , successio habetur ab intestato quasi ex codicillis, sed ex ipso testamento , utpote quod considerator extra iuris rigorem. VIII. Restat, ut videamus eas iuris qUaestiones, qUas pragmatici excitarunt de vi huius clausulae, sive quid haec revera importet quoad iuris effectus. Hae quidem quaestiones totidem esse poterunt, quot spectant ius eo dicillorum sine testamento ; ut enim iam demonstra-
88쪽
telligi , nisi, ut testamenta in codicillos trans terrantiae. Quare quidquid de horum iure dictum pst , necessa rio tribuemus illi testamento , quod in eorum 'ertitur naturam et tantum enim valet quod qnis reliquerit codicillis ab intestato , quantum ipso testamento, quod consistit vice codicillorum , ac propterea tantam vim huic clausulay iure concesserimus, quanta iure data eat ipsis codicillis sine tesIamento ; quum nae aliud sit converti testamen a in codicillos , quam perinde haberi , ac si codicillos quis revera secisse . Itaque quum quaerimus, quid vi clausulae codielitaris veniat, idem est, he si exquiratur ius eodie illorum ab intestato , quod tamen tarn latius exposuimus. Vidimus quidem,
quid differret a testamentorum ratione , quove conve
niret I tum proprium eorum ius examinavimus, quatenus ab ceteris codicillis distinguatur , adeo ut nihil sortasse hoe loco exponendum relinquatur , quod aeque non pertineret ad clausulae potestatem eon iderandam.
Attamen videam ηs , quae sint hae de rη potissima inter pragmaticos dissidia , quibus tanta animi contentione hoe illae suetuarint. Quatuor qciaestionum capita P fert Harprechtus a) utrimque disputata ab innumeris
fere doctrinae latensis scriptoribus, quae tamen brevi expediemus , ne lqnsius cum iis ineptire vid pamur. IX. Prima est , an per clausulam codiqillarem consistat quidem testatoris voluntas quasi ex codicillis, si repudiata successione a legitimis heredibus proximiori. hus , heredit s ad remotiores devolvator 8 In dubium quidem verterunt, quod aperto iure manifestum est. Etenim in codicilli ab intestato sive proximior , sive
remotior successerit, aeque semper codicilli constabunt: quicumque enim ab intestato successerit , inquit Paulus b), locum habent eodieilli : nam UNUS CASUS
H Inat. lib. a. tit. Dil. I. I. n. 9. et 1eq.ιhὶ In est. l. 36. de iura codicillorum.
89쪽
EST, NEO INTER EST PUIS SUCCEDIT DUM
INTESTATO SUCCEDAT. Uel ergo Pragmatici non
satis viderunt, quid possent codicilli ab intestato, vel falso opinati sunt, per clausulam codicillarem quid diversum venire ab ipsa codicillorum natura. Quod si recurrant ad eam Ulpiani secten iam a) , qua dicitur fidei eommisso relieto ab eo , qui primo fradu suce esserit , si is hereditatem repudiaverit , 'quae proinde ad
alterum gradum devolvatur, successor remotior illud non debebit, ea nempe de caussa, quia defeeit petaona certa i a qua fideicommissum est relictum, confundent prosecto fideicommissi rationem com clausulaeodieillari. Ulpianus quidem hic agit de eo , qui ab
intestato decedens fidei commissum codicillis reliquerita primo gradu, indeque illo repudiante ad niteriorem gradum devolvatur Successio. Quid quaeso hoe ad clausulam eodicillarem p Diversum est fideicommittere ab intestato ex persona certa , ac generali formula quisquis mihi heres erit , sive haec exprimatur, sive tacite intelligatur 3 primo enim casu evanescit fideicommis um, persona certa repudiante, altero vero debebitae , quisquis ille sit , qui succedat , sed hoc respicit
magis fidei commissi, qua codicilloriam rationem. Itaque, ut ad quaestionem revertamur, finge, quem testamentum nullum fecisse, quod per clausulam in codicillos vertatur ; si quaeras , an repudiata successione ab uno ex legitimis , alter teneatur in vim fideicommissi praestare quicquid testator iusserat , nemo sanus hoc negaverit; perspicui enim iuris est, delata successione ab intestato, quisquis ille sit qui successerit , sequi debere testataris voluntatem veluti ex codicillis, quasi testator omnes legitimos scripsisset heredes. Si vero ponas, patrem, puta, instituisse heredem in te-atamanto nullo filium suum , ab eoque nominatim n-deicommissum reliquisse , atque per clausulam cod
a cit. l. i. s. s. at io. de legatis 5.
90쪽
illarem ad eumdem filium ab intellato devoluta sit auccessio, quo tamen repudiante ad ulteriorem gradum haec pervenerit, tum ex Ulpiani sententia negamus,sdeicommissum deberi a legitimo remotiore, non quia per clausulam codicillarem fideicommissi praestatio non porrigatur ad quemcumque successorem legitimum; hoc enim adversatur expresso iuri de codicillis ab tuis testato , ut supra ostendimus ; sed quia fidei commissi ratio non patitur, ab uno nominatim relictum ad alia terum transferri a . X. Altera quaestio eri et an praeteritione postumi insolenter lacla in testamento , constare possit Voluntagper clausulam codieillarem Z Iterum pragmatici non distingupntes clausulae vim ab relicti rati et ne rem perturbate disputarunt . Si quaerant , an ex huiusmodi praeteritione postumi consistet quidem voluntas tamquam ex codicillis ab intestato , aperta sunt iuris loca, quibus statuitur, agnatione postumi codicillos non rumpi ad disserentiam testamenti, ut iam monuimus b ; et quoniam per clausulam eodicillarem em citur , ni testamentum transformetur in codicillos ab intestato , manifestissimum est, huiusmodi voluntatemper clausulam in codicillos conversam haud evanescere agnatione postumi. Quod si quaeratur, an relicta in illa voluntate praestari debeant a postumo , quum eum testator omnino ignoraverit, perspicua prostat Marcelli sententia, qua hoc negatur ; ita ut non videam, quo pallio id in dubium revocetur. Atque duas species Consultus proponit c); prima est: pater quum Feriberet codicillos sine testamento , uncim filium ha-
a) Vide Culacium in lib. 59. digestorum Iuliani affl. S. de iure codicillorum.
hJ Iulianus in l. 5. de iure codicillorum, et Paulus