장음표시 사용
61쪽
anima ui sibi propria possidet et insoriunt, perpetuo nutriunt ei augeni. i) domum relationes influaeus ae dependentiae mutuae. Nemo ignorat quantus sit influxus passionum, imaginationis, utque adeo operationum mentalium, in functiones digestivas, in varias secretiones , in circulationem , motuSque viScerum nutOInaiicos. V. gr. profundae mentis elucubrationes nutritionem imminuunt; moerores animi eamdem impediunt; ex sorti odore lacrimae, ex vehementi dolore sudor, ex comestionis imaginatione sutiva eo-piose Segregatur; ira motum cordis accelerat, terror deprimit, memoria rerum sordidarum vomitum prOV ut. 29. E converso minor non est climatis, aetatiS, Sexus, 3Iimentorum influxus in unimi propensiones, atque adeo in ipsum intellectivae saeuitatis exercitium: notumque eSi medicis, qu9ntum Sanguinis seu qualitas, seu quantitus, et morbi praesertim abdominales in nervorum excitabilitatem, in animae piissiones, in mentis Statum poSsint. Quibus aliisque plurimis, quae huc faciunt, nitentis, mirum non est, Si non raro animi negritudines remediis physicis, et remediis moralibus morbi organismi curari debeant.150. lam hae relationes omnes facile intelliguntur, si vita organica ab anima sensitiva dependet; at vix, nc ne vix quidem carum ratio aliqua excogitari potest, caruinque praeSertim eonstantia inexplicabilis videtur, si vita hominis organica a vitae sensitivae prine ipio independens supponatur. 151. Ex dieiis colliges: 1.ψ errasso veleres illos omnes, qui vegetativam quamdam animam a sensitiva divorsam in homine vigere existimarunt.
Vitule, nescio quod, ab anima diversum, et a viribus materiae distinetum homini inesse docet lib).
dicenda esse; nam etiam quoad illa caedem valent ruitones.
organicam ex toto quidem ab anima pendere, ita tamen ut Sub immediato eius influxu eae solum peragantur iunctiones, quas sucullas motrix exsequitur l2δ); hane, inquam, Sententium, quamquam certo sulsa dici non possit, esse lanam minus probabilem.
cius vita multiplex sit. Omnis enim citis vitalis aetivitas ab uno principio, eodemque simplici et indivisibili dimanat. Non pos-
62쪽
sum tamen iis assentiri qui putant unitatem hane perielitatum
iri, si anima humana, iuxta sententiam modo citatam, omnium orgiiniearum lanctionum immediatum prinei pium non esset. Non enim sequitur ex ea sententia, ut quidam dicunt, hominem fore quasi duo subiecta, plantam simul et animal; ad hoc enim requireretur ut vita organica ab animali, et animalis ab organica
esset independens; immo nec illud sequitur, hominem aliquomodo plantam dici posse; planta enim includit privationem sensus
in subiceto vivente vita organicu. Igitur hoc tantummodo ex ensententia Sequitur, hominem esse corpus vivens vila organica, laetumque unimal eo quod anima sensitiva informatur. Et quoniam in ea Sententia vita Orgianica ui, anima, ex parte quidem immediate, ex toto nulem mediate dependet, idcirco etiam in ea sententia Verum foret, corpus ab una eademque anima omnem
vitam recipere; id quod sullicit ut homo unum vivens et esse et diei possit.
Stolii opinio refelliturl 52. PstoposiTio III. Falsum plane est animam humanam vitae veste alis prineipium esse per intelligentiam et rationem. Fuit hace Statilii opinio; qui insuper exsistimavit, animam sibi ipsi corpus exstruere rationali cognitione. Scil l .R in has ineredit,iles assertiones Statilius se coniecit, quia non distinxit id quod nnimn rationulis estistit, ab co quod ossicit uι rationalis, ct ab eo quod ellieii per coquitionem rationetlem ; quae tamen distinctiones capitales sunt, atque USutritae. Profecto, quamquam una sit anima, lumen plures Sunt cius facultates : linima vero tune operatur, ut rationalis, quando vel ratione operatur, vel aliqua ut in saeuitute, dirigente ratione. Atqui non semper aetus aliarum saeuliatum clieiuntur ab nnima, nul elici possunt sub diaetu rationis. Nam v. gr. Bnima sentit, et imaginatur, et oppetitu Sensitivo movetur etiam non prneeunte ratione. Immo tunc quoque quum dirigente ratione aliquam ullam sueuitatum ud actum applient, ratio quidem sinem ne motiva agendi voluntati proponit, eique suggerit variarum facultatum aulus, qui ut media nil finem collineare debent; ni non edOeel modum quo singuli actus exseruntur, quem modum homo
63쪽
60 ps vcno LOGIA rationali. Nescit enim hominis ratio, quomodo V. gr. mOVeantur uti, aut rei absentis imago in memoriam reVOeetur. Igitur eorum quae anima rationalis operutur multa non operatur ut rationalis, et iterum multa non operatur ex cognitionerationali, Seu, ut veteres dicebant, per intellectum. Ergo ex eo
quod anima rationalis vitae organteac principium sit, nullo modo sequitur, cam esse huiusmodi principium ut est rationalis, aut
per cognitionem rationalem. i55. 2.9 Quum per rationalem cognitionem operamur, nOVimus quomodo operatio fiat, et tam operationis ipsius, quam modi operandi reflexam conseientiam habere POSSumus, quum libuerit, quantacumque sit agendi consuetudo. Patet primum; nam ratio est quae dietat modum operis su-eicndi. Ergo ratio novit quomodo opus fiat. Patet alterum; quia quaecumque ratione praelucente operamur, Voluntarie operamur: ratio enim non immediate ecteras sucultates movet, sed mediante voluntate. Quae autem voluntariengimus, conseientiae non sunt abdita, ut patet eXperientia. Atqui nullam prorsus conscientiam habere possumus actuum rationullum, quibus organicae vitae providemus, nee Scire possumus adhuc, quo pacto organiene vitae surietiones fiant. Ergo.
Neque dieat Statil horum a tuum rationalium conscientiam non haberi ex assuetudine. Iloc enim quod dicit, nd summum valeret, si sermo esset de assectionibus compositi L. 447, 6.', 7.' ;quum vero agitur de netibus intellectus et voluntatis, locum non habet, ut modo probatum eSt. i54. 5.' Si vegetalis vitae prineipium omnino est intelligentia, quid de brutis Statilius opinabitur ' Quidquid dicat, arman0bis suppeditabit ad ipsum oppugnandum. Si enim negabit brutorum animas vitae organicac prineipium esse, primo, hoc ne-gubit contra omnem analogiam : deinde hoc ipso salebitur, nullum animae inssuxum, Nedum eius intelligentiam ad vitam organici In constituendam conservandamquc necessarium esse. Si vero dabit a brutorum animabus vitam organi eam pendere, eoneedet nobis intelligentiam huius vitae principium non esse; nisi errores erroribus cumulans, contendere velit brutorum animBS intelligere.
155. Dicendum igitur animam humanam in organicam vitum instucrc si eas operaiiunos exeipias, quas in hunc sinem elidit ut Sen Sitiva, alque ut principium motus non per intellectum, Sed per modum naturae C. 426, 1.'); videlicet virtute indo- pendente ab intellceiu et voluntate, quaeque, eodem Plune modo
64쪽
ae vires corporeae, positis debitis conditionibus, necessario exit in actum. Id quod minus mirabere, si altendus senSitivam quoque facultatem eiusdem esse conditionis. Nana pendet quidem V. gr. u voluntate, utque adeo quandoque ab intellectu, ut oculus hue vertatur aut illuc; sed quod proposito debitis sub conditionibus obiecto, virtus visiva ad actum transeat, hoc prolaeto nequc ab intellectu neque a voluntate dependet.
156. Ob. I. Anima humana non potest non sentire quidquid operatur. Atqui non sentit operationes organicas a se fieri. Ergo hac operationes ab ipsa non sunt. Resp. Dist. mai. Anima non potest non sentire quidquid ipsa agit in se, eone. ; quidquid agit coniunctum, subd., non potest hoc non sentire confuso vel distinete, Vividius Vel remissius, cone. ;Semper distinete ac vivide, ne9. L. 455, 2.').1δ7. Notandum iii primis, animam Sentire suam eum corpore
coniunetionem, ae proinde etiam corpus cui coniuncta est. Hic tamen sensus eonfusus est, non diStinetus: non enim anima singulas quas informat nervorum fibras, earumque curSum Sensu
distinguit, aut reflexione distinguere potest. Id quod patet etiam in nervis qui sensationibus inserviunt, et in iis qui sunt voluntarii motus instrumenta. Nam profecto anima Seniit, Se V. gr. Videre atque audire, et in hunc sensum reflectit; quo tamen pacto se habeant nervi optici et acustici. nee sentit, nee cognoseit uteum inque. Itemque Sentit, se musculos movere; ut quibus nervis hocessiciat ipsi non est notum. Quin immo ipSa Prorsus neScit, se nervos habere quibus sentit, nervosque quos moVcl. Id ipsum ergo dicendum de nervis vitae organicae: non potest anima distinctum
eorum sensum habere, aut eos reflexione cognOSPere. .
2.' Hinc sequitur animam distinete sentire non P0SSe munus, quod ipsa exercet in coniuncti operationibus, videlicet in sensu, in motu, in lanetionibus organicis. Ad hoc enim necesSarium es-Set, ut sentiret distinete nervos in quibus sentii, quos movet, quibus iunctiones organicas admini Strat. s J.' Sentit tamen nervcu In systema univerSum consuSe, eo sensu
quem vocant fundamentalem L. 447, 4.' . Suum influxum insensationes et motus voluntarios sentit ut actus distinctos inter Diuitigod by Corale
65쪽
se; influxum vero tu lanetiones organicas non sentit nisi in perenni illo sensu coni unetionis, cuius variationes exprimimus quum dicimus, nos bene vel male nosmetipsos hahere. .' Nutundum tandem non esse confundendum SenSum, quem anima habet sui eorporis, cum sensu tacilli, quo es rPorum extraneorum impressiones percipiuntur. Iloe enim sensu nervi plurimi, etiam sensilivi, ipsumque cerebrum carent. Hi ne iunctiones vitae animalis et organteac interno sensu laetiti non experimur, nisi quatenus per illus nervi qui hoc sensu instrueti sunt, Vel lieantur. Sensitiva nutem saeuitas in gangliari systemate, quaecumque demum sit cius rei caussa, remissa est ne torpida, nisi morbus aliquis viseerum insueto modo eum excit ei.
158. Ob. II. Si vita organica in homine ab anima, quae sensitiva simul et vegetativa sit, dependet, consequi videtur etiam vitam organicam plantarum ab aliqua anima vegetativa dependere. Admittendu est igitur unima plantarum. ReSp. Nest. conseq. et parit. Vita enim organica in homino, idemque proportione diecudum de ecteris animalibus, diversa plane est a vita organica plantarum; nam et initium sumit nquibusdam vitae sensitivae actibus 25), et per systema ner-vcum exercetur l24): quae duo in plantis non habuntur. Unde potius opposita conclusio inferri debet. Essecius enim dissimiles ud dissimiles caussas reserendi sunt. Praeterea animam hominis ecterorumque animantium in vitam organicam influere, deducimus etiam ex hoc, quod novimus aliunde esse in homine animam. Si enim anima hominis corpus informat . nequit eius vis in sui Pliones organicas corporis a se informati non influere 125). In
planiis nutum animam esse, nulla ratione conSint.
159. Ob. III. Viia vegetativa, citam in animalibus, ab anima non depondet. Nam
ungues.l40. Resp. ad i. illo. Nos enim tuemur, non omnem Vi-ium Organicum, sed vitam organteum in corpore animato, et qui
dem perseeio, ab unima dependere. Quidquid igitur sit opinandum
de Mutu ante animationem, hoe ossertionis nostrae veritalem non infirmat. Nolo tamen, plurium sententiam csse, foetum in ipsa conceptione anima rationali informari. Diuitigod by Corale
66쪽
Αd 2. ranseat ant. neg. cons. Non enim unima per Solunt voluntatem nil vitales operationes concurrit. Ipsa eni in sensiliunsacultas independens est n voluntate. Ad 5. Transeat. Pili et ungues non sunt partes animatae, sed vegetalia quaedam humanae cutis propria: vegetant ergo in eadavero vi dispositionum ad ipsus enutriendas, quas in eo vita reliquit.
De unimae sede lol. Agendum nune de unitione unimae eum corpore: ac
primo de extensione, ut ita dicam, unitionis huius; an videlicet alicui parti corporis, an vero toti corpori anima coniungatur: secundo de huius unitionis modo. 142. Quod ad primum attinet, variae fuerunt omni tempore philosophorum opiniones. . Alii in corde, alii in eo rebro dixes runt animi esse sedem et locum s: ita Τ ullius a). Aristoteles toto corpore animam diffusam eensuit. Mitto cos qui trium animarum sedes assignarunt, de quibus supra 115). Seholastiei omnes, Aristotelem sceuti, animam in toto corpore residere docuerunt.
Inter recentiores Cartesius animam iterum in eerebrum reduxit,
eamque in glandula pineali b) colloeavit, Luneisius et Lapcyronius in corpore calloso se), ulli alibi, quos memorare non Vaeat.145. Opiniones huiusmodi, quae in peculiari aliqua cerebri
parte animae sedem constituerunt, nullum iam amplius sectatorem habent; rationes enim physiologi eae, quibus illae innitebantur, explosae sunt Bnatomes accuratioris observationibus. Modo plerique physiologi, cx iis qui materialistae non sunt, animam in cerebro collocant: non tamen Omnes : sunt enim qui censenteum Veteribus, animam toti se corpori exhibere praesentem: eumsa aest. Tusc. Lissi. 1 e. 3. 63 Glandula Dinealis, seu conarium, est corpusculum einer 'um, cono Pinera figura simile, silum in cerebro, ante cerebellum, et post tertium ventriculum. scὶ Corpus eallosum, seu ut alii dicunt, maxima cerebri commissura, est camera quaedam quadrila tora quae duo cerebratia hemisphavria eouiuugit.
67쪽
his consentiunt iuna philosophi non pavet: nequc nobis ab hac
sententia diScedendum videtur. 144. Puoposmo I. Antimi est in ιolo corpore ipsi couiuncto. t.' Id luculenter probant assecliones et uetus ordinis sensitivi,
qui in diversis corporis partibus sedem suum propriam linbent. Nam ibi est anima ubi patitur et agit. Atqui patitur et agit in
toto corpore. Ergo est in toto eorpore.
Ad minorem demonstrandam assurri possent phaenomena phantasiae, passionum, saeuitatis Ioeo- motivae Sed brevitatis gratia, asseremus iantummodo quae nil facultatem sentiendi periinent. Dico igitur, sensationum actus non in cerebro, sed in Organis lolo corpore liubere sedem. l 5. Probatur l.' ex intimo sensu. Proseelo non modo eorporum exlernorum impressiones, sed ipsum sentiendi actum Sentimus. Unusquisque autem qui sentii, nullatenus dubitat, quo in loco sit sensationum sedes, Sed certus est, Se Videre in Oculo,
Se gusture in lingua, se calore, frigore, dolore asti ei modo in una corporis parte, modo in altera, ut vel ipsa loquendi ratio
continenter munifestat.146. II inc probatur 2.' hoe ipsum cx communi sensu; qui prosccto in hac re non exiguum pondus habet. Sentire nos inccrebro ea omnia, quorum sensum in diversis organis experimur, incredibile vulgaribus paradoxon est; iique ipsi, qui amore systemalis hoc assii mani ac docent, saleri coguntur, Vulgare praeiudicium internu experientia, quasi perpetua illusione, suaderi, utque ita suaderi, ut praelice deponi non possit.
147. Conantur tamen internum hunc sensum eum theoria, quam amplexi sunt, ut eumque componere. Aiunt enim nos sentire quidem in cerebro, sed cx consuetudine quadam, sensum quem experimur, ad nervorum extremitates in sensoriis, ubi motus in ilium suetum est, referre. At explieandum iis manet, quomodo consuetudo haec nequiratur, et unde originem hubeat. consuetudo cnim ropelitis actibus nequiritur : multi vero aelus a primo aliquo exordiantur necesse est. Dicant ergo, qua ratione
ituri possit, ut animus sensationem habitum ad membra primores crat. Vel sentit animus ut sibi praesentia, sibique coniuncta Omnia eorporis membra, vel seeus. Si animus proprii corporis membra non sentit, profecto nescit se illa habere ; quomodo ergo poterit sensationem aliquam ad membra primo res erro ' Si veronnimus omnia proprii corporis membra sentit, iam non sentit solum in cerebro; nee reseri nil membra sensationes, sed eas
68쪽
in membris experitur. Patet igitur consuetudinem reserendi sensationes cerebri ad membra explieari non posse, nisi admittatur id quint adversariorum sententiam, nil quam sustinendam consuetudo haec in medium nsfertur, prorsus Vertit. 148. Probatur 5.' ex multis dimicultatibus, quae adversari rum sententiam impeditam maxime, et omnino improbabilem faciunt. Nam cerebrum omni sensu caret, elium sensu laetus; atque etiamsi pungatur, incidatur, ustuletur, nullo sensu doloris assicitur. Quomodo ergo concedere poterimus, hoc organum an laetiones etiam minimas aliarum corporis partium ad se e longiquo delatas sentire, suas vero non sentire 'Ad haec: organorum struetura mire Varia est pro varietate impressionum, ad quas recipiendas illa Ordinata sunt. Nervi nu-iem per quos impressiones huiusmodi transire debent, strueturae sunt uniformis. Quomodo ergo impressiones in organis receptae varietates suas servant dum per nervos deseruntur' nut quomodo cerebrum diversus ex cis assectiones experiri potest ' praesertim cum impressiones omnes Organorum per motum nerVO-rum aut spirituum, ut aiunt, ad cerebrum deserantur quo in motu nulla, aut solum exigua varietas quae essentialis sit, reperiri pol St. Praeterea in hac hypothesi anima qualitates sensibiles perciperet ubi illae non sunt. Nam ad cerebrum neque lux, neque calor obiceti, neque undae sonorae pertingunt; sed solummodo nervorum motus ac fluidi nervet. Cur ergo non potius nerVos, nec fluidi huius motum anima percipit' Mirabile sane est, animam non percipere ea quae cerebrum assieiunt, eaque solum percipere quae cerebrum numquam nise erunt. Mitto alia quae asserri possent. Haec susticiunt ut concludamus, animam non in cerebro, sed in organis sentire; ac proinde in
149. 2 ' Probatur eadem propositio ex hominis conceptu, eius que unitate. Nam iuxta opinionem quam resutamus, cerebrum esset animae domicilium, reliquum Vcro corpus appendix quaedam, quam anima nervorum ope, tamquam quibusdam habenis,moVeret ac regeret. Proinde in homine duo essent paries disi inguendae ; pars dirigens et pars directa, coniunctae inter se ut eurrus et auriga, vel haeulus et manus sa): animal vero, si
lain Exyressiorem similitudinam roportiin in telographo seleeltico. In hac opinionP, anima se liabel ut telegraphi uiroeloe in staliove quadam centrali; ecrebrum ut eiuA eu bieulum: fila metalliea Munt nervi: si aliones variae ali quas stla pertingunt, fiunt sensus.
69쪽
quod est in homine, ecrebri confiniis contineretur. Animal enim est Porpus animatum: in hac nutem sententia solummodo curebrum diei potest animatum; si tamen Ot ipsum unimatum dicimeretur. Αiqui alius prosceto est hominis conceptus ex omnium hominum sentcntia; alia est hominis unitas. 50. 5.' Animus vel residere dicitur in puneto cerebri indivisibili, vel in utiqua eius portione extensa, Vel in l0to CPrehro. Primum si clientur, hoc punetum deberet esse centrum, quo nervi omnes confluerent. Atqui nullum in cerchro punctum est, quo nervi omnes confluant. Et quamvis nervi omnes simul comituerent, certe in punctum indivisibile conssuere nequeunt. Nervienim non sunt lineae geometriene, sed si brae, eaeque eompoSitae. Fac tamen punctum indivisit, ile centrum esse nerVorum. Huc motus omnes coibunt, multiplices sane, et tam directione Oppositi, quam impressionum, quas referre debent, natura. At quum motus divorsi in unum punctum coeunt, confunduntur. Animus orgo diversas impressiones, quae eodem tempore nil cerebrum deserantur, distincte sentire nequit. Hoc vero contra experieni iam est: scimus enim nos plures, easque inter Se diversus Sensationcs excipere distincte posse. Ergo. Si vero dicas animam vel aliquam cerebri partem, vel totum cerebrum oecupare, lateris iam animam, lieet simplicem, exten-Sam sedem occupare posse. Ex quo concludemus non repugnare quod toto illa corpore resident; camque re ipsa in toto corpore residere, si toto corpore virtutem suam munifestat. Ex his patet quod propositum e St. 131. Ad hanc tamen animae in toto corpore praesentiam recto intelligendam, haec sedulo notanda Sunt.
in alio. Nam unum corpus in ullo est hoc pacto, quod quantitas unius quantitatem alterius ei reum tangit. Anima vero non est in corpore hoc quantitatis contactu, cum ipsa quantitatem non habeat; Sed contactu suae vis, quam vi corporis propriae coniungit, quoque ipsum corpus persteti, vivificat ne moVet.
test ita esse in toto eorpore, ut sit secundum unam sui partem in una corporis parte, et secundum alteram in altera ; sed tota est in toto corpore, ne tota in singulis eius puri ibus. Id quod non dissicullor concipies, si mente teneas quod . alibi diximus 87, 3.'), animam non esse simplieem ut punctum, quod est simplex in genere quantitatis; sed ut substantiam quae quanti
70쪽
talis naturam excedit. Propterea quemadmodum simplex intellectio corpus attingit, quin secundum rei intellectae partes dividatur; itu animae substantia indivisibilis divisibile eorpus totum amplectitur.
Secundum superficies; ne propterea contingens est contacto cX-trinsecum. Ast onima, quae non contactu quantitatis, sed Suh- stantiae indivisibilis virtute corpus tangit, corpus totum penetrat ac pervadit. Hinc solum anima, ac spiritus generatim, potest eSse in corpore proprie ac Vere. Etenim potest quidem unum eorpus in poros alterius penetrare, sed non in ipsius moleculas; ac proinde unum corpus numquam est in ultero proprie ac Vere.
essentiae, non est tamen in singulis partibus totalitate virtutis; virtus enim eius multiplex est, ac diversa organa, tamquam instrumenta, requirit. Est igitur in diversis organis secundum varias potentias. 5.' Quum in toto corpore unimam esse dicimus, non est putandum, Omnes omnino substantias animales anima informari. Illas enim solum paries anima informare dicenda est, quae per Se ae primo, tum unimalis, tum organicae vitae lanetiones excreent. Huilasmodi autem partes omnes nerveo Systemate continentur. Igitur nerveum systema, quod toto corpore expanditur, utque in omnem eius partem sibrillis ae sitamentis suis serpit, est subiectum quod immediate anima informat. Cetera, quae sunt in humano corpore, instrumenta sunt ac media vitalium operationum, vel etiam esseetus.
152. Obiicitur I. laetum vulgatissimum, quod videlicet cessare perspicitur omnis sensatio, si nervi qui in sensuum Organis expanduntur, ita ligentur, aut recidantur, ut eum cerebro non amplius communicent. Idem contingit in nervis motoribus musculorum, qui voluntatis imperio subduntur. Ex quo concludendum
videtur, quemadmodum hodiedum concludunt physiologi inulti,
nervos esse vehicula quaedam, quae impressiones in sensuum organis reeeptus nil cerebrum deserunt, cerebrum Vero ipsum Sensorium esse commune, atque animae domicilium. Diqiligod Corale