장음표시 사용
31쪽
se tamen ipsa movere videntur. Sic hruta omni motus intrin-sceo principio destitula sunt, sed omnia in ipsis sunt vel ex meelianteis quibusdam impulsibus, ut Peretra sensit, vel quia a Deo moventur eadem ratione, qua ipsa se moverent, Si Sensu donata suissent, ut opinatus est Curtes ius. Contra singulares hasce opiniones probatur statula propositio. 58. Prob. l.9 Suni in brutis organa simillima iis, quibus homo instruetus est ad sensationes exeipiendas: est in iis cerebrum, est Systema nerVeum, saltem in perseetioribus. Ergo bruta sentiendi vi gaudent. Consequentia probatur 1.' analogiae argumenio: quoe cnim similia sunt, similes sines habeni L. 525, 524). 2.') ex Dei sapientia. Si enim bruta non sentiunt, miranda illa tot organorum artisieta inutilia plane larent.
versis adiunetis, ae totius adeo corporis tam varii motus. Ex his enim nemo est qui eoncludere non debeat vel invitus, bruta disserentias colorum, saporum, odorum, Sonorum percipere, ea-lida a frigidis, dura a mollibus, aspera n lac ibus discernere; quaedam ipsis molestu, quaedam grata uecidere; eaquo famem, sitim, dolorem, voluptatemque experiri. Eorum enim esse tuum huiusmodi tantummodo sensationes ratio esse possunt, nisi dincere velimus, Deum haee omnia simularo ad inutilem lusum
nostramque deceptionem. i, γ ε
sibi ultro delatum recipiant, scd quaerere debeant ct seligere. Atque in hune finem saeuitas se movendi ipsis collata eSt, comparatoque optissima instrumenta quibus escam sibi convenientem arriperent, ae deglutioni aptam cssicerent. Sed media haec tu sussicientia essent, nisi animal insuper idoneum laret ad convenientia alimenta percipienda, nisi olimentorum necessitatem ex periretur, et ad utilia sibi exstimularetur voluptato, a noxiis dolore retraheretur; quae quidem omnia sentiendi facultatem important. liaque animalia bruta immediatum snem suum assequi non poterant, nisi sentiendi facultate donarentur. Deus autem nulli deest in iis quae ad finem neeessaria sunt: immo si quod est medium, quo res a se eonditae sinem suum per se assequi possint, quin ipse immodiate cas ad finem urgeat, medium hoc semper iis confert, ut eo uiantur C. 4l0 . Ergo.
32쪽
nuiti sensus, isque adeo communis, ac firmis adeo defixus radi stibus, ut dissicile valde creditu sit, adversarios ipsos de animalium sensationibus serio, saltem constanter, dubitasse. 59. Deduces ex dictis.
sensitivi appetitus facultatem. Est autem sensitivus appetitus potentia quae ab obiecto apprehenso movetur secundum quod hoc animali conveniens est. nunc autem appetitum in brutis csso patet 1.') observatione: nam passionum diversarum indicia, quae in suis motibus et operationibus bruta praeserunt, non Sunt prosecto nec pauciora, nee minus evidentia quam indiein sensationum. 2.' ex sine sensitivae saeuitatis 58, 5.'). Nihil enim prodesset ad sinem obiectorum perceptio, nisi perceptionem consequeretur motio, qua animal ad obieeta sibi convenientia surretur et a noxiis retraheretur, ac Varias, quas possidet, vires ad neges sarias operationes pro opportunitate admoveret.
facultatis sequelam necessariam in naturae intentione suisse. Nam sine saeuitate hac, sentiendi saeuitas animantibus ad sinem satis non fuisset, immo irremediabilium dolorum perpetua caussa exstitisset 55, 2.')
tis attribui debuisse, prouti magis minusve in iis sentiendi sa- cultus vitaeque necessitates paterent. Inde est quod quibusdam animalibus loco se movere concessum est, et quibusdam quidem celerrime, quibusdam tardius, quibusdam tardissime; quibusdam vero aliis, ut mollibus ocephalis, hoc solum datum est, ut in eo eui inhaerent, expandere se nut constringere p0SSint.
manuntem, proinde in animalis definitione eius mentionem ne-
.l De eeteris brutorum futuitatibus
60. Neque nil animalis vitae sinem assequondum saeuitates, quas memoravimus, sussistere poterant, animalibus saltem persectis, neque cae satis sunt philosopho ad laeta explicanda. Idcirco nemo est, qui perseetioribus brutis praeter sentiendi vim, sp Petitum, et contraeliti talem, memoriam insuper quamdam et in-Diuitiam by Corale
33쪽
Slinctum, ut uiunt, non coneedat: vcleres utilem aristotelici qui de brutorum operationibus inutio distinctius, ac plenius dissu rubunt, qualitor in iis sucultates praeter tres illas principales cum Aucri 6e distinguebant, quas sensus interiores vocabant; nempe Seugum communem, phantasiam, uestimativam, memoratiam. Utrum porro hac sint quatuor distinctae potentiae, ut plerique cxistimabant, an vero ad pauciores reduci possint, parum hoc in praesenti refert: at certum est, esse in brutis vim exe-icndi eos actus, qui ad quatuor hasce vires tamquam ad Proxima principia distineta a plerisque veterum referri solebant. Hoc sensu de his potentiis nunc loquimur. 61. PaoposiTio III. Animalis vita internum sensum in primis, tum, Si perfecta siui, eas quoque facultates requirit, qua3 veleres phantasiam, aestimativam, memoratiVlim appellabant.1.ψ Inlernum sensum. Veteres, ut dixi, Sensum communem Oeabant, quem nos, eo quod denominatio haec ad rem prorsus ullum signi sieandam apud restentiores iranstula est L. 62 l), sen- Sum internum appellare malumus. De quo iam nonnulla dicta sunt in Logica si . 445; 447, 4.'), aliaque dicenda crunt, quumugemus de hominis suculiatibus. Veteres cum Avicennu ita hunc Sensum describebant: virtutem cui redduntur omnia sensala: videt ieci: vim a qua omnes sensus, tamquam a radice derivantur; ad quam omnis. impressio sensilis terminatur; et in qua
62. Bruta autem sensu hoc interno pollere, ut a ceteris modo abstineam, manifestum est maxime ex duobus.
quae Sunt propria cuiusque sensus obiecta, sed ei iam diserimen unius ab ultera, V. gr. sonum quem Bures excipiunt, non esse supidum illud, quod ore gustant. Praeterea norunt Obiectum V. gr. talis coloris ne sigurae esse sibi sapidum vel secus. Haec alitem percipere non possent, nisi in ipsis una eademquc vis simul perciperet. quue diversi sensus singillatim attingunt.
Suos sentiundi uetus. Cur enim quasdam sensationes exeiperedi polunt, et quasilum lilias aversantur, nisi quia in illis exeipiendis voluptatem, in his vero molestiam doloremve experiuntur Videmus insuper animantes, quandoque v. gr. BureS arri gure ut audiani, naresque nil movere Ohieciis, ut odorem melius
Percipiant, et linguam porrigere ud aliquid gustandum. Ergo
34쪽
sensationes suas percipere nequeunt, non enim Visio videtur, aut gustus gustatur: sensus insuper se in Se reflectere non possunt, cum sint facultates organis affixae, et ad suum proprium obiectum determinalac. Est igitur in animantibus, praeter Sensus exlernos, Sensus internus toto corpore diffusus. 65. 2 ' Est in hrutis phantasia, nempe vis conservandi spe cies, iam sensibus externis, quam Sensu interno receptas. Etenim indiciis evidentibus constat, bruta sensibilium absentium speciebus moveri. Nam . et per loca nota sine errore iu- menta pergunt, ita graphyec S. Augustinus, et cubilia suas hostiae repetunt, et canes dominorum suorum eorpora reeO- η gnoscunt, et dormientes plerumque immurmurant, ct in la- ratum aliquando erumpunt. a) Sensus autem externi, ac sensus ipse internus sensibilia ubsentia attingere nequii. Concludendum ergo, esse in brutis aliam quamdam vim, quae rerum olim sensu pereeptarum imagines conservat.
64. 5 ' Est etiam in brutis aestimativa. Haec dcfinitur ab Al-guZele: virlus apprehendens de 8ensato quod non rat gensatum, ut ab aliis virtus apprehensiva intentionum, quae per Sensum non decipiuntur. M iQuod autem hane sucultatem in animantibus ponere oporteat, ita breviter S. Thomas demonstrat. . Si animal moveretur So- η lum propter delectabile et contristabile, non esset neelissarium ponere in animali nisi apprehensionem sermarum, quas Per- cipit sensus, in quibus delectatur aut horret. Sed necessarium η est animali ut quaerat aliqua vel fugiat, non solum quia sunt a convenientia vel non convenientia ad sentiendum, sed etiam propter aliquas alias commoditates et utilitates, sive nocumenta: . sicut ovis videns lupum venientem fugit, non propter indecens liam coloris vel figurae, sed quasi inimicum naturae. Et si- militer avis colligit paleam, non quia det tet sensum, sed quias est utilis ad nidificandum. . e) Alia exempla pene infinitac geri possent: huc enim pertinunt ea sere omnia quae in hi uiis miramur maxime, per quae aliquam eum entibus intelligentibus similitudinem ipsa praeserunt. Concludit Aquinas: . Ncecssarium est ergo animali quod per- eipiat huiusmodi intentiones quas non percipit sensus exterior.
35쪽
, Et huius pereeptionis oportet esse ciliquod aliud principialia.
eum perceptio formarum sensibilium sit ex immutatione sens sibili, non autem perceptio intentionum praedictarum a).Go. Solent quidem recentiores philosophi cus operationes. quas modo memoravimus, ad instinetum naturae resurre. At 8i rem attente serutemur, ipse naturae instinctus ad uti quid appetendum et operandum, sine hae aestimativa virtute explieuri nequii; Natura enim non mechanteo quodum impulsu pecudes urget, Sed
Secundum earum naturam. Nempe movet eas ad operandum,
movendo in iis appetitum; appetitum autem opprehensione aliqua moveat necesse cst. Quae quidem apprehensio, quoad multu, est apprehensio rei ut delectabilis sensui, vel secus; sed non semper, ut modo ex S. Τhoma notatum est. Superest igitur ui ad quaedam appetenda, et hinc ad quaedam operanda, bruta moveantur mediante aliqua alia apprehensione, quae praesente obiceto adeo iis sit naturalis. ut naturalis est visio per oeulos, ct auditus per aures. Non enim possunt ad haec apprehendenda dcvenire bruta nisi naturae determinatione: ratione cnim carent atque di Seursu. Determinatio autem naturalis ad aliquem actum nihil est aliud, quam potentia seu saeuitas a natura indila, ac necessario PrOdiens in actum. Igitur hoc ipso quod instinctu naturae hi uta moveri dicimus, distere oportet, eam facultatem, quam aestimativam oppellamus, iis naturalem osse; ac naturae instinctum in hae ipsa facultate exordiri, quum hace praesente obiecto ad actum determinatur.
66. Dices fortasse, haec omnia posse experientiae nc memoriae tribui. Sed in primis bruta ostendunt, ca quae diximus Sepercipere, etiam quum nulla experientia praecessit, et statim ne primu Se Osseri Occasio. Ita v. g. equus, quum primum nudit leonis rugitum, quamquam leonem numquam viderit, neque uetu ident, tamen contremiseii totus, ne Sudore manat, fugitque praeceps si potest, aut saltem fugere conatur. Detudo, si memoriae nomine. intelligas perceptionem rei ut praeteritae et ante cognitas, haec ipsa perceptio, ut acute nolat S. Thomas b), ud aestimalivam virtutem reserenda est; cum intentio praeteriti temporis sensibus cxternis attingi non possit. 67. 4. Dcinum agnoscenda est in brulis memorativa vis, nempe vis conservatrix carum intentionum, quas apprehendit aestimatiYq.
h) ulpsa ratio praeterili. quam allendit memoria hiler huiusmodi intentiones compullitur. l. c.
36쪽
Nam non solum bruta conservant species, quaS sensu eX terno
pereeperunt, sed etiam praedietas intentiones, quae sensibus non allinguntur. 4 Cuius signum est, inquit S. Tliomas, quod prin-s cipium membrandi fit in nnimalibus ex aliqua huiusmodi innitentione, putu quod est nostivum vel conveniens s a).68. Haec satis sint ad demonstrandum quod propositum est. Notandum interim, has omnes sucultates ab intelligendi vi longissime disserre. Intellectus enim proprium est, ut rationes rerum universales pereipiat, facultatum autem huiusmodi proprium
obiectum non sunt rationes universales, scd solummodo qualitates individuae et concretae. Quemadmodum enim visus in Obiecto corporeo non universales colorum rationes Dpprehendit, sed solum individuos colores quibus assicitur, ita v. g. uesti inutiva saeuitas non communem rationem rei uillis aut convenientis, sed dumtaxat obiectum aliquod particulare, ut utile sibi aut conveniens percipit. Proinde facultates omnes huiusmodi intra sensitivum ordinem continentur.
Grum anima brtuorum sit intelligens 69. Mirabiles operationes, quas instinctu ductuque naturae bruta exsequuntur, quosdum philosophos adeo perculere, ut ii tandem sibi persuaderent, etiam pecudes intellectus ac rationis participes esse. Ita opinati sunt inter antiquos Empedocles, Democritus, Anaxagoras, maxime. vero Pythagoras, qui easdem esse hominum brutorumque animas docuit; deinde vero Plutarchus, Sextus Empiricus, Philo, Porphyrius, aliique, quos inter Celsus u bestiasa hominibus non solum sapientiores, sed etiam Deo eliarioresa esse, a impie asserere non dubitaVit b). Inter restentiores vero, ut alios omittam, ultro in hanc sententiam descenderunt post Lockium et Condilla hium sensistae; quod mirum esse non debet : sublato enim inter sensum et intellectum omni discrimine, necesso iis erat concludere, pecudes si sensu non carent, intel- leetus expertes non esse. Nihil dico de materialistis, quorum haec potissima cura est, ut hominem ad helluarum conditionem deprimant.
70. Ε sensistarum schola in plurium quoque physiologorum
37쪽
seripta error iste dimanavit; quamquam ex his non pauci, quoad loquendi modum potius, quam quoad rem errare videantur. Quomodocumque sit, lii brutorum operationes, in quibus ordo ad finem apparet, alias instinctivas appellant, ullas tutellectis , seu
rationales; operationes quae semper et ut, omnibus eodem modo sunt, ad primum genus reserunt; quae vero experientiam con-Sequuntur, aut ex imitatione procedunt, ad alterum; easquc iii superioribus solummodo speciebus, homini Sque quoad organi Zutionem simillimis, reperiri latentur. . iErroneas hasee opiniones, quibus essentiale inter hominem elpecudes disorimen tollitur, rcfutabit. 7s. PnoposiTio IV. Bruta animantia intellectu ei. ratione carent. Prob. t.' Sane nullus est intellectus, nulla ratio in eo Subiecto,
in quo nullae sunt ideae universales, quodque primitivis ipsis Et communissimis conceptibus caret. Atqui sic se liabunt bruta animanti . id quod, vel ex his duobus, est prorsus manifestum: a) quod naturalibus tantummodo signis proprius assectiones manifestant, numquam autem addiscant uti vocabulis, aut aliis urbitrariis signis, ad res quas percipiunt, aut in memoria habent, significandas; lieet quaedam animantes organa possideant, ad ea ipsa voeabula, quae ab hominibus adhibentur, proserenda, ut Sunt V. gr. pigae ac psittaci, a cum nihilominus, ut recte uni inad- η vertit Cariesius, homines a nativitate surdi et muti, sicque non minus, sed potius magis quam bruta destituti organis, quibus M alii in loquendo utuntur, soleant propria industria quaedam η Signa invenire, quibus mentem suum operiant iis quibuscum. VerSantur, et quibus vaeat ipsorum linguas addi secre. - Ob) quod neque intelligant vocabulorum, quibus homines utuntur, significationem, etsi inter homines perpetuo vel Sentur, eosque invicem colloquentes audiant. Hoc unum ab ipsis extundere homines possunt, ut ad quaedam verba vel nutus imperanti obediani; id quod nihil aliud requirit, quam quamdam Phautus
Haec autem plane ostendunt, bruta animantia eonceptuum universaIlum incapacia esse; ac nihil aliud percipere quum particularia, quae sensus ut sciunt.
Quod si universale nullum percipere queunt, profecto et ad iudicia proprie dicta formanda, et ad ratiocinandum Sub qua
cumque forma sunt prorSus imparia. Ergo.
38쪽
72. 2.' Si intellectu et ratione bestiae seuerentur, in se suosque uetus reflectere possent, ne pruinde operationes suas in dies Persisterent, resque plurimas quae ipsorum usibus opportunissimae forent, ad hi here addiscerent, et instrumenta aliqua que is
uterentur, saltem ntiquando excogitassent. -
Atqui nihil horum in iis perspicimus. Quae in primis suae
Vitae temporibus sine ulla experientia, sine ulla disciplina statim operari aggrediuntur, haec deinde semper, eademque eum persectione uniformiter operantur; et iam tum quum, mutatis pernecidens adiunctis, operatio est ud sinum inepta: nullum sibi ex rerum natura adiumentum conquirunt, nisi eas solummodo res quas natura duco adhibere incipiunt, etiam antequam earum utilitatem experientia cognoverint: nec hominum inventa in suos Usus conVertunt, nec artes hominum imitantur, nec instrumenta ulla ad opus adhibent; caedemque, quae primis mundi aetati bus, uniuscuiusque speciei industriae, artificia ac tota ugendi ratio praesenti tempore perSGerant. 75. 5.' Bruta luculenter ostendunt, nullum se bonum perei Pere, But ui eumque cognoscere, quod sensibile non sit. Hine nullum in iis caussarum investigandarum desiderium, nulla indagandac veritatis cupiditas, nullus ordinis ac symmetriae amor deprehenditur. Praeterea notionibus honestatis et iustitiae, virtutis et vitii prorsus carent, moralemque impulabilitatem, aut obligationem non agnoscunt. Sensibilia sulummodo bona, et ad animalem vitam pertinentia inquirunt, et corporeae solum Voluptatis desiderio, aut doloris ii more mOVentur. Quis autem inducere in animum poterit, ens intelligens esse, si iod bonis solummodo sensibilibus ametatur, quodque nec veritatem, nee ordinem, nec necessarias entium relationes ullo min .
74. 4.' Inlet Iigonii ac comes individua est libertas arbitrii, qua sub tigilena adiunetis possit voluntas ad contradietorias actiones, nut disparatas, Bul etiam contrarias se convertere. Atqui nulla illiine libertas huiusinodi in brutis: Omnia enim cuiusque speciei individua in iisdem nil iunetis eadem operantur; semper enim bonum sensibile praesens, eaque ad quae natura inclinantur appetunt, et quantum p0Ssunt prosequuntur. Ergo non arbitrio se regunt, sed suapte natura uniformiter moventur ac determinantur. 73. 5.' Demum nullae sunt hrutorum operationes quao intelligentiam ac ratiostinium necessario requirant. Non operationes speeterum inferiorum quas ipsi physiologi ad
39쪽
instinctum reserunt 69). Et re quidem vera, t.' si huiusimul ioperationes nil intelligentium 'ne ratiost inium reserendae' essent, e .ludere oporteret inseeta multa imperseetissima intellectus ydr laetionc hominem longe superare. Nam si hi ulorum industrisse atque urtes nil ei hos seligendos atque servandos, ad venundunYae praedandum, nil medicamina nil hi hendit, ad mansiones sibi ac proli audiueandas, ad prolem alendam, nutriendum, defenddendam, nil cognoscenda transmigrationum tempora, ad fodie talem quamdam intra se ineundam, si haec inquum omnia. nlinque multa eonsilio ac rationi tribuenda essent, lateri tum deberemus, α bruta animantia cognoscere naturae corporeae legeS, geome trium, mechanicas aequilibrii leges, virtutes herbarum, proprium Organismum; praevidere suturas et sui ct prolis, quam quaedamnnimantes numquam videbunt, neeessitates; immo et Ventos et tempestates prospicere; tum b) sine experientia, sine magistro, Sine praeviis tentaminibus aut erroribus, summa prudentia ac Sagacitatu, deducere ex his omnibus cognitioni hus, qua 1 sibi agenda Sint, quae eavenda, quae vitae ratio instituendo, quihus operibus vacandum. Id quod proculdubio humanam omnem sucullatem longe superat. 2.' Homo qui intellectu ac ratione pollet plurima agit ex naturae instinctu, quae multam et sinium et mediorum cognitionem Supponere videntur; cum tamen nesciat prorsus eius ratio, quomodo aut cur illa ngantur. V. gr. ex mero instinetu homo cXercet ea quae pertinent ad respirationem, variosque musculos contrahit ad varius sui corporis partes movendas, et aequilibrii leges servat, similiaque multa optime facit, sola duce natum, quae quomodo fiant vix aliquo modo, multarum scientiarum uecersitis SubSidiis, cognoscere paucissimi possunt. Si haee igitur ab homine fiunt sine rationali cognitione, quanto magis existimandum erit, inferiora animantia in suis operationibus naturae solummodo instinetum sequi 76. Quod attinet ad superiorum specierum operationes, Pro secto ad cas explicandas necessario facultates omnes Ordinis sensitivi, quas supra deseripsimus si , seq.), suppmendae sunt, ut' nihil est in iis quod nos cogat ad intellectivum cognitionem, ideasque universales brutis tribuendas. Susticit enim ad eas explieundas, Si Ve voluptas operationi insita, sive dolor quem Opei alio
aVertit, sive alia quaevis sensatio, sive aestimativus Sensus, quo
aliqua ut sibi utilia percipiunt aut noxia, sive phantasia But me moria, quae rebus in praesenti perceptis applicat phantasmata,
40쪽
quae rei eiusdem, vel rerum similium alio tempore pereeptarum, Speciehus ossociata sunt. i 77. lIaee quam.memoravimus, phantasmatum usSOetatio nominatin, explicat tum cas brutorum operoliones, quae ex casuum similium expectatione, quasi per analogiae argumentum, proeedere videntur, tum quae ab iis peraguntur, quasi ex habitu quodum, educatione ac magisterio hominum indueto. Nisi quod in primo casu associatio haec phantasmatum naturalis est, in altero arii fietosa et ab hominis industria. Tota enim bestiarum educatio huc tandem redit, ut cum aliquo hominis imperio vel signo phantasma voluptatis vel doloris in bruti imaginatione coniungatur, ac repetitis actibus firmiter imprimatur O. 188, 5.' .
78. Principium animalis vitae dicimus id, quo corpus Orga uleum Sensum ae motum habet. Hoc et vulgus et philosophia uinatim appellant. Pluribus porro, quae Occurrunt, qUaeStionibus ad opportuniorem locum reicetis, huic statuere tantummodo Volumus quae ad animae brutorum naturam pertinent. PnoPositio V. Anima brutorrem est simpleae eι indivisibilis. 79. Est simplex, quia ex partibus essentialibus non conStat: est indivisibilis, quia non est sermaliter extensa, nec in partes integrantes resolvi potest; sed tota est in loto eOrpore, ac totuin singulis eius partibus. Plurimi porro ex aristotelicis huic propositioni adversabantur; quorum alii probabilius exsistimabant, animas brutorum omnium divisibiles esse; quidam etiam opinabantur eas ex partibus helcrogeneis constare; alii vero, quamquam animas impersectorum animantium divisibiles .esse censerent, unimas tamen animantium persectorum indivisibiles esse docebant. Inter hos est angelicus Doetor ac S. Bonaventura. Sed pDSt exagitatas cum materialistis controversias, vix ulla iam hac de re dubitatio superesse potest. Itaque animantium quorumcumque animas, etiam imperfectorum, videlicet omnem prorsus animum sensitivam, simplicem et indivisibilem esse cum commmuni sententia contendimuS.
80. Assumptis quae paullo ante dicta sunt de vi sentiendi 57, se l. , de vi appotondi 59), de interno sensu 6l, 62), π-gumenta ad propositioncm statulam demonstrandam nullo nego-Djuit tred by Corale